Morgunblaðið - 06.09.1987, Qupperneq 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 6. SEPTEMBER 1987
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 6. SEPTEMBER 1987
31

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aöstoöarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guömundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, simi 83033.
Áskriftargjald 600 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 55 kr. eintakið.
Schliiter
stefnir
Stuttri kosningabaráttu í Dan-
mörku lýkur á þriöjudaginn.
Fyrir aðeins tæpum þremur vik-
um rauf Poul Schliiter, forsætis-
ráðherra, þing og boðaði til
kosninganna. Kjörtímabilið var
fram í janúar á næsta ári. For-
sætisráðherrann taldi á hinn
bóginn, að löng kosningabarátta
og óvissa um framvindu stjóm-
málanna nú í haust, þegar glímt
yrði við afgreiðslu fjárlaga og
erfíðan efnahagsvanda, myndi
verða þjóðinni of dýrkeypt. Þess
vegna tók hann af skarið og boð-
aði kosningar með eins stuttum
fyrirvara og frekast er kostur.
Allt bendir til þess að fjór-
flokkastjóm Schluters fái end-
umýjað umboð í kosningunum.
Borgaraflokkamir hafa stjómað
í Danmörku síðan 1982. Baráttan
stendur um það, hvort þeir haldi
áfram eða vinstri stjóm undir
forystu jafnaðarmanna og for-
sæti Ankers Jörgensen taki við.
Ef jafnaðarmönnum tekst ekki
að komast í ríkisstjóm, verður
skipt um formann í flokki þeirra
og Anker Jörgensen, sem gegnt
hefur formennsku í flokknum
síðan 1972 og var forsætisráð-
herratil 1982, hverfur úr fremstu
víglínu danskra stjómmála.
Efnahagsmálin eru mál mál-
anna í dönsku kosningabarátt-
unni. Þegar jafnaðarmenn létu
af völdum 1982, vom Danir mjög
illa á vegi staddir í efnahagsmál-
um. Enn er landið skuldum vafíð,
mikill halli er á utanríkisverslun-
inni, atvinnuleysi er mikið og
jafnvel vaxandi og skattbyrðin í
Danmörku þykir mjög þung.
1982 greiddu Danir 44,6% tekna
í skatt, á þessu ári verður hlut-
fallið 50,6% og á árinu 1988 er
gert ráð fyrir að það verði 51,7%.
Palle Simonsen, fjármálaráð-
herra og flokksbróðir Schluters,
segir, að hina þungu skatta megi
rekja til stjómarára jafnaðar-
manna, sem hafí aðeins innheimt
tvær krónur fyrir hveijar þtjár,
sem þeir eyddu. Skoðanakannan-
ir, sem birtar voru á föstudaginn,
benda til þess að kjósendur
treysti borgaraflokkunum betur
en vinstrisinnum til að glíma við
efnahagsvandann og ætli að veita
þeim fjögur ár til viðbótar til að
ná tökum á honum.
Sextán stjómmálaflokkar
bjóða fram í kosningunum á
þriðjudaginn. Fjórflokkastjóm
Schluters hefur ekki haft hreinan
meirihluta á þingi. Með stuðningi
fímmta flokksins, Róttæka
vinstri flokksins (Radikale
venstre), hefur hún getað marið
eins atkvæðis meirihluta. Stjóm-
in hefur til að mynda mátt þola
það, að þingið hefíir oftar en einu
sinni snúist gegn henni í mikil-
á signr
vægum utanríkismálum. Uffe-
Ellemann Jensen, leiðtogi
flokksins Venstre og utanríkis-
ráðherra, hefur marga hildi háð
við vinstrisinna á danska þinginu.
Þótt hann hafí lotið í lægra haldi
heima fyrir hefur honum tekist
að halda með fullum sóma á
málum hennar út á við. Utanrík-
is- og öryggismál em ekki meðal
helstu átakamálanna í kosninga-
baráttunni. Líklega er vinstri-
siíinum ljóst, að ábyrgðarleysi
þeirra á því sviði er ekki til þess
fallið að afla þeim fylgis. A þá
hið sama við um jafnaðarmenn í
Danmörku og flokksbræður
þeirra í Vestur-Þýskalandi og á
Bretlandi.
