Morgunblaðið - 02.10.1987, Blaðsíða 46

46
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 2. OKTÓBER 1987
„ SmeLlur &íðusta aldar...
-±0 krónur "
Selastofninn er allt of stór
Heiðraði Velvakandi.
Mætti ég taka undir með hr. Þor-
leifí Kr. Guðlaugssyni í Velvakanda
25. september sl. Já. Selastofninn
við ísland og nágrenni er allt of stór,
með afar óæskilegum afleiðingum.
1. Vaxandi fjölda af hringormum í
hveijum þorskfiski, með kostnaðars-
amri úrtínslu og óæskilegu krabbi í
flökin. 2. Selurinn étur ómældan
skerf af bolfiski okkar á hveiju ári,
e.t.v. meiri en við gerum okkur grein
fyrir.
Hveijum er um að kenna? Hinum
svokölluðu Grænfriðungum, sem
hafa með baráttu sinni gegn kópa-
drápi Kanadamanna, gert okkur,
Grænlendingum, Norðmönnum og
eflaust fleirum ómælt tjón.
Ég minnist þess er ég var að al-
ast upp í Leirunni, m.a. við að verka
saltfísk. Þá var einn og einn hring-
ormur í einstaka físki, en langflestir
voru algerlega lausir við orma.
Fiskurinn gekk á grunnmiðin utan
úr djúpinu og þar sem selir voru
þarna í litlu magni þá var varla
hægt að tala um hringorma.
Við verðfall á skinnum hafa sel-
veiðar sjávarbænda lagst niður að
mestu leyti og er það skiljanlegt, en
illafarið.
Á síðustu árum hefur verið, að
mínu mati, góð stjómun á að vemda
fiskstofna gegn ofveiði, en sem af
sér leiðir að minna af físki kemur á
land og þó þetta komi illa við suma,
þá eru þetta nauðsynlegar aðgerðir
upp á framtíðina að gera. Eflaust
mætti betur, t.d. með tímabundinni
friðun hrygningarsvæða svo þorskin-
um gæfíst ráðrúm til að bæta við
stofninn í friði. Sérstaklega tel ég
allar þessar miklu netalagnir á
hrygningarsvæðunum af því illa.
Nú er, held ég, hætt öllu sigi í
Hombjarg og víst afar takmarkað
annarsstaðar, en fækkun svartfugls
er ekki sfður nauðsynleg, hann étur
í miklu magni uppfæðinginn og er-
fítt er eflaust að telja tonnin sem
hann étur miðað við fullvaxinn físk.
Árabilið 1920—1930 er liðið, en á
þessum árum fóru togaramir í vort-
úra, tvo eða þijá á Austurlandsmiðin
úti í svokölluðum kanti (ekki Hval-
bak), þama var asfiski, 3 og upp í
12 pokar í hali af þorsktittum, manni
tókst að gera að svo sem tveim pok-
um (tfnt úr það skásta) hinu var
skolað í sjóinn aftur. Rányrkja af
verstu tegund. Þetta ættu þeir að
hafa í huga sem álasa Halldóri fyrir
styrka stjóm hans á vemdunarmál-
um.
Og að endingu: 12 pokar af tittun-
um hefðu fullvaxnir fyllt þeirra tíma
togara.
Jón Eiríksson
*
Ast er...
... að slá gullhaitira.
Þú hlýtur að vera ein-
hvers konar gleðigjafi
fyrir gestina til að vega
upp á móti slæmum mat
og rándýrum?
Með
morgimkaffinu
HÖGNI HREKKVlSI
.ALDRBl AÐ L£3A VnRÓXf-INA Á
HONUM."
Víkverji skrifar
Víkverja hefur borist eftirfarandi bréf:
Víkveiji skrifar í Morgunblaðið
þriðjudaginn 29. september sl.
