Morgunblaðið - 25.11.1986, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 25. NÓVEMBER 1986
Farymann
Smádíselvélar
5.4 hö við 3000 SN.
8.5 hö við 3000 SN.
Dísel-rafstöðvar
3.5 KVA
SílQÆiílMtyiDtyir
Vesturgötu 16,
sími 14680.

Borvélar.loftlyklar.slípirokkar,
juðarar, ryðban karar.settmeitlar.
Viðgerðar- og
varahlutaþjónusta.
IANDVEIARHF
SMIDJUÆGI66. KÓPAVOGI. S 9) 76600
Þegar sálin dansar
Bókmenntir
Jóhanna Kristjónsdóttir
Emil Björnsson: Á misjöfnu
þrífast börnin best, eigið líf og
aldarfar I.
Útg. Bókaútgáfan Öm og Örlyg-
ur 1986.
Það þarf ekki að hafa um það
mörg orð, að íslendingar hneigjast
mjög til að færa endurminningar
sínar í letur. Hins vegar er það
mesti misskilningur, að við séum
ein um að skrifa og senda frá okk-
ur þessa gerð bóka. Stundum verða
þessar bækur annað og meira en
hefðbundnar endurminningar, þær
hafa sumar og raðazt með beztu
bókmenntum okkar. Þá kemur
EINANGRUNARHÓLKAR
Hólkar og mottur
1 úr polyethylene kvoðu.
VIÐURKENND EINANGRUN
Emil Björnsson
sjálfsagt einna fyrst upp í hugann
hjá mér, og væntanlega mörgum
öðrum ævisaga Áma klerks Þórar-
inssonar, sem Þórbergur Þórðarson
færði í letur. Til hennar verður oft
vitnað og hún talin einhver merk-
asta bók, sem falla undir æviminn-
ingar.
Einnig segir það sig svona nokk-
um veginn sjálft, að ekki er með
öllu rétt, að líta á ævisögur sem
nákvæma staðreyndalýsingu. Menn
skrifa þessar bækur, þegar liðin er
stund. Atburðir og allar persónur
eiga nú allt sitt undir því, að vel
sé frá sagt, ekki skiptir endilega
máli, hvort það er nákvæmlega eins
og það gerðist. Altjent er það, eins
og skrásetjari man það. Og ævi-
minningar sem em eins konar
kópía, þurr upptalning, fróðlegar„
staðreyndalýsingar" - æ, þær eru
svo leiðinlegar..Sá, sem ræðst í að
draga upp mynd af æsku sinni þarf
að gæta sín á mörgu, því að minnið
er skrítið í manneskjunni, margt
geymt, sem er nánast út í hött,
sumt fer í glatkistuna og næst ekki
þaðan upp. En minni hrekkur
skammt, ef ekki er fýrir hendi
hæfni til að tjá sig og koma til
skila þeim hughrifum, sem sitja í
þessu minnisskríni. Og síðast en
ekki sízt: að hafa smekkvísi til að
velja og hafna.
Enginn dregur í efa þýðingu
uppvaxtar á mótun og allan þroska
mannsins. Þótt menn séu n áttúr-
lega ekki á eitt sáttir um það, frekar
en margt annað, hvað ráði úrslitum
um, hvers lags stefnu lífshlaupið
tekur. Þar eru vísast margir sam-
verkandi þættir að verki.
Á kápusíðu segir, að þessi
þroskasaga sr. Emils Bjömssonar
sé oft líkari skáldssögu en æviminn-
ingum, þótt heimildarsaga sé. Undir
þetta get ég tekið, því að þetta
fyrsta bindi séra Emils er til dæmis
algerlega laust við upptalningastíl
sem er til lýta í mörgum endurminn-
ingabókum. Frásögnin er einkar hlý
og notkun orða og orðatiltækja, sem
borgarbam - þótt það sé tekið að
færast að miðjum aldri - hefur aldr-
ei heyrt, em notuð á látlausan og
tiigerðarlausan hátt. Og mörg svo
að til prýði er. Almennt fannst mér
málfar sr. Emilsí bókinni auðugt
og þó blátt áfram.
Sjálfsagt er svo með þessa ævi-
sögu sem og margar aðrar, að
minnið velur úr, hafnar hinu og
þessu. En uppvaxtarár sr. Emils í
Breiðdalnum verða ljós lesanda og
ekki nema bráðeðlillegt, að hann
líti nú um öxl í fom ndran, rétt
sjötugur að aldri og hreinlega falli
í stafi yfir því sem hann hefur lifað
af þjóðfélagsbreytingum.
Meginkostur bókarinnar fínnst
mér vera sú vingjamlega hlýja, sem
gengur eins og rauður þráður í
gegnum hana.Og einnig sú hæfni
hans til að tjá sig, segja frá svo
að veki áhuga, sbr. það sem ég var
að tala um í upphafi greinarinnar.
Angurværðin yfir liðnum tíma tekur
ekki ráðin af höfundi né villir honum
sýn og af frásögninni að dæma
tekst honum einnig að sætta sig
við og aðlaga sig þessum þjóðfé-
lagslegu heljarstökkum, sem við
höfum tekið frá því hann er að al-
ast upp fyrir austan. Lýsingar sr.
Emils á foreldmm sínum verða fal-
legar og hvergi væmnar. Honum
er lagið að koma til skila, oft í
stuttu máli fýsilegum svipmyndum
af samferðarfólki á bemskuámm.
Eg skynjaði ekki þá stílbreytingu
sem talað er um á kápusíðunni: „
framan af er frásögnin einskonar
fagnaðarljóðð ungs hjarðsveins með
tregablöndnum undirtón, sem
naumast lætur nokkum ósnortinn.
Er á líður harðnar tónn hörpunnar
og þá fer bókarheitið...að skiljast
betur." Mér fannst vera góður tónn
og samfelldur í allri frásögunni. Og
að lesandi skildi erfíðleikana og
baslið, sem fjölskyldan átti við að
glíma. En mér þótti hvorki votta
fýrir nýjum né harðari tón. Eg var
bara fegin því.
Þessi máti, sem sr. Emil hefur
valið, til að rifja upp það sem efst
situr í minni hans er um flest geð-
felldur. Og vonandi hann láti hér
ekki staðar numið.
Ekkert evðublað
í tékkhe
og öll helgin
framundan
„Blessaður vertu, - kveiktu á perunni. Farðu í næsta Hraðbanka og taktu reiðufé út af
tékkareikningnum þínum, þú getur tekið út allt að 10 þúsund krónum. Ekkert mál.
Afgreiðslustaðir Hraðbankans eru á eftirtöldum stöðum:
• Borgarspltalanum • Landsbankanum Breiðholti • Landsbankanum Akureyri • Landspítalanum
• Búnaðarbankanum, aðalbanka • Búnaðarbankanum við Hlemm • Búnaðarbankanum Garðabæ
• Sparisjóði Vélstjóra Samvinnubankanum Háaleitisbraut • Útvegsbankanum Hafnarfirði
• Sparisjóði Reykjavfkur og nágrennis, Skólavörðustíg • Sparisjóði Keflavlkur
• Landsbankanum, aðalbanka.
NOTAÐU SKYNSEMINA - NOTADU HRADBANKANN!
Leiðbeiningabæklingar liggja frammi hjá öllum aðildarbönkunum