Morgunblaðið - 11.10.1987, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 11. OKTÓBER 1987
37
umst ekki með? Það bara vildi svo
illa til fyrir nokkrum árum, að þá
vorum við með smábæjarkomplex
og héldum að hann yrði læknaður
með því að hafa sem mest af þriggja
og fjögurra hæða húsum, til dæmis
eins og í Lækjargötulengjunni.
„Hm,“ segir þessi ósvífni ferða-
langur. „Og þið bijótið sem sagt
ekki niður steinhús." En svo bætir
hann við, þegar hann fmnur, hve
þungt er orðið í okkur. „En hér er
nú samt talsvert af fallegum húsum,
líka steinhúsum. Alþingishúsið til
dæmis, og Dómkirkjan, þó lítil sé.
Og þið hafið vit á því að reisa engin
nútímaleg bákn í kring til að skyggja
ekki á reisn og þokka þessara gömlu
húsa.“ Við þegjum og hugsum í
hljóði. Den tid, den sorg.
„En af hveiju eru hér engin stór
torg? Af hverju standa ekki leikhús
ykkar, stórbankar, gistihús, lista-
söfn, bókhlöður og önnur slík prýði
borga við torg? Þykir ykkur ekkert
gaman að torgum, eða notið þið
ekki torg?“
„Það á víst að koma torg inni í
nýja miðbæ.“
„Nýja miðbæ? Þurftuð þið nýjan
miðbæ í ekki stærri borg? Var ekki
eðlilegra að byggja út gamla mið-
bæinn?"
„Jú, en það er flugvöllur þar fyr-
ir.“
„Flugvöllur inni í miðjum bæ?“
„Já.“
„Og ætlið þið þá að koma saman
á hátíðlegum stundum á þessu nýja
torgi í þessum nýja miðbæ?"
„Nei, það er nú víst verið að
byggja ofan { þetta torg, ætli við
höldum ekki áfram að koma saman
í gamla miðbænum.“
„En hvað er skemmtihverfíð, hvar
gengur fólk úti og spókar sig á
kvöldin?"
„Við höfum dreift skemmtihúsun-
um um bæinn, af því okkur þykir
betra að fara á milli þeirra í bílum.
Við viljum hafa stóra staði og dýra,
ekki litla staði og ódýra, sem hægt
er að ganga á milli. Það er af því
við þolum ekki bjór. Vísindalegar
kannanir hafa leitt í ljós að við erum
sú þjóð, sem ekki þolir að drekka
bjór. Að vísu hafa unglingamir okk-
ar komið með andsvar við þessu öllu.
Á föstudags- og laugardagskvöld-
um, eða öllu heldúr um óttuleytið,
hittast þeir niðri í gamla miðbænum,
sem annars er heldur líflaus á kvöld-
in, drekka þar úr brennivínsflöskum
sínum, fyrst þeir eru svo heppnir að
krækja sér í þær og deyja svo sam-
an í Austurstræti. Það er voðalega
gaman."
Nú vill gestur okkar ekki heyra
fleiri ýkjusögur og tröllasögur. Hann
spyr kurteislega, hvort ég geti ekki
leitt hann um garða eða útivistar-
svæði og eftir nokkra umhugsun
dettur mér Öskjuhlíðin í hug. Við
förum þangað til að njóta kyrrðar
og fuglasöngs. En svo undarlega
vill til, að við heyrum ekki hvor í
öðrum. Á þriggja mínútna fresti
steypir sér yfír okkur rella í æfinga-
flugi eins og kjói eða skúmur og
allt samtal verður í kalltón. Auk
þess streymir eimurinn aftan úr
Fokkerunum beint í vitin á okkur,
þannig að hafi þessi tré einhvem
tíma haft ilm, þá tilheyrir það
fortíðinni.
„Er þetta vinsæll staður," spyr
gestur okkar hógværlega.