J aftiaðarmannaflokkurinn
verður að líkindum áfram stærsti
flokkur Danmerkur að kosning-
unum loknum. íhaldsflokkurinn
undir forystu Pouls Schluter sæk-
ir hins vegar fast á hæla honum.
Segir það meira en flest annað
um forystuhæfíleika Schluters,
að honum skuli hafa tekist að
rífa flokk sinn jafn duglega upp
á við og raun ber vitni. Þrátt
fyrir hörku og mikið aðhald í
efnahagsmálum, sem snertir
hvem og einn lq'ósanda, nýtur
Poul Schluter vinsælda og virð-
ingar.
Káre
Willoch til
NATO
Norska ríkisstjómin hefur
ákveðið að leita eftir stuðn-
ingi við Norðmann í sæti fram-
kvæmdastjóra Atlantshafs-
bandalagsins. Carrington
lávarður hefur ákveðið að láta
af því starfí um mitt næsta ár.
Vilja Norðmenn að Káre Willoch,
fyrrum forsætisráðherra og leið-
togi Hægriflokksins, fái embætt-
ið. Fer vel á því, að ríkisstjóm
íslands og utanríkismálanefnd
Alþingis skuli hafa lýst yfír
stuðningi við framboð Norð-
manna.
Af hálfu þýsku ríkisstjómar-
innar hefur Manfred Wömer,
vamarmálaráðherra, verið boð-
inn fram til æðsta embættis
Atlantshafsbandalagsins. Án
þess að kastað sé rýrð á hann
eða gert lítið úr hlut Vestur-
Þjóðveija á vettvangi Atlants-
hafsbandalagsins er ástæða til
að ætla, að frambjóðandi Norð-
manna yrði betur til þess fallinn
en frambjóðandi Þjóðveija að
veita bandalaginu forystu.
Ahveiju ári fjölgar þeim
íslendingum, sem
leggja leið sína um
óbyggðir og öræfi. Sú
tíð er liðin, að þýzka sé
algengasta tungumál,
sem heyrist á ferðum
um hálendið. En það er
þó ekki nema einn og hálfur áratugur frá
því að stundum mátti ætla að fleiri útlend-
ingar væru þar á ferð en íslendingar.
Raunar er nú svo komið, að ferðalög um
óbyggðir eru ekki einungis stunduð yfir
hásumarið, heldur allt árið. Ný tæki gera
ferðamönnum kleift að komast um hálend-
ið að vetri til og er þar fyrst og fremst
átt við vélsleða. Nú eru menn einnig farn-
ir að aka um jökla landsins með nýrri
aðferð, þ.e. að aka um þá á jeppum á
mjög breiðum hjólbörðum og hleypa loftinu
úr þeim að mestu leyti! Að sögn kunnugra
virka hjólbarðarnir þá eins og belti.
Það er fagnaðarefni að þeim fí'ölgar, sem
kynnast íslenzkum óbyggðum. Raunar er
ekki hægt að komast í eðlilegt samband
við landið okkar nema með snertingu við
þær. En um leið veldur það áhyggjum, að
of mikil umferð geti orðið til þess að eyði-
leggja þá fögru náttúru, sem þar er að
fínna. Þess vegna má alls ekki auðvelda
fólki um of að komast á þessar slóðir.
Bezt fer á því, að ferðamenn þurfi tölu-
vert fyrir því að hafa.
Ekki verður annað sagt en að svo sé,
þegar farið er inn í hin svonefndu Lónsör-
æfi. Höfundur Reykjavíkurbréfs hallast
að því, að þar sé að finna einhvern feg-
ursta hluta íslands. Þegar farið er í
Lónsöræfi er ekið austur fyrir Höfn í
Hornafírði og inn svonefndan Þórisdal.
