Morgunblaðið - 12.02.1985, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 12. FEBRÚAR 1985
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIDJUDAGUR 12. FEBRÚAR 1985
27
fHwgtii Útgefandi rtliTíiíiiti hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinssón.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Aöstoðarritstjóri Björn Bjarnason.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guðmundsson, Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson, Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Að-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033. Áskrift-
argjald 330 kr. á mánuöl innanlands. f lausasölu 25 kr. eintakiö.
Óþörf eftirvænting
Frá því að Steingrímur
Hermannsson, forsætis-
ráðherra, flutti ávarp sitt til
þjóðarinnar á gamlárskvöld
og sagði meðal annars:
„Stjórnarflokkarnir munu
endurskoða stefnuna á öllum
sviðum og leita samstöðu við
þjóðina um farsæla fram-
kvæmd," hafa menn beðið að-
gerða ríkisstjórnarinnar með
eftirvæntingu. Forsætisráð-
herra ræddi einnig um „end-
urnýjaðan stjórnarsáttmála"
og að fljótlega sæju dagsins
ljós „atriði" sem ætlað væri
„að tryggja markvissari
stjórn efnahags- og atvinn-
urnála". Steingrímur Her-
mannsson sagði: „Stjórnar-
flokkarnir verða að samein-
ast um markvissa stefnu, þar
sem vandamálin eru viður-
kennd og á þeim tekið. Án
slíkra aðgerða má vænta enn
nýrrar kollsteypu á næsta ári
með enn alvarlegri afleiðing-
um fyrir íslensku þjóðina. Að
því mun þessi ríkisstjórn ekki
standa."
Hinn 8. febrúar boðuðu
Steingrímur Hermannsson,
forsætisráðherra, og Albert
Guðmundsson, fjármálaráð-
herra, blaðamenn til fundar
við sig og afhentu þeim yfirlit
yfir efnahagsaðgerðirnar og
útskýrðu þær eftir því sem
efni stóðu til. í stuttu máli
má segja, að eftirvæntingin
sem forsætisráðherra skap-
aði með áramótaávarpi sínu
hafi verið óþörf. Hvorki ráð-
herrar né aðrir geta verið
þeirrar skoðunar, að það sem
kynnt var á föstudaginn sé í
samræmi við þau stóru orð
sem forsætisráðherra lét
falla 31. desember 1984 um
nauðsyn markvissra aðgerða.
Nýju, haldföstu aðgerðirn-
ar sem ríkisstjórnin boðar
eru ekki margar. Tíundaðir
eru hlutir sem legið hafa
lengi á borði ráðherra eða
þingmanna. Mál sem mörg
hver eru svo sjálfsögð að ekki
ætti að þurfa að vera með allt
þetta vafstur í kringum þau,
heldur hrinda þeim af stað.
Sérstök ástæða er til að
fagna aðgerðum í þágu hús-
byggjenda og kaupenda sem
eru í greiðsluerfiðleikum og
hafa fengið lán úr bygg-
ingarsjóðum ríkisins á tíma-
bilinu janúar 1981 til des-
ember 1984. Er mikilvægt að
staðið verði við þau fyrirheit
sem þessu fólki hafa nú verið
gefin. Um niðurskurð er-
lendra lána er ekki vert að
fullyrða mikið fyrr en við
uppgjör reikninga.
Yfirlýsingar um breytingar
á stjórnkerfi, sjóðakerfi, um
fækkun banka og annað slíkt,
eru góðra gjalda verðar. Þær
hafa hins vegar verið gefnar
svo oft, að menn hefðu vænst
þess að nú yrði stigið skrefi
lengra og lýst yfir í hverju
breytingarnar ættu að vera
fólgnar á grundvelli sam-
komulags milli stjórnarflokk-
anna.
Það hlýtur að valda sér-
stökum vonbrigðum, hve yfir-
lýsingar ráðherra eru efnis-
rýrar um þeim meginatriði
sem setja munu svip sinn á
þróun efnahags- og atvinnu-
mála næstu vikur og mánuði.
Þrátt fyrir blaðamannafund-
inn eru menn litlu nær um
stefnuna í gengismálum, vísi-
tölumálum, sjávarútvegs-
málum og kjaramálum, svo
að drepið sé á þau atriði.
