Morgunblaðið - 14.06.1987, Qupperneq 33

32
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 14. JÚNÍ 1987
plorumii Útgefandi Árvakur, Reykjavík
Framkvæmdastjóri HaraldurSveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson.
Aðstoðarritstjóri Björn Bjarnason.
Fulltrúar ritstjóra Þorbjörn Guömundsson, Björn Jóhannsson, Árni Jörgensen.
Fréttastjórar Freysteinn Jóhannsson, Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson, Ágúst Ingi Jónsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar: Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Kringlan 1, sími 83033. Áskriftargjald 550 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 50 kr. eintakið.
Sj ómannadagurinn
Sögu okkar íslendinga er
þannig háttað, að við höf-
um bókfesta vitneskju um það,
hvaða atburðir leiddu til þess
að land okkar byggðist og
hvenær. Okkur er ljóst, að án
hugdirfsku gagnvart náttúr-
öflunum og kunnáttu í sigl-
ingafræðum hefðu landnáms-
mennimir ekki lagt upp í hinar
hættulegu ferðir frá Noregi
vestur í óvissuna. Þetta eru
einfaldar staðreyndir, sem öll-
um íslendingum finnast svo
sjálfsagðar, að þeir leiða sjald-
an hugann að þeim í dagsins
önn. Hið sama má líklega segja
um þá einföldu staðreynd, að
fsland væri ekki í hópi auð-
ugustu ríkja heims, þar sem
lífskjör eru með því besta sem
nokkurs staðar þekkist, ef við
ættum ekki og hefðum ekki
átt afburðamenn er sækja sjó:
inn til að draga björg í bú. í
dag er hátíðisdagur þeirra
manna, sem stunda fískveiðar
og flytja verðmætin milli
landa, sjómannadagurinn.
f dag er þeirra minnst sem
hafa drukknað eða týnt lífí við
störf á sjó. Dagurinn er í senn
minningardagur og dagur
þakkargjörðar til hans, sem
öllu ræður, fyrir það, sem hann
hefur vel gjört og þann skjöld
er hann veitir þeim sem takast
daglega á við mátt hafsins.
Samtök sjómanna hafa alla tíð
staðið framarlega í baráttunni
fyrir bættu öryggi á sjó. Þar
eins og annars staðar eru stöð-
ugar breytingar og að sjálf-
sögðu er að því stefnt, að unnt
sé að nýta hinn besta búnað
til að veita sjómönnum okkar
sem mesta vemd. Eins og full-
kominn skipastóll okkar, búinn
góðum tækjum og í mörgu til-
liti brautryðjandi á heimsmæli-
kvarða, ber með sér, er ekkert
til sparað til að nýta hátækni
til að ná í afla eða auðvelda
sjómönnum starfíð. Sami
metnaður og jafnvel meiri hlýt-
ur að ráða ferð, þegar hugað
er að öryggismálum sjómanna.
fslenskur sjávarútvegur
stendur á tímamótum um þess-
ar mundir. Nýlega var ákveðið
að reyna nýjar leiðir við að
selja afla innanlands; verð-
ákvarðanir eru ekki lengur
alfarið í höndum opinberra eða
hálfopinberra nefnda heldur á
að láta markaðinn taka við af
þeim. Það er í samræmi við
áhættusamt starf sjómannsins
að sætta sig treglega við opin-
ber boð og bönn. Með kvóta-
kerfínu hafa þau þó verið inn-
leidd á fiskimiðin, en nú er sem
sé ætlunin að létta þeim af á
hinum endanum, ef svo má að
orði komast, það er þegar afl-
inn er seldur. Of snemmt er
að segja um það á þessu stigi,
hvemig til tekst. Víst er að
sjómenn munu láta til sín
heyra, ef þeir telja sig hlunn-
fama með hinni nýju skipan.
Er mikilvægt að á meðan
fyrstu skrefín em stigin sýni
allir, er hlut eiga að máli,
umburðarlyndi. Óllum er fyrir
bestu að tilraunin heppnist.
