Morgunblaðið - 02.08.1986, Blaðsíða 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 2. ÁGÚST 1986
IÞINGHLÉI
eftir STEFÁN FRIÐBJARNARSON
# Erlent
áhættufé
— fremur en erlendar skuldir
„í þessu frumvarpi er lagt til að iðnaðarlögum verði breytt
og opnað fyrir aukna möguleika á iðnaðarsamstarfi innlendra
og erlendra fyrirtækja. Samkvæmt frumvarpinu verður það áfram
meginregla að íslendingar eigi meiri hluta hlutafjár í hlutafélög-
um sem reka iðnaðarstarfsemi. Á hinn bóginn er lagt til að
lögleidd verði undanþága frá þessari meginreglu. Er hún orðuð
á þá leið að þegar sérstaklega standi á geti ráðherra veitt undan-
þágu frá skilyrði laganna um að meirihluti hlutafjár skuli vera
eign manna búscttra hér á landi. Með þessu er átt við að veiting
undanþágu komi fyrst og fremst til greina þegar telja má að
starfsemi viðkomandi félags muni fela í sér mikilvægt framlag
til nýsköpunar íslenzks atvinnulífs. Hér væri því um undan-
þáguheimild að ræða vegna iðnfyrirtækja sem hefðu með höndum
starfsemi er líkleg þætti til þess að auka útflutningstekjur lands-
ins.“
Þannig er m.a. komist að orði í greinargerð með frumvarpi
til laga, sem Björn Líndal, varaþingmaður Framsóknarflokks i
Reykjavik, flutti á sl. þingi. Frumvarpið gerir ráð fyrir breytingu
á iðnaðarlögum (nr. 42/1978) og hljóðar svo:
„Við 2. málsgrein 4. grein laganna bætist nýr málsliður er
orðist svo: Iðnaðarráðherra getur enn fremur veitt undanþágu
frá ákvæðum 3. töluliðs, enda standi sérstaklega á.“
Ályktun Alþingis
Frumvarp Bjöms Líndals (F,-
Rv.) átti sér aðdraganda. Árið
1984 flytur hann tillögu til þings-
ályktunar, svohljóðandi:
„Alþingi ályktar að fela ríkis-
stjóminni að láta semja frumvarp
til laga um fjárfestingar erlendra
aðila í atvinnufyrirtækjum hér á
landi.
Verkefnið verði falið nefnd sem
skipuð sé fulltrúum allra þing-
flokka. Skal nefndin ljúka störfum
svo tímanlega að unnt sé að leggja
fmmvarpið fyrir næsta löggjafar-
þing,“ þ.e. það þing er lauk í vor.
Alþingi samþykkti þessa til-
lögu, breytta, með 37 samhljóða
atkvæðum, þ.e. mótatkvæðalaust.
Ályktun Alþingis, samþykkt 9.
maí 1985, hljóðaði svo:
„Alþingi ályktar að fela ríkis-
stjórainni að láta endurskoða
gildandi lagaákvæði um fjárfest-
ingar erlendra aðila í atvinnufyrir-
tækjum hér á landi."
Meginröksemdir
Meðal röksemda, sem flutn-
ingsmaður telur fram í greinar-
gerð með tillögu sinni til
þingsályktunar, vóra:
* 1) „Hefðbundnar atvinnugreinar
landsmanna munu ekki einar sér
standa undir bættum lífskjöram á
næstu áram og áratugum og veita
öllum þeim vinnu, sem þá koma
á vinnumarkaðinn. Leita verður á
ný mið. Þeir sem gerst þekkja til
benda á ýmsar háþróaðar iðn-
greinar sem vænlegan kost en
jafnframt mun ljóst að sífellt
stærri hluti vinnuaflsins mun í
næstu framtíð starfa í þjónustu-
greinum."
* 2) „Á þessu ári er talið að
gi'eiðslubyrði erlendra langlána
muni nema um 23% af útflutn-
ingstekjum. Það liggur því nærri
að Qórða hver króna, sem aflað
er með útflutningi, fari til greiðslu
afborgana og vaxta af þessum
lánum. Þetta er hærra hlutfall en
lengi hefur þekkst. Sama máli
gegnir um hlutfall erlendra lang-
tímalána af þjóðarframleiðslu. I
ár er búist við að það fari yfír
60% og lækki ekki á næsta
ári. . .“
* 3) „Þrátt erfiða stöðu í þessum
efnum er ljóst að erlent fjármagn
er að veralegu leyti undirstaða
þess að nýsköpun atvinnulífsins
geti átt sér stað. Vegna þess er
m.a. nauðsynlegt að íhuga vand-
lega, hvort ekki sé rétt að gera
tilraun til að auka að ákveðnu
marki fjárfestingar [áhættufé]
erlendra aðila í atvinnufyrirtækj-
um hér á landi. Er þá bæði átt
við fjárfestingfu þeirra í starfandi
Orkuiðnaður
Verðmæti heildarútflutnings okkar (fob.) árið 1984 nam 23.557 m.kr. og 1985 33.750 m.kr. Þar
af vógu sjávarafurðir þyngst eða 15.833 m.kr. fyrra árið en 35.226 m.kr. það síðara.
