Morgunblaðið - 16.06.1985, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 16. JÚNÍ 1985
Fimmtungur fjárlaga
geymslufjármunir
Fyrst við erum á annað borð að
horfa um öxl til þeirrar aldar, sem
eftir lifa aðeins fimmtán ár af, er
ekki úr vegi að glugga örlítið í
fyrstu fjárlög löggefandi Alþingis,
sem spönnuðu reyndar tvö ár, 1876
og 1877. Þessi tveggja ára og rúm-
lega aldargömlu fjárlög sýndu
samtöluna 580 þúsund krónur
tekjumegin — og samtöluna 452
þúsund krónur gjaldamegin. Þetta
hafa sjálfsagt verið mörgum sinn-
um verðmeiri krónur en við höfum
nú í höndum og erum raunar að
smækka viðvarandi, eftir að hafa
steypt hundrað gamalkrónum í
eina nýkrónu fyrir skömmu síðan.
Fréttapunkturinn í þessum fornu
tölum er þó sá, fyrst og fremst, að
af 580 þúsund króna ríkissjóðs-
tekjum árin tvö á öldinni sem leið
vóru 128 þúsund, eða um 22%, um-
fram eyðslu, varasjóður fram í
tímann. í þessu efni hefur forn
dyggð farið í súginn, illu heilli, þ.e.
nægjanlegt aðhald í ríkisbúskapn-
um.
Ríkisbúskapur, þ.á m. svokölluð
samneyzla, hefur hraðvaxið á síð-
ustu áratugum. Þeir vóru ekki
margir starfsmenn hins opinbera,
sveitarfélaga og ríkis, þegar þau
fjárlög vóru sett, sem hér var vitn-
að til. Samkvæmt Tölfræðihand-
bók Hagstofu íslands 1984 vóru
17.600 félagsmenn í Bandalagi
starfsmanna ríkis og bæja 1983,
þegar fyrir tveimur árum. Þá eru
ótaldir opinberir starfsmenn inn-
an Bandalags háskólamanna, en
meðlimir þess töldust samtals
5.500 1983, starfandi bæði hjá ríki
og atvinnuvegum. Þetta ár vóru og
tæplega 3.000 meðlimir í Sam-
bandi íslenzkra bankastarfs-
manna, en þar vega ríkisbankar
þyngst. Nærri lætur að langleið-
ina í 25% landsmanna á vinnu-
aldri starfi hjá ríki og sveitarfé-
lögum eða stofnunum sem heyra
„því opinbera" til.
Hér skal enginn dómur lagður á
rétt eða rangt í þessu efni. Kröfur
á hendur ríki og sveitarfélögum
hafa síður en svo misst vind úr
seglum. Við erum hinsvegar að-
eins 240 þúsund talsins; þar af
helmingur vinnandi. Vart er við
því að búast að svo fámenn þjóð
rísi undir hliðstæðum verkefnum
á þessu sviði og margmilljóna-
þjóðir. Að minnsta kosti eru fjár-
lagamenn nú verr í stakk búnir en
forverar þeirrar 1876 og 1877 til að
varðveita fimmtung ríkissjóðst-
ekna fram í tímann. Nú er halli á
ríkisbúskapnum, halli á viðskipt-
um við útlönd og vaxandi erlendar
skuldir herða útgjaldafjötrana á
þjóðinni.
Virðing Alþingis
Fréttamenn spyrja gjarnan um
„virðingu Alþingis"; hvort hún
hafi vaxið eða rénað á næstliðnu
þingi. Spurt er um „virðingu"
þingsins eins og hún væri tré með
ákveðinn ársvöxt; geti jafnvel „kal-
ið“ þegar illa árar á Alþingi. Ef
samlíkingunni við tréð er haldið
áfram skulum við vona, að vöxtur
„virðingarinnar" eigi sér ekki stað
á sama árstíma og hjá trénu, þ.e.
sumarmánuðina þegar þingmenn
eru ekki að störfum, en standi í
stað eða kali á vetrum, þegar þing-
menn taka á honum stóra sínum.
En hvað sem „virðingunni" líður
hafa vinnubrögð þings sætt vax-
andi gagnrýni. Þingmenn hafa í
raun viðurkennt þessa gagnrýni,
a.m.k. að hluta til, og gert tilraun
til að bæta um betur með nýjum
þingskaparlögum.
Helztu annmarkar á starfsemi
þingsins vóru:
•1) Mál gengu illa fram lungann
úr starfstímanum en hrönnuðust
upp til afgreiðslu í skammtíma
fyrir jólahlé og ' þinglausnir að
vori. Málum var sum sé ekki dreift
með eðlilegum hætti á starfstíma
þingsins.
•2) Fyrirspurnir og umræður
utan dagskrár, sem vóru smár
þáttur í þingstörfum fyrr á árum,
hafa vaxið svo að tölunni til og
fyrirferð í umræðum, að þrengt
hefur verulega að meginverkefni
þingsins, löggjafarstarfinu.
•3) Sama máli gegnir um tillögur
til þingsályktunar. Þingmenn
fluttu frumvörp um hugsjóna- og
áhugaefni sín áður fyrr. Nú flytja
þeir gjarnan tillögu til þingsálykt-
unar, sem felur ríkisstjórn eða
einstökum ráðherrum að semja
frumvarp um þetta eða hitt. Það
eru ekki sízt stjórnarandstöðu-
þingmenn á hverri tíð sem
„treysta" ríkisstjórnum þann veg
fyrir sínum hjartans málum.
