Morgunblaðið - 16.06.1985, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 16. JÚNl 1985

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aöstoöarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson,
Arni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar: Aö-
alstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringian 1, sími 83033. Áskrift-
argjald 360 kr. á mánuöi innanlands. (lausasölu 30 kr. eintakiö.
Landið, tungan,
sagan - og framtíðin
að er fyrst og fremst
þrennt, sem þjóðarvitund
okkar sækir næringu til, lands-
ins, tungunnar og sögunnar.
Forsjónin hefur lagt okkur
þetta land upp í hendur, gögn
þess og gæði, í senn til varð-
veizlu og framfærslu.
Við stöndum í óbættri skuld
við land okkar. Við verðum að
gera allt, sem i mannlegu valdi
stendur, til að hefta uppblástur
landsins, græða upp sár þess,
varðveita sérstæða náttúru og
þær auðlindir margs konar,
sem byggð í landinu og lífskjör
fólks hvíla á.
Jafnframt þurfum við að
nýta gögn landsins og gæði
þann veg, að hér megi tryggja
til langrar framtíðar velmegun
þjóðar og efnahagslegt sjálf-
stæði. Við megum ekki ganga
of nærri þessum gæðum. En
þau þurfa að gefa okkur há-
marksafrakstur, innan skyn-
samlegra nýtingarmarka.
Þau verðmæti, sem hér um
ræðir eru fyrst og fremst fiski-
miðin, þ.e. nytjafiskar, og gróð-
urmoldin. Við verðum að
breyta óbeizluðum fallvötnum í
störf, útflutningsverðmæti og
lífskjör. Við verðum að nýta þá
auðlind, sem felst í framtaki
fólksins í landinu, menntun
þess og þekkingu — og ná
vopnum okkar á vettvangi vís-
inda, rannsókna og hátækni
margs konar.
Við höfum tekið í arf margs
konar menningu, sem er þjóð-
arsameign. Kjarni þeirrar
menningar er móðurmálið og
bókmenntir margs konar, sem
það geymir. Það er fyrst og
fremst þessi sameign okkar,
tungan og sagan, sem kröfur
okkar og sigurganga til heima-
stjórnar, fullveldis, sjálfstæðis
og lýðveldis vóru reistar á. Það
eru fyrst og síðast þessi verð-
mæti, þessi þjóðarbönd, sem
knýta okkur saman sem heild.
Það er veigamesti þátturinn í
sjálfstæðisbaráttu þjóðarinnar
að standa trúan og ævarandi
vörð um þessa menningarlegu
og þjóðernislegu undirstöðu.
Samstaða okkar með öðrum
vestrænum lýðræðisríkjum,
sem varðveita hliðstæða þjóð-
félagsgerð, líka menningarar-
fleið, sams konar almenn
mannréttindi og sörnu trúar-
hefð, er síðan hin hliðin á þess-
ari sömu, viðvarandi sjálfstæð-
isbaráttu.
En það eru ekki aðeins þessi
þrjú kjarnaatriði, sem við ís-
lendingar deilum með okkur,
heldur mörg önnur. Veigamest
þeirra er sameiginleg framtíð,
eða réttara sagt sameiginleg
hönnun framtíðar. „Hver er
sinnar eigin gæfu smiður." Það
gildir um þjóð sem einstakling.
Þá aðeins „getum við gengið til
góðs, götuna fram eftir veg“, að
við gerum okkur grein fyrir
þeim staðreyndum sem við
blasa í samtímanum.
Við eigum við margvíslegan
vanda að stríða á líðandi stund:
• Máske er sá stærstur sem
felst í miklum viðskiptahalla
við útlönd og vaxandi erlendum
skuldum, sem gera stóran
hluta af þjóðartekjum upptæk-
an — nú og um allmörg kom-
andi ár — „fram hjá skiptum".
• Falinn eldur verðbólgunnar
getur hvenær sem er blossað
upp á ný. Verðbólga eykur til-
kostnað útflutningsatvinnu-
vega langt umfram verðþróun
erlendis og skekkir samkeppn-
isstöðu íslenzkrar framleiðslu
heima og heiman. Ein koll-
steypan enn á þessum vett-
vangi getur leitt til stöðvunar
fyrirtækja í útflutningsgrein-
um og fjöldaatvinnuleysis.
• Ný verðbólgukollsteypa með
tilheyrandi gengisfellingum, til
að „rétta af“ útflutningsfram-
leiðsluna, og kaupmáttarrýrn-
un íslenzkrar krónu, eykur ekki
stöðugleikann í verðlagi né
þjóðarbúskap.
Það er mikilvægt sjálfstæð-
ismál að tryggja efnahagslegt
„fullveldi" þjóðarinnar, eyða
viðskiptahalla og grynnka á
erlendum skuldum. Það er
sjálfstæðismál að byggja svo
upp íslenzkt atvinnulíf, að það
megi tryggja vaxandi þjóð at-
vinnuöryggi og auknar þjóðar-
tekjur, er geti risið undir sam-
bærilegum lífskjörum hér á
landi og bezt þekkjast annars
staðar.
Við náum ekki markmiðum
þeirrar sjálfstæðisbaráttu, sem
hér hefur verið gerð að umtals-
efni, með innanlandsófriði,
hvort heldur er á svokölluðum
vinnumarkaði eða öðrum svið-
um þjóðlífsins. Það hættu-
ástand, sem getur verið fram-
undan, krefst þjóðarfriðar,
samstöðu og samátaks. Ekki er
unnt að láta það líðast, að
óróaöfl stefni heildarhagsmun-
um og þjóðaröryggi í hættu.
Við höldum þjóðhátíð í
skugga margra vandamála.
Nýtum hana til að stilla saman
strengi okkar og snúa saman
bökum.
Morgunblaðið árnar lands-
mönnum öllum heilla á þjóð-
hátíð 1985.
Aráðstefnu Landverndar
um framtíð Þingvalla
heyrðust raddir þess
efnis að nauðsynlegt
væri að höggva þau tré
sem plantað hefur verið
í námunda við þinghelg-
ina. Þessi tré eru norsk að uppruna en
hafa skotið rótum hér á landi rétt eins
og þeir Norðmenn sem hingað komu á
sínum tíma og námu hér land. Islend-
ingar hættu að höggva hver annan á 13.
öld með þeirri undantekningu sem siða-
skiptin höfðu í för með sér en þeir héldu
áfram að höggva skóga fram á þessa
öld, og er nú mál að linni í þeim efnum
einnig. Það er engin ástæða til að
höggva tré sem eru löngu orðin sögu-
legur þáttur á helgum stöðum. Við eig-
um að hlú að þeirri ræktun sem við
tókum við en eyðileggja hana ekki. Sú
kynslóð sem nú er gengin hlaut þá hug-
sjón í arf frá Fjölnismönnum og öðrum
rómantískum nytsemdarmönnum að
hefja skyldi skógrækt á íslandi. Ein af
tilraununum var gerð á Þingvöllum. Þar
voru sett niður fyrstu barrtrén hér á
landi og eru þau því jafn söguleg og
annað sem prýðir umhverfi okkar. Hitt
er annað mál að engin ástæða er til að
planta fleiri trjám á Þingvöllum heldur
láta náttúruna um það hvernig fram fer
um skógana þar. Vel mætti aftur á móti
íhuga að rækta verulegan skóg á austur-
bakka Þingvallavatns þar sem risið hef-
ur þétt skúrabyggð sem ástæða væri til
að fela rækilega í fallegu umhverfi.
Höfundur Reykjavíkurbréfs átti fyrir
skömmu tal við Björn Sigurðsson, bónda
í Úthlíð í Byskupstungum, dugnaðar-
fork hinn mesta, formann Búnaðarfé-
lags Byskupstungna; hugsjónamann um
alla landnýtingu; fjöllesinn í íslenzkum
fræðum. Það er ávallt mikil næring,
reynsla og upplifun að hitta slíkt fólk
hvar á landi sem er, en við verðum þó að
viðurkenna að slíkir áhugamenn prýða
einna helzt sveitir landsins nú sem áður.
Þessir andlegu og veraldlegu ræktun-
armenn eiga mikið erindi við samtíð
okkar. Það er okkur nauðsynlegt í haf-
róti erlendra tízkustrauma, með popp og
fegurðarsamkeppni efst á blaði, að vita
af slíku fólki í sveitum landsins, með
djúpar rætur í þeim jarðvegi sem einn
getur veitt okkur þá næringu sem ís-
lendingum er nauðsynleg — en það er
rækilegur skammtur af þjóðlegri menn-
ingu samfara jákvæðum erlendum
áhrifum í vísindum, listum og menn-
ingu.
