Morgunblaðið - 07.02.1985, Side 42

42
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 7. FEBRÚAR 1985
Raforkuspár Orkuspárnefndar
TWh/a
5.0 t
°J i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i~rt rn
71 73 75 77 79 81 83 85 87 89 91 93 95 97 99
'Ar
Þróun almennrar raforkunotkunar frá 1971 ásamt spám til aldamóta.
. Inngangur
Á árinu 1981 kom út á vegum
Orkuspárnefndar spá um raforku-
notkun fram til aldamóta. Spá
þessi var síðan endurreiknuð á ár-
unum 1982 og 1983 miðað við
óbreyttar forsendur en nýjar töiur
um raforkunotkun undanfarandi
árs. Á árinu 1984 var spáin frá
1981 taepum 250 GWh of há og
endurreiknaða spáin frá 1983 tæp-
um 200 GWh of há. Því vaknar sú
spurning hvers vegna spáin hafi
reynst of há sem þessu nemur.
Eftirfarandi þrjú atriði skýra
hvað hefur farið öðru vísi en áætl-
að var við gerð spárinnar á árinu
1981, en síðan er nánar fjallað um
raforkuspárnar.
1) Húshitun: meiri olíunotkun,
minni notkun á rúmmetra og
stærri hlutur jarðvarma. í spánni
frá 1981 var gert ráð fyrir að á
næstu tveimur til fjórum árum
yrði að mestu hætt að nota olíu
við hitun húsrýmis, sem var í
samræmi við yfirlýsingar
stjórnvalda á þeim tíma. Þessi
þróun hefur gengið heldur
hægar fyrir sig en ráð var fyrir
gert, en einnig hefur jarðvarmi
verið heldur meira nýttur til
hitunar húsrýmis en áætlað
1 var og orkunotkun á rúmmetra
húsnæðis hefur reynst minni
en ráð var fyrir gert. Þessi
þáttur getur skýrt um 60% af
þeim mismuni sem er á spá frá
1981 og rauntölum árið 1984.
2) Heimili: minni aukning notkun-
ar. Raforkunotkun á heimilum
hefur vaxið hægar en búist var
við. Talið var að hún myndi
vaxa hraðar en hún hafði gert
næstu ár á undan, enda var
notkun á íbúa hér á landi mun
minni en í Svíþjóð, en tekið var
mið af sænskri og bandarískri
spá á sínum tíma. Þessi þáttur
getur skýrt um 10% af fráviki
spár frá rauntölum ársins 1984.
3) Atvinnustarfsemi: samdráttur í
efnahagslífi og bætt orkunýting.
Með liðum 1) og 2) hér að fram-
an hafa verið skýrð um 70% af
fráviki spár frá rauntölum. Þau
30% sem þá eru eftir eru til
komin vegna minni raforku-
notkunar í atvinnulífinu, en sú
minnkun stafar líklega bæði af
samdrætti í efnahagslífi und-
anfarin ár hér á landi og bættri
orkunýtingu. f spánni frá 1981
var reiknað með áframhald-
andi hagvexti.
Orkuspárnefnd
Snemma árs 1976 hafði Orku-
stofnun frumkvæði að stofnun
nefndar sem skyldi hafa það hlut-
verk að gera samræmdar orkuspár
um orkunotkun á öllu landinu eft-
ir orkugjöfum. í dag eiga sæti í
nefndinni fulltrúar Orkustofnun-
ar, orkufyrirtækja og Fram-
kvæmdastofnunar ríkisins, en þeir
eru:
Orkustofnun: Jakob Björnsson,
formaður, Jón Vilhjálmsson, rit-
ari. Landsvirkjun: Jóhann Már
Maríusson, Gísli Júlíusson, Raf-
magnsveita Reykjavíkur: ívar
Þorsteinsson. Rafmagnsveitur
ríkisins: Pétur Þórðarson, Guð-
mundur Guðmundsson. Samband
íslenskra rafveitna: Haukur
Pálmason. Samband íslenskra
hitaveitna: Ingólfur Aðalsteins-
son. Hitaveita Reykjavíkur: Gunn-
ar Kristinsson. Framkvæmdar
stofnun ríkisins: Helgi Ólafsson,
Gunnar Haraldsson.
„Orkuspárnefnd hef-
ur tekið saman með-
fylgjandi greinargerð
um spár um raforku-
notkun til almennings-
þarfa sem hún hefur
gert frá 1978 til þessa
dags, ásamt með sam-
anburði á raunverulegri
notkun og spám þess-
um.
f upphafi einbeitti nefndin sér
að gerð raforkuspár og kom hin
fyrsta út í byrjun árs 1977. Rúmu
ári síðar kom út endurskoðuð spá
sem byggðist á hinni fyrri og
þeirri reynslu sem fengist hafði af
henni. Árið 1981 kom síðan út ný
raforkuspá og höfðu þá allar for-
sendur verið endurskoðaðar frá
grunni. Á árunum 1982 og 1983
var spáin frá 1981 endurreiknuð út
frá notkun síðasta árs. Með endur-
reiknaðri spá er átt við að notaðar
eru óbreyttar forsendur frá síð-
ustu útgefnu spá, en tekið er tillit
til notkunar síðan spáin var gefin
út.
Orkuspárnefnd hefur miðað við
að endurskoða raforkuspána frá
grunni á um fjögurra ára fresti
(spár gefnar út 1978, 1981 og lík-