Kannski eru það klókindi hjá
ríkisstjórninni að segja ekk-
ert um þessi mál að svo
stöddu. Um áramótin gaf for-
sætisráðherra hins vegar til
kynna að þeim yrði alls ekki
sleppt.
Nú hefði verið ástæða til
þess fyrir ríkisstjórnina að
leggja línur varðandi samráð
við aðila vinnumarkaðarins
og samstarf við stjórnarand-
stöðuflokkanna um þau mál
sem þessir aðilar vilja og
ætla að ræða saman, ef
marka má eldri yfirlýsingar;
svo sem á Alþingi 20 desem-
ber síðastliðinn, þegar rætt
var um þá tillögu Þorsteins
Pálssonar, formanns Sjálf-
stæðisflokksins, um samstarf
til að kanna breytingar sem
orðið hafa á tekjuskiptingu
þjóðarinnar. Þá lýsti Stein-
grímur Hermannsson því yf-
ir, að hann vildi að slík at-
hugun yrði gerð og aðilum
vinnumarkaðarins og stjórn-
andstöðu boðin aðild að
henni. „Ég geri fastlega ráð
fyrir að það verði tekið upp á
ríkisstjórnarfundi mjög
fljótlega," sagði forsætisráð-
herra í ræðustól á þingi 20.
desember sl. Ekki var minnst
á þetta einu orði á föstudag-
inn.
í stuttu máli þá ber allt að
sama brunni, þegar blaða-
mannafundur ráðherranna á
föstudag er íhugaður: Öll eft-
irvænting vegna hans var
óþörf. En kemur kollsteypan
sem forsætisráðherra boðaði
í áramótaávarpinu?
Stríð Pólverja við
Jaruzelski heldur áfram
Sagt frá fyrirlestri pólska útlagans
Romans Smigielski á fundi SVS
og Varðbergs á laugardaginn
EIN milljón manna greiðir enn félagsgjöld til Samstöðu, óháðu verka-
lýðshreyfingarinnar í Póllandi, þrátt fyrir að starfsemi hennar sé bönnuð
af stjórnvöldum og verði að fara fram með leynd.
Morgunblaðið/Ólafur K. Magnússon
Roraan Smigielski talar á fundi SVS og Varðbergs á laugardaginn.
Þessar upplýsingar komu m.a.
fram í mjög fróðlegum fyrir-
lestri um ástandið í Póllandi um
þessar mundir, sem pólski útlag-
inn Roman Smigielski, félagi í
Samstöðu í Danmörku, flutti á
fundi Samtaka um vestræna
samvinnu og Varðbergs síðdegis
á laugardag.
f erindinu rakti Smigielski
nokkra mikilvæga þætti úr sögu
Póllands frá því að kommúnistar
rændu þar völdum í lok síðari
heimsstyrjaldar og fram til 1980,
að óháða verkalýðshreyfingin
myndaðist. Hann nefndi blóð-
baðið í Poznan 1956, óeirðirnar í
Eystrasaltsborgunum 1970, og
hin almennu mótmæli og verk-
föll gegn verðhækkun á matvæl-
um 1976, sem stjórnvöld voru
neydd til að falla frá. Þáttaskil
urðu svo í ágúst 1980 þegar megn
óánægja almennings með verð-
hækkanir á nauðsynjavörum
leiddi til víðtækra mótmæla-
aðgerða og vinnustöðvana, og
verkamenn hertóku fjölmenna
vinnustaði og lýstu yfir stofnun
verkalýðshreyfingar, sem óháð
væri stjórnvöldum; það var upp-
haf Samstöðu, sem á máli Pól-
verja heitir Solidarnosc.
Fyrsta óháöa verkalýðs-
hreyfíngin í kommúnistaríki
Sjálfstæð verkalýðshreyfing
hafði aldrei áður komist á legg í
kommúnistaríki, þar sem verk-
föll eru bönnuð og „kjarabar-
áttu“ stýrt af skriffinnum
flokksins. „Við bjuggum við
frelsi í 16 mánuði," sagði Smigi-
elski í fyrirlestrinum, „en þá
voru sett neyðarlög og hernaðar-
ástandi lýst í Póllandi." Þetta
var 13. desember 1981, sem er
einhver myrkasti dagurinn í síð-
ari tíma sögu Póllands. Svo mjög
hafði hin óháða verkalýðshreyf-
ing skekið þjóðlíf í landinu, að
talið var nauðsynlegt að herinn
tæki alla stjórn í sínar hendur:
kommúnistaflokkurinn var um
hríð settur til hliðar. Jaruzelski
hershöfðingi varð æðsti valda-
maður landsins.
