Morgunblaðið - 11.12.1987, Qupperneq 24

24 C
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 11. DESEMBER 1987
Heill sé krökk-
unum í Hagaskóla!
Sjaldan hefur lítil fréttagrein
glatt mig meira, né orðið mér yndis-
legri morgungjöf en nokkur orð um
áhugamál nemenda í Hagaskóla 10.
nóvember. í huga mínum ómaði ljóð
og lag sem ég og mínir nemendur
sungum mikið fyrir mörgum ára-
tugum, en heyrist nú sjaldan epa
aldrei. Það nefnist: Vormenn ís-
lands og er áskorun til unga
'jdksins um að rækta landið sitt:
Vormenn íslands, yðar bíða
eyðiflákar, heiðalönd.
Komið grænum skógi að skríða
skriður berar, sendna strönd.
Huldar landsins vemdarvættir
vonarglaðar stíga dans.
Eins og mjúkir hrynji hættir
heilsa bömum vorhugans.
Vonandi kunnið þið öll þetta upp-
hafserindi. Hafið auðvitað lært það
og sungið á ykkar langa námstíma
í ykkar fínu höllum, sem heita skól-
ar nútímans. En það er eftir
Guðmund Guðmundsson, sem var
einmitt nefndur skólaskáld, yndis-
legan mann austan úr Fljótshlíð,
sém lærði í Menntaskólanum við
Lælqargötu, sem þá var einn helzti
skóli landsins og er það enn.
Fyrmefnd fréttagrein er raunar
ekki eins ánægjuleg að öllu leyti
og hún hefði getað verið, þótt hún
gæti orðið upphaf af nýjum og frá-
bærum starfsþætti, ekki einungis í
bamaskólum Islands, heldur öllum
skólum landsins. Þá yrðu þær
Ásdís, Manja og Matthildur nokk-
urs konar sígildar sögugyðjur
vorsins í sjálfu skammdeginu um
öfobmin ár og jafnvel aldir. Ilmur
nýrra skóga og blóma andaði í
vorblæ ókominna ára, hvar sem
þeirra yrði getið.
Nú á dögum er allt eða flest sett
fram sem kröfur til stjómenda um
peninga úr ríkissjóði. Og auðvitað
var eðlilegt að óskir bamanna ýrðu
með sama svip og nú er í tízku.
En ein málsgrein í óskum þeirra
ómaði sem fyrirheit og spádómur
og um leið krafa um fómir eigin
handa og hjartna og jafnvel um
leið þakkir til okkar, þessara öldnu
vormanna, sem hófu þetta hug-
sjónastarf fyrir meira en 70 árum,
vió
gluggann
eftirsr. Árelius Nielsson
þegar fáir skólar voru til á okkar
landi.
Þessi fagnaðarboðskapur frétta-
greinarinnar er bæði vizka og sígild
starfsáætlun í anda ljóðsins um
Vormenn íslands. Áskorum um „að
tekinn verði upp sá siður að fara
með grunnskólanemendur út í nátt-
úmna til að gróðursetja tré og aðrar
plöntur. Það gefur þeim tækifæri
til að kynnast náttúmnni á nýjan
hátt og er um leið ódýr leið til að
græða landið."
Þama er í fáum orðum tjáð, hvað
ættu að vera starfshættir á þessu
menningarsviði landgræðslu og
starfsfræðslu næstu áratugi og
jafnvel aldir. En um leið væri þetta
einn ömggasti og göfgasti þáttur
þess að efla og varðveita ættjarðar-
ást og manngildi komandi kynslóða.
Þar gæti þéttbýli og margmenni
komandi tíma fallist í faðma við
áhrif og innlifum stijálsbýlisins,
sem verið hefur einn merkasti þátt-
ur í menningu og dáðum íslendinga
um aldaraðir. Raunar er þama unn-
ið, hin síðustu ár einmitt hérlendis,
með sérstæðum hætti sem fáir veita
athygli. En þar skal bent á, að sum-
arleyfi em lengri hér og skyldu-
námstími styttri en í flestum
löndum Evrópu. Og einmitt þessi
tíma að sumrinu notast vel, jafnvel
hér í höfuðborginni, til starfs og
náms, nær ósjálfrátt á þessu sviði.