Þar gangrýnir hann það sem hann
kallar „hrognamál" mitt í golfþætti
á Stöð 2, laugardaginn 26. septem-
ber s). Enginn skyldi svara neikvæðri
gagnrýni af þessu tagi og allra síst
þegar hún birtist undir dulnefni eins
og í þessu tilfelli. En þar sem almenn-
ir lesendur Morgunblaðsins gætu
dregið rangar ályktanir af þessum
skrifum Víkveija tel ég mig knúinn
til að svara honum.
í grein sinni kveðst Víkveiji hafa
hlýtt á samtal eins frægasta golfleik-
ara heims og áhugamanna um
golfíþróttina. Ég vænti þess að
Víkvetji eigi við heimsfrægan kylfíng
annars vegar, en hvort hann á við
áhugasama kylfínga eða áhugamenn
sem væru andstætt við atvinnumenn
hins vegar veit ég ekki. Hann kveðst
ekki hafa skilið neitt af því sem fram
fór, vegna þess að bersýnilega sé
mikið af orðum og hugtökum, sem
ekki tíðkast í daglegu tali, notuð í
golf-
íþróttinni. Segja má, að þetta sé það
eina rétta í grein Víkveija, að hann
skildi ekki neitt og orð notuð, sem
eru ekki í daglegu tali.
XXX
Golfíþróttin er fyrst og fremst
tækniíþrótt, ef svo mætti taka
til orða, og því þörf á mörgum tækni-
orðum, þegar fjallað er um hana.
Víkveiji þarf ekki að skammast sín
fyrir að hafa ekki skilið mennina, sem
áttu áðumefnt samtal, en hann ætti
að skammast sín fyrir þann hroka,
sem hann sýnir, þegar hann ætlast
tii þess að tæknimál sé einungis með
orðum, sem hann skilur sjáifur, án
þess að hafa lært nokkuð ( viðkom-
andi íþrótt.
í grein sinni beinir Víkveiji því
næst spjótum sínum að mér. Hann
kveðst hafa átt í erfíðleikum með
að skilja það sem fram fór á skján-
um, vegna þess að ég notaði „eitt-
hvert óskiljanlegt hrognamál, sem
er ekki annarra en sérfræðinga að
skilja". Allar þær þúsundir manna,
sem stunda golf á Islandi eiga mjög
auðvelt með að skilja það sem sýnt
er á skjánum frá Stöð 2, án þess að
telja sig vera nokkra sérfræðinga.
Sama máli gegnir um flestar aðrar
íþróttagreinar, menn verða að læra
ákveðin atriði til að skilja það sem
fram fer. í flestum tilvikum þetta
fljótlært og á hvers manns færi. Sá
maður, sem hefur ekki kjmnt sér
neitt um viðkomandi íþróttagrein,
hann á erfítt með að skilja hana.
Við skulum taka sem dæmi mann,
sem hefur aldrei séð knattspymu.
Hvað telur hann vera homspymu?
Er verið að spyma kýrhomi? Er ef
til vill verið að spyma í húshom eða
homið á markinu? Eða þurfa menn
að hafa hom í síðu einhvers til að
geta tekið homspymu? Hvað með
skíðastökk eða skriðsund? Hom-
spyma, skíðastökk og skriðsund em
góð og gild íslensk orð, en það skilur
enginn hvað átt er raunverulega við
með þeim, nema að skilja viðkom-
andi íþrótt. Á þennan veg mætti lengi
telja. 1
Víkveiji telur „að íslenskir golf-
áhugamenn noti svo mikið af erlend-
um orðum um íþrótt sína". Til að
sýna lesendum Morgunblaðsins fram
á, að hér fer Víkveiji með rangt mál
skal nú telja upp þau erlendu orð,
sem ég notaði í viðkomandi lýsingu
í umræddum golfþætti: Birdie, eagle,
par, put og putter. Þetta em alls 5
erlend orð. Öll önnur tækniorð í
íþróttinni em íslensk, og mörg þeirra
hafa verið í málinu frá fomu fari. í
þættinum gat ég um (slenska þýð-
ingu á tveimur fyrstu orðunum, en
þijú síðari orðin falla allvel að
íslensku máli og gætu þess vegna
orðið tökuorð, þó ekki sé æskilegt
að gera of mörg erlend orð að töku-
orðum í íslensku.