Tillitsleysi vid skóga
Björn bóndi hafði margt að segja um
land og þjóð, og þá ekki sízt afskipti
þeirrar kynslóðar sem afhenti honum og
hans kynslóð landið til varðveizlu. Sú
frásögn var ekki öll á sömu bókina lærð,
því hann hafði margt að athuga við af-
stöðu feðra okkar til landsins. Björn
sagði að bændur hefðu í gamla daga
umgengizt landið af of mikilli hörku en
þeir ættu málsbót í þeirri staðreynd að
þeir voru yfirleitt fátækir og þurftu á
öllu sínu að halda. Það er erfitt fyrir
okkur að setja okkur í spor gömlu karl-
anna eins hörð og lífsbarátta þeirra var
og örbirgð mikil. Þeir hafa ekki gert sér
grein fyrir því að þeir gengu svo nærri
landinu að það kom niður á þeim sjálf-
um. Þeim nýttist ekki landið sem skyldi
og þar af leiðandi gátu þeir ekki snúið
vörn í sókn og notað landnytjar til að
draga úr örbirgð þeirra sjálfra. Ef þeir
hefðu gert sér grein fyrir því að þeir
áttu landið að vini en ekki til að þjösn-
ast á, hefðu not þeirra af sveitunum
orðið mun betri og heillavænlegri en
raun bar vitni. Björn fullyrti, að bænd-
ur hefðu gengið svo nærri skógunum að
okkur nútímamönnum þætti með ólík-
indum ef við gerðum okkur grein fyrir
því. Þeir beittu óspart á skóga og kjarr
án þess það hvarflaði að þeim að slík
ofbeit yrði til þess að eyða skógunum,
enda tilfinning fyrir nytsemd og nátt-
úrufegurð ekki sú sama og nú á dögum.
Áður fyrr höfðu Holtamenn ítök í skóg-
um í heiðajöðrum Byskupstungna.
Þangað fóru þeir ár hvert og gerðu til
kola eins og lýst er í fornum sögum, til
að mynda Njálu, og hefur sá siður þann-
ig verið viðloðandi hér á landi allan
þann tima sem ísland hefur verið byggt.
Ástæðan til þess að þeir gerðu til kola
inni á heiðum var sú að þá gátu þeir
flutt miklu meira magn af kolum úr
skógunum heim á bæi, en ella mundi. Þá
var skógurinn mikil hlunnindi, þangað
var sóttur eldiviður og kol i smiðjur til
forna. Skálholtsstóll átti alla bæi í
Byskupstungum á sínum tíma, nema
þrjá og var Uthlíð þá undir stólnum. Þá
voru sóttir 20 hestburðir af viði í upp-
sveitaskógana, eða eitt tonn. Með her-
náminu 1940 komu ódýr kol frá Evrópu
og var þá hætt að fara í skóg. Björn fór
með föður sínum, Sigurði, þónda í Út-
hlíð, í Þjófabrún vestur af Miðfelli fimm
vetra gamall og sóttu þeir sjö hestburði
af eldiviði, en þá tók þessar ferðir af. En
fram að því voru skógarnir einnig
óspart beittir, auk þess sem þeir voru
notaðir til húsagerðar, en þó aðeins í
gripahús. En aldrei hvarflaði að bænd-
um að þeir væru-að ganga of nærri land-
inu og taka þátt í að gera það nær
óbyggilegt.
Skálholtsstaður hafði nytjar af skóg-
arhöggi suður og austur af Högnhöfða
og upp með Brúará. Þeir Skálholtsmenn
komu á ári hverju og hjuggu stærstu og
fegurstu hríslurnar. Sumar bjarkirnar
voru allt að fimm metrum á hæð og
höggnar í þverbita undir rjáfur. Hæstu
hríslurnar í skógum uppsveita Bysk-
upstungna eru allar fallnar fyrir löngu.
En þar eru þó enn mikil skógaflæmi og
er það álit þeirra sem bezt þekkja til að
nú sjáist þess merki að skógarnir eru að
taka við sér aftur og á næstu áratugum
ættu þeir að ná svipaðri stærð og áður
var.
Allt þetta hefur Björn bóndi sjálfur
upplifað og rifjar það nú upp með gest-
um sínum af fullkomnu raunsæi en án
allrar viðkvæmni eða uppgerðarnær-
gætni við þá sem gengnir eru. Hann seg-
ir, að bændurnir hafi í æsku hans kviðið
fyrir að koma með féð ofan af heiðum
niður með Brúará, því að svo mikill var
skógurinn þar þá að féð festist í honum.