í kjölfar neyðarlaganna voru
leiðtogar Samstöðu handteknir
og sendir í fangelsi og vinnubúð-
ir. Nokkur hópur þeirra komst
þó undan og hóf að skipuleggja
andspyrnu „neðanjarðar". Til
átaka kom víða um landið þegar
handtökur hófust og bann var
sett við hvers kyns mannfund-
um. Að mati Smigielskis er var-
lega ályktað, að ekki færri en 50
óbreyttir borgarar hafi fallið í
átökum við her og lögregiu á
tímabilinu frá því herlögin
gengu í gildi og þar til þeim var
aflétt í maí 1982.
Lág laun, niikil vinna
Roman Smigielski fjallaði síð-
an um efnahagsástandið í Pól-
landi, sem hann kvað afleitt.
Laun verkafólks eru lág en vinna
mikil og hægt er að gera kröfu
til þess, að fólk vinni allt að tólf
tíma yfirvinnu án aukagreiðslu.
Sums staðar er uppsagnarfrest-
ur launafólks 9 mánuðir. Um
30% almennings búa við lífskjör,
sem eru fyrir neðan framfærslu-
mörk. Húsnæðisvandinn er gíf-
urlegur. 80 þúsund manns eru á
biðlista eftir íbúðum í verka-
mannabústöðum, en aðeins 800
komast að á ári hverju.
Enda þótt starfsemi Samstöðu
sé bönnuð af stjórnvöldum í
Póllandi fer hún fram þar með
leynd og er mjög umfangsmikil.
Að auki starfa pólskir útlagar og
samherjar þeirra að því víða um
heim að afla neðanjarðarhreyf-
ingunni í Póllandi fjármuna og
tækja og er Samstöðunefndin,
sem Roman Smigielski starfar
fyrir í Danmörku, dæmi um
slíkt. Stuðningsstarfið við Sam-
stöðu erlendis er samhæft á
skrifstofu pólskra útlaga í
Brússel, sem auk þess leggur
mikla vinnu í að koma á sam-
bandi milli verkalýðsfélaga á
Vesturlöndum og hinnar leyni-
legu Samstöðuhreyfingar í Pól-
landi.
Stjórnvöld í Póllandi halda því
fram, að félagsmenn í hinum
opinberu verkalýðsfélögum séu
nú fjórar milljónir að tölu, en
það eru um 30% af öllu vinnandi
fólki í landinu. Roman Smigi-
elski sagði að þessar tölur væru
fjarri öllu lagi. Hann taldi nær
að félagsmenn væru um ein
milljón og í þeim hópi væru ekki
aðeins almennir verkamenn,
heldur einnig verslunar- og
skrifstofufólk og fólk, sem starf-
ar fyrir kommúnistaflokkinn. „1
flokknum sjálfum eru nú skráð-
ar tvær milljónir félaga," sagði
Smigielski, og kvað það segja
sína sögu um ástandið í Póllandi
að aðeins helmingur flokks-
manna kysi að ganga í hin opin-
beru verkalýðsfélög.
„Samt vantar ekki, að reynt er
af öllum mætti að fá fólk til að
ganga í þessi félög,“ sagði Smigi-
elski og nefndi dæmi um að er-
indrekar félaganna kæmu með
heimilistæki eða jafnvel sjón-
vörp til aldraðs fólks og bæðu
það að kvitta fyrir móttökunni á
blöð, sem jafnframt væru um-
sóknareyðublöð fyrir inntöku í
félögin.
SiðferAilegur stuöningur
mikilvægastur
Roman Smigielski sagðist
vera sannfærður um að ef frjáls-
ar kosningar yrðu leyfðar í Pól-
landi mundi kommúnistaflokk-
urinn aðeins fá um 1% greiddra
atkvæða. Kristilegur demó-
krataflokkur mundi aftur á móti
fá stuðning meirihluta kjósenda.
Á fundinum var Smigielski
spurður hvers konar stuðningur
kæmi Pólverjum að bestu haldi.