Opinber stjóm skilar ekki hag-
kvæmustu niðurstöðu á
þessum vettvangi frekar en
annars staðar í viðskiptalífínu.
Þótt efnaleg afkoma komi
að sjálfsögðu til álita hjá sjó-
mönnum á hátíðisdegi þeirra
em það þó fyrst og síðast ör-
yggismálin, sem þeim em
ofarlega í huga. í viðtali rit-
stjóra Sjómannadagsblaðsins,
Jakobs F. Ásgeirssonar, við
Pétur Sigurðsson, formann
Sjómannadagsráðs, riíjar Pét-
ur upp mál, sem honum em
hugleikin eftir setu hans á
Alþingi. Nefnir hann þar sér-
staklega það, sem gerst hefur
nú síðustu árin eftir að Matt-
hías Bjamason samgönguráð-
herra skipaði öryggismála-
nefnd sjómanna í vetrarlok
1984. Telur Pétur Sigurðsson
að mikið og gott starf hafí
verið unnið á vegum þessarar
nefndar, sem sameinaði á ein-
um stað fulltrúa ólíkra sjónar-
miða og hagsmuna. Var Pétur
formaður nefndarinnar, sem
skilaði lokatillögum til ráð-
herra í október 1986. Hefur
verið unnið að því að fram-
kvæma tillögur hennar. Þá
hafa stjómvöld nú á síðustu
mánuðum unnið að því að sam-
ræma yfírstjóm björgunar-
mála og skýra til að mynda
verkaskiptingu milli Landhelg-
isgæslu og Slysavamafélags
íslands. Allt er þetta til marks
um sífellda viðleitni til að auka
öryggi sjómanna; á þeim vett-
vangi má merkið aldrei falla.
íslenska þjóðin er stolt af
sjómönnum sínum. í Morgun-
blaðinu í dag gefst lesendum
tækifæri til að kynnast ýmsu
úr lífí þeirra og starfí. Á sjó-
mannadegi vill Morgunblaðið
flytja sjómönnum þakkir og
áma þeim heilla og biðja þeim
blessunar Guðs í erfíðum og
mikilvægum störfum þeirra.
Sögulegum fundi utanríkis-
ráðherra Atlantshafs-
bandalagslandanna hér í
Reykjavík er lokið. Fyrir 19
árum sendu utanríkisráð-
herrar bandalagsíkjanna
frá sér „merki frá
Reykjavík", sem varð upp-
haf viðræðna milli austurs og vesturs um
takmörkun á hefðbundnum vígbúnaði. Nú
senda þeir frá sér skilaboð til Ronalds
Reagan, Bandaríkjaforseta, um að hann
hafi umboð aðildarþjóðanna til að semja
við Sovétmenn um útrýmingu meðal-
drægra og skammdrægra kjamorkueld-
flauga í Evrópu og helst heiminum öllum.
Nafn Reykjavíkur tengist fækkun þessara
eldflauga með enn sögulegri hætti. Það
var hér, sem þeir Reagan og Gorbachev
lögðu meginlínur samkomulagsins um eld-
flaugamar. Takist að gera þennan
samning, yrði í fyrsta sinn samið um fækk-
un kjamorkuvopna. Hingað til hafa risa-
veldin látið sér nægja að semja um
takmörkun á þeim vígbúnaði, sem þau
hafa í huga að taka í notkun. Reykjavíkur-
samkomulagið um fækkun Evrópueld-
flauganna er aðeins fyrsta skrefið á þeirri
leið, sem var mörkuð í Höfða á liðnu
hausti til alhliða fækkunar á kjamorku-
vopnum.
Á fundi sínum núna lögðu ráðherramir
sig einnig fram um að komast að sam-
komulagi um nýjar aðferðir til að knýja
fram fækkun hefðbundins herafla. Hans-
Dietrich Genscher, utanríkisráðherra
Vestur-Þýskalands, vék að þessu máli í
grein sem hann ritaði í blað Morgunblaðs-
ins helgað ráðherrafundinum og sagði
meðal annars eftir að hafa minnst á „merk-
ið frá Reykjavík", sem gefið var 1968:
„Viðræður þessar [um fækkun hefðbund-
ins herafla í Mið-Evrópu] hófust árið 1973.