Iðnaðarvörur voru fluttar út fyrir 6.574 m.kr. 1984 en 7.574 m.kr. 1985. Af iðnaðarvörum vógu
ál og kísiljárn þyngst. Á1 var flutt út fyrir 3.426 m.kr. fyrra árið og 3.340 m.kr. það siðara. Kisil-
járn fyrir 1.016 m.kr. fyrra árið en 1.220 m.kr. það síðara. Útflutningur áls og kísiljáms orkuiðnaðar
samtals á liðnu ári nam 4.560 m.kr. Það munar um minna bæði í þjóðartekjum (þ.e. almennum
kjömm) og viðskiptajöfnuði okkar við umheiminn, sem ekki hefur verið of burðugur lengi undan-
farið.
Myndin sýnir álverið í Straumsvík (ÍSAL).
fyrirtækjum og með stofnun
nýrra...“
Nýsköpun atvinnu-
lífsins
I greinargerð framvarps Bjöms
Líndal (F.-Rv.) er lögð áherzla á
að „einn mikilvægasti þátturinn í
stefnu ríkisstjómarinnar í efna-
hagsmálum sé nýsköpun atvinnu-
lífsins". Þar segir jafnframt að
„það sé óhjákvæmilegt forgangs-
verkefni að stöðva aukningu
erlendra skulda. I þjóðhagsáætl-
un, sem lögð var fyrir Alþingi
hinn 15. þ.m. [nóvember 1984]
er tekið svo sterkt til orða að segja
að það varði í reynd fjárhagslegt
öryggi og sjálfstæði þjóðarinnar
að stöðva erlenda skuldasöfnun."
I framsögu fyrir tillögu til
þingsályktunar, sem fyrr er getið,
vék þingmaðurinn að sama efni
og vitnaði til stefnuræðu
Steingríms Hermannssonar, for-
sætisráðherra: „Þar sem erlendar
lántökur á undanfömum áram era
nú taldar komnar að hættumörk-
um sem hlutfall af þjóðarfram-
leiðslunni virðist lítið svigrúm
vera til þeirra áforma [nýsköpun-
ar atvinnulífsins] nema að menn
sætti sig við að erlenda skulda-
hlutfallið aukist á næstu
áram . . .“
Fordæmi ná-
grannaríkja
I greinargerð með framvarpinu
segir þingmaðurinn ennfremur:
„Til samanburðar má nefna að
væri um slíkt samstarf að ræða
á sviði verslunar gæti ráðherra,
samkvæmt gildandi lögum, veitt
undanþágu frá skilyrði um meiri-
hlutaeign innlenda aðilans á
hlutafé.
Þess ber og að gæta að öll
nágrannaríki Islendinga hafa af-
numið ófrávíkjanleg lagaskilyrði
af því tagi sem iðnaðarlögin hafa
að geyma um meirihlutaeign á
hlutafé. Þar er í lagasetningu leit-
ast við að greiða fyrir samstarfi
erlendra og innlendra fyrirtækja
á sviði iðnaðar. Meðal ríkja í þess-
um hópi era öll hin norrænu
löndin, sem leggja nú sífellt meiri
áherslu á slíkt samstarf og um
leið þá fjárfestingu í atvinnu-
rekstri sem fylgir í kjölfarið.
í þessu frumvarpi er lagt til
að iðnaðarlögum verði breytt og
opnað fyrir aukna möguleika á
iðnaðarsamstarfi innlendra og er-
lendra fyrirtækja ...“
Þá vitnar þingmaðurinn til er-
lendrar Qárfestingar á Norður-
löndum, m.a. í Svíþjóð, og sænsks
nefndarálits, þar sem erlendar
fjárfestingar era taldar leiða til
„fleiri starfa, aukinna útflutnings-
möguleika, nýrrar þekkingar á
sviði tækni, markaðssetningar
[sölu framleiðslunnar] og stjórn-
unar“, sem og „margbreytni,
virkni og samkeppnishæfni
sænsks efnahagslífs .. .“
Ár hinna glöt-
uðu tækifæra
í greinargerð framvarpsins
kemur skýrt fram, að „þegar um
stóriðju er að ræða verði áfram
um sérstaka lagasetningu að ræða
í hvert sinn, m.a. vegna sérsamn-
inga um raforkuverð og skatt-
greiðslur“, þó það yrði samþykkt.
Heimildin til undanþágu, í hendi
ráðherra, „mun fyrst og fremst
gagnast smærri og meðalstóram
fyrirtækjum í iðnaði".