Hann sagði að hinn siðferðilegi
stuðningur væri mikilvægastur,
að Vesturlandabúar fylgdust
með því hvað er að gerast í land-
inu og færu ekki leynt með það
þegar þeim mislíkaði framferði
stjórnvalda. Það hefði haft
mikla þýðingu fyrir Samstöðu,
að leiðtoga hreyfingarinnar,
Lech Walesa, voru veitt friðar-
verðlaun Nóbels á sínum tíma.
Aðspurður sagðist hann vera
sammála þeirri skoðun rússn-
eska útlagans Búkovskís, að
efnahagslegur stuðningur vest-
rænna ríkisstjórna við stjórn-
völd í Póllandi, hvort sem væri í
formi matargjafa eða hagstæðra
bankalána, kæmi almenningi
þar að engum notum og yrði að-
eins til að draga á langinn stríð
Pólverja við Jaruzelski hershöfð-
ingja og kommúnistastjórn
hans.
Það stríð heldur áfram uns
sigur vinnst, sagði Smigielski, og
kvaðst ekki síst reisa bjartsýni
sína á, að þjóð hans fengi frelsi,
á þeirri ungu kynslóð, sem nú er
vaxa úr grasi í Póllandi og sættir
sig ekki við hlekki kommúnism-
ans.
„Eigum yfir 1.000 matreiðslu-
aðferðir á saltfiskinum ykkar“
Rætt viö Fernando Hipolito, forstjóra portúgölsku ferðaskrifstofunnar Presidente
Morgunblaðið/FriðþjAfur
„Auðvitað finnst mér gaman að
kynnast nýjum stöðum — en hvergi
vil ég búa nema í Portúgal. Við
Portúgalir erum þannig úr garði
gerðir, að við viljum njóta lífsins alla
daga, en ekki bara á hátíðis- og tylli-
dögum, eins og mér sýnist vera
lenska hér. Hreinskilnislega sagt, þá
held ég að óvíða getum við notið
lífsins á sama hátt og í Portúgal."
Það er Portúgalinn Fernando Hipol-
ito, forstjóri portúgölsku ferða-
skrifstofunnar Presidente sem lýsir
sér og löndum sínum svo í stuttu
spjalli við blm. Morgunblaðsins, en
Hipolito annast einmitt móttöku ís-
lcnskra ferðamanna í Algarve f
Portúgal. Síðastliðið ár fóru um
1.200 farþegar héðan til Portúgal á
vegum Útsýnar, og Hipolito segist
gera sér góðar vonir um að enn fleiri
landar sski Portúgal heim í ár.
Ferðaskrifstofa Hipolito tekur á
móti um 45 þúsund ferðamönnum
á ári, mestmegnis Þjóðverjum og
Englendingum. Hipolito er spurð-
ur hvernig íslenskir ferðamenn
séu, samanborið við aðra við-
skiptavini hans. „íslendingar eru
afar góðir viðskiptavinir, þægi-
legir og elskulegir. Til marks um
það, þá get ég upplýst að það er
Fernando Hipolito, forstjóri Presidente.
sóst sérstaklega eftir því að fá Is-
lendinga á hótelin."
— Nú eru strendur ykkar í Al-
garve rómaðar fyrir hreinleika og
fegurð. Hvað fleira en góðar
strendur laðar ferðamanninn til
Portúgal? „Ja, hvar á ég nú að
byrja?" segir Hipolito. „Við eigum
einstaklega góða golfvelli í Al-
garve, sumir þeirra eru í röðum
þeirra bestu í Evrópu. Til dæmis
er golfvöllurinn Quinta do Lago
talinn þriðji besti völlur Evrópu.
Yfirleitt er öll aðstaða til þess að
iðka íþróttir, svo sem tennis, sjó-
skíði, siglingar o.fl. mjög góð í Ál-
garve. Nú, þá er það að sjálfsögðu
þýðingarmikið í augum ferða-
mannsins, að það er afaródýrt að
borða og drekka í Portúgal, auk
þess sem gæðin á hótelunum
okkar eru mikil. Til þess að gefa
hugmynd um verðlag hjá okkur,
þá get ég nefnt að flaska af góðu
víni kostar innan við 20 krónur.
