Morgunblaðið - 25.08.1985, Blaðsíða 28

28 B
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 25. ÁGÚST 1985
Rifs-
og sólber
Umsjón: KRISTÍN GESTSDÓTTIR
Teikningar: SIGURÐUR ÞORKELSSON
Þegar rifsberin fara að þroskast
fylgjumst við með því hvernig
þau roðna. En það eru fleiri en
mennirnir sem fylgjast með
þeim, þrestirnir gera það líka og stundum
verða þeir fyrri til að tína berin. Sjálfsagt
hafa margir tekið eftir því hversu fjörug-
ir þrestirnir verða á berjatímanum á
haustin, þegar þeir skjótast tístandi í elt-
ingarleik milli húsa og trjáa, grein af
grein en gæta ekki alltaf að sér. Oftar en
einu sinni hafa þeir rotað sig á glugga-
rúðunum hér í húsinu.
Mér var farið að detta í hug að ekki
væri þeim sjálfrátt, háttalagið líktist því
að þeir væru undir áhrifum. Frétt hér í
blaðinu árið 1976 staðfesti þetta en hún
hljóðar svo: „Þúsundir drukkina fugla
láta lífið. Þetta átti sér stað fyrir utan
Lund á Skáni, er þúsundir smáfugla sem
silkitoppar heita, flugu á bíla eða urðu
undir þeim og dóu. Skýringin á þessu var
sú, að þeir höfðu fundið uppáhalds rétt-
inn sinn, hrognaber. Vandamálið á Skáni
var það að berin voru byrjuð að gerjast og
við það myndaðist áfengi í þeim. Þegar
fuglarnir átu síðan berin urðu þeir fljót-
lega ölvaðir og gátu ekki haft stjórn á
flugi sínu."
Eg hefi nú hvorki sólber né rifsber
grunuð um að rugla þrestina í ríminu,
heldur beinist grunur að reyniberjunum
sem hér eru á trjám fram á vetur og
spörfuglar eru mjög gráðugir í.
Rifs- og sólber eru aðal berin sem við
ræktum í görðum okkar. Sólberin eru
dýrmætust þeirra berja sem við ræktum
þar sem í þeim er meira C-vítamínmagn
en hinum. Sólber ná ekki alltaf þroska í
okkar köldu sólarlitlu veðráttu, enda
fengu sunnlendingar ekki mikla sólberja-
uppskeru tvö undanfarin sumur en nú er
röðin komin að þeim. Sólber hafa náð
góðum þroska sunnanlands og víða má
sjá sólberjarunna þakta stórum svörtum
girnilegum berjum. Og rifsberjarunnarn-
ir svigna undan berjaklösunum.
Rifsberjagreinar eru mjög fallegar og
skemmtilegar sem skraut á osta, kökur og
deserta. Þær geymast mjög vel í frysti án
þess að nokkuð sé gert við þær annað en
skella þeim í dós með loki. Síðan tínum
við klasana upp úr dósinni þegar okkur
hentar. Einnig er hægt að dýfa þeim í
léttþeytta eggjahvítu og velta þeim upp
úr sykri, láta sykurinn þorna á þeim og
frysta síðan.
Margir hafa enga kalda geymslu til að
geyma í sultu og saft, en þeir eiga aftur á
móti frystikistu. Þeir geta geymt berin í
frysti og soðið eftir hendinni og geymt þá
sultuna í kæliskáp. Sagt hefur verið að
hleypiefni í sultunni minnki við fryst-
ingu, en mín reynsla er önnur. Oft hefi ég
tínt berin jafnóðum og þau þroskast og
stungið þeim í frystikistuna, soðið síðan
sultuna þegar öll ber hafa verið tínd. Þótt
mikið af rifsberjunum séu græn, þroskast
þau áfram og verða rauð séu þau geymd í
nokkra daga með rauðu berjunum í plast-
poka. En látið pokann ekki vera lokaðan.
Rifs-eplahlaup
1 kg rifsber
1 kg súr epli
1 kg sykur
'k dl vatn
1. Þvoið rifsberin og tínið úr þeim laufið. Óþarft er að
taka þau af stilkunum.
2. Setjið rifsið í pott ásamt vatni. Sjóðið við vægan hita
í 15—20 mínútur. Merjið berin með sleif meðan á
suðu stendur.
3. Síið berin á vírsigti, merjið þau svo að sem mest fari
út í safann. Hellið safanum í pott.
4. Afhýðið eplin og stingið úr þeim kjarnann. Rífið
síðan gróft á rifjárni. Setjið eplin saman við rifssaf-
ann.
5. Setjið sykur saman við og sjóðið þetta við hægan hita
í 15 mínútur.
6. Fleytið froðuna ofan af. Hún er góð á pönnukökur og
vöfflur en ekki er vert að hafa hana saman við sult-
una. Setjið froðuna í litla krukku.
