Morgunblaðið - 16.06.1985, Blaðsíða 9

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 16. JÚNÍ1985
9
HUGVEKJA
„Fyrirliði okkar á þeirri ferð veröur
hann sá „Guð vors lands“, sem varir
eilíflega og varðveitir endiíanga sögu
milli luktra lófa, en gjörir jafnframt alla
hluti nýja á hverri andrá í ævi hins um-
komulausasta barns á jörðu.“
„Ræktin skapar
framann"
- eftir séra HEIMI STEINSSON
f sunnudagshugleiðingu hér í
blaðinu fyrir viku fór ég all-
mörgum orðum um varðveizlu-
stefnu. Það efni er ekki tæmt og
leitar raunar enn frekar á hug-
ann í svip, þegar þjóðhátíðar-
dagur fer í hönd. Sú gjöf, sem
íslendingar þágu úr hendi
sjálfra sín og almáttugs Guðs
hinn 17. júní 1944, verður aldrei
fullþökkuð né hennar nógsam-
lega gætt.
Menningararfleifð og
ytri hagsmunir
Varðveizlustefna verður jafn-
an styrkust í hugum manna,
þegar saman fara menningar-
arfleifð og ytri hagsmunir. Örð-
ugt getur reynzt að varðveita
það, sem enginn telur sig hafa
gagn af. Safngripir eru að vísu
til margra hluta nytsamlegir. En
því aðeins þjóna þeir tilgangi
sínum, að þeir kveiki loga í
brjóstum lifandi manna, verði
aflvaki nýrrar sköpunar á göml-
um grunni. Skilríkust reynist
varðveizlan, þegar sá, er hana
annast, hefur hag af iðju sinni.
í upphafi 19. aldar voru aðall
og kirkja öflugustu oddvitar
varðveizlustefnu í Evrópu. Fór
þar saman barátta fyrir eigin
aðstöðu og fastheldni við forn
lífsviðhorf. Gegn þessum öflum
risu framsæknir mannfélags-
hópar samtíðar, ekki sízt frjáls-
lyndir athafnamenn. Þeir voru
fulltrúar þeirrar nýlundu, sem
ævinlega reynist óhjákvæmi-
legur hrókur á skákborði sög-
unnar og stuðlar að framvindu,
hindrar stöðnun.
Ef til vill má geta þess til, að
varðveizlustefna væri þróttmest
hér á Islandi framan af 20. öld-
inni meðal bænda og ýmissa
embættismanna. Þeir voru í
senn fulltrúar viðtekinna lífsvið-
horfa og handhafar hagsmuna,
er stóðu á gömlum merg. And-
spænis þeim birtust á sjónar-
sviðinu framkvæmdamenn við
sjávarsíðuna og verkafólk, er að
sínu leyti lagði grundvöllinn að
því nútímaþjóðfélagi, sem við
höfum tekið að erfðum.
Þessi dæmi úr sögu síðustu
tveggja alda eru fjarri því að
vera heildarúttekt af nokkru
tagi og verða vonandi ekki vegin
þannig af neinum. Þau eru ein-
ungis dregin fram í því skyni að
benda á það, hvernig tvenn verð-
mæti renna saman í einn farveg,
þegar virk varðveizlustefna
verður uppi á teningi. Einnig er
þeim ætlað að leiða í Ijós nyt-
semi nýlundunnar, sem er annar
meginstraumur sögulegrar
framvindu.
Hagur allra íslendinga
og óskabarn
íslendingar róa í fjölmörgum
skilningi allir í einu skipi. Af
sjálfu leiðir, að þeir eiga upp til
hópa sameiginlegra hagsmuna
að gæta.
Augljósar andstæður er vissu-
lega að finna innan þess hóps, en
dreifist um þetta stóra land.
Brýnt er, að þær andstæður tak-
ist á eftir settum reglum. Því að-
eins verða nauðsynlegar umbæt-
ur, að hin ýmsu þjóðfélagsöfl fái
að reyna með sér. Nytsamleg
verða átökin þó einungis, ef eng-
inn brýtur leikreglurnar.
Hitt er miklu flest, sem allir
eiga í senn og enginn öðrum
fremur. Meðal slíkra verðmæta
er það sjálfstæði og sú stjórn-
skipan, sem hér var komið á fót
við lýðveldisstofnunina 1944.
Örðugt mun að koma auga á
nokkurn íslending, er haft gæti
hag af að farga því sjálfstæði
eða kollvarpa þeirri stjórnskipan.
Ekki verður annað séð en
landsmenn upp til hópa unni
hinu sjálfstæða lýðveldi. Hvort
sem við nú höfum um það fleiri
orð eða færri, mun hitt sanni
næst, að það allsherjarríki, sem
hér stendur, er okkur öllum
hjartfólgið.
