Morgunblaðið - 07.11.1987, Qupperneq 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 7. NÓVEMBER 1987
ERLENT
Atök innan sovéska kommúnistaflokksins:
Ligachev stappar stál-
inu í kerfiskarlana
Reuter
Jacques Chirac, forsætisráðherra Frakklands, heilsar upp á toll-
gæslumennina, sem Iögðu hald á skipið, og þakkar þeim fyrir vel
unnið verk.
írsku vopnasmyglararnir:
Skipið lestað í
Trípólí í Líbýu
Spánn:
Vilja loka einni af
lylalstöðvum NATO
The New York Times, Edward Schumacher.
HNJÓÐSYRÐIN sem Spánverjum
eru valin um þessar mundir í
Washington og höfuðborgum
annarra Nató-landa eru margvís-
leg. Meðal hinna mildari eru
„eigingjarnir", „ósamvinnuþýðir"
og „svikulir“.
A sama tíma og Bandaríkin og
Sovétríkin eru að losa sig við mestan
hluta kjamavopna sinna í Evrópu
og mikilvægi hefðbundins herafla fer
þess vegna vaxandi, krefst ríkis-
stjóm Felipe González forsætisráð-
herra þess, að bandarísk stjómvöld
loki lykilstöð fyrir F-16 orrustuflug-
vélar í nágrenni Madrid.
Spánveijar — sem reynst hafa
óhagganlegir í máli þessu í rúmt ár
— hóta að segja upp samningum um
allar bandarískar herstöðvar á Spáni
innan þriggja vikna með umsömdum
sex mánaða fresti, þverskallist
Bandaríkjamenn við tilmælum
þeirra.
Þannig virðist smávægilegur
ágreiningur um grundvallaratriði
ætla að magnast upp og hafa í för
með sér missi allra herstöðva á
Spáni, þar á meðal hinnar risastóm
stöðvar 6. flotans á Rota — og yrði
það nöturlegt fordæmi vegna her-
stöðva í öðmm löndum, auk þess sem
það fjarlægði Spán frá Vesturlönd-
um.
Brýn þörf er á, að Bandaríkja-
menn sýni stillingu í þessu máli og
Spánveijamir skilning. Þegar málið
er skoðað niður í kjölinn, kemur í
ljós, að bæði sögulegar og pólitískar
ástæður mæla með því, að flugvél-
amar fari, en öryggishagsmunir
Vesturlanda kreijast þess, að Gonz-
ález-stjómin bæti missinn.
í fyrmefndri lykilstöð, St. 401,
hafa 72 F-16 þotur bækistöð og þar
starfa um 5000 Bandaríkjamenn,
flugmenn og borgaralegir. Hlutverk
þeirra er að styrkja suðurvæng Atl-
antshafsbandalagsins allar götur til
Tyrklands.
Þó að González sé hlynntur dvöl
Bandaríkjamanna á Spáni (ólíkt því
sem segja má um Andreas Pap-
andreou, forsætisráðherra Grikk-
lands, sem oft hefur verið erfiður
viðfangs), er annað upp á teningnum
með marga landa hans. Skoðana-
kannanir á Spáni sýna, að umtals-
verður meirihluti landsmanna telur,
að heimsfriðnum stafí jafnmikil
hætta af Bandaríkjunum og Sov-
étríkjunum — eða jafnvel enn meiri.
Spánveijar nutu aldrei góðs af
Marshall-aðstoðinni, enda voru þeir
einangraðir á bak við Pyrenea-fjöllin
í 200 ár og tóku ekki þátt í heims-
styijöldunum tveimur. Herstöðvun-
um var komið upp árið 1953
samkvæmt samningi við Franco —
og hefur það haft í för með sér, að
sérstakur pólitískur þefur hefur alla
tíð loðað við þann geming.
Gagngerar breytingar hafa átt sér
stað á Spáni á síðastliðnum áratug
og lýðræði fest sig í sessi, jafnfram
því sem landið hefur færst nær Vest-
urlöndum, m.a. með inngöngu sinni
í Evrópubandalagið í fyrra. En þó
Boris Yeltsin Yegor Ligachev
úr með leiðtogafundinn. Í Moskvu
er raunar ekkert eins og það virð-
ist vera en bara það, að þessar
sögur skuli vera á kreiki, bendir
til, að átök eigi sér stað að tjalda-
baki.
Svo er að sjá sem Gorbachev
hafí talað fyrstur á miðstjómar-
fundinum 21. október sl. og fór
hann í ræðu sinni hörðum orðum
um kerfískarlana, sem stæðu í
vegi fyrir endurbótum. Bandamað-
ur hans, Yeltsin, steig því næst í
pontu og sakaði Ligachev um að
ýta undir mótþróa og þvergirð-
ingshátt meðal flokksmanna.
Sagði hann, að Ligachev hefði oft
varað skriffínnana við og hvatt
þá til að Iáta ekki endurbætumar
ganga of langt. Ligachev svaraði
fyrir sig fullum hálsi og Viktoi
Chebrikov, yfirmaður KGB,
skammaði Yeltsin fyrir að vera oi
opinskár við útlendinga. Sagt er,
að deilumar hafí orðið svo heitar,
að Yeltsin hafi hótað af segja aí
sér.