Síðan sem leið liggur að Skyndidalsá. Hún
er eini verulegi farartálminn á þessari leið
en áin rennur í mörgum kvíslum í Jökulsá
í Lóni. Ferðamönnum er eindregið ráðlagt
að fara ekki yfír kvíslar Skyndidalsár án
leiðsagnar, enda getur það haft óþægileg-
ar afleiðingar. Ain er mjög misjöfn og
breytist frá degi til dags. Fyrir nokkium
vikum sluppu nokkrir ferðalangar naum-
lega yfír ána. Þeir höfðu lagt í hana án
leiðsagnar og töldu ekki ráðlegt að reyna
það aftur á bakaleiðinni. I Lónssveit eru
bændur, sem þekkja ána vel og taka að
sér að leiðbeina fólki yfir hana. Einn þeirra
er Steindór Guðmundsson, bóndi í Hvammi
í Lóni, sem fyrr í sumar reyndist höfundi
Reykjavíkurbréfs og ferðafélögum hans
öruggur leiðsögumaður.
Þegar Skyndidalsá er að baki liggur
leiðin inn í Lónsöræfi um Kjarrdalsheiði.
Sú heiði er um 750 metra há og er leiðin
upp á heiðina vafalaust einhver hrikaleg-
asti vegur á landinu! Þegar ekið er upp á
Kjarrdalsheiði fyllast menn aðdáun á þeim
vegagerðarmönnum, sem leggja slíka vegi.
Af Kjarrdalsheiði er útsýni í ýmsar áttir
en smátt og smátt opnast Lónsöræfin fyr-
ir vegfaranda í allri sinni dýrð. Þá liti, sem
þar er að sjá, er hvergi hægt að finna
annars staðar á þessu landi nema ef vera
skyldi í Borgarfírði eystra. Þótt litadýrðin
sé mikil þar stenzt hún þó varla samjöfnuð
við þá liti, sem sjá má á Lónsöræfum í
fögru veðri. Þeir eru áreiðanlega margir,
sem hafa látið þau orð falla, þegar komið
er á Lónsöræfi í fyrsta sinn, að þetta sé
örugglega fallegasti hluti íslands.
Leiðin liggur að Illakambi. Þar er vafa-
laust glæfralegasta bílastæði- á landinu!
Algengt er, að þeir, sem ferðast um þess-
ar slóðir tjaldi undir Illakambi og hafí þar
aðsetur en fari síðan í gönguferðir um
öræfín, eftir því, sem hveijum hentar.
Þeir, sem hafa borið farangur niður Illa-
kamb og upp aftur gleyma þessum illa
kambi áreiðanlega aldrei. Þetta sérkenni-
lega nafn er réttnefni og lýsing Hjörleifs
Guttormssonar á honum í árbók Ferðafé-
lagsins er engar ýkjur.
Á Illakambi
Hjörleifur Guttormsson lýsir Lónsöræf-
um í árbók Ferðafélags íslands 1974 og
þar kemst hann m.a. svo að orði: „Illikamb-
ur, hvflíkt amstur og erfíði, frýs og fretir,
liggja ekki hér í loftinu frá tosi fyrri tiðar
manna með hesta upp þennan bratta,
Norðlinga á leið í verið, Lónsbænda með
ull af fénu, sem rúið var hér efra og um
skeið lestir Víðdælinga á leið með innlegg-
ið í kaupstað á Papós. Á stundum var
farið í hina áttina með innviði í baðstofuna
á Grund og lífsnauðsynjar af ýmsu tagi
og efni í leitarkofa, brýr og kláfa. Hér við
Illakamb var leiðin varla nema hálfnuð,
ef miðað er við Víðidal. Nú eru hestar hér
sjaldan á ferð, en þeim mun tíðförulla af
gangandi fólki um sumartímann, velmeg-
unarkynslóðum íslands á leið í öræfakyrrð-
ina og litríkið. Vonandi tekst enn um hríð
að halda tækninni frá Illakambi, svo að
hann komi út á mönnum svita og losi um
þá streitu, sem safnast á limina á sléttum
borgarstrætum."
