Morgunblaðið - 07.02.1988, Side 6

6 B
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 7. FEBRÚAR 1988
Geturðu verið topplaus? small á hugan-
um úr auglýsingu í útvarpinu eins og
loftsteinn og myndaði gárur í hugskoti,
sem ekki hafði stillt á enskuhlustun. Þetta
er góð spuming? eins og viðmælendumir
segja. Það ku vera afleitt að vanta topp-
stykkið, hvort sem það hefur verið höggvið
af eða er orðið óvirkt af brúkunarleysi.
Ekki síst í landi þar sem allir vilja vera
tryggðir gegn gáfum og gáfnaskorti, eins
og Ami Bergmann lætur Bjöm kennara
orða það í bók sinni „Með kveðju frá
Dublin". Enda söguhetjan sú dæmi gerður
íslendingur, þótt lítt botni hann í því sem
er að gerast í umheiminum. Og hvemig
viljum við þá tryggja okkur? Líklega með
því að hafa próf upp á að toppstykkið sé
í lagi. Dugi gáfumar ekki í prófin má allt-
af laga prófín og skólana að gáfunum og
getunni, ekki satt? Enda ekkert varið í
prófgráðu sem ekki er á háskólastigi.
Engin kúnst að laga það heldur. Bara
gera alla skóla að háskólum. Er ekki líka
verið að gera átak til þess? Þarf ekkert
endilega að breyta þeim til þess. Háskóla-
gráða er til margra hluta nytsamleg, getur
a.m.k. hækkað launin í landi þar sem fund-
ið er það snjallræði að laun hækki sjálf-
krafa með háskólaprófgráðu, burt séð frá
hæfni og getu. Þetta er semsagt að kom-
ast í snjallt aðlögunarkerfi. Em þá ekki
allir harla ánægðir?
En margt er skrýtið í kýrhausnum. