Morgunblaðið - 22.10.1987, Blaðsíða 31

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 22. OKTÓBER 1987
31
Verðbréfahrunið:
Litlu hluthafarn-
ir urðu verst úti
London, Reuter.
í fundarsölum fyrirtœlga og á
miiyónum heimila um víða veröld
vega menn nú og meta afleiðingar
verðbréfahrunsins á mánudag. Nú
verður að endurskoða Aætlanir og
heimilisbókhöld. Erfitt er þó að
meta áhrifin á þjóðhagkerfi og
homsteina þess; heimilin, fyrr en
markaðurinn hefur jafnað sig.
„Ég er einn af litlu mönnunum á
hlutabréfamarkaðnum — töluvert
minni reyndar en í síðustu viku,"
sagði Charles Cope skólameistari í
Sussex í Englandi í viðtali við Reut-
ers-fréttastofuna. En hann gat ekki
að fullu metið hver áhrifin yrðu á
heimilishaldið.
Sykes Wilford hagfræðingur hafði
þetta um hrunið að segja: „Miklir
flármunir hafa tapast. Iraun þýðir
þetta að kaupgeta fólks minnkar."
Hann sagðist reikna með að í Banda-
ríkjunum einum mætti búast við að
neytendur drægju neyslu sína saman
um sem nemur 100 til 150 milljörðum
Bandaríkjadala.
í Japan er ekki eins algengt að
almenningur eigi hlut í fyrirtækjum
og efnahagssérfræðingur Nomura
tryggingafélagsins í Tókýó sagðist
búast við að 10 prósent verðlækkun
hlutabréfa þýddi samdrátt neyslu um
0,2 prósent.
Hagfræðingar eru víðast hvar
varkárir og segjast ekki geta metið
enn sem komið er hver áhrifin á við-
skipti verða. Engu að síður er ljóst
að haldi verðbréf áfram að lækka í
verði þá verður æ erfiðara fyrir fyrir-
tæki að afla fjár til að færa út
kvíamar.
ásjónum hundruða ellilífeyrisþega,
leigubílstjóra og húsmæðra sem
þyrptust í kauphöllina til að koma
bréfum sínum í verð.
í Dyflinni í hinni virðulegu kaup-
höll sem á sér nær tveggja alda sögu
brugðu menn á leik og spurðu: „Er
ekki tímabært að hoppa út um
gluggann?"
Almenningur í Vestur-Þýskalandi
hrósaði happi yfir því að hafa ekki
hætt sparifé sínu í ótiyggu kauphall-
arbraski. Þar kjósa menn fremur að
flárfesta í skuldabréfum ríkisins með
fastri ávöxtun eða einfaldlega að
leggja féð í banka.
Hagfræðingar eru almennt sam-
mála um að áhrifin verði hvað
víðtækust í Bandaríkjunum þar sem
lenska er að kaupa hlutabréf fyrir
sparifé sitt. Aftur á móti yrðu áhrif-
in takmörkuð í Bretlandi. Þó hafa
sumir svartsýnismenn spáð því að
hagvöxtur í Bretlandi verði 2,75% á
næsta ári í stað 3,25% eins og gert
hafði verið ráð fyrir.
Vöxtur verðbréfamarkaðar und-
anfarin fimm ár hefur skapað
þjóðsöguna um uppstreymismann-
inn, nýríkan einstakling sem berst
mikið á. Eitthvað mun slíkum mönn-
um fækka eftir „mánudaginn svarta"
en erfiðara verður að losna við
„kampavín úr vínstúkum og Porsc-
he-bifreiðar úr bílskúrum," eins og
Michael Osbome tryggingahagfræð-
ingur komst að orði.
Sovétríkin:
A batavegi
Nancy Reagan forsetafrú í
Bandaríkjunum veifar til blaða-
manna út nm glugga á sjúkra-
stofu sinni. Hún er á batavegi
eftir að hafa gengist undir
skurðaðgerð i siðustu viku.
Fjarlægt var æxli úr öðru
bijósti hennar.