7. Hellið hlaupinu á hreinar krukkur. Leggið smjör-
pappírsbút vættan í áfengi eða ediksblöndu ofan á
hlaupið. Bindið tvöfalda plastfilmu yfir eða setjið lok
á krukkurnar.
8. Merkið krukkurnar með innihaldi og dagsetningu.
9. Geymið á köldum stað.
Athugið: Þetta hlaup er gott með kexi, á vöfflur eða
pönnukökur. Einnig gott inn í tertur þar sem það er
mildara en annað rifsberjahlaup.
Rifsberjahringur með bananarjóma
Handa 4—5
'h kg rifsber
2 dl sykur
4 dl vatn
8 blöð matarlím
2 stórir bananar
1 peli rjómi
1. Tínið rifsberin af stilkunum. Gott er að gera það með
því að stinga gaffli eftir stilknum og draga þannig
berin af.
2. Setjið rifsberin í pott ásamt vatni og sykri og sjóðið
við vægan hitan í 10 mínútur.
3. Leggið matarlímið í bleyti í kalt vatn í 10 mínútur.
Vindið upp úr vatninu og leysið upp í heitum rifssaf-
anum. Hellið í hringform. Látið standa á eldhúsborð-
inu meðan þetta er að kólna, en setjið síðan í kæli-
skápinn og Íátið stifna vel. Það tekur um 4—6 klst.
4. Dýfið forminu augnablik í sjóðandi vatn og hvolfið á
blautt fat. Betra er að fatið sé blautt ef hlaupið
lendir ekki alveg á miðjunni. Þá er hægt að hagræða
hlaupinu. Þurrkið fatið síðan með eldhúspappír.
5. Þeytið rjómann.
6. Merjið bananana með gaffli, hrærið lauslega saman
við rjómann. Setjið síðan inn í rifshringinn og berið
fram.
Heimsþekktur er hinn danski „rodgrod" sem er
búinn til úr rifsberjum.
Rauðgrautur (redgred)
'k kg rifsber
4 dl vatn
2 dl sykur
3 msk. kartöflumjöl
1. Tínið rifsberin af stilkunum. Gott er að gera það
með því að stinga gaffli eftir stilknum og draga
þannig berin af.
2. Setjið rifsberin í pott ásamt vatni og sjóðið við hæg-
an hita í 15 mínútur. Hellið á vírsigti og síið vel.
Merjið með sleif svo að sem mest af safanum nýtist.
3. Setjið volgan safann ásamt syktri í pott. Hrærið
síðan kartöflumjöl út í. Gætið þess að það leysist
alveg upp.
4. Setjið mikinn straum á helluna. Þegar hellan er orð-
in vel heit setjið þið pottinn á hana og hrærið stöðugt
í þar til grauturinn þykknar. Látið hann ekki sjóða
en vera alveg við suðumark.
5. Hellið grautnum í skál. Berið hann fram heitan með
þeyttum rjóma eða kaldan með rjómablandi.
Sólberjaþykkni í drykk
1 kg vel þroskuð sólber
1 dl vatn
hálf pundskrukka hunang
1. Þvoið sólberin, tínið þau af stilkunum og setið í pott
ásamt vatni. Látið sjóða við mjög hægan hita í 15
mínútur. Merjið berin með sleif eða kartöflustappara
meðan á suðu stendur.
2. Hellið sólberjamaukinu á sigti, merjið í gegn með
sleif.
3. Setjið safann aftur í pottinn ásamt hunangi og sjóðið
við mjög hæægan hita í 30 mínútur. Hellið í krukku
og lokið vel. Þetta geymist ekki vel og er nauðsynlegt
að geyma það í kæliskáp.
4. Setjið sjóðandi vatn í glas, hrærið 2—3 tsk. af sól-
berjaþykkni út í vatnið og drekkið.
Athugið: Þetta er góður heilsudrykkur fyrir svefninn
þegar haustkvefið sækir að ykkur.
Sjóðið upp á hratinu í tveimur lítrum vatns, síið og
setjið 1—2 dl af sykri saman við. Þá er komin góð saft.
Sólberjasulta meö rommi
1 'k kg sólber
2 dl vatn
1 kg molasykur
1 dl rom
1. Þvoið sólberin, tínið úr þeim lauf. Takið þau síðan af
stilkunum.
2. Setjið sólberin í pott og sjóðið við vægan hita í 10
mínútur.
3. Slökkvið á hellunni, hrærið sykurinn út í þar til hann
er alveg bráðnaður.
4. Hellið romminu út í. Látið kólna að mestu.
5. Hellið sultunni í hreinar krukkur. Sé sultan látin
kólna áður en henni er hellt í krukkurnar, er minni
hætta á að berin fljóti upp í krukkunni.
6. Leggið smjörpappírsbút vættan í rommi ofan á sult-
una. Bindið tvöfalda plastfilmu yfir eða setjið lok á
krukkurnar.
7. Merkið krukkurnar með innihaldi og dagsetningu.
8. Geymið á köldum stað.
Athugið: Þessi sulta geymist mjög vel þar sem romm-
ið veitir vörn.