En eftir 1939 blómgaðist hann ekki
vegna trjámaðks og féll næstu árin.
Þetta sýnir okkur fyrst og síðast
hversu nauðsynlegt það er að þekkja
sinn vitjunartíma og umgangast landið
af þeirri nærgætni og þeirri reisn sem
það á skilið. Island er gott land ef við
umgöngumst það af menningarlegri for-
sjálni. En það er hægt að reyna svo á
þolrifin í því að ýmislegt verði undan að
láta.
ísland skógi vaxid
Sá sem talar við Björn í Úthlíð sann-
færist um að það eins og annað sé rétt
hjá Ara fróða að landið hafi verið vaxið
sicógi milli fjalls og fjöru. Þetta þykir
þeim að vísu ótrúlegt sem þekkja ein-
ungis það ísland sem við blasir. En þeg-
ar þeir heyra frásögn Björns af skóg-
arhöggi, ofbeit og kolagerð langt fram á
þessa öld, gera þeir sér grein fyrir því,
hvernig landið hefur verið ofnytjað og
sannfærast um að harðneskja við skóg-
lendið í þúsund ár hafi hægt og bítandi
gjörbreytt landinu sem Ari lýsir.
En fleira kemur til, að vísu. Trjá-
maðkur hefur verið hinn mesti skað-
valdur í íslenzkum skógum. Hann hefur
átt mikinn þátt í að eyðileggja skógana
og nefndi Björn dæmi þess. Hann sagði
að svo virtist — og væru vísindamenn
einnig á þeirri skoðun — sem þrjú hlý
og votviðrasöm sumur sköpuðu svo góð
skilyrði fyrir trjámaðkinn að hann
margfaldaðist og næði sér niðri á lauf-
inu með þeim hætti að sterkustu plönt-
ur gæfust upp fyrir vágesti þessum.
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 16. JÚNÍ 1985 /
2» ’
REYKJAVÍKURBRÉF
laugardagur 15. júní
3. Högnhöföi 8. Kúadalur 13. Hellisskarö
4. Litlhöfði 9. Kolgrímshóll 14. Kálfársporöar
5. Gljúfriö þar sem Brúará rennur 10. Mýrarhóll og Skollahryggur 15. Úthlíðarhraun
Nefndi hann dæmi þessa frá síðustu ár-
um og mun hafa litlu munað á árabilinu
1977—80, en 21. maí 1979 gerði hörku-
frost og hefur trjámaðkur vart sézt síð-
an í skógum Árnessýslu. Þá drápust
púpurnar og telur Björn að það hafi ver-
ið örlagaríkt fyrir skógrækt síðari ára
að skógarnir hafa haft frið fyrir trjá-
maðki ávallt síðan. Árin 1936—1939
voru heit og votviðrasöm. Þá féll allur
skógur upp með Brúará.
Þannig er maðurinn ekki einn um
náttúruspjöll. Náttúran tekur sjálf þátt
í spjöllum, tortímir jafnvel eigin sköp-
unarverki. En við eigum að gæta þess að
rétta henni hjálparhönd í stað þess að
leggja til atlögu við hana og vinna á
henni óbætanlegt tjón.
Ný tækni
Ný tækni er hvarvetna að ryðja sér til
rúms í sveitum landsins eins og annars
staðar. Nú eru mörg ný fjós tekin til
starfa og auðvelda þau bændum mjög
mjólkurframleiðslu enda er hún orðin
að hátækniiðnaði hér á landi, fram-
leiðslan afburðagóð og byggð á mikilli
þekkingu. íslenzkir bændur þekkja land
okkar vel og kunna flestir til verka. Þeir
eru fljótir að tileinka sér nýjungar. Það
léttir þeim lífsbaráttuna. Þeir gera sér
öðrum betur grein fyrir því að ekki er
unnt að hækka landbúnaðarafurðir í
það óendanlega og vilja taka höndum
saman við neytendur um að finna leiðir
til að fullnægja kröfum markaðarins.
Nýju fjósin í sveitunum eru mikil-
vægur þáttur í samtímalífi á íslandi og
ótrúleg framför frá því sem áður var.