Noregur:
Mikilaukn-
ing í olíu-
framleiðslu
Osló, Reuter.
MAGN olíu sem Norðmenn
dæla á degi hveijum af hafs-
botni í Norðursjó fór yfir
milljón tunnur i september. Er
þetta 22% aukning frá þvi í
ágúst.
Að sögn talsmanna olíufyrir-
tækja fer þessi aukning ekki fram
úr þeim 7,5% sem Norðmenn höfðu
ákveðið að minnka olíuframleiðsl-
una um til að koma á stöðugu
olíuverði.
Norðmenn ákváðu í júlí að
minnka heildarolíuframlejðsluna
fram til áramóta um 1%. í ágúst
kom til verkstöðvunar á borpöllum
á Ekofisk-svæðinu vegna viðgerða
á undirstöðum pallanna og dró
verulega úr framleiðslunni í ágúst.
Standast áætlanir um samdrátt því
þrátt fyrir 22% aukningu í septem-
bermánuði.
Olíumálaráðherra Noregs, Ame
0ien, sagði í síðasta mánuði að
hann teldi líklegt að Norðmenn
muni framlengja þessar áætlanir
um minnkun olíuframleiðslu fram
til næsta árs. Framleiðsla Norð-
manna var í september 1,07 millj-
ónir tunna á dag.
Margir hafa velt fyrir sér hvort
búast megi við að minniháttar hluta-
bréfaeigendur hverfí nú af sjónar-
sviðinu. Þá er til dæmis átt við þær
milljónir almennra borgara sem á
undanfömum árum hafa eignast
hluti í ríkisfyrirtækjum í Bretlandi
og Frakklandi í samræmi við stefnu
hægrisinnaðra stjómvalda. Alain
Madelin iðnaðarráðherra Frakklands
er bjartsýnn: „Nýju hluthafamir hafa
stáltaugar."
En hvað segja þeir sem mikið
hafa umleikis? Sam Walton sem er
efstur á lista tímaritsins Forbes jrfir
milljarðamæringa þessa heims sagði
án þess að depla auga: „Þetta vom
og em pappírssneplar.“
Þegar verðbréfamarkaðurinn í
Sydney tók dýfu á mánudag var
ekki laust við að tárin brytust út í
Aðstoðarforsætisráðherra
settur af í stj órnmálaráðinu
Moskvu, Reuter.
GEIDAR Aliyev, fyrsti aðstoðarforsætisráðherra, missti í gær sæti
sitt í stjóramálaráði kommúnistaflokksins. í fréttum Tass-fréttastof-
unnar sovésku sagði, að hann hefði látið af störfum að eigin ósk
vegna heilsuleysis.
Aliyev fékk sæti í stjómmálaráð-
inu, mestu valdastofnun kommún-
istaflokksins, í nóvember árið 1982.
í forsvari fyrir því er Mikhail
Gorbachev, leiðtogi Sovétríkjanna,
en það er skipað 13 fullgildum fé-
lögum og sex án atkvæðisréttar.
Aliyev er frá Azerbaijan og hefur
í tfð Gorbachevs borið ábyrgð á
samgöngumálunum. Sovéskir flöl-
Shultz heldur til Moskvu:
Samkomulag um langdrægar
eldflaugar á næsta leiti?
Moskvu, Reuter.
GEORGE Shultz, utanríkisráð-
herra Bandaríkjanna, hélt i gær
til Moskvu til viðræðna um af-
vopnunarmál við ráðamenn í
Sovétríkjunum.
Háttsettir embættismenn í
Moskvu gáfu í gær í skyn að Mik-
hail Gorbachev leiðtogi Sovétríkj-
anna myndi leggja til við Shultz að
risaveldin semdu um langdrægar
eldflaugar. Einnig töldu þeir nær
fullvíst að í Moskvu yrði gengið frá
sögulegu samkomulagp um útrým-
ingu skamm- og meðaldrægra
eldflauga á landi. Einnig er búist
við að ákveðin verði endanleg dag-
setning þriðja fundar Ronalds
Reagan Bandaríkjaforseta og
Gorbachevs.