Um leið hefur íslenzk æska eignast
sérstakt uppeldi í nánd og samskipt-
um við hið gróandi þjóðlíf lands og
fortíðar.
Þama er starf huga og handar
æðra öllum peningum, jafnvel þótt
verður sé verkamaðurinn launa
sinna.
Þetta skal ekki sagt til að mót-
mæla styrkjum til þessarar starf-
semi. Og fáum mun verða ljúfara
að leggja þar eitthvað jákvætt fram
en núverandi landbúnaðarráðherra,
sem er frá fyrstu bemsku innvígður
þeim hugsjónum landgræðslu, sem
hér eru að baki þessum orðum.
Ekki þarf annað en litast um
bemskustöðvar hans í Skaftafells-
sýslu til að sannfærast um það.
Raunar væru heimsóknir nokkurra
skóla á komandi vori þangað austur
sjálfsögð vígsla þess sem verða
kann, ef fastmótað skipulag yrði á
skólum árlega á þessu sviði. Þar
skyldi fyrst nefna, að ákveða einn
dag, haust og vor, sem land-
græðsludaginn, sem undirbúinn
yrði með sérstakri fræðslu um blóm
og jurtir, skóggræðslu og skóg-
rækt. Þar yrðu heimsóknir í
Heiðmörk og Laugardalinn bezta
sýnikennslan hér á höfuðborgar-
svæðinu, ásamt fræðslu í starfsað-
Unglingalúðra-
sveitin lék á
fömum vegi
Keflavík.
Unglingalúðrasveit Keflavík-
ur iék nokkur lög fyrir bæjarbúa
á förnum vegi í miðbæ Keflavík-
ur á laugardaginn. Var unglinga-
lúðrasveitin að vekja athygli á
kaffisölu sem Kvenfélag
Keflavíkur gekkst fyrir í Iðn-
sveinafélagshúsinu til styrktar
ferðasjóði hljómsveitarinnar.
Margir bæjarbúar og nærsveitar-
menn voru á ferð í blíðunni til
að gera jólainnkaupin og setti
leikur unglinganna skemmtilega
svip á bæinn og menn voru al-
mennt í hátíðarskapi.
- BB
ferðum, sem þar hefur verið beitt.
Auðvitað mætti blanda þessa við-
leitni með margvíslegu móti til
fróðleiks, átaks, ferðalaga og
skemmtiatriða. Aðalatriði er að
þessi starfsemi, fræðsla og
skemmtun í sambandi við land-
græðsludaginn væri aldrei . látin
niður falla, eitt einasta ár. Hún
yrði að vera í sambandi við hæztu
hugsjónir og takmark skólastarfs
og gróanda þjóðlífsins.
Þegar litið er til baka og minnzt
heimsókna og verkefna í Heiðmörk
í gamla daga, mætti finnast, að hér
væri efni í heila bók. Eitt er víst,
þeim ilmandi vordögum og síðsum-
arkvöldum, sem til þess upphafs var
eytt, gleymir enginn. Og vart er
þar unnt að greina milli draums og
veruleika í leik og söngvum, erfiði,
sáningu og uppskeru. Þama var
bæði sjálfrátt og ósjálfrátt verið að
vinna að göfgun og þroska þeirrar
æsku og bemsku þessa litla sam-
félags, sem nú veitir fögnuð yfir
fegurðardrottningum heims og
ungum nútímavíkingum íþrótta og
keppni, sem allir dá í fögnuði ótelj-
andi sigra, sem allt mannkyn
undrast frá svo fjarlægu landi og
fámennu.
Ekki er hægt að ljúka þessum
fáu og fátæklegu orðum til hróss
og heilla Hagaskólakrökkunum, án
þess að benda á bölið mikla, sem
bíður við dyr heimila og skóla og
reynir með klækjum vesælla vit-
firringa að villa um fyrir þessum
fríða hópi vormanna, sem prýði
bekki íslensku skólanna. Þar er
æðsti auður íslands í hættu. Þið
vitið öll, að þar er bent á eitumeyzl-
una, sem setur ykkur öll í hættu,
þótt í fyrstu sýnist aðeins mein-
laust fíkt og dropadella. Drykkja
og reykingar bæta engan. En eitt
er víst: Ekkert grefur íslenzkum
vormönnum ægilegri grafir og ræn-
ir fremur allri hamingju.