•4) Starf þingnefnda var á stund-
um umdeilanlegt, samanber gagn-
rýni forsætisráðherra á þing-
nefndir fyrir skömmu.
Ný þingsköp taka á öllum þess-
um annmörkum og færa meðferð
mála til betri vegar. Ný þingsköp
duga þó ekki, ein sér, til marvissra
vinnubragða. Verkstjórnarþáttur-
inn þarf að fylgja í kjölfarið. Rík-
isstjórn verður að „kortleggja“
málatilbúnað sinn fyrirfram, í
ríkara mæli en verið hefur, og
dreifa honum með eðlilegum hætti
á starfstíma Alþingis. Ráðherrar,
forsetar þings og formenn þing-
flokka, eða samstarf þessara,
kemur og við sögu. Þetta samstarf
hefur tekið góðum framförum síð-
an Þorvaldur Garðar Kristjánsson
varð forseti sameinaðs þings.
Starfsskilyrði þingmanna, og
ekki síður starfsfólks þingsins,
þurfa og að batna verulega, en hér
er ekki rúm til að fara sérstaklega
út í þann þátt, þótt verðugt væri
— og raunar brýnt.
Stofnun, sem er svo mikið í
sviðsljósi og Alþingi og hefur jafn
afgerandi áhrif á hagi fólks í land-
inu, hlýtur að sæta athygli, um-
ræðu og gagnrýni. Því miður er
þessi gagnrýni oft óréttmæt. í
annan tíma á hún rétt á sér. Þann-
ig er það jafnan þar sem skoðana-
og tjáningarfrelsi ríkir.
Sem betur fer er engin opinber
ritskoðun á fréttum frá Alþingi,
eins og gildir um alræðisríki. Ef
einhverntíma krælir á tilburðum í
þá átt þurfa landsmenn að bregð-
ast við með kröftugum hætti.
Ávarp
til neytenda
Neytendur. Vitiö þiö hvaö nýja frumvarpiö um framleiöslu og sölu
á búvörum hefur í för meö sér?
— Þaö lokar síöustu smugum sem eftir eru fyrir frjálsa menn viö
landbúnaöarstörf og gerir þá aö þrælum Framleiösluráðs og
landbúnaöarráöuneytis.
— Þaö útilokar samkeppni framleiöenda um verö og gæöi og
afnemur þar meö alla hvatningu til aö halda tilkostnaöi í skefj-
um og lækka verö.
Neytendur. Kynnið ykkur þetta nauöungarfrumvarp og fylgist vel
meö hvaöa þingmenn ætla aö stuöla aö framgangi þess.
Félag alifuglabænda
37
KAUPÞINGHF O 68 69 88
Opi6: Manud. ■ fimmtud 9-19
föstud. 9-1 7 og sunnud 13-16.
Tískuverslun
Til sölu Tískuhús Stellu Traustadóttur, Hafnarstræti. Um
er aö ræöa verslun og saumstofu.
Upplýsingar hjá sölumönnun.
44 KAUPtHNG HF
f 60 69 66
Hmllur Pmll Jonsson hs. 45093 EfvarCuöfon
ESLudB&S
Frá Stykkishólmi kl 9 00 árdegis
Frá Brjánslæk kl 14 00 slðd
Til Stykkishólms kl 18 00
(ruta til Reykjav)
FIMMTUDAGA
éama timatalla og manudaga
Frá Stykkishólmi kl. 14 00
(eftir komu rutu)
Frá Brjánslæk kl. 18.00
Til Stykkishólms um kl 21 30
MIOVIKUDAGA
FÖSTUDAGA
Sama tímatafla og manudaga
LAUGARDAGA
Fra Stykkishólmi kl 14 00
(eftir komu rútu).
Frá Bgánslæk kl 18 00
Viðkoma i mneyjum
Til Stykkishólms kl 23 00
Frá Stykkishólmi kl. 9 00 árdegis
Siglmg um suðureyiar
Frá Bgánslæk kl 15 00 siðdegis
Til Stykkishólms kl 19 00
BÍLAFLUTNINGA ER NAUÐSYNLEGT AO PANTA MEO FVRIRVARA
FRÁ STYKKISHÓLMI: FRÁ BRJANSLÆK:
Hjé afgreiðslu Baldurs, Hjá Ragnari Guðmundssyni,
Stykkishólmi, stmi: 93-8120 Brjánslæk, simi: 94-2020.
Á timabilinu 1. mai til 30. september:
MANUDAGA
SUMARAÆTLUN 1985
Passamyndir
Ljósmyndastofa Reykjavíkur
er á horni Hverfisgötu
og Snorrabrautar
Öll almenn Ijósmyndaþjónusta
Verið velkomin
Hverfisgötu 105, 2. hæð. Sími 621166
SjÖOUO /F.VINrÝHAUÓMA
Nfotií ií ir*( i*j u:
í /iiií: 1/. í icptomber: 0. '20.
í l'ilí: ;3. 30. í cktóber: 31.
í árjúsl: 10.
Ati>: AIÍMf íJúiiít 'f-.i'jiluq!
') i, simar 28388 óg 28SS3
ií t i