XXX
"fTl g vil benda Víkveija á það, að
J-J Islendingar em eina þjóðin í
heiminum, þar sem golf er iðkað, sem
reynir að þýða ensku tæknioiðin t
golfí á móðurál sitt. Þegar ég tók
að mér að lýsa golfi í þáttunum á
Stöð 2 á sl. vori fékk ég leyfí umsjón-
armanns íþrótta á stöðinni til að
nota golfþættina til málvöndunar og
lýsa eftir góðum íslenskum orðum,
sem nota mætti í stað ensku orð-
anna, sem notuð em um allan heim.
Þetta hefur mælst mjög vel fyrir og
fjöldi manna Iagt mér lið í þessari
viðleitni minni. Ef Víkveijl hefði
hlustað á allan þáttinn á Stöð 2 sl.
laugardag eða hlustað á fleiri þætti,
þá hefði hann getað áttað sig á því,
hvaða starf er verið að vinna í þess-
um golfþáttum til málvöndunar.
Þá get ég bent Víkveija á það,
að ég hef tekið saman dálitið orða-
safn um golfheiti og dreift því á
milli manna til þess að fleiri geti
lagt hönd á plóginn um þýðingu en-
skra golfheita á íslensku. Eg hef
kosið að nota ensk orð í lýsingum
mínum, þegar ekki em til íslensk orð
um það sem verið er að lýsa, og þá
hef ég aðlagað ensku orðin að mál-
inu. Vissulega má deila um það hvort
gera eigi þetta á þennan veg eða
láta ensku orðin halda sér óbreytt,
þar verður smekkur hvers og eins
að ráða.
Ég átti því láni að fagna að hafa
frábæra kennara í íslensku, bæði í
gagnfræðaskóla og menntaskóla,
Sveinbjöm Siguijónsson, Jón Guð-
mundsson og Magnús Finnbogason.
Þessir ágætu kennarar gáfu mér það
veganesti í móðurmálinu, sem endast
mun mér alla ævi. Vissulega má
ávallt deila um, hvað er gott málfar
eða slæmt. En ég hygg, að þessir
kennarar mínir þurfí ekki að skamm-
ast sín fyrir málfar mitt. Hins vegar
er ég ávallt reiðubúinn að Iæra meira
og alltaf er hægt að bæta málið. Ég
myndi þiggja góðar ábendingar frá
Víkveija með þökkum.
XXX
Ekki veit ég hver eða hveijir
skrifa Víkveija. En ég hygg, að
fleiri en einn maður haldi um penna
hans. Að minnsta kosti getur hér
ekki verið um að ræða sama Víkveija
og hrósaði golfþáttum Stöðvar 2 í
Morgunblaðinu fyrir stuttu siðan.
Vil ég þakka þeim Víkveija fyrir þau
skrif. Þá vil ég nota þetta tækifæri
til að þakka öllum þeim §ölda manna,
sem hafa komið- að máli við mig eða
hringt í mig og þakkað mér fyrir
golfþættina eða hvatt mig á annan
hátt.
Af þessu svari til Víkveija vona
ég, að lesendur Morgunblaðsins hafí
orðið einhvers vísari um þá viðleitni
til málvöndunar, sem fram fer meðal
kylfínga. Að endingu vil ég hvetja
Víkveija til að vanda betur skrif sín
og vera jákvæðari í hugsun en kem-
ur fram í margumræddum skrifum
hans.
Björgúlfur Lúðvíksson,
„hrognamálsþulur" Stöðv-
ar 2.