Atlantshafsbandalagið lagði fram mikil-
væga tillögu þann 5. desember 1985 í
þeirri von að hún mætti skila árangri. Til-
lögu þessari hafa austantjaldsríkin enn
ekki svarað. Mikilvægar ákvarðanir vom
einnig teknar á ráðherrafundum Atlants-
hafsbandalagsins í Halifax og Briissel á
síðasta ári. Þar var ákveðið að bandalagið
ætti frumkvæði að samningaviðræðum um
jafnvægi á sviði hefðbundins herafla í
gervallri Evrópu allt frá Atlantshafi til
Uralfjalla.“ í upphafi þessa árs hófust við-
ræður í Vínarborg milli þeirra 23ja ríkja
Atlantshafsbandalagsins og Varsjár-
bandalagsins, sem taka þátt í ráðstefnunni
um öryggi og samvinnu í Evrópu, um
það, hvort þau gætu fundið ný ráð til að
glíma við hefðbundna heraflann. Innan
Atlantshafsbandalagsins em Frakkar
tregir til að taka af skarið í þessu efni.
Setti sú afstaða svip sinn á fundinn hér og
í ályktun hans er ekki kveðið fast að orði
um þetta efni. Er greinilega nauðsynlegt
fyrir bandalagsríkin að komast út úr frum-
skógi formsatriða og deilna um umræðu-
vettvang til að unnt sé að taka á efni
málsins.
„Leyniskýrslurnar“
Á árinu 1976 urðu töluverðar umræður
hér í tilefni af því, að Bandaríkjastjóm
gaf út skýrslur um samskipti sín við önn-
ur ríki á ámnum, þegar samið var um að
stofna Atlantshafsbandalagið, það er 1948
og 1949. Birtust ítarlegar frásagnir af
þessum skýrslum og stórir hlutar þeirra í
heild hér í Morgunblaðinu. Þegar banda-
ríska hiiðin hafði verið dregin rækilega
fram, ákvað utanríkisráðuneytið að gefa
út skýrslur um sama efni, sem ritaðar
vom af íslensku þátttakendunum í viðræð-
unum. Vora þær einnig birtar í heild hér
í Morgunblaðinu. Umræðumar hjöðnuðu
fljótt eftir það, enda kom í ljós, þegar stað-
reyndimar lágu á borðinu, að tal andstæð-
inga aðildar Islands að Atlantshafsbanda-
laginu um svik og undirferli, landsölu og
landráð áttu alls ekki við rök að styðjast.
Bandaríkjamenn hafa nú Ieyst skýrslur
frá ámnum 1950 til 1951 undan skjala-
leynd. Á liðnum vetri birtist útdráttur úr
þeim í Heigarpóstinum. Var þannig um
málið skrifað, að greinilega var ætlunin
að gera afstöðu íslendinga í málinu sem
tortryggilegasta eins og er vani þeirra, sem
em andvígir aðild íslands að NATO og
vilja að Bandaríkjamenn hverfí héðan með
varnarliðið. í tilefni af ráðherrafundi Atl-
antshafsbandalagsins fetaði Þjóðviljinn í
fótspor Helgarpóstsins nú í vikunni.
Viðleitni Þjóðviljans til að „upplýsa"
málið er öll af vanefnum gerð. I hefð-
bundnum stíl herstöðvaandstæðinga er
lögð áhersla á hálfkveðnar vísur og reynt
að rökstyðja þá gömlu kenningu Þjóðvilj-
ans, að Bjami Benediktsson, þáverandi
utanríkisráðherra, hafí verið of hallur und-
ir sjónarmið Bandaríiq'amanna, í raun hafí
hér ekki verið um íslenska hagsmuni að
ræða og íslensk stjómvöld hafi leitast við
að halda málinu leyndu fyrir íslendingum.