Sjálfgefið er að fara með heil-
brigðri gát í hvers konar samstarf
við erlenda aðila. Þröngsýni eða
fordómar mega þó ekki verða
Þrándar í Götu þjóðarinnar á veg_-
ferðinni til bættra lífslqara. Á
áram áður, meðan rafmagnið
hafði sterkari samkeppnisstöðu
gagnvart öðram orkugjöfum en
nú er, gátum við efalítið flýtt
veralega fyrir hliðstæðum al-
mennum kjarabótum hér á landi
og náðust í nágrannalöndum, með
því að breyta orku fallvatna í
ríkara mæli í störf, verðmæti og
gjaldeyri, m.a. með fjölþjóðlegu
samstarfi og framtaki. Þröngsýni
Alþýðubandalagsins, sem réð ferð
í þessum efnum 1978-83, breytti
þeim möguieikum, sem þá vóra
fyrir hendi, í glötuð tækifæri.
Ástæða þess að hér er rifjaður
upp rökstuðningur Björns Líndal,
þingmanns Framsóknarflokks,
fyrir tilteknum undanþáguheim-
ildum í hendur iðnaðarráðherra,
er m.a. andstaða Alþýðubanda-
lags, og raunar fleiri, við breyting-
ar á gildandi iðnaðarlögum, sem
óstaðfestar fregnir hafa gengið
um að-ræddar hafí verið í iðnaðar-
ráðuneytinu.
Áskirkja
Guðsþjónusta og altarisganga
kl. 11. Fermdur verður Arnar
Steingrímsson frá Durham
North Carolina í Bandaríkjunum
til heimilis Rauðalæk 18. Sr.
Árni Bergur Sigurbjörnsson.
Breiðholtsprestakall
Guðsþjónusta í Bústaðakirkju kl.
11. Organisti Guðni Þ. Guð-
Guðspjall dagsins: Lúk.
19, Jesús grætur yfir
Jerúsalem.
mundsson. Sr. Lárus Halldórs-
son.
Bústaðakirkja
Guðsþjónusta kl. 11. Organisti
Guöni Þ. Guðmundsson. Prest-
ur sr. Lárus Halldórsson.
Sóknarnefnd.
Dómkirkjan
Messa kl. 11. Organleikari Birg-
ir Ás Guðmundsson. Sr. Hjalti
Guðmundsson.
Elliheimilið Grund
Messa kl. 10. Sr. Lárus Hall-
dórsson.
Hallgrímskirkja
Messa kl. 11. Altarisganga. Sr.
Karl Sigurbjörnsson. Þriðjudag-
ur: Fyrirbænaguðsþjónusta kl.
10.30.
Landsprtalinn
Messa kl. 10. Sr. Karl Sigur-
björnsson.
Háteigskirkja
Messa kl. 11. Sr. Arngrímur
Jónsson.
Hjálpræðisherinn
Útisamkoma kl. 16.00 á Lækj-
artorgi ef veður leyfir. Hjálpræð-
issamkoma kl. 20.30. Flokks-
foringjarnir stjórna og tala.
Kópavogskirkja
Guðsþjónusta í Kópavogskirkju
kl. 11 árdegis. Sr. Árni Pálsson.
Langholtskirkja
Messa fellur niður. Sóknar-
nefnd.
Laugarnesprestakall
Laugardag 2. ágúst: Messa
Hátúni 10b, 9. hæð, kl. 11.
Sóknarprestur.
Neskirkja
Messa kl. 11 árdegis. Orgel- og
kórstjón Reynir Jónasson. Sr.
Frank M. Halldórsson. Miðviku-
dagur 6. ágúst: Fyrirbæna-
messa kl. 18.20. Sr. Frank M.
Halldórsson.
Seljasókn
Guðsþjónuta er í Seljahlíð laug-
ardaginn 2. ágúst kl. 10.30.
Guðsþjónusta í Ölduselsskóla
sunnudag fellur niður vegna
sumarleyfa. Sóknarprestur.
Seltjarnarneskirkja
Guðsþjónusta kl. 11. Organisti
Sighvatur Jónasson. Prestur sr.
Sólveig Lára Guðmundsdóttir.
Kapella St. Jósefssystra,
Garðabæ
Hámessa kl. 14.00.
Kapella St. Jósefsspítala
Hámessa kl. 10.00. Rúmhelga
daga er lágmessa kl. 18.00.
Karmelklaustur
Hámessa kl. 20.30. Rúmhelga
daga er hámessa kl. 18.00.
Hafnarfjarðar- og Víðistaða-
sókn
Morgunsöngur kl. 11.00 á
Hrafnistu. Sr. Gunnþór Ingason.
Þingvallakirkja
Guðsþjónusta kl. 14.00. Organ-
leikari Einar Sigurðsson.
Sóknarprestur.
Reynivallakirkja
Messa kl. 14.00. Sr. Gunnar
Kristjánsson.