Gott rauðvín er mun ódýrara en
vatn.
Þá hygg ég að maturinn okkar
laði ferðamenn til landsins, því við
höfum mjög gott hráefni og verð-
lag er lágt. Ef þú ferð á góðan
veitingastað og borðar góða þri-
réttaða máltíð með góðu víni, þá
kostar hún þig svona á bilinu 120
til 150 krónur. Vissulega er fiskur-
inn hjá ykkur íslendingum ljúf-
fengur, en við höfum einnig mjög
góðan fisk í Portúgal. Eins og þið
vitið, þá er saltfiskurinn ykkar
þjóðarréttur hjá okkur í Portúgal
og ég hef heyrt að það séu til yfir
eitt þúsund matreiðsluaðferðir í
Portúgal á saltfisknum ykkar.
Þó að Algarve sé fyrst og fremst
sumarleyfisparadís vegna góðrar
strandar, góðs loftslags og hreins
sjávar, þá höfum við upp á ýmisl-
egt að bjóða fyrir þá sem ekki
vilja eyða öllum tímanum á
ströndinni, heldur kjósa að ferðast
um. Náttúrufegurð og gróðursæld
er mikil hjá okkur, og ég ráðlegg
ferðamönnum eindregið að takast
á hendur ferð upp til Monehique-
fjalla, en þar er einstaklega fal-
legt. Þá vilja flestir ferðamenn
sem heimsækja okkur sækja höf-
uðborgina Lissabon heim, og þar
er margt fagurra bygginga að
skoða. Það er um fjögurra stunda
akstur frá Algarve til Lissabon.“
Nú lentuð þið í vandræðum í
fyrra vegna vatnsmengunar. Má
eiga vona á því að slíkt geti komið
upp á nýjan leik? „Það er rétt að
við lentum í vandræðum með
vatnið okkar í fyrra. Ástæðurnar
voru þær að lítil sem engin rign-
ing hafði verið í Algarve um nokk-
urra ára skeið. Það sem gerðist
var blásið upp af fjölmiðlum i
Skandinavíu, en vandamálið var
engan veginn í líkingu við það sem
látið var í veðri vaka. Sérfræð-
ingar hafa að undanförnu unnið
að rannsóknum á vatnsbólum
okkar og við höfum nýverið fengið
staðfest að ekkert bendi til þess að
samskonar vandamál muni koma
upp í ár. Auðvitað fögnum við því
sem höfum starfa okkar af ferða-
mannaiðnaðinum og það má
reyndar segja að öll þjóðin fagni
þeirri niðurstöðu, því ferða-
mannaiðnaðurinn er næststærsta
atvinnugrein okkar í Portúgal.
Ferðamannaiðnaðurinn er geysi-
lega þýðingarmikil atvinnugrein
hjá okkur, því hann er uppspretta
okkar af erlendum gjaldeyri, sem
við notum svo aftur til þess að
greiða fyrir innflutningsvörur
okkar.“
AF ERLENDUM VETTVANGI
eftir ÁGÚST ÁSGEIRSSON
Kosningar í Suður-Kóreu í dag:
Efnahagsframfarir og stöðug-
leiki er styrkur flokks Chun’s
ÞINGKOSNINGAR fara fram í Suður-Kóreu í dag, og er ekki við öðru
búist en flokkur Chun Doo Hwan forseta haldi örugglega velii. Síðustu
daga hefur kosningabaráttan meira og minna fallið í skuggann fyrir
heimkomu stjórnarandstöðuleiðtogans Kim Dae Jung á föstudag frá
Bandaríkjunum, enda þótt kóreskum fjölmiðlum hafí verið bannað að
skýra frá þeim aðdraganda heimkomunnar og baráttu Kims í Bandaríkj-
unum. Hefur Kim barist fyrir lýðræðislegum umbótum, en helzta kosn-
ingamálið að þessu sinni er þó gífurleg skuldasöfnun Suður-Kóreu í
útlöndum.
ríkisins. Er það talið Chun og
stjórn hans til tekna. Hagvöxtur
nam 7,5% 1984 og er spáð sama
vexti 1985. Á núverandi verðlagi
þýðir það 88 milljarða dollara
þjóðartekjur 1985, eða 2.135 doll-
ara á hvern íbúa. Verðbólga
verður 2—3%, eða sú sama og í
fyrra, og takmark stjórnarinnar
er að aukning einkaneyzlu og
launahækkanir verði minni en í
fyrra, en neyzlan jókst þá um
5% og laun hækkuðu um 8%.