Hér verður engin tilraun gerð til þess
að lýsa gönguleiðum frá tjaldbúðum undir
Illakambi um Lónsöræfin. Árbók Ferðafé-
lagsins er bezta handbókin fyrir þá, sem
vilja kanna þessar slóðir. Þegar gengið
hefur verið um stund frá Illakambi er
komið að göngubrú yfír Jökulsá, sem Hjör-
leifur Guttormsson segir, að Lónsbændur
hafíð komið upp, „milli kletta árið 1953
og var efnið flutt að vetrarlagi upp Jökuls-
árgljúfur en áður var hér kláfur á ánni,
sem enn er varðveittur undir brúnni. Komu
Víðidalsbændur honum fyrstir upp árið
1892 og settu raunar einnig drátt á Víði-
dalsána við Grund ári síðar. Göngubrúna
á Jökulsá tók af veturinn 1964-1965 og
skilaði áin brúargólfínu fram á sand, en
Lónsmenn gáfust ekki upp og byggðu
vandaðri og hærri brú á sama stað sumar-
ið 1967, þannig að nú er okkur greið og
auðveld gatan yfir í Kollumúla. Þó er að-
koman að brúnni að vestan óþægilega
örðug, en vel má úr þvi bæta. í Nesi aust-
an árinnar stendur litlu neðar leitarmanna-
kofi Lónsbænda, sem fara hingað í
fjárleitir langt fram eftir vetri. Hefur fé
lönguin verið rekið frá Stafafellsbæjum í
Lóni inn í Eskifell eða allt inn undir Kollu-
múla fyrir sauðburð, þannig að það dreifð-
ist um afréttinn áður en vorhamur kæmi
í árnar. Síðan var rúið hér innfrá og mark-
að og réttað á ýmsum stöðum eftir
aðstæðum. Haustleitir voru ætíð örðugar
í Stafafellsfjöllum eins og Lónsöræfin hafa
löngum verið kölluð og því farið í marga
eftirleitina, sem ekki hafa alltaf verið
skemmtigöngur. “
Við leitarmannakofann, sem vikið er að
í frásögn Hjörleifs Guttormssonar voru í
sumar stórar olíutunnur, sem útilokað er
að hafí komast þangað á annan hátt en
með þyrlu, enda eðlilegt, að bændur þurfi
á aðstoð að halda við leit á þessu svæði.
Gönguferð um Lónsöræfi er erfið. Sums
staðar er gengið um þéttvaxið kjarr, sem
ekki er auðvelt að fara um. Gangan upp
á Kollumúlann getur tæplega talizt erfið
en tekur þó í. Á einum stað á bakaleiðinni
er farið niður eftir kaðli niður þverhnípt
berg. Ferðamenn komast þó ekki að raun
um það fyrr en ekki verður aftur snúið
að kaðallinn er of stuttur og þess vegna
engan veginn auðvelt að komast klakk-
laust niður á jafnsléttu. Einhveijir fram-
takssamir öræfafarar ættu að bæta úr
þessu.
Þótt Lónsöræfin séu ekki fjölfarin
óbyggðaleið eru menn þar ekki einir á
ferð. Ferðalangar hittu fyrir þijú ung-
menni, sem höfðu komið gangandi líklega
frá Egilsstöðum að Snæfelli og alla vega
þaðan í Lónsöræfí. I miðjum Kollumúla
birtust forstjórar úr höfuðborginni á
gönguferð. Það er mikill munur á hlut-
skipti þeirra, sem á þessari öld geta notið
Lónsöræfa vegna fegurðar og litadýrðar
eða hinna, sem bjuggu þar við erfiðan hag
á þeirri síðustu.
í Víðidal
Þegar horft er til Víðidals er með ólík-
indum, að fólk hafi búið þar á síðustu öld.
Raunar er ótrúlegt, hvað fólk hefur á þeim
tíma víða leitað langt inn í landið, eins og
t.d. má sjá, þegar farið er í Lakagíga og
komið að eyðibýlinu Eintúnahálsi. Sá er
þó munur á, að þar hefur bæði verið afar
gróðursælt og sæmilega auðvelt að kom-
,, ^st.til byggða en erfiðleikar Víðidalsbænda
í slíkum ferðum hljóta að hafa verið mikl-
ir, svo að ekki sé meira sagt.