Hjónunum í Úthlíð, Agústu Ólafsdóttur
frá Hjálmholti í Flóa og Birni Sigurðs-
syni, kom saman um að nýtt fjós sem
þau tóku í notkun í haust hafi orðið
búskap þeirra til mikils framdráttar.
Þar eru tugir kúa og er aðbúnaður að
þeim nú eftir að nýja fjósið var tekið í
notkun með þeim hætti að mjólkur-
framleiðslan hefur aukizt verulega, en
sjúkdómar í kúnum hafa aftur á móti
minnkað svo að umtalsvert er, ekki sízt
doðinn sem hefur verið kúabústofninum
all skeinuhættur. Það er meltingarsjúk-
dómur sem getur leitt til bráðadauða ef
ekki er að gert í tíma. Nýja fjósið sparar
bóndanum veruleg útgjöld í læknis-
kostnaði, svo miklu sjaldnar sem hann
þarf að kalla á dýralækni vegna slysa og
sjúkdóma í fjósinu. Telst Birni til að sá
kostnaður einn geti skipt nokkrum tug-
um þúsunda. í þessum nýju fjósum eru
kýrnar ekki bundnar á bása heldur geta
þær rölt um og hlýtur það að vera þeim
eiginlegra en fangelsið í básunum átta
til níu mánuði ársins. Hreinlætisað-
staða er eins góð og bezt verður á kosið
og er það ekki lítils virði. Vel mætti
ímynda sér að hreyfingarleysi kúnna
ætti einhvern þátt í doðanum og virðist
það raunar hafa komið í ljós þegar nýju
fjósin hafa verið tekin í notkun.
Kýr eru merkilegar skepnur. Ein-
staklingseðli þeirra er skýrt, eðlisþætt-
irnir misjafnir. Það er mikilvægt að
umgangast kýrnar af alúð og tillitssemi,
ekki sízt í þessum nýju stóru fjósum því
að það getur haft áhrif á nytina. Tónlist
virðist vera ákjósanleg í nýju fjósunum
og er einkum mælt með verkum eftir
meistara Bach. Kýrnar eru sem sagt
músíkalskari dýr en ýmis þau sem á
tveimur fótum ganga og afar viðkvæm
fyrir því hvernig búið er að þeim í um-
hverfi þeirra.
Umgengni vid
skepnur
Við eigum að umgangast skepnurnar
með sama hætti og landið, búa eins vel
að bústofni okkar og frekast er kostur.
Með nýrri tækni getum við fengið meiri
verðmæti af minna hráefni en áður.
Björn í Úthlíð gat þess að lokum, að
hann fylgdist rækilega með öllu því sem
lyti að nýrri líftækni og byndi miklar
vonir við þá þekkingu sem væri for-
senda þeirra mikilvægu vísinda fyrir ís-
lenzkan landbúnað og sjávarútveg.
Enginr. skyldi ætla að íslenzkir bænd-
ur séu hættir að fylgjast með framför-
um. Þvert á móti eru þeir síhugsandi um
land sitt og þjóð, fortíð og framtíð, og
kunna öðrum mönnum betur að tengja
samtíðina við það sem mikilvægast er í
íslenzku menningar- og atvinnulífi. Það
er í raun og veru undravert hvernig
sveitirnar hafa breytzt úr harðbölum og
örreitiskotum í stór, höfðingleg bænda-
býli sem koma algjörlega heim og sam-
an við draumsýnir Jónasar Hallgríms-
sonar þegar hann sá framtíð Islands
fyrir sér. Við getum verið stolt af rækt-
un íslenzkra sveita og uppbyggingu þar.
En við getum einnig lært af mistökun-
um. Við getum til að mynda lært af
þeim mistökum að setja ekki sömu skil-
yrði fyrir skógrækt í sveitum og gert
var í jarðræktarlögunum á sínum tíma
þegar túnrækt átti í hlut. Hún var stór-
lega styrkt. Sá styrkur auðveldaði
bændum að stækka tún sín og breyta
landinu í blómlegar byggðir. Ef fyrir því
hefði verið séð í jarðræktarlögunum
1932 að bændur hefðu getað hlotið sams
konar styrki fyrir skógrækt og túnrækt
er enginn vafi á að hér væru blómlegir
skógar víða um sveitir, ekki síður en
stór ilmgræn tún.