Þá hefur útflutningsaukningin
verið tvöfalt meiri en meðaltals-
aukningin fyrir öll ríki heims. í
fyrra jukust viðskipti í heimin-
um um 8%, en útflutningur Suð-
ur-Kóreu jókst um 16%. Spáð er
5—6% aukningu heimsviðskipta
1985, en Kóreumenn búast við
11—12% aukningu útflutnings.
Og markaðirnir verða að vera
hagstæðir áfram ef S-Kóreu-
menn ætla ná meiri viðskipta-
jöfnuði, en takmark þeirra er að
utanríkisviðskiptin verði óhag-
spjarar sig. Talsmenn NKDP bú-
ast við a.m.k. 20 þingsætum, sem
er lágmark sarakvæmt lögum til
að öðlast viðurkenningu sem
þingflokkur, og segjast mundu
sigra ef kosningunum væri ekki
„hagrætt á bak við tjöldin." Lít-
ur stjórnarandstaðan á kosn-
ingarnar sem prófraun á vin-
sældir stjórnar Chun. Krafa
þeirra er borgarastjórn í stað
herstjórnareinræðis og kjósend-
ur hvattir til að hafna ofbeldi,
þvingunum og atkvæðakaupum
DJP. En stjórnarflokkurinn
höfðar til efnahagsframfara og
stöðugleika og segir hinn val-
kostinn stjórnmálalega óreiðu.
Hættulegustu and-
stædingar Chun í
stofufangelsi
En 15 hættulegustu andstæð-
ingar Chun eru enn án pólitískra
réttinda og allir í stofufangelsi,
þ.á m. Kim Dae Jung, sem
dæmdur var til dauða 1980 fyrir
að æsa til uppreisnar gegn
stjórninni, en þær sakargiftir
segir hann rangar og undir það
hefur Bandaríkjastjórn tekið;
Kim Yong Sam, fyrrum formað-
ur Nýja lýðræðisflokksins, sem
bannaður var, og Kim Jong Pil,
Frá Seoul, höfuðborg Suður-Kóreu. Gífurlegar efnahagsframfarir hafa
orðið í landinu á örfáum árum og hefur aukinn stöðugleiki heimafyrir
verið því samfara.
Chun Doo Hwan komst til
valda í Suður-Kóreu með
byltingu 1980, tveimur mánuð-
um eftir morðið á Park Chung
Hee forseta. Ruddi hann úr vegi
bráðabirgðastjórn skipaðri
óbreyttum borgurum, lét senda
stjórnarandstæðinga í fangelsi
og braut á bak aftur uppreisn í
borginni Kwangju, höfuðborg
æskustöðva Kim.
Chun er sagður njóta lítilla
persónulegra vinsælda heima
fyrir, og dregin eru í efa loforð
hans um að greiða götu lýðræðis
í landinu með því að hverfa af
frjálsum vilja úr starfi er kjör-
tímabili hans lýkur 1988. Ástæð-
ur fyrir óvinsældum Chun eru
einkum áframhaldandi kúgun
stjórnarandstæðinga, fjármála-
hneyksli, sem samstarfsmenn
hans og fjölskyldufólk hafa verið
viðriðnir, og einræðislegir
stjórnarhættir hans.
Þrátt fyrir þetta hefur Chun
hins vegar fengið háa einkunn
hjá erlendum bankamönnum
fyrir að stýra efnahagslegri
endurreisn í Suður-Kóreu, sem
er athyglisverð. En þrátt fyrir
gífurlegar efnahagslegar um-
bætur og mikinn hagvöxt eru
Suður-Kóreumenn mestu
skuldasafnarar í Asíu og fjórðu
mestu í heimi, næst á eftir Mex-
íkó, Brazilíu og Argentínu.