Þá er Þjóðviljinn jafn upptekinn af því og
áður, að raunvemlega hafí það eitt vakað
fyrir þeim, sem sömdu um aðild að Atlants-
hafsbandalaginu að stemma stigu við
starfsemi kommúnista á íslandi; þeir hafí
verið að leita aðstoðar útlendinga til að
glíma við innlendan andstæðing.
Ranghugmyndir
Þegar skrif Þjóðviljans um þessi mál
em lesin nú á tímum, vekur mesta furðu,
hve ranghugmyndir höfundanna em
langlífar og hve lengi vinstrisinnar eða
kommúnistar ætla að halda því til streitu,
að ranglega hafí verið staðið að málum á
þessum örlagaríku ámm. Þeir sætta sig
ekki enn við þá staðreynd, að þeir urðu
undir í þessum átökum, stefna þeirra, sem
vildu taka mið af hagsmunum heims-
kommúnismans við mikilvægustu ákvarð-
anir, sem teknar hafa verið um íslensk
öryggismál náði ekki fram að ganga. Þeg-
ar ljóst var, að meirihluti þingmanna
hafnaði sjónarmiðum kommúnista, gerðu
þeir sér lítið fyrir og réðust á Alþingis-
húsið í því skyni að trufla störf Alþingis.
Þá reyndi á það, sem íslendingar sögðust
alltaf vera færir um í viðræðunum um
aðild að Atlantshafsbandaiaginu, að hafa
sjálfír hemil á þeim öflum, sem vildu snið-
ganga lýðræðislega stjómarhætti.
Eftir að kommúnistar gerðu innrás í
Suður-Kóreu sumarið 1950 var aðildar-
þjóðum Atlantshafsbandalagsins ljóst, að
bandalag þeirra veitti ekki nægilega vöm
nema þannig yrði staðið að skipan mála,
að yfírstjóm heraflans yrði samræmd. Var
þá ráðist í það að koma á fót sameiginleg-
um herstjómum bandalagsins. Þar em
gerðar vamaráætlanir, sem þátttakendur
í samstarfínu eiga að vinna eftir á hættu-
tímum. í sama mund eða um haustið 1950
var því hreyft við íslendinga af svonefndri
„Standing Group" í NATO, þar sem sátu
fulltrúar Bandaríkjamanna, Breta og
Frakka, að matið frá 1949 um að unnt
væri að tryggja öryggi Islands án þess að
hafa vamarlið í landinu sjálfu ætti ekki
lengur við rök að styðjast. Þar með brast
meginforsendan fyrir yfírlýsingu Islend-
inga frá 1949 um að þeir gætu verið í
Atlantshafsbandalaginu án þess að hafa
her í landinu, hvort heldur erlendan eða
innlendan. í september 1950 hitti Bjami
Benediktsson, utanríkisráðherra, fulltrú-
ana í „Standing Group" og gerðu þeir
ráðherranum og íslenskum embættis-
mönnum grein fyrir þeim hættum, sem
beindust að íslandi frá Sovétríkjunum.
Sannfærðust íslenskir ráðamenn um nauð-
syn þess, að gerðar yrðu ráðstafanir til
vamar landinu í því sjálfu og miðað við
allar aðstæður á þessum ámm kom ekki
til álita að semja við aðra en Bandaríkja-
menn um það, enda sóttust Evrópuþjóðir
eftir slíkum samningum á þeim áram og
enn er það gmndvallarþáttur vamarstefnu
Atiantshafsbandalagsins, að Bandaríkja-
menn ábyrgist öryggi Evrópu eins og
glögglega má sjá af lestri þess blaðs, sem
Morgunblaðið gaf út í tilefni af ráðherra-
fundi NATO.
