Morgunblaðið - 14.04.1985, Blaðsíða 22

22 B
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 14. APRÍL 1985
Lgósm.: Hallgrimur Einarsson Kópla: Ljósmyndasafniö ©
Síldarsöltun á Akureyri
Við síldarsðltunina var þar til nú hin síðari ár notast við handaflið eitt. Fyrst var síldin kverkuð eða
hausskorin og henni kastað í stamp. Þaðan var síldinni hrúgað í stærra hólf bjóðsins og það fyllt til hálfs. Þá
er síldin söltuð eða krydduð, eftir því hvað við á, og síðan sett í tunnuna. Mikils var um vert að síldinni væri
vel raðað í tunnuna með hausana út að stöfum og hrygginn niður.
eiga við veiðarnar. Landnótaveið-
in náði hámarki sínu um 1881, en
upp úr 1890 varð afli mjög rýr, þar
sem sildin gekk ekki inn á firðina
sem áður og því ómögulegt að
koma landnótinni við.
Með tilkomu herpinótarinnar og
reknetaveiða á þilskipum jókst svo
síldveiðin á nýjan leik upp úr
aldamótunum. Þá var farið að búa
fiskiskipin vélum, þannig að
seglskipin hurfu að mestu af sjón-
arsviðinu. Þessar gagnmerku
framfarir leiddu til þess að nú var
hægt að fást við veiðar á opnu
hafi, en áður hafði allt byggst á
því að síldin gengi inn á firðina.
Þegar svo togararnir komu til sög-
unnar jókst síldveiðin svo um
munaði og árið 1916 veiddist
meira en nokkru sinni áður eða
um 400 þúsund tunnur. Það ár
markar einnig tímamót fyrir
okkur íslendingar vegna þess að
það ár öfluðu innlend fyrirtæki í
fyrsta sinn meira af síld en Norð-
menn, og jókst okkar hlutdeild i
aflanum síðan jafnt og þétt.
Siglufjörður — höfuð-
borg sfldveiðanna
Síldveiðar Norðmanna sem haf-
ist höfðu á Seyðisfirði eins og áður
segir, færðust fljótlega norður
fyrir land, og um 1880 eru þeir
farnir að búa um sig við Eyja-
fjörð. Um svipað leyti var af fs-
lendingum stofnað á Siglufirði
fyrirtæki sem hugðist gera út á
síld er bar nafnið Sildveiðifélagið.
Þótt félag þetta yrði að leggja
árar i bát vegna ónógs afla, var
áhugi manna þar vakinn á silfri
hafsins, og átti Siglufjörður síðar
eftir að verða miðdepill sildveiða
hér á landi. Ævintýrið hófst með
því að Norðmenn þeir sem höfðu
haft miðstöð veiða sinna við Eyja-
fjörð, og margir aðrir, fjölmenntu
til Siglufjarðar vegna hagstæðrar
legu staðarins gagnvart veiðunum
og nægjanlegs landrýmis til upp-
byggingar aðstöðu í landi. Þá fylg-
ir það einnig sögunni að hlýlegt
viðmót heimamanna í garð Norð-
manna hafi einnig átt nokkurn
þátt í því, hve öflugt þetta nýia
landnám varð. í Síldarsögu ls-
lands eftir Matthías Þórðarson frá
Móum segir svo frá:
„Margir útlendir útgerðarmenn,
einkum norskir, tóku sér þar lóðir
á leigu þessi árin og reistu þar
bryggjur tilheyrandi síldarútgerð,
og eins innlendir menn, helst úr
Reykjavík og jafnvel nágrannar
þeirra, Eyfirðingar, þóttust þar
betur settir og fluttu sig þangað
líka, svo margt fólk kom með
hverju ári f kauptúnið og settist
þar að. Allsstaðar sem hægt var
að fá lóðarræmu, var landið tekið
til afnota."
Á Siglufirði byggðist á fáum ár-
um upp bær með öllu tilheyrandi,
svo sem götum, vatnsveitu og
rafveitu, gangstígum, bryggjum,
aðgerðarhúsum og síðast en ekki
síst húsnæði og aðstöðu handa
Upphaf sfldveiða hér
á landi
Þrátt fyrir þá staðreynd að ís-
lenskir landnámsmenn og forfeð-
ur þeirra hafi frá fornu fari kunn-
að til síldveiða, þá hagnýttu ís-
Iendingar sér ekki þessi auðæfi
hafsins að neinu marki fyrr en á
síðari hluta 19. aldar og þá að
frumkvæði Norðmanna. Fyrstur
manna hér á landi til að hefja
síldveiðar hér að einhverju ráði
var Norðmaðurinn Otto Wahtne,
en árið 1868 hóf hann veiði á sfld i
landnet á Seyðisfirði og saltaði til
útflutnings. Þó að þetta hafi verið
í fyrsta skipti sem síld var söltuð
að einhverju ráði hér á landi, ber
þess að geta að landsmenn höfðu
áður aflað síldar til beitu, og var
hún þá veidd f lagnet og kastnet.
Sfldveiðar fóru nú ört vaxandi,
bæði norðan- og austanlands, og
um 1880 tóku innlend fyrirtæki að
Ljósm.: Hallgrimur Einaraaon Kópía: Ljóamyndasafnið ©
Séð yfir síldarplanið og togarana við bryggju á Akureyri
Togarar voru fyrst notaðir til síldveiða sumarið 1908 og í fyrri heimsstyrjöldinni var allt að 20 togurum haldið úti á veiðum. Nokkuð dró úr notkun
þeirra til síldveiða undir lok stríðsins vegna þess hve dýrir þeir voru í rekstri. Á árunum 1935—1939 voru þeir þó á nýjan leik notaðir til veiðanna og
þá í ríkum mæli.
Garðeigendur — Nýtt!
Dreifum lífrænni, fljótandi
áburöarblöndu á grasflatir
og trjágróöur.
Inniheldur þangmjöl, köfn-
unarefni, fosfór, og kali
auk kalks og snefilefna.
Virkar fljótt og vel.
Sáning hf.
Hafnarfirði — sími 54031.
Til sölu Golf GTI
árgerö 1979, ný innfluttur. Topp bíll.
Uppl. í síma 74403.