Um byggðina í Víðidal á síðustu öld
segir Hjörleifur Guttormsson m.a.: „Fyrstu
ábúendur í Víðidal, sem vissa er fyrir,
voru Stefán sterki Ólafsson frá Húsavík
eystri og Anna Guðmundsdóttir frá Aðal-
bóli. Höfðu þau komið sér upp nýbýli í
Víðidal, sumarið 1835 og að líkindum flutt
þangað sumarið áður. Bjuggu þau þar
fram undir 1840 en slitu þá samvistum
eftir allviðburðarík kynni . . . Næsta kyn-
slóð Víðdælinga flyst í dalinn 1847 og
voru þar á ferð Þorsteinn Hinriksson, ætt-
aður frá Hafursá í Skógum og kona hans
Ólöf Nikulásdóttir, komin sunnan af Síðu,
en til Víðidals fluttu þau úr vinnumennsku
á Melrakkanesi með tvo kornunga syni og
Hálldóru, dóttur Ólafar frá fyrra hjóna-
bandi og var hún þá um fermingu. Settust
þau að í eyðibæ Stefáns Ólafssonar, sem
enn stóð uppi. Búskapur þeirra varð hins
vegar endasleppur, því að á fyrsta eða
öðrum vetri hljóp snjóflóð á bæinn og fórst
þar Þorsteinn og báðir drengimir. Mæðg-
umar höfðust hins vegar við í bæjarrústun-
um í nokkrar vikur, unz vistir þrutu og
þær brutust til byggða við illan leik, norð-
ur Víðidal og var bjargað aðframkomnum
úr fönn í fjallinu ofan við Hvannavelli í
Geithellnadal . . . Þriðja kynslóðin í
Víðidal og sú gifturíkasta byggir þar upp
sumarið 1883, fyrst á rústum fyrri bæjar,
en fljótlega nokkru sunnar og neðar í túni,
þar sem enn sér glöggt móta fyrir bæjar-
rústum. Þama vom að verki Sigfús
Jónsson og Ragnhildur Jónsdóttir, sem
áður bjuggu á Hvannavöllum og Jón sonur
þeirra, rösklega tvítugur að aldri. Fóm
Hvannavellir í eyði við brottflutning þeirra
og sýnir það ljósar en flest annað hvert
aðdráttarafl grózkan í Víðidal hefur haft
á þennan miðaldra bónda. Bæ sinn nefndu
þau Gmnd og taldist hann til Lónssveitar.
Þarna bjuggu þau við þolanlegan hag í
14 ár eða til vors 1897 en fjárfellir í harð-
indum á góu og útmánuði þann vetur mun
mestu hafa ráðið um að byggðin lagðist
þá niður og flutt var að Bragðavöllum,
þar sem sonur Jóns Sigfússonar, Sigfús,
átti heima þar til hann lézt fyrir fáum
ámm, en hann fæddist í Víðidal 1891.
Flest var heimilisfólk í Víðidal 11 manns
og mátti heita tvíbýli þar eð Jón Sigfússon
og Helga Þorsteinsdóttir, kona hans,
bjuggu út af fyrir sig í bænum á Gmnd.
Fé sett á vetur mun flest hafa verið um
125 talsins hjá þeim feðgum, þar af 60
kvíaær, þess utan ein kýr og 1-2 hestar
á fóðmm heima, en nokkrir reknir á úti-
gang suður í Nes. Báðir vom þeir feðgar
atgervismenn, skíðamenn ágætir, enda
ekki öðm vísi komizt um á vetmm og
verklagnir í bezta lagi, eins og glöggt má
enn sjá merki um í hleðslum útihúsa,
veggjum, fjárhúsgörðum og bmnni í tún-
inu á Grund."