Afstaða okkar til lýðveldisins
býr þannig yfir þeim tveimur
meginþáttum, sem eru uppistaða
heilbrigðrar og lifandi varð-
veizlustefnu: Innri viðhorf og
ytri hagsmunir fara saman. Við
njótum öll ríkulegra gagnsmuna
af því samfélagi, sem hér hefur
þróazt í meira en fjóra áratugi.
Jafnframt er lýðveldið óskabarn
allra landsmanna.
Uppbygging á
þjóðhátíðardegi
Þessa er hollt að minnast á
þjóðhátíðardegi. Stundum er lát-
ið svo sem „Þjóðhátíðarræður"
og „þjóðhátíðargreinar" í blöð-
um séu ekki og geti ekki verið
annað en marklítið orðskrúð og
jafnvel spjátur. Þetta er rangt
viðhorf og í vissum skilningi
hættulegt.
Þau efni, sem höfð eru til
íhugunar á þjóðhátiðardegi, eru
ætluð til uppbyggingar. Við
þörfnumst þess beinlínis að hug-
leiða þá arfleifð, sem mennirnir
frá 1944 létu okkur í té — for-
ystumenn þjóðarinnar, er lýð-
veldið var stofnað. Það er engin
hræsni eða mærð að láta sér t.ítt
um föður sinn eða móður.
ígrundun þjóðarsögu á afmæl-
isdögum stórviðburða er af sama
toga spunnin og ástarhugur
barna til foreldra.
Kirkjan heldur sínar hátíðir á
settum dögum og þjóðin öll með
henni. Þá eru tiltekin efni höfð
til umfjöllunar. Þjóðin heldur
hátíð hinn 17. júní, og kirkjan
gengur að sjálfsögðu í farar-
broddi. Þann dag er saga þjóðar-
innar ritningartextinn. Sameig-
inlega rifjum við upp þær minn-
ingar, er gera okkur að þjóð,
veita okkur festu, tengja kyn-
slóðir, landshluta, stéttir og
starfshópa tryggðaböndum.
„Plöntum, vökvum rein við
rein, ræktin skapar framann".
Þannig kvað séra Matthías. Við
þörfnumst hugræktar til þess að
fá haldið um þráðinn, sem liggur
ofan úr hásölum sögunnar og
spunnið úr honum nýja framtíð
farsællar þjóðar. Þessi hugrækt
á sér stað á þjóðhátíðardegi,
þegar vel tekst til.
Kjölfesta kirkjulegrar trúar
Sú þjóð, sem siglir á því hinu
eina skipi, er að framan var
nefnt, á við ýmsum veðrum að
sjá. Skipið þarfnast seglfestu.
Hana er að finna í þeirri kirkju-
legu trú, sem verið hefur lífsvið-
horf landsmanna í bráðum þús-
und ár.
Tæpast mun ofmælt, þótt sagt
sé, að þá fyrst yrðu íslendingar
ein þjóð, er þeir höfðu búið við
ein lög í sjö tugi ára og tóku upp
einn sið að Lögbergi árið eitt
þúsund. Fram að þvi höfðu menn
verið „blendnir í trúni". Eftir
kristnitöku varð trúin það sam-
einingarafl, sem hún í raun hef-
ur verið æ síðan, þótt á ýmsu
gengi og gangi enn.
Hinu kristna sameiningar-
tákni var skilvíslega á lofti hald-
ið við lýðveldisstofnunina 1944.
Áður en sá þingfundur hófst, er
lýst var gildistöku stjórnarskrár
lýðveldisins, fór fram guðsþjón-
usta undir berum himni á Þing-
völlum við öxará. Biskup ís-
lands, herra Sigurgeir Sigurðs-
son, predikaði í þeirri „dýrlegu
hamrakirkju, sem þjóðin sjálf
hefur vígt og valið,“ eins og hann
komst að orði.
Eftir hálfan annan áratug
minnumst við kristnitökunnar.
Þess er að vænta, að kirkja, þing
og þjóð taki höndum saman um
að halda þá hátíð með þeim
hætti einum, sem ber: Þá skal
ástunduð kristin þjóðrækt — og
eigi aðeins á afmælisári, heldur
einnig þann tíma, er fyrir fer og
eftir rennur.
Hagnýting
kristnitökuafmælis
Þjóðhátíðardagur er gagnleg-
ur til uppbyggingar. Hann getur
stuðlað að varðveizlu alls þess,
sem við megum sízt án vera.
Hið komandi kristnitökuaf-
mæli gegnir sama hlutverki, þótt
með margfalt öflugri hætti sé.