Þáttur í því að draga úr offramleiðslu
landbúnaðarvara gæti verið sá að örva
bændur til skógræktar með því að
styrkja þá til þessarar ræktunar, ekki
síður en stækkunar túna sem nú hafa
víðast hvar náð nægilegri stærð, og
raunar eru margir bændur löngu hættir
að fá jarðræktarstyrki svo nokkru nemi
þótt þeir stækki tún sín af þeirri ein-
földu ástæðu að þeir eru löngu komnir
upp fyrir það hámark sem sett hefur
verið. Hitt er svo annað mál að stór-
bændur kalla ekki allt ömmu sína og
líta sumir hverjir ekki við minni hey-
feng en þrjú til fjögur þúsund hestum í
góðu ári.
Náttúruundur og
ægifegurð
Fyrst við erum enn í Byskupstungun-
um er ekki úr vegi að minnast frekar á
jörðina Úthlíð. Það er landstór jörð og
nær langt inn í óbyggðir, eða til jökuls.
Úthlíð er í landnámi Ketilbjörns gamla
á Mosfelli, en hann gaf Þorgerði dóttur
sinni hlíðarlönd öll, segir í Landnámu.
„Við höfum ekki ástæðu til að breyta
því,“ segir Björn bóndi og horfir yfir
ríki sitt í fallegu júníveðri. Hann gengur
helzt ekki á önnur fjöll en hann á sjálf-
ur, þessi arftaki Mosfellinga og Hauk-
dæla, en að þeim beinir höfundur Njálu
spjótum sínum, því að Gizur hvíti drap
Gunnar á Hlíðarenda.
Við stöndum í miðri hraundyngjunni
norður af bænum og Björn bendir á
fjöllin sem við blasa: Efstadalsfjall,
Rauðafell og Högnhöfði, en í stáiblárri
skriðunni milli þeirra er ótrúlegt nátt-
úruundur, Brúarárskörð sem eru svo
hrikalega djúp og ægifögur að maður
stendur agndofa á Litlhöfða og horfir
niður. Nafnlaus fossinn stórfenglegur,
fossandi lækir og læmi út úr bergi og
hömrum. Efst í skörðunum, suðvestan í
Högnhöfða, strýtumyndaður hóll,
Strokkur. Frá miðri dyngjunni séð, eða
af Úthlíðarhrauni, sem er ein kvísl
Lambahrauns, eru Kálfstindar austan
Högnhöfða en úti í hrauninu mitt á
milli Sandfells og Kálfstinda er Svína-
fell og Miðfell móts við Bjarnarfell að
austan, Rjúpnafell áfast við Kálfstinda
sunnanverða. Kálfstindar eru allir eins
á íslandi,'" veðruð móbergsfjöll með
hvössum tindabrúnum eins og Kálfs-
tindar í Laugardal. Úthlíðarhraun er
mjög gróið og grundir með vallendis-
gróðri milli hrauns og Högnhöfða.
Hraunbollarnir vaxnir birki og berja-
lyngi, gulvíði og öðrum hálendisgróðri.
En innst á Lambahrauni, sem er 2000
ára gamalt, og í hlíðum fjalla yfir 300 m
er einiviður, sá eini íslenzki barrviður,
jarðlæg planta og unir sér vel. Rjúpna-
fell kúrir utan í Kálfstindum sem fylgja
Högnhöfða eins og kálfur kú, en austast
Svínafell, bústið og hnattlaga sem feitur
göltur. í skriðunum vestast í Högnhöfða
er óskýranlegt örnefni, Kúadalur, gam-
all algróinn gigur, en vart hefur nokkur
kýr verið teymd þangað. íslenzk örnefni
eru mörg ráðgáta og leyndardómur en
nöfn fjallanna sem blasa við af Úthlíð-
arhrauni virðast dregin af lífríki nátt-
úrunnar. Skýring á örnefnum er stund-
um nærtækari en virðist fljótt á litið. í
Úthlíðarhraun hefur verið troðinn
jeppavegur og heitir Svartadauðavegur.
Nei, örnefnið er ekki frá 1402 eða þar
um bil og á ekkert skylt við líkmanna-
götur. Troðningarnir draga nafn sitt af
brennivínsflösku sem var notuð fyrir
vegvísi — eftir að hún var tæmd að
vegagerð lokinni.
Það er ávallt
mikil næring,
reynsla og upp-
lifun að hitta
slíkt fólk hvar
á landi sem er,
en vid verðum
þó að viður-
kenna að slíkir
áhugamenn
prýða einna
helzt sveitir
landsins nú
sem áður.