Morgunblaðið - 15.04.1987, Blaðsíða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 15. APRÍL 1987
FLUGSTÖÐ LEIFS EIRÍKSSONAR VÍGÐ
Hver vegnr að heiman
er vegur heim
_ >
Ræða frú Vigdísar Finnbogadóttur, forseta Islands
„Sú var tíð, segir í bókum, að
íslenska þjóðin átti aðeins eina sam-
eign sem metin var til fjár. Það var
klukka."
Með þessum orðum hóf Halldór
Laxness að segja sögu sína um hinn
víðförla Kristsbónda á Rein, Jón
Hreggviðsson. Þótt langt sé um lið-
ið frá þeim tíma sem þar greindi
frá og íslensk þjóð hafi eignast
margar og fagrar sameignir síðan,
er ekki fjarri þegar við stöndum
hér í einni hinna glæsilegustu að
láta hugann reika til fyrri tíða.
Forfeður okkar á miðöldum voru
einhveijir víðförlustu menn á sínum
tíma. Þeir rötuðu út — og þeir röt-
uðu heim aftur, þeirra var víða
getið sem landkönnuða. Þeir gerðu
meira að segja samning við Noregs-
konung um að ræki þá af leið í leit
sinni að nýjum heimum og bæri að
landi í ríki hans þyrftu þeir ekki
að gjalda honum ferðamannaskatt-
inn landaura. Svo mikils voru þeir
metnir sem ferðamenn í útlöndum.
Þessir forfeður okkar fóru ekki
nestislausir í ferðir sínar. í fartesk-
inu höfðu þeir þann varning sem
óbrotgjarnastur var og einn mátti
lifa, þar sem var skáldskapurinn,
orðsins list og menning. Fyrir þann
varning gátu þeir sér ekki aðeins
gott orð heldur einnig gjald sem
dugði þeim til enn lengri ferðalaga.
Það var í eðli þessara manna að
vilja víkka sjóndeildarhring sinn.
Þeir vissu af hyggjuviti sínu að „sá
einn veit er víða ratar og hefr fjöld
of farið“ eins og segir í Hávamál-
um, og þeir kunnu að beita tækni
sinnar tíðar til þess að bera sig vítt
um veröld alla. Og þeir fundu lönd
sem aðrir norrænir menn höfðu
aldrei augum litið svo vitað væri;
Spitzbergen, Jan Mayen, Grænland,
Vínland. Könnunarferðir þeirra
voru meðvitaðar og skipulagðar.
Þannig keypti Leifur sonur Eiríks
rauða, þess sem fyrstur norrænna
manna fann Grænland, skipið af
Bjarna Heijólfssyni, sem rekið hafði
Frú Vigdís Finnbogadóttir, for-
seti íslands, flytur ræðu sína við
vígslu flugstöðvarinnar.
af leið og haft veður af landi enn
vestar, og sigldi af stað að víkka
sjóndeildarhring norrænna manna
enn meir en fyrr hafði verið gert.
Og vestur um hafið fór hún í
kjölfar Bjarna og Leifs sú kona sem
á miðöldum gerði einna víðreistast
allra kvenna, Guðríður Þorbjarnar-
dóttir, fyrsta norræna móðirin í
Ameríku — og fám árum síðar kom-
in á fund páfa í Rómaborg!
Enn sem fyrr er okkur íslending-
um þörf á að víkka sjóndeildarhring
okkar. Sú glæsilega flugstöð sem
við hér stöndum í er ekki aðeins
hið gullna hlið sem opnar leiðina inn
í land okkar. Hún er einnig brautar-
endinn á landinu, hliðið sem opnar
okkur leiðina út til að víkka sjón-
deildarhring okkar enn meir. Hver
sá íslendingur sem hingað kemur
er annað tveggja á leið til að sækja
sér þekkingu, viðskipti og menn-
ingu ti! annarra þjóða eða kominn
í land eftir útivist sem víkkað hefur
sjóndeildarhring hans. Hann er því
á sömu braut og forfeður okkar
fyrr á öldum, landkönnuður hins
nýja tíma. Og erlendir menn sem
hingað koma eru sömu erinda, að
líta annan heim en þann sem þeir
eru vanastir og víkka þannig sinn
sjónhring.
Það er vel við hæfi að við tengj-
um þessa nýju sameign þjóðarinnar
nafni þess manns sem sigldi um
höf að leita Vínlands hins góða.
Ég gef henni nafnið Flugstöð Leifs
Eiríkssonar og því til staðfestingar
afhjúpa ég hér höggmynd af þess-
um víðförla ferðamanni.
Megi gifta fylgja öllum þeim sem
eiga erindi á þennan stað og hverri
ferð sem hér verður hafin. Megi
allir ferðamenn vera minnugir þess
að:
Hver vegur að heiman
er vegur heim.
Hlið íslands
að umheiminum
Ræða Matthíasar Á. Mathiesen, utanríkisráðherra
Hér í aðalsal þessarar nýju og
fallegu flugstöðvar hefur lítilli flug-
vél verið fenginn samastaður.
