Morgunblaðið - 07.02.1985, Side 46

46_______________MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 7. FEBRÚAR 1985_
Steinbarn Jóns Magnússonar
— eftir Guðmund
Stefánsson
Hinn 30. janúar sl. birtist grein
eftir Jón Magnússon lögfræðing í
Morgunblaðinu undir fyrirsögn-
inni „Hverjir beittu blekkingum?"
Mál sitt hóf Jón Magnússon á að
vitna í alþekkta gamansögu og til
að sagan hæfi betur því sem á eft-
ir fer „lagfærði" lögmaðurinn
hana og lætur frambjóðandann
segja: „Lygi er lygi, jafnvel þó hún
sé á ljósmynd." Hið rétta er hins
vegar að Sveinn í Firði sagði:
„Lygin verður ekki sannleikur þó
hún sé ljósmynduð." Þarna er
munur á og því miður eru nokkrar
misfellur aðrar í grein Jóns, en
ýmis hugarfóstur hans um land-
búnaðarmál eru orðin að stein-
barni sem hann gengur með og
losnar ekki við.
Verölagning búvara
Jón Magnússon heldur því fram,
að óeðlilegar hækkanir hafi orðið
á þeim búvörum sem Sexmanna-
nefnd verðleggur. Það er rétt að
smásöluverð á sumum þessara
vara hefur sveiflast óeðlilega mik-
ið undanfarin ár, þ.e. þeim vörum
sem ríkissjóður hefur greitt niður.
Hringl með niðurgreiðslur hefur
gert það að verkum, að verð þess-
ara vara hefur ýmist þotið upp eða
snarlækkað, en það hefur ekkert
að gera með störf Sexmanna-
nefndar.
Segja má að Sexmannanefnd
ákveði óniðurgreitt verð, en síðan
kemur einhliða ákvörðun ríkis-
stjórnarinnar um niðurgreiðslur,
og verð til neytendans breytist þá
í samræmi við það. Það er því ein-
föld skýring á því hvers vegna
ýmsar mjólkurvörur, kindakjöt
o.fl. vörur hafa hækkað hlutfalls-
lega meira en ýmsar aðrar vörur,
þ.e. minni niðurgreiðslur. Þetta
veit Jón Magnússon þó það henti
honum að minnast ekki á það.
Ef litið er á þróun vísitölu fram-
færslukostnaðar síðastliðin 10 ár
annars vegar og þróun búvöru-
verðs hins vegar er ljóst að þar er
samræmi á milli. f meginatriðum
hefur verð, óniðurgreitt smásölu-
verð, fylgt framfærsluvísitölunni
og ef eitthvað er, þá eru frávikin
búvörum í hag, þ.e. þær hafa
hækkað örlítið minna síðustu árin.
Ef einhverjum dytti í hug að þetta
væri vegna þess, að búvörur vægju
svo þungt í framfærslu-
grundvellinum, þá skal þess getið,
að þær búvörur sem Sexmanna-
nefnd verðleggur vega innan við
10% í grundvelli vísitölu fram-
færslukostnaðar.
Hvað varðar verðlag annarra
búvara en þeirra sem Sexmanna-
nefnd verðleggur, þá er það rétt,
að þær hafa t.d. hækkað minna en
aðrar búvörur undanfarin ár. Það
er eðlilegt, því ef miðað er við árið
1974, þá var smásöluverð á kjúkl-
ingum og svínakjöti meira en tvö-
falt hærra en á dilkakjöti og auk
þess þær aðstæður á markaðnum,
að framboð fullnægði ekki eftir-
spurn. Þegar svo hækkun á 10 ára
tímabili er athuguð þá er sá
grunnur sem miðað er við miklu
hærri á þessum vörum og hlut-
fallsleg hækkun miklu minni,
jafnvel þótt verðið sé enn mun
hærra.
Talnaleikur Jóns Magnússonar
undanfarin misseri er því orðinn
götóttur og varpar hvorki ljósi á
eitt né neitt nema ef vera skyldi
að í þessum málflutningi helgar
tilgangurinn meðalið
Það er hins vegar skoðun mín að
verðlagning sexmannanefndar
hafi ekki þann sveigjanleika sem
æskilegur er við nútíma markaðs-
færslu. Lögin um Framleiðsluráð
landbúnaðarins eru um þessar
mundir í endurskoðun og vonandi
verða þá gerðar nauðsynlegar
endurbætur á verðlagningarkerfi
búvara, þvi að vissulega er þeirra
þörf. Það eru hins vegar til fleiri
litir en svart og hvítt.
Framleiðendum
mismunað
Jóni Magnússyni verður tíðrætt
um hve svína- og alifuglabændum
sé mismunað gagnvart bændum í
hefðbundnum búskap og umfram
allt hve haldlítil framleiðslustjórn
undanfarinna ára hafi verið. Um
þetta er rétt að nefna nokkur at-
riði.
í fyrsta lagi hefur mjólkur-
framleiðslan dregist sman um 11,7
milljónir lítra eða um nálega 11%
á tímabilinu 1978—1984. Um-
framframleiðsla mjólkur hefur
minnkað úr 20% í 9%. Það finnst
Jóni Magnússyni e.t.v. enginn
árangur?
í öðru lagi hefur framleiðsla
kindakjöts á sama tímabili dregist
saman um 3.200 tonn eða 26% og
umframframleiðsla kindakjöts
minnkað úr 50% í 15%. Það finnst
Jóni Magnússyni e.t.v. heldur eng-
inn árangur?
í þriðja lagi hefur sauðfé í land-
inu fækkað um nær 200.000 und-
anfarin ár eða um 20%. Á sama
tíma hefur svínum fjölgað um
42% eða úr 1.550 í 2.200. Það
finnst Jóni Magnússyni að gengið
hafi verið á rétt svínabænda og
þeim mismunað gagnvart sauð-
fjár- og kúabændum?