Atlantshafsbandalagið gefur ekki út
skýrsiur um það, sem rætt er á hinum
sameiginlega vettvangi þess í annarri
mynd en fréttatilkynningum eða með svip-
uðum formlegum hætti og með samþykki
allra, er hlut eiga að máli. Bandaríkjamenn
taka ekki mið af því, sem viðmælendur
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 14. JÚNÍ 1987
33
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugardagur 13. júní
þeirra kunna að vilja heldur birta opin-
berlega frásagnir embættismanna sinna,
skýrslur og skeyti. Áður hefur ítarlega
verið um það rætt, hvort ástæða sé til að
taka allt það, sem þar stendur bókstaflega
og sem heilagan sannleika. Er auðvelt að
benda á mörg tilvik, þar sem tilefni er til
að efast um sannleiksgildi hinna banda-
rísku skjala. Dæmin era fjölmörg úr okkar
samtíma um að Bandaríkjamenn eins og
aðrir útlendingar eigi erfítt með að skilja
íslenskar aðstæður og meta þær rétt. Sú
árátta alþýðubandalagsmanna og Þjóðvilj-
ans að trúa öllu því, sem í þessum skjölum
stendur eins og nýju neti og túlka það
alltaf í óhag hinum íslensku viðmælendum
Bandaríkjamanna, lýsir ekki mikilli við-
leitni til að hafa það, sem sannara reynist.
Yfírheyrslur bandarískra þingmanna
yfír embættismönnum, sem sitja undir
gmn um að hafa farið út fyrir valdsvið
sitt með einum eða öðmm hætti eða tengj-
ast slíkum málum, sýna betur en flest
annað, að þar í landi láta menn sér ekki
nægja að byggja á skjalföstum heimildum
einum sér. Og er þá yfírleitt um þau mál
að ræða, er snerta beinlínis bandaríska
hagsmuni og gerast í Bandaríkjunum eða
innan stjómkerfís þeirra. Fyrirvaramir
vegna mats á atburðum og hræringum í
öðmm löndum hljóta að vera miklir hjá
þeim, sem vilja hafa það, sem sannara
reynist. En í þessu máli eins og mörgum
öðmm gerir Þjóðviljinn lítið með boðorð
Ara fróða.
Um leyndina
Rauði þráðurinn í málflutningi Þjóðvilj-
ans er sá, að þjóðin hafí verið blekkt, þegar
vamarsamningurinn var gerður og gjöm-
ingurinn hafí verið sveipaður óeðlilegri
lejmd.
Dr. Gylfí Þ. Gíslason var í hópi þeirra
þingmanna Alþýðuflokksins, sem greiddu
atkvæði gegn aðild íslands að Atlantshafs-
bandalaginu 1949. í samtali við Morgun-
blaðið, sem birtist 4. apríl 1979, á 30 ára
afmæli bandalagsins, sagði Gylfí, að hann
hefði ekki fengið nægilega vitneskju um
alla þætti aðildarinnar að bandalaginu til
að samþykkja hana. Annað hefði hins veg-
ar orðið upp á teningnum, þegar kom að
því að semja við Bandaríkjamenn um vam-
ir landsins. Um það segir Gylfí meðal
annars:
„Það er alkunna, að eftir að Kóreustríð-
ið braust út . . . taldi Atlantshafsbanda-
lagið sér nauðsyn á stórkostlega auknum
vígbúnaði og þar á meðal nokkurri aðstöðu
á Islandi. Hans G. Andersen var þá sér-
fræðingur í utanríkisráðuneytinu. Við
vomm skólabræður og góðir vinir. Hann
kom til mín og sagðist hafa um það fyrir-
mæli frá Bjama Benediktssyni að láta mig
og Hannibal [Valdimarsson] og þá aðra í
Alþýðuflokknum, sem við teldum hafa sér-
stakan áhuga á utanríkismálum og treysta
mætti til fyllsta trúnaðar, fylgjast ná-
kvæmlega með þeim viðræðum, sem vom
að hefjast við Bandaríkin og Atlantshafs-
bandaiagið um hugsanlegan hervemdar-
samning við ísland. Með okkur Hermanni
Jónassyni [formanni Framsóknarflokks-
ins] var á þessum ámm mjög náið samband
og vissi ég, að hann fylgdist náið með
öllum málavöxtum. Niðurstaðan varð sú,
að við, sem verið höfðum uggandi í sam-
bandi við aðildina að Atlantshafsbandalag-
inu sannfærðumst allir um nauðsyn þess
að gera hervemdarsamninginn 1951.