Snjóflóð í Víðidal
í frásögn þeirri, sem hér hefur verið
vitnað til í árbók Ferðafélagsins um bú-
setu fólks í Víðidal er vikið að snjóflóði,
sem féll á bæinn þar og leiddi til þess að
búskapur féll þar niður um sinn. Til er
ítarleg frásögn af þessu snjóflóði í Grímu
hinni nýju, frásögn, sem lýsir vel örlögum
fólks fyrir aðeins rúmri öld. Þar segir: „Á
milli þrettánda og þorra hlóð niður feikna-
miklum snjó í logni; ofan á það gerði svo
þíðviðri af suðri eða suðaustri, sem hélzt
meirihluta dags. Skömmu eftir dagsetur
fóm konan og dóttirin fram í eldhús til
að blása upp eldinn og kveikja ljós. Þegar
þær vom að enda við það, heyrðu þær gný
mikinn, líkt og skriða félli eða þmma riði
yfír, en húsin nötmðu við. í dauðans of-
boði flýtti konan sér áleiðis til baðstofu
og dóttirin greip í hana og hélt sér dauða-
haldi, en er þær komu fram í göngin, sem
lágu til baðstofunnar, féll snjóflóð yfír
bæinn. Mun þeim mæðgum aldrei hafa
úr minni liðið brothljóð það og gnýr, sem
því fylgdi. Göngin, þar sem þær vom
staddar, féllu niður en þó ekki nema að
hálfu leyti. Halldóra þrýstist upp að veggn-
um undan tré, sem brotnað hafði og fékk
RFYK.IAVÍkl RBRF.F
Laugardagur 5. september
Ljósmynd/Hallgrímur Jónsson
Horfttil Lónsöræfa frá Illakambi,
hún við það sára tilkenningu en dóttir
hennar meiddist ekki. Um leið kallaði
Halldóra hátt til bónda síns en fékk ekk-
ert svar. Þegar frá leið fór hún að reyna
að losna úr kreppunni og eftir mikið strit
tókst henni með aðstoð dótturinnar að losa
um þær, en sárt tók hana í síðuna, þar
sem tréð hafði lent á henni, enda reyndist
svo síðar að tvö eða þijú rif höfðu brotn-
að. Hún sá brátt að útkomuvon var engin
að svo stöddu og eigi annars kostur en
að hírast í eldhúsinu. Þegar hún leit fram
í göngin sást eigi annað en niðurfallin og
frosin þekjan, brotnar spýtur og snjór og
um afdrif Þorsteins og ungbarnsins fékk
hún þegar réttan gmn. Eldurinn hafði
slokknað, er snjóflóðið skall yfír en vatn
höfðu þær þar í íláti; eigi höfðu þær ann-
að til matar en hrátt hangikjöt. Tók nú
að vandast málið, en það gmnaði Halldóru
þegar, að snjódyngjan yfír eldhúsinu
mundi eigi vera þykk. Réð hún það af
því, að viðir í eldhúsinu vom fremur grann-
ir og veikir og hefðu því ekki þolað mikinn
þunga og í öðm lagi gat hún greint nótt
frá degi í gegnum snjólagið, sem yfir þak-
inu lá. Leið svo meira en vika. Þá gerðu
þær mæðgur tilraun til útgöngu og tókst
hún eftir mikið erfiði. Var ærið ömurlegt
um að litast er þær komu út. Há og víð-
áttumikil snjódyngja huldi öll bæjarhúsin,
nema eldhúsið eitt. Þá var tekið að líða á
dag og fóra þær aftur í fylgsni sitt en
vom fastráðnar í að flýja þessar hörm-
ungar og leita fram í byggð undir eins og
veður leyfði. Þegar hinn fyrsta dag, sem
þeim leizt veður tryggilegt, héldu þær af
stað til Hvannavalla, sem var næsti bær
innarlega í Múladal. Gangfæri var gott
og hjam mikið yfír jörðu. Komust þær
síðari hluta dags á brún dalsins innarlega.
Er þar um bratt klif að fara niður við ána
en þar var þá alveg ófær hjarnfönn á löngu
svæði og klettabelti að ofan. Þennan dag
stóð vinnumaður frá Hvannavöllum yfir
fé utar í dalnum og rétt áður en fór að
dimma virtist honum tveimur þústum
bregða fyrir við stóran stein uppi á brún-
inni. Aðgætti hann þetta svo vel, sem
hann gat og sá hreyfingu á þústum þess-
um. Ekki treysti hann sér upp fönnina,
en þegar hann kom heim um kvöldið sagði
hann frá þessu og fullyrti að þar hlytu
að vera menn á ferð. Kona Áma bónda
tók þá til máls og kvað sig hafa dreymt
undarlega til hjónanna í Víðidal; kæmi sér
ekki á óvart, þótt þaðan bæmst óvæntar
fréttir . . . Veður var gott um morgun-
inn. Mjólkaði húsfreyja í flösku og fékk
vinnumanni, en jafnskjótt sem birti af
degi kleif hann upp bratta gjótu í hamra-
beltið ofan bæjarins og var þar engin
hjarnfönn. Þegar upp á brúnina var komið
hraðaði hann ferð sinni sem mest hann
mátti inn eftir og fann mæðgurnar undir
steininum mjög þjakaðar; hafði þó til allr-
ar hamingju verið gott veður um nóttina.