Flugvél, sem, þótt lítil sé, ber mikilli
sögu vitni. Hún var smíðuð árið 1933
af tveimur ungum og handlægnum
mönnum, en henni mun fyrst hafa
verið flogið árið 1940. Þetta voru
framtakssamir menn, sem trúðu á
framtíð flugsins.
Flugvélinni var ætlað að auðvelda
uppbyggingu flugsamgangna, sem
þeir vonuðu að væru að hefjast. Þeir
máttu þó enn bíða í nokkur ár áður
en öld flugsins hófst fyrir alvöru hér
á landi.
Eldhugana ungu hefur líklega ekki
órað fyrir því, þegar þeir flugu vél-
inni uop frá Vatnsmýrinni fyrir meira
en 45 árum, hvflík bylting ætti eftir
að eiga sér stað í flugmálum íslend-
inga á næstu árum og áratugum.
Þá hefar ekki heldur órað fyrir því,
að vélinni þeirra, TF-ÖGN, yrði kom-
ið fyrir í aðalsal svo glæsilegrar
flugstöðvar, mannvirkis, sem um
langan aldur mun verða hlið íslands
að umheiminum. „Ögnin“ þeirra yrði
þannig táknræn fyrir öra þróun
flugsins á íslandi. Þróun sem fór
hægt af stað, en varð síðan óstöðv-
andi.
Til mars um þetta má geta þess,
að fyrir aldarfjórðungi fóru 38 þús-
und manns árlega um Keflavíkur-
flugvöll. Á síðasta ári fóru þar um
meira en 600 þúsund manns. Það
gefur augaleið, að mikil og góð að-
staða þarf að vera til staðar til að
þjóna slíkum fjölda. Með tilkomu
þessarar flugstöðvar verður sú að-
staða eins og best gerist með öðrum
þjóðum. Flugstöðin sjálf verður að
auki góður vitnisburður um lifnaðar-
hætti og lífskjör íslensku þjóðarinn-
ar, en fáar þjóðir búa almennt séð
við eins góðan og fullkominn húsa-
kost og við íslendingar. Gamla
flugstöðin gaf alranga mynd að
þessu leyti.
í dag getum við því glaðst yfir
nýrri og aðlaðandi ásjónu landsins
okkar gagnvart þeim hundruðum
þúsunda ferðamanna, sem árlega
eiga leið til íslands. Aðkoma þeirra,
sem heimsækja ísland, verður með
miklum myndarbrag. Hinir, sem að-
eins munu hafa skamma viðdvöl hér
í flugstöðinni, fá allt aðra og sann-
ari hugmynd um land og þjóð. Slíkt
ætti að auka áhuga þeirra fyrir því
sem við höfum upp á að bjóða, bæði
hvað ferðalög ’ og náttúruskoðun
snertir svo og hvað varðar íslenska
framleiðsluvöru. Á þennan og
margvíslegan annan hátt mun flug-
stöðin auka veg íslands. Það hefur
ekki aðeins þýðingu fyrir byggðar-
lögin hér á Suðumesjum heldur og
fyrir þjóðina í heild.
Með vígslu þessarar flugstöðvar
er langþráðum og merkum áfanga
náð. Það var árið 1968, að fyrst var
farið að huga að nýrri flugstöð og
aðskilnaði almennrar flugstarfsemi
og starfsemi vamarliðsins á
Keflavíkurflugvelli. Þetta stafaði
ekki síst af þróun flugsamgangna,
en á árunum næst á undan hafði
verið um 60% meðaltalsaukning á
ári í almennum farþegaflutningum.
Kallaðir voru til innlendir og erlendir
sérfræðingar til að gera tillögur um
framtíðamppbyggingu flugvallarins
og gerðar vom skýrslur um það,
hvemig bmgðist skyldi við hinni stór-
auknu flugumfeðar.
Árið 1971 var skipuð bygginga-
nefnd til að annast f.h. utanríkisráðu-
neytisins margvíslega undirbúning-
svinnu. Fyrsta hluta þessa
undirbúnings lauk árið 1972, en þá
var samþykkt aðalskipulag fyrir
Keflavík, Njarðvík og Keflavíkur-
flugvöll, þar sem m.a. var gert ráð
fyrir staðsetningu flugstöðvar hér á
þessum stað.
Haustið 1974 var undirbúningur
kominn á það stig, að eiginleg hönn-
un flugstöðvar og tilheyrandi
mannvirkja gat hafist. Skömmu síðar
hófust viðræður við Bandarflqastjóm
um þátttöku Bandaríkjamanna í
þessum framkvæmdum. Samkomu-
lag varð um kostnaðarskiptingu og
hvemig flugstöðin tengdist vamar-
viðbúnaði Atlantshafsbandalagsins á
hugsanlegum ófriðartímum.
Haustið 1978 var skipuð ný bygg-
inganefnd til að annast undirbúning
hönnunar. Markmiðið var, að svip-
mót flugstöðvarinnar, utan sem
innan, yrði mótað af íslenskum arki-
tektum.