Hann var því samþykktur á Alþingi með
öllum atkvæðum þingmanna Sjálfstæðis-
flokks, Framsóknarflokks og Alþýðu-
flokks. Þingmenn Sósíalistaflokksins vom
einir á rnóti."
Við þessi orð dr. Gylfa Þ. Gíslasonar
er ekki öðra að bæta en að þau sýna bet-
ur en flest annað, að allt tal kommúnista,
félaga í Sósíalistaflokknum eða alþýðu-
bandalagsmanna um laumuspil gagnvart
þeim, er tóku ákvörðun um vamarsamn-
inginn átti ekki og á ekki enn við rök að
styðjast. Hitt er ljóst, að þeir, sem af hug-
myndafræðilegum ástæðum mátu hags-
muni Sovétríkja Stalíns meira en íslenska
hagsmuni vom ekki hafðir með í ráðum.
Morgunblaðið/Einar Falur
„Fjölskyldumyndin“ undirbúin á tröppum hins heimsfræga Höfða. Carrington lávarður bendir George Shultz hvert hann
eigi að fara til að finna sinn stað við hlið Giulio Andreotti — nöfn aðUdarlanda bandalagsins voru rituð á miða, sem höfðu
verið límdir á tröppumar og stéttina.
Að hafa rangt fyrir sér
Reynslan sýnir, að þeir, sem gengið
hafa erinda Sovétríkjanna og hugmynda-
fræði heimskommúnismans í lýðræðisþjóð-
félögunum, virðast hafa sérhæft sig í að
hafa rangt fyrir sér. Miklu fróðlegra er
að rýna í hrakspár, hótanir og rógburð
Þjóðviljans á þeim tíma, þegar samið var
um aðild að Atlantshafsbandalaginu eða
vamir við Bandaríkjamenn, en bandarísku
skjölin, sem blaðinu em svo kær, til að
kynnast því, hveijir vildu bregðast íslensk-
um hagsmunum á þeim tíma. Blind trú
Þjóðviljamanna á ágæti Stalíns stjómaði
penna þeirra á þessum ámm, þeir and-
mæltu öllu, sem Stalín var á móti skapi.
í Þjóðviljanum á föstudag sást dæmi
um hina brengluðu söguskoðun blaðsins,
þegar öryggismál og vamarsamstarf vest-
rænna þjóða ber á góma. Foiystugrein
blaðsins hefst á þessum orðum: „Aðildin
að hemaðarbandalaginu Nató hefur aldrei
fært íslendingum neitt gott.“ Síðan er
spunnið í kringum þá röngu fullyrðingu,
að „harla lítið gagn“ hafí verið að Atlants-
hafsbandalaginu í landhelgismálinu og
sýnist blaðið einkum taka mið af síðustu
deilunni um útfærsluna í 200 sjómflur.
Um hlut Atlantshafsbandalagsins í land-
helgisdeilunum mætti rita langt mál.
I fyrrgreindu Morgunblaði frá 4. apríl
1979 birtist erindi, sem Tómas Á. Tómas-
son, sendiherra, flutti á ráðstefnu Samtaka
um vestræna samvinnu og Varðbergs í
tilefni af 40 ára afmæli Atlantshafsbanda-
lagsins. Tómas var fastafulltrúi íslands
hjá bandalaginu, þegar lögsagan var færð
í 200 sjómílur. Hann sagði í erindi sínu, að
í öllum landhelgisdeilunum allt frá því fyr-
ir útfærsluna í 12 sjómílur árið 1958 hefði
Atlantshafsbandalagið komið mikið við
sögu og aðild íslands að því skipt megin-
máli, baeði hvað form snertir og efnisatriði.