Við getum notað það tækifæri til
að rækta þá menningararfleifð,
sem er sameiginlegur hagur
okkar alla. Til þess þurfa menn
að taka höndum saman hið
fyrsta, horfa langt á veginn
fram og hefja gönguna.
Fyrirliði okkar á þeirri ferð
verður hann sá „Guð vors lands“,
sem varir eilíflega og varðveitir
endilanga sögu milli luktra lófa,
en gjörir jafnframt alla hluti
nýja á hverri andrá í ævi hins
umkomulausasta barns á jörðu.
SÖLUGENGIVERÐBRÉFA 17. júní 1985
Spaiisbiteini og bappdnsttislán nKssjoðs
Söiugengi Ávöxtun- Daga^ökU
Ár-flokVur pr. kr. 100 arkrafa til innl.d.
1971-1 21.148,15 7,50% 88 d.
1972-1 18.958,00 7,50% 218 d.
1972-2 15.281,71 7,50% 88 d.
1973-1 11.128,57 7,50% 88 d.
1973-2 10.505,12 7,50% 218 d.
1974-1 6.744,70 7,50% 88 d.
1975-1 5.529,10 7,50% 203 d.
1975-2 4.115,63 7,50% 218 d.
1976-1 3.759,77 7,50% 263 d.
1976-2 3.062.98 7,50% 218 <t
1977-1 2.703,68 7,50% 278 d.
1977-2 2.327,48 7,50% 83 d.
1978-1 1.833.25 7,50% 278 d.
1978-2 1.486,86 7,50% 83 d.
1978-1 1.246,45 7,50% 248 d.
1979-2 964,82 7,50% 88 d.
1960-1 838.03 Innlv. i Seótab 15.04.85
1980-2 668,06 7,50% 128 d.
1981-1 568,82 7,50% 218 d.
1961-2 413,34 7,50% 1 ár 118 d
1982-1 383,66 7,50% 254 d.
1982-2 295,44 7,50% 104 d.
1983-1 225,81 7,50% 254 d.
1963-2 143,40 7,50% 1 ir 134 d.
1984-1 139,64 7,50% 1 ér 224 d.
1984-2 132,56 7,50% 2 ér 83 d
1984-3 128,12 7,50% 2 ér 145 d.
1985-1 Nyttutboð 7,00% 2 ér 203 d.
1975-G 3.405,54 8,00% 184 d
1976-H 3.147,98 8,00% 283 d.
19764 2.387,87 8,00% 1 ár 163 d.
1977-J 2.137,81 8,00% 1 ár 284 d
1981-1FL 449,97 8,00% 314 d.
1985-1SÍS 87,50 10,70% 4 ár 284 d.
Veásiuldabrel - veiðtiyggð
Lánst. Nafn- Sölugengim.v.
2 afb vextir mism. ávöxtunar-
áárl HLV kröfu
12% 14% 16%
1 ár 4% 95 93 92
2 ár 4% 91 90 88
3ár 5% 90 87 85
4 ar 5% 88 84 82
5ár 5% 85 82 78
6 ar 5% 83 79 76
7 ár 5% 81 77 73
8ár 5% 79 75 71
9ár 5% 78 73 68
10ár 5% 76 71 66

Nýtt a veiðbiefamaikaði
IB 1965-1 tll 10 ára
Atb.: 10. GD: 10/2. NV: 2%
Avöxlunarkrafa: 10% 11% 12%
Sölugengi pr. kr. 100: 77,92 75,02 72,29

Veðskuldabief - óreiðtiyggð
Söiugengi m.v.
Lánst. 1 afb. á árl 2 afb, áári
20% 28% 20% 28%
1 ar 79 84 85 89
2 ár 66 73 73 79
3ár 56 63 63 70
49 57 55 64
5" 44 52 50 59
Þú œttir að kaupa KJARABRÉF
• Þú íœrð hámarksávöxtun en tekur lágmarks áhœttu.
• Þú getur innleyst kjarabréíin hjá Verðbréíasjóðnum
með nokkurra daga íyrirvara.
• Þú lœtur sérírœðinga í verðbréíaviðskiptum vinna
fyrir þig.
• Þú sparar tíma og fyrirhöín.
• Þú veist alltaí hvert verðgildi kjarabréíanna er, vegna
daglegrar gengisskráningar þeirra.
• Naínverð kjarabréíanna er kr. 5.000 og 50.000.
Þannig ge.a aliir vert6 meS. VeröbréfamarkaöUT
~ Kjarabrefin eru
handhaíabréí. __
Fjárhúsinu, Hafnarstræti 7.
101 Reykjavík, sími 28566.