í lok febrúar 1980 var byggingar-
nefndinni falið að endurskoða for-
sendur hönnunar í tilefni af
málefnasamningi nýrrar ríkisstjórn-
ar. í framhaldi af þeirri endurskoðun
var lokið við gerð kostnaðaráætlunar
og útboðsgagna og þau lögð fram í
árslok 1980. Enn var áætlunum um
kostnað og röðun verkefna breytt
og ný útboðsgögn lögð fram í febrú-
ar 1981.
Það var hins vegar ekki fyrr en
Forseti íslands,
góðir áheyrendur, nær og fjær.
í dag eru þáttaskil í íslenskum
flugmálum. Stigið hefur verið skref,
sem í framtíðinni mun hafa jákvæð
áhrif fyrir þúsundir íslendinga sem
vinna að flugmálum hér á landi,
fyrir nágrannabyggðarlögin hér á
Suðumesjum hvað varðar alla upp-
byggingu og þjónustu, fyrir starfs-
menn núverandi flugstöðvar, sem
lengi hafa beðið eftir viðunandi
starfsaðstöðu, fyrir þróun ferða-
þjónustu á íslandi, og síðast en ekki
síst fyrir þjóðina alla, sem lengi
Matthías Á. Mathiesen, utanríkis-
ráðherra, flytur ræðu sína við
vígslu flugstöðvarinnar.
núverandi ríkisstjórn kom til valda
vorið 1983, að verklegar fram-
kvæmdir við flugstöðina hófust.
Fyrsta skóflustungan var tekin hinn
7. október 1983 af forvera mínum í
embætti utanríkisráðherra, Geir
Hallgrímssyni, og í dag, 14. apríl
1987, aðeins tæpum fjómm ámm
síðar, emm við hér samankomin til
að vígja bygginguna og afhenda
hefur beðið eftir nýrri flugstöð.
Skrefin að þessu takmarki vom
í upphafí hæg, en markviss. Árið
1968 vom þau fyrstu stigin og á
tímabilinu 1968 til 1978 vom gerð-
ar fjölmargar sérfræðilegar athug-
anir í því skyni að ákveða
staðsetningu flugstöðvar, stærð
hennar og innra skipulag.
Árið 1979 var byijað að hanna
skipulag og útlit byggingarinnar í
samvinnu við Bandaríkjamenn, og
var því verki lokið tveimur ámm
síðar. Bandaríkjamönnum verður
seint fullþakkaður sá vilji sem þeir
hana til starfrækslu. Þetta em far-
sælar lyktir mikils þjóðþrifamáls,
sem hefur átt sér langan aðdrag-
anda, eins og ég hef rakið hér að
framan.
Ég hygg, að fljótt muni koma í
ljós, hvílíkt gæfu- og framfaraspor
var stigið þegar ákveðið var, að hefj-
ast handa við byggingu þessarar
glæsilegu flugstöðvar. Við smíði
hennar hefur verið við það miðað,
að hún geti sinnt hlutverki sínu um
fyrirsjáanlega framtíð. Hér em þó
öll skilyrði til stækkunar ef þörf kref-
ur.
Að framan var að því vikið, að
flugstöðin nýja muni gefa sanna
mynd af þjóðinni, sem býr í þessu
landi. Hún ber vott um stórhug og
hún staðfestir að íslendingar vilja
vera í fremstu röð á öllum sviðum.
Það er sú ímynd sem flugstöðin mun
gefa þjóðinni í augum umheimsins.
Að svo mæltu vil ég nota tækifær-
ið og þakka öllum þeim mikla ljölda
manna og kvenna, sem unnið hafa
að framkvæmdum hér, bæði við und-
irbúning og sjálfa smíði byggingar-
innar, svo og þeim, sem hafa
aðstoðað við fjármögnun. Ég vil einn-
ig færa þeim þakkir, sem veitt hafa
stjómmálalega forystu í þessu máli
undanfama tvo áratugi. Hér hefur
mikið og vandað verk verið unnið
af stórhug og framsýni, sem er til
sóma fyrir land og þjóð.
hafa sýnt í verki við að koma til
móts við Islendinga í þessum efnum.
Á haustdögum 1983 hófust fram-
kvæmdir af fullum krafti. Frá fyrstu
skóflustungu, sem tekin var 7. októ-
ber 1983, var það markmið sett,
að flugstöðin ýrði opnuð í apríl 1987.
Og það hefur tekist.
Það hefur tekist vegna samvinnu
íslenskra og bandarískra stjómvalda
að skilja farþegaflug frá starfsemi
varnarliðsins.
Það hefur tekist vegna góðrar
samvinnu íslenskra og bandarískra
hönnuða við að sjá fyrir og leysa
öll vandamál, sem birst hafa í þess-
Þetta hús er hús
þjóðarinnar allrar
Ræða Sverris Hauks Gunnlaugssonar, formanns byggingarnefndar