Skuldum safnað
Af þessum sökum eru erlendar
skuldir eitt heitasta kosninga-
málið. Hefur stjórnarandstaðan
fengið óvæntan liðsauka frá
flestum fjölmiðlum landsins,
sem gagnrýnt hafa skuldasöfn-
unina á tímum gífurlegs hag-
vaxtar. Er slegið á viðkvæma
strengi hjá mörgum S-Kóreu-
mönnum, sem fyllast óöryggi
þegar skuldir eru annars vegar,
minnugir þess að Japanir inn-
limuðu ríkið 1910 vegna
ógreiddra skulda.
ógnar mörgum Suður-Kóreu-
manninum skuldirnar, sem
námu um 43,1 millarði Banda-
ríkjadala við síðustu áramót, eða
um 54% af þjóðarframleiðsl-
unni. Jukust skuldirnar um 3
milljarða í fyrra og spáð er að
þær aukist um 2 milljarða á
þessu ári í 45,1 milljarð. Af hálfu
ríkisstjórnarinnar er saman-
burður við Mexíkó, Brazilíu og
Argentínu sagður óréttlátur,
enda þótt skuldirnar séu miklar.
Efnahagskerfið sé stórt og
lánstraustið gott. Greiðslubyrð-
in, sem hlutfall af þjóðartekjum,
sé aðeins þriðjungur þess, sem
hún er hjá framangreindum
ríkjum, og viðskiptahalli minnki
stórum. Þá hafi S-Kórea staðið í
skilum með erlend lán og af
þeim sökum fáist ný lán á miklu
betri kjörum en ríki rómönsku
Ameríku búa við.
Mikill hagvöxtur
Hefur Suður-Kórea náð sér
ótrúlega vel á strik eftir erfið-
leikatímabil 1980—1981, þar sem
olíuhækkanir, heimskreppa og
pólitískur óstöðugleiki í kjölfar
morðsins á Park vógu að rótum
stæð um ekki hærri upphæð en
500—700 milljónir dollara í ár.
Er það langt undir eins milljarðs
dollara takmarkinu sem sett var
fyrir árið 1984, en ekki tókst að
halda.
Stjórnarandstaða
sameinast
Efnahagsframfarir hafa tví-
mælalaust leitt til aukins stöð-
ugleika heimafyrir og mun það
eflaust verða flokki Chun (DJP)
til góðs í kosningunum. Hefur
flokkurinn 151 þingsæti af 276
og Lýðræðisflokkurinn (DKP) 81
sæti. Enda þótt endurveiting
pólitískra réttinda til 84 stjórn-
málamanna í nóvemberlok hafi
valdið ringulreið í stjórnar-
andstöðunni framan af, eins og
til var ætlast, hefur nú verið
reynt að sameina hana í nýjum
flokki, Nýja lýðræðisflokki
Kóreu, (NKDP), m.a. til höfuðs
Lýðræðisflokknum (DKP), sem
þykir hafa komið litlu í verk á
fjórum árum í þingi, enda undir
hæl hersins, sem leyfði stofnun
DKP til að slá ryki í augu fólks,
enda Chun með örugg ítök á
þingi.
Athyglin beinist fyrst og
fremst að því hvernig NDKP
forsætisráðherra í stjórn Parks.
Að öllu óbreyttu fá þeir ekki
pólitísk réttindi fyrr en í júní
1988, löngu eftir forsetakosn-
ingar í febrúar sama ár. Hefur
Chun hafnað áskorun þremenn-
inganna um viðræður um lýð-
ræðislegar umbætur og aö land-
stjórnin verði færð úr greipum
hersins og fengin í hendur
óbreyttum stjórnmálamönnum.
Enda þótt Chun forseti hafi
gert ýmsar breytingar, sem
þykja stefna i lýðræðisátt, er
Kim Dae Jung, sem nú er helzta
einingartákn andstæðinga Chun,
þeirrar skoðunar að þar sé alltof
hægt farið. Meirihluti þjóðar-
innar búi enn við harðræði og
stjórnmálalega kúgun. Ríkti í
reynd það frelsi sem stjórnin léti
í veðri vaka, væri ekki ritskoðun
við lýði og málfreisi væri ótak-
markað. En þó að heimkoma
Kim sé ekki aðeins sigur fyrir
hann, mun hún og líklega verða
Chun og stjórn hans til fram-
dráttar og auka trú manna á því
að núverandi valdhafar vilji
stefna að lýðræðislegri stjórn-
arháttum.
(Heimildir. AP-Far
Eastern Economic Re-
new-Herald Tribune.)