Shultz tók í gær lest frá Helsinki
til Moskvu vegna þess að þoka
hamlaði flugumferð í Moskvu. í
Helsinki hitti Shultz forseta Finn-
lands, Mauno Koivisto. Auk þess
ráðfærði hann sig við helstu vígbún-
aðarsérfræðinga sína fyrir fundina
í Moskvu.
Hingað til hefur geimvamaáætl-
un Reaerans dregið úr samningavilja
Reuter
Sovétmanna hvað langdrægar eld-
flaugar varðar. En seinnihluta
sumars hafa stjómmálaskýrendur
veitt því athygli að æ sjaldnar er
agnúast út í áætlunina í sovéskum
Ijölmiðlum. Einnig hafa menn velt
miðlar hafa að undanfömu farið
hörðum orðum ástandið í þeim
málum og segja, að þar sé flest í
ólestri.
Aliyev komst til metorða vegna
starfa sinna fyrir sovésku öryggis-
lögregluna, NKVD og síðar KGB,
en fyrir hana fór hann að vinna
þegar á unglingsárum. Hann var
yfirmaður KGB í Azerbaijan á árun-
um 1967-69 og formaður kommún-
istaflokksins þar frá 1969-82.
Yuri Andropov, sem tók við af
Leonid Brezhnev, skipaði Aliyev í
stjómmálaráðið og hann hefur aldr-
ei verið talinn til náinna samstarfs-
manna Gorbachevs. Á sama tíma
og Gorbachev gagnrýndi flokks-
broddana fyrir óhóf og taumleysi
lagði Aliyev blessun sína yfir, að
reist væri af sér stytta í heimabæ
sínum.
Á einstæðum blaðamannafundi,
sem haldinn var samtímis 27.
flokksþinginu, svaraði Aliyev
spumingum fréttamanna um for-
réttindi flokksforingjanna og sagði
þá, að hann hefði aldrei haft meiri
laun en verksmiðjuforstjóri. Neitaði
Geidar Aliyev
Reuter
hann, að forystumennimir hefðu
nokkur fríðindi umfram aðra en tók
þó fram, að ekki væri hægt að
ætlast til, að menn, sem ynnu allan
sólarhringinn, skiptu við sömu
verslanir og venjulegt fólk.
Græningjar komast á
þing á Alandseyjum
Helsinki. Frá Lars Lundsten, fréttaritara Morgunbladsins.
George Shultz heilsar Mauno Koivisto Finnlandsforseta í Helsinki í
gær. Að fundinum loknum hélt bandaríski utanríkisráðherrann aust-
ur á bóginn til fundar við leiðtoga í Kreml.
vöngum yfir því að Gorbachev kunni
að hafa farið fram á umboð til að
semja um langdrægar eldflaugar
við Bandaríkjamenn á miðstjómar-
fundi Kommúnistaflokks Sovétríkj-
anna í gær.
GRÆNINGJAR og óflokks-
bundnir teljast vera sigurvegar-
ar þingkosninganna sem fram
fóru á Álandseyjum um sfðustu
helgi.
Sjö flokkar voru í framboði í
þessum kosningum á Álandseyjum,
þar af þrír sem ekki hafa boðið fram
áður. Nýju flokkamir tveir, græn-
ingjar og óflokksbundnir, teljast
ótvíræðir sigurvegarar og hlutu tvo
menn hvor. Þriðji nýliðinn, Fijálst
Aland, fékk engan mann kjörinn.
Alls sitja þijátíu manns á álenska
landsþinginu, sem fer með heima-
stjómarmál á eyjunum.
Sigur nýju fiokkanna tveggja
kom mjög á óvart og þykir líklegt
að miklar breytingar muni fylgja í
kjölfarið á álenska þinginu. Stærsti
stjómmálaflokkur á Alandseyjum
er enn Miðflokkurinn, en hann tap-
aði tveim þingsætum í þessum
kosningum. Kjörsókn var um 60%,
sem er frekar lélegt í kosningunum
á Álandseyjum.