„í þessum umræðum var ekkert
minnst á fundinn með Ronald
Reagan forseta," sagði einn mið-
stjómarmaðurinn en þótfc það sé
rétt er ekki ólíklegt, að Gorbachev
hafi talið óskynsamlegt að sækja
leiðtogafund á sama tíma og allt
logaði í átökum og ágreiningi á
heimavígstöðvunum. Honum virð-
ist þó hafa tekist að setja niður
mestu deilumar því að ekki liðu
nema nokkrir dagar þar til hann
treysti sér til að senda utanríkis-
ráðherrann með ákveðna dagsetn-
ingu fyrir fundinn.
Ef það er rétt, að öll utanríkis-
stefna Gorbachevs hafí hangið á
bláþræði í nokkra daga vegna inn-
anflokksátaka, er eins líklegt, að
svona uppákomur eigi eftir að
endurtaka sig. „Perestroika" er
beint tilræði við skriffinnskuna,
sem Gorbachev vill skera verulega
niður, og þeirri baráttu er langt í
frá lokið.
(Heimild: Newsweek)
Reuter
Ankerisfroskurinn Kermit
Froskinum Kermit er margt til lista lagt: dans, söng og kynning-
ar á hinum ýmsu skemmtiatriðum Prúðuleikaranna, en í
gærkvöldi tók hann sér nýtt hlutverk á herðar. Þá gerðist hann
nefnilega ankerisfroskur í félagi við ankerismanninn víðkunna,
Ted Koppel, sem áhorfendur Stöðvar tvö minnast eflaust sem
almagnaðs stjóraanda umræðuþáttar um alnæmi, sem sýndur
var ekki alls fyrir löngu. í gærkvöldi var sendur út svipaður
umræðuþáttur um Wall Street og efnahagslífið og komu ýmsir
félagar Kermits úr Prúðuleikurunum fram í stuttum skýringar-
myndum um hvað hin ýmsu viðskipta- og efnahagshugtök þýða.
Kannski islenskir sjónvarpsáhorfendur fái að sjá fréttafrosk á
skjánum áður en yfir lýkur.
Bandarískur blaðamaður,
sem fylgist með gangi mála í
Moskvu, fékk upphringingu dag
einn i siðustu viku. í símanum
var sovéskur blaðamaður, sem
hann hafði ekki hitt í nokkur
ár, og hann hafði sögu að segja
honum:
Á fundi miðstjómarinnar viku
áður hafði þeim Boris Yeltsin,
formanni kommúnistaflokksins í
Moskvu, og Yegor Ligachev, hug-
myndafræðingi flokksins, lent
heiftarlega saman út af „perestro-
iku“ eða áætlunum Mikhails
Gorbachev um „endurskipulagn-
ingu“ sovésks samfélags.
Aðrir, vestrænir blaðamenn í
Moskvu fengu þessar fréttir eftir
svipuðum leiðum og fylgdi það
sumum útgáfunum, að pólitískir
erfíðleikar hefðu valdið því, að
Gorbachev vildi ekki kveða upp
London, Parfs, Reuter.
ÁHÖFN skipsins, sem tekið var við vopnasmygl undan Frakklands-
strönd um síðustu helgi, hefur skýrt frönsku lögreglunni svo frá,
að vopnin komi frá Líbýu en augljóst þykir, að þau hafi verið ætluð
hryðjuverkamönnum írska lýðveldishersins. Sendiherra Líbýu í París
hefur neitað þessum fréttum og segir miklu líklegra, að Bandaríkja-
menn hafi útvegað vopnin.
Talsmaður breska utanríkisráðu-
neytisins sagði á fímmtudag, að
samkvæmt fréttum frá Frakklandi
væru vopnin komin frá Líbýu og
norður-írska lögreglan sagði, að
skipið hefði verið lestað í Trípólí í
Líbýu 14. október sl.
Hamed el-Houderi, sendiherra
Líbýu í Frakklandi, sagði á fímmtu-
dag, að Líbýumenn hvorki fram-
leiddu né seldu vopn og væri miklu
sennilegra, að stuðningsmenn IRA
í Bandaríkjunum hefðu útvegað
vopnin.
Skipveijarnir, fímm írar, voru í
gær ákærðir fyrir vopnasmygl og
hryðjuverkastarfsemi en talið er,
að þrír þeirra a.m.k. séu félagar í
IRA. Er haft eftir heimildum, að
vopnin, 200 tonn alls, hafí m.a. átt
að nota til að sprengja 300 skæru-
liðum IRA leið út úr Maze-fangels-
inu í Belfast.
Tim Pat Coogan, fyrrum ritstjóri
The Irísh Press og höfundur bókar
um IRA, segist viss um, að ísra-
elska leyniþjónustan hafí gefíð
frönsku lögreglunni upplýsingar um
vopnasmyglið. „Þeir ráða yfír mjög
fullkomnu njósnaneti og hafa gert
vopnasmygl frá Miðausturlöndum
til Evrópu allt því ómögulegt," seg-
ir Coogan.