Dmkku þær mjólkina og hresstust von
bráðar svo að þau gátu bráðlega haldið
af stað til bæjar sömu leið, sem vinnumað-
urinn hafði farið. Gekk ferðin niður
gjótuna slysalaust með hans hjálp en mátt-
famar vom þær mæðgur og fegnar vom
þær húsaskjólinu þegar þær bar að garði
á Hvannavöllum og fengu að njóta að-
hlynningar eftir allar hörmungarnar og
hrakninginn."
Þótt landið sé fallegt verða slíkar frá-
sagnir af örlögum fólks á slóðum, sem við
ferðumst nú um okkur til skemmtunar, til
þess að gæða þessi svæði nýju lífí og gefa
ferðunum aujcj^ gijcji,. Jlmytingar á högum
íslendinga á einni öld era ótrúlegar eins
og sjá má af þessari frásögn. Ferð um
Lónsöræfí nú á tímum er ævintýri en hún
er ekki fyrirhafnarlaus!
Á Skálafellsjökli
Fyrir tveimur ámm eða svo var sagt frá
því, að nokkrir Hornfírðingar hefðu opnað
nýtt skíðasvæði að sumarlagi í Vatnajökli
skammt frá Höfn. Hljótt hefur verið um
þessa starfsemi síðan. Þegar ekið er upp
hjá Smyrlabjargarárvirkjun liggur leiðin
upp á Skálafellsjökul í Vatnajökli eftir
vegi, sem er ævintýralegur, jafnvel þótt
hann sé borinn saman við vegagerðina á
Kjarrdalsheiði, sem áður er vikið að! Efst
uppi er vegurinn lagður eftir miklum grjót-
mðningum, sem komið hafa undan jöklin-
um og að sögn kunnugra þarf að leggja
veginn upp á nýtt að hluta til á hveiju
vori vegna þess, að jökullinn eyðileggur
hann yfir veturinn.
Þegar upp er komið blasir við aðstaða,
sem Homfírðingar hafa komið upp. Þar
er skáli, með svefnplássi fyrir allmarga
einstaklinga. Þar er aðstaða til skíðaiðkun-
ar, þar era vélsleðar og þar er hægt að
fá far með snjóbíl yfír Vatnajökul. Að'
sögn þeirra, sem þar vom fyrir em það
ekki sízt útlendingar, sem notfæra sér
þessa þjónustu og daginn, sem höfundur
Reykjavíkurbréfs leit þama við, var þar
hópur ísraelsmanna.
Það er afrek hjá Homfirðingum að hafa
komið upp þessari aðstöðu og lagt veg upp
að jöklinum á þessum stað. Óhætt er að
fullyrða að jöklaferðir munu eiga vaxandi
vinsældum að fagna á næstu ámm. Sá sem
einu sinni hefur komizt í kynni við jökul
É yj>j»te|þangað aftur. j £,.s • j
„Af Kjarrdals-
heiði er útsýn í
ýmsar áttir en
smátt og smátt
opnast Lónsöræf-
in fyrir vegfar-
anda í allri sinni
dýrð. Þá liti, sem
þar er að sjá, er
hvergi hægt að
f inna annars stað-
ar á þessu landi
nema ef vera
skyldi í Borgar-
firði eystra. Þótt
litadýrðin sé mikil
þar stenzt hún þó
varla samjöfnuð
við þá liti, sem sjá
má á Lónsöræfum
í fögru veðri. Þeir
eru áreiðanlega
margir, sem hafa
látið þau orð falla,
þegar komið er á
Lónsöræfi í fyrsta
sinn, að þetta sé
örugglega falleg-
asti hluti Islands.“