Tómas Á. Tómasson sagði: „Vilji menn á
annað borð forðast milliríkjadeilur og jafna
þær, ef upp rísa, þá em möguleikamir
mestir til, að það megi verða í Atlantshafs-
bandalaginu. Þar er ætlunin að starfa
saman og koma sér saman, þegar mikið
liggur við, enda þótt deildar meiningar séu
oft með aðildarríkjunum og mismunandi
skoðanir iðulega settar fram.“ Um hlut-
verk bandalagsins sagði hann meðal
annars: „Raunar var Atlantshafsbandalag-
ið alls ekki stofnað til þess að leysa
innbyrðis deilur aðildarríkjanna. Það var
stofnað í vamarskyni vegna utanaðkom-
andi hættu, og þess vegna er um samtök
samheija að ræða.“
Sendiherrann minnti á, að vegna aðildar
okkar að Atlantshafsbandalaginu hefðu
stjómvöld þátttökuríkja haft skilning á
sérstökum vanda okkar, þar sem allt efna-
hagslíf okkar hefur löngum verið háð
fískveiðum og byggir miklu mest á þeim.
„Með öðmm orðum,“ sagði Tómas, „vegna
þess að bandalagsþjóðunum er kappsmál
að hafa allar 15 saman [þjóðimar em nú
orðnar 16 með aðild Spánar], þar með-
taldir íslendingar sem sitja í landfræðilegri
miðju bandalagssvæðisins, til að skipu-
leggja vamir og öryggi Vestur-Evrópu og
Norður-Ameríku, þá vom þær í ríkara
mæli reiðubúnar að ganga til móts við
Islendinga í fískveiðilögsögumálum og þar
með leggja harðar að Bretum að gefa eft-
ir á þessu sviði og ganga til samkomulags.“
Þegar ríkisstjóm Vestur-Þýskalands samdi
við okkur um 200 mílumar sögðust Vest-
ur-Þjóðveijar „hafa slegið af kröfum sínum
og gert samkomulagið, af því að íslending-
ar væm mikilvægur samheiji í Atlants-
hafsbandalaginu".
Þurfum við frekari vitna við til að kynn-
ast því, hvaða gildi aðildin að Atlantshafs-
bandalaginu hafði fyrir okkur í landhelgis-
málinu? í tengslum við ráðherrafundinn
nú ræddu íslenskir ráðherrar við samheija
um hvalamál og hvalveiðar. Af því sést,
að aldrei er neitt tækifæri látið ónotað til
að hreyfa þeim málum, sem stjómvöld
telja sig þurfa að sinna hveiju sinni. Innan
vébanda Atlantshafsbandalagsins gefst
okkur betra tækifæri en annars staðar til
að láta að okkur kveða. Það er fráleitt
fyrir smáríki úr alfaraleið að velta því fyr-
ir sér að yfírgefa slíkan vettvang. Eins
og málum er nú komið í samskiptum þjóða
og með hliðsjón af þróun alþjóðaviðskipta
og efnahagstengsla ættum við fremur að
huga að meiri alþjóðlegri samvinnu en
minni við okkar næstu nágranna og bestu
viðskiptaþjóðir.
Fundur utanríkis-
ráðherra Atlants-
hafsbandalagsins
hér í Reykjavík
hefur enn fest þá
ímynd höfuðborg-
ar Islands í sessi,
að hér séu teknar
hinar mikilvæg-
ustu ákvarðanir
um atriði er
snerta stríð og
frið í heiminum. í
Reykjavíkurbréfi
í dag er drepið á
helstu niðurstöð-
ur fundarins en
síðan vikið að
málf lutningi og
rangfærslum
Þjóðviljans um
sögu stefnu okkar
í utanríkismálum,
varnarsamning-
inn og landhelgis-
málið og NATO.
Er fyrir löngu
orðið tímabært að
umræður okkar
sjálfra um þessi
mál hverfi af
þessu Þjóðvilja-
plani og taki að
snúast um höfuð-
atriði fortíðar,
samtíðar og
framtíðar.