Kæru vormenn íslands, gleymið
aldrei hve mikils virði gáfur ykkar,
glæsimennska og hugsjónir, fram-
tíðaróskimar fögru, em foreldmm
ykkar og því sem nefnt er þjóð-
menning. Og þar er litla þjóðin á
landinu við yzta haf ein hin æðsta,
ef hún gætir sín við græðgi, kröfum
og eitri. Þið getið svo mikið sjálf,
ef þið notið rétt krafta og gáfur.
Það er núna meira virði fyrir ykk-
ur, já, okkur öll, að þið fáið þá sem
ráða, með landbúnaðarráðherra
og menntamálaráðherra í broddi
fylkingar, til að velja dag, bæði
haust og vor, sem skólamir eiga
að skipuleggja fyrir Skógrækt ríkis-
ins og Landgræðslu, með bömin
að verki, en nokkur fjárveiting. Þið
getið sjálf safnað til starfsins, þeg-
ar þar að kemur. Kannið málin.
Fáið sem flesta skóla í borginni til
þátttöku, þá vex þessi hugsjón til
vemleika á stuttum tíma. Syngið
enn með ykkur sjálf í huga, sem
emð vormenn íslands, bæði vetur
og sumar:
Vomienn íslands, vorsins boðar.
Vel sé yður, fijálsu menn.
Morgunn skóga og rósir roðar
rækt og tryggð er græðir senn.
Notið vinir, vorsins stundir,
veijið tíma og kröftum rétt.
Búið sólskært sumar undir
sérhvem hug og gróðurblett.
Ungllngalúðrasveit Keflavikur kom bæjarbuum og nærsveitarmönn-
um, sem áttu leið um miðbæ Keflavíkur, í hátíðarskap með leik sínum.
2 1
HVALVEIÐAR
VIÐÍSLAND1600-1939
Trausti Einarsson
Höfundur bókarinnar, Trausti Einars-
son sagnfræðingur, hefur viðað að sér
bestu fáanlegum heimildum íslensk-
um, dönskum, norskum, breskum,
bandarískum, þýskum, spænskum,
batneskum og frönskum um sögu hval-
veiða á Norður-Atlantshafi, einkum
umhverfis ísland, frá því á ofanverðum
miðöldum og fram til 1940'. Hvalveiðar
við ísland 1600-1939 er áttunda bindi í
ritröðinni Sagnfræðirannsóknir-Studia
historica sem Sagnfræðistofnun
Háskóla íslands og Menningarsjóður
standa að.
Trausti Bnarsson
HVALVEIÐAR VIÐISIAND
1600-1939
MJÓFIRÐINGASÖGUR
Vilhjálmur Hjálmarsson
Svo langt sem séð verður aftur í tíma er
15 heimili og 100 manns ekkert fjarri
meðallaginu í Mjóafirði. Fyrir 140 árum
eða svo hófst breytingaskeið á þessum
slóðum, og brátt var allt komið á ferð og
flug í sveitinni: þorskveiðar margföld-
uðust, Norðmenn komu í síldina, fyrsta
frosthúsið á landinu var byggt, Norð-
menn komu á ný og stofnuðu hvalveiði-
stöðvar. Og fólkinu fjölgaði úr 100 í 400
við síðustu aldamót. Síðan er margt
breytt-og íbúum Mjóafjarðarhrepps
hefur fækkað í 35. Frá öllu þessu greina
Mjófirðingasögur Vilhjálms á Brekku,
fyrrum alþingismanns og ráðherra.
LANDAMÆI
Heiðrekur
Guðmundssc
Þetta er áttunda ljóð
kvæðin ort á árunum
ur fer hér víða nýjar 1
sinni en heldur þó tr
armið og vinnubrö<
vakir karlmennska
þessa lífsreynda ská
an að tímabærri
niðurstöðu.
ÍIEIDREKOD
GUf
LANmMÆÐI
KVÆDI