I fjórða lagi er ekki rétt að
íþyngja eigi framleiðendum svína-
„Undanfarin ár hefur
verið viö nokkurn vanda
að glíma í íslenskum
landbúnaði. Til þess að
leysa þann vanda verða
allir bændur að leggja
sitt lóð á vogar-
skálarnar, og svína- og
alifuglabændur hafa
vissulega þurft að axla
sinn hluta byrðarinnar.“
og alifuglaafurða með auknu
kjarnfóðurgjaldi. Engin ákvörðun
hefur verið tekin um slíkt og þær
hugmyndir sem uppi eru um
breytingar á kjarnfóðurgjaldi
ganga einvörðungu út á breytt
fyrirkomulag en ekki auknar álög-
ur. Þetta hlýtur Jón Magnússon að
hafa kynnt sér þótt fullyrðingar
hans bendi ekki til þess?
Ég hygg að bændur í hefð-
bundnum búgreinum telji sér ekki
hampað miðað við t.d. svína- og
alifuglabændur. Það er hins vegar
svo, að undanfarin ár hefur verið
við nokkurn vanda að glíma í ís-
lenskum landbúnaði. Til að leysa
þann vanda verða allir bændur að
leggja sitt lóð á vogarskálarnar og
svína- og alifuglabændur hafa
vissulega þurft að axla sinn hluta
byrðarinnar. Ég held að þeir hafi
líka gert það möglunarlaust,
a.m.k. flestir.
Framsýni for-
sætisráðherra
Forsætisráðherra Sjálfstæðis-
flokksins árið 1964 sá fyrir þann
vanda sem landbúnaðurinn
stefndi þá í. En þetta sáu bændur
og forystumenn þeirra einnig. Frá
1967 hefur nauðsyn framleiðslu-
stjórnar verið rædd meira og
minna á aðalfundum Stéttarsam-
bands bænda og árið 1972 lagði
Halldór E. Sigurðsson fram frum-
varp um framleiðslustjórnun á Al-
þingi. Þessu var hins vegar ekki
sinnt á Alþingi fyrr en árið 1979
og segjast verður að æskilegt hefði
verið að það hefði orðið fyrr.
Eftir að nauðsynlegar laga-
heimildir voru fengnar, hafa
bændur tekið mjög myndarlega á
þessum málum og ég tel að allir
sanngjarnir menn finni að mikið
hefur áunnist þótt Jón Magnússon
láti sér fátt um finnast.
Það er svo rétt hjá Jóni Magn-
ússyni að nýsköpunar er þörf í at-
vinnumálum sveitanna og þótt
ýmislegt hafi verið vel unnið í
þeim málum, þá dugir það engan
veginn og nauðsynlegt að gera
átak á því sviði.
En til þess að nýjar búgreinar
svo sem loðdýrarækt og fiskeldi
verði byggðar upp, þarf fjármagn.
Hér erum stærri upphæðir en svo
að ræða, að einstaklingar taki þær
úr eigin vasa og hér þarf hið
opinbera að sinna sínum skyldum.
Útvegun lánsfjármagns og viss
skipulagning er nauðsynleg og
tómlæti hins opinbera í þessum
málum er með eindæmum.
Að lokum
Það er ánægjulegt þegar menn
láta sig málefni landbúnaðarins
varða og hafa skoðanir á þeim.
Það er augljóst að margt má betur
fara í málefnum hans og því eðli-
legt að gagnrýni komi fram.
Þó að í sjálfu sér megi taka und-
ir sumt í málflutningi Jóns Magn-
ússonar, þá setur hann mál sitt
fram með þeim hætti, að flestum
veitist örðugt að taka undir. Stór-
yrði og villandi fullyrðingar gera
það að verkum að þó oft sé reitt
hátt til höggs, geiga lögin yfirleitt.
Þegar Jón Magnússon ræðir land-
búnaðarmál virðist hann sjá
ofsóknir og yfirgang úr öllum átt-
um og ekki virðist heil brú í því
sem gert er.
Að þessu leyti svipar Jóni
Magnússyni nokkuð til nafna síns
séra Jóns Magnússonar sem bjó á
Eyri við Skutulsfjörð á 17. öld.
Píslarsaga séra Jóns segir frá
ímynduðum ofsóknum sem hann
taldi sig verða fyrir og hvernig
þessar ofsóknir urðu honum
raunveruleiki.
Þess er óskandi að píslarsögu
Jóns Magnússonar ljúki nú sem
fyrst og það væri ánægjulegt að
geta boðið hann velkominn í alvör-
ulandbúnaðarumræður þar sem
tekist er á um málefni og leitað
lausna á vandamálum líðandi
stundar.
Guðmundur Steíinsson er búnað-
arhagíræðingur hjá Stéttarsam-
bandi bænda.
Enn eykst
atvinnuleysi
í Belgíu
BniMMel, 5. febrúar. AP.
ATVINNULEYSI í Belgíu í janúar
var meira en nokkru sinni fyrr, eða
12,6% vinnufærra manna. Alls eru
þá 530 þúsund Belgar atvinnulaus-
ir. Atvinnumálaráðuneytið sagði
frá þessu í morgun.
Prósentufjölgun milli desem-
ber- og janúarmánaða var 4,85.
Meginástæðan fyrir því hversu
mjög atvinnuleysingjum hefur
fjölgað í Belgíu, allt frá í fyrra-
vor, er að allur þorri þeirra sem
lauk hinum ýmsu prófum í júní-
mánuði varð að bíða í sex mánuði
áður en þeir voru tækir í at-
vinnuleysisskráningu og með
bótarétt.