„Ég held hann sé ekki mikið sótt-
ur,“ segi ég líka hæversklega.
„Mér dettur í hug hvers vegna,“
segir gesturinn.
Við reikum áfram' um borgina.
„Af hveiju gangið þið ekki frá í
kringum lóðimar ykkar og af hveiju
vantar gangstéttir hér og þar. Af
hveiju eru svona eyður alls staðar í
borgarlandslaginu, þannig að maður
veit ekki, hvort maður er í þorpi,
borg eða sveit?“ segir þessi ókurteisi
gestur.
Ég svara að bragði: „Það er nú
einmitt verið að gera mikið átak í
því, planta tijám, þekja, ganga frá
gangstéttabrúnum, þar sem áður var
búin að vera for í fjörutíu ár,“ segi
ég hróðugur.
„Ja, hvemig hefur það verið áð-
ur?“ segir Gestur.
Þegar hér er komið er ég orðinn
svo sár og reiður fyrir hönd borgar-
innar minnar, að ég sendi þennan
aðkomumann umsvifalaust upp í
sveit, og er hann úr sögunni.
En svo, þegar ég er að rifja upp
þetta samtal síðar, þá sé ég að hann
hefur að ýmsu leyti verið kurteis.
Hann minntist til dæmis ekki á
Hallgrímskirkjutuminn, þennan
penis erectus, sem borgarbúar kalla
svo og sem hallar í ýmsar áttir, eft-
ir því hvaða sjónarhom er á hann.
Einhvem tímann barst það í tal við
föður minn heitinn, hvað það væri
erfítt að fá í borgina svona tum, sem
væri í stærðarlegu ósamræmi við
alla borgarmyndina að öðm leyti.
Faðir minn svaraði að bragði, að við
því væri ekki nema eitt ráð: Byggja
sjö aðra tuma jafnháa, þá bæri ekki
eins mikið á honum.
En þannig hefur það nefnilega oft
verið. Ein mistök hafa kallað á önn-
ur og ekki hefur verið staldrað við
til að hugsa dæmið upp á nýtt. Þessu
munu kannski sumir mótmæla og
segja, að hér hafi verið tilkallaðir
sérfræðingar eftir sérfræðinga og
samþykkt hefldarskipulag á deili-
skipulag ofan. En er það ekki einmitt
það? Hversu vítt sjónarhorn hafa
þessir sérfræðingar haft, hvar stóð
þeirra sögulega þekking og tilfinn-
ing, hvar var þeirra þjóðmálalega
skyn á mannlegt samneyti, þó að
þeir hafl kunnað að reikna út bíla-
stæði. Hversu stórhuga voru þeir,
hversu róttækir í framtíðarsýn sinni?
Mér er minnisstætt það taugaáfall,
sem ég fékk, þegar ég sem nýbakað-
ur leikhússtjóri í Iðnó kom á teikni-
stofu arkitekta, sem vora að festa
á blað hugmyndir um nýjan miðbæ,
af því að þá var þegar kominn þiýst-
ingur að úthýsa þessari gömlu
menningarstofnun úr Kvosinni, þar
sem hún hafði staðið frá því áður
en bæjarkrílið varð að borg. „Hérna
gæti leikhús staðið," sagði arkitekt-
inn og var í kubbaleik. „En fínnst
ykkur ekki komi til greina, að leik-
húsið standi fyrir enda stórs torgs,“
spurði ég, minnugur þess hvemig
sumar erlendar þjóðir hafa komið
merkisbyggingum sínum fyrir. „Ja,
það mætti svo sem alveg líka,“ var
svarið.
Gott og vel. Það er auðvelt að
standa fyrir utan og gagnrýna, auð-
veldara að komast en úr að aka.
Rétt er það. Hér era aðeins leik-
mannsþankar mínir. En að ég standi
utan við, neita ég. Sem Reykvíking-
ur í fimmta ættlið er mér ekki sama,
og á ekki að vera sama. Og sem
betur fer eram við mörg þannig.