lega 1985). í upphafi árs 1984 var
ákveðið að hefja þessa endurskoð-
un, en nefndin taldi að þá væri
komin reynsla á spána frá 1981 og
að sýnt væri að þær forsendur sem
þar var byggt á ættu ekki lengur
við. Fram á þennan vetur var unn-
ið að athugunum á ýmsum for-
sendum spárinnar, en nú er hafin
vinna við spána sjálfa og mun
þeirri vinnu væntanlega ljúka
næsta vor.
Þróun almennrar raf-
orkunotkunar frá 1971
Með almennri raforkunotkun er
hér átt við alla notkun nema til
stóriðjufyrirtækja (ÍSALs, Járn-
blendiverksmiðjunnar og Áburð-
arverksmiðjunnar). Notkunin er
miðuð við framleiðslu í virkjunum
og er fengin á þann hátt að tekin
er öll raforkuframleiðsla á land-
inu ár hvert og dregin frá henni
sala til stóriðju að viðbættu 5%
orkutapi.
Ýmsir þættir hafa áhrif á raf-
orkunotkun og sumir þeirra geta
valdið skammtímasveiflum í notk-
un sem jafna sig út þegar til
Iengri tíma er litið. Einn þessara
þátta er veðurfar, og því leiðrétta
margar þjóðir raforkunotkun
m.t.t. útihitastigs. Þetta er gert
þannig að út frá raunverulegri
notkun og hitafari ársins er áætl-
að hver notkunin hefði orðið ef
hitafar hefði verið eins og í meðal-
ári. Orkuspárnefnd gerði ekki leið-
réttingu sem þessa fyrr en á árinu
1984. I töflu 1 er sýnd þróun al-
mennrar raforkunotkunar frá ár-
inu 1971, bæði rauntölur og einnig
eftir að hún hefur verið leiðrétt
m.t.t. hitastigs, og er þá miðað við
meðalhitastig árin 1951 til 1982.
Erfiðara er að leiðrétta m.t.t. ann-
arra þátta og því almennt ekki
gert.
Tafla 1. Almenn raforkunotkun
1971—1984 (mæld í orkuveri).
Ár KaunveruL/notkun LeiAr. notkun/m.LL hitasL
Aukning Aukning
GWh % GWh %
1971 764 764
1972 822 7,6 827 8,3
1973 908 10,5 902 9.1
1974 972 7,1 976 8,2
1975 1.074 10,5 1.069 9,5
1976 1.153 7,4 1.152 74
1977 1.241 7,7 1.237 7,4
1978 1.323 6,6 1.319 6,6
1979 1.423 7,6 1.369 34
1980 1.434 0,8 1.427 4,2
1981 1.532 6,8 1.491 4,5
1982 1.644 7,3 1.619 8,6
1983 1.727 5,1 1.682 3,9
1984 1.753* 14 1.726* 2,6
* Áætlaó
í töflunni sést að hitafar hefur
veruleg áhrif á raforkunotkun og
fyrir það tímabil sem hér um ræð-
ir er frávikið mest árið 1979, en
raunveruleg notkun var það ár 54
GWh meiri en" leiðrétt nótkun
(tæp 4% hækkun). Einnig kemur
vel fram að leiðrétting með tilliti
til hitastigs jafnar að vissu marki
út skammtímasveiflur í notkun og
fæst þá betra yfirlit yfir þróun
raforkunotkunar. Ef litið er á töfl-
una virðist mega skipta tímabil-
inu í tvo hluta, þ.e. árabil fyrir
1979 með miklum vexti og árin frá
1979 með hægari vexti. Á seinna
tímabilinu sker eitt ár sig úr með
mikla aukningu, þ.e. árið 1982.
Ætla má að þar sé um að ræða
aukna raforkusölu til kyntra hita-
veitna. Ef þessi þáttur er dreginn
út (um 50 GWh) hefði aukningin
það ár orðið um 5% sem er svipað
og á öðrum árum á þessu tímabili.
Einnig sést að vöxtur notkunar er
minnstur árið 1984, en meðalvöxt-
ur árin 1979 til 1984 hefur verið
um 4,7% (leiðrétt m.t.t. hitastigs).
Sú spurning vaknar hvernig
stendur á því að aukning almennr-
ar raforkunotkunar er mun minni
á síðustu árum en var fyrri hluta
tímabilsins. Nefna má eftirfar-
andi atriði í þessu sambandi:
1) Frá 1982 hefur þjóðarfram-
leiðsla farið minnkandi og gæti
það haft áhrif á raforkunotkun.
2) Rafhitun hefur stöðugt aukist
frá árinu 1973. Vöxtur þeirrar
notkunar var meiri fyrri hluta
tímabilsins en seinni hluta
þess.
3) Orkunýting tækja hefur batnað
á þessu tímabili.
4) Undanfarið hefur verð á raf-
orku til annarra nota en hús-
hitunar (raforka til húshitunar
hefur verið niðurgreidd) verið
hærra að raungildi en á átt-
unda áratugnum og er eðlilegt
að álykta að notendur hafi
mætt því að einhverju marki
með orkusparnaði.
Hjá öðrum þjóðum hefur þróun
raforkunotkunar orðið svipuð og
hér á landi nema hvað hægja fór á
>
BREIDHOLTI
iVjn9h®o“t
^ VtlVq\
iatt

Baeon vt|Ví
i/ LU.iin
biM»»

7$vtm
ftat»at»»t
^íktlW \öe»"en''<"*t(\fek
Hatoc

MIM VÖRUR t STlRMARKAflSVERfll
Kjörbúð Lóuhólum 2-6 sími 74100