En hvað er til ráða? Verða menn
nokkum tíma á eitt sáttir í svona
málum? Trúlega ekki. En einmitt
þess vegna verður að fara fram með
gát og stíga engin skref, sem ekki
verða aftur tekin, sem næsta kyn-
slóð kannski fordæmir okkur fyrír.
Okkar byggingarleyfl er nefnilega
skilorðsbundið. Við eram bundin
fortíðinni og framtíðinni, arfl hinnar
fyrri ber okkur að skila til hinnar
síðari án yfírgangs. Nýjasta kvik-
mynd Þjóðveijans Alexanders Kluge
heitir einmitt Yfirgangur núverandi
kynslóðar gagnvart þeim gengnu.
Það era umhugsunarverð orð. Og
við höfum ekki leyfi að svipta kom-
andi kynslóðir verðmætum, em við
í stundarsmekk komum ekki auga á.
Ef við rösum um ráð fram og
geramst of stórtæk í krafti
skammtímahagsmuna gæti svo farið
að við vöknuðum upp við það allt í
einu, að okkur dytti ekki annað i
hug að segja en það sem Lási kokk-
ur sagði þegar hann fór í jarðarför-
ina. Hann kveið dálítið fyrir en
skipsfélagar hans sögðu honum að
hann skyldi ekkert óttast, hann
skyldi bara gera eins og hinir þá
tæki enginn eftir þvi að hann væri
óvanur jarðarföram. Þegar Lási kom
um borð aftur var hann kampakátur
og lét vel af því, hvað allt hefði
gengið að óskum. „Varstu aldrei
neitt í vafa, hvað þú áttir að segja
og gera?“ spurðu félagamir. „Nei,
nei,“ sagði Lási, „það var bara þama
úti í kirkjugarði við gröflna, sem ég
vissi ekki hveiju fólkið var að hvísla
að syrgjendunum þegar það tók í
höndina á þeim.“ „Og hvað gerðir
þú?“ „Ég sagði bara: „Til lukku með
líkið," sagði Lási.
Höfundur er rithöfundur og leik-
stjóri.
GOOÐYEAR
ULTRAGRIP2 WM
VEITIR FULLKOMIÐ
ÖRYGGI í
VETRARAKSTRI
Goodyear vetrardekk
eru gerð úr sérstakri
gúmmíblöndu og með
munstri sem gefur
dekkinu mjög gott
veggrip. Goodyear
vetrardekk eru hljóðlát
og endingargóð.

LEIÐANDI I VERÖLDTÆKNIÞRÓUNNAR HJÓLBARÐA
HEKLAHF
Laugavegi 170-172 Simi 28080 695500
GOOD

EKKIERU ALLIR
EININGAKLEFAR EINS
EININGAKLEFAR ERU
SANNARLEGA ÖÐRUVÍSI
HIN NÝJA ÞJÓNUSTU
MIÐSTÖÐ FLUGLEIÐA
VALDI ÍSðSJÍÍÍ
ISOBAR klefarnir eru framleiddir i
stöðluðum einingum sem eru afar auð-
veldar I uppsetningu og spara þvi dýr-
mætan tima. ISOBAR einingarnar fást I
þrem mismunandi þykktum 8-14 og
18'cm, einangraðar með polyurithan,
þær eru úr ryðfríu stáli eða hvitlökkuðu
galvaniseruöu stáli.
ISOBAR einingaklefar fást með eða án
gólfs, stærð þeirra miðast við geymslu-
þörf hvers og eins allt frá smáskáp upp
I stærstu kæli eða frystigeymslur.
LEITIÐ NÁNARI UPPLÝSINGA
KÆLITÆKNI
Súðárvogi 20, 104 Reykjavík
símar 84580 — 30031
uki ^ ju-uxi-ul iL: as tt-iiáiÉÉULLúáiá.

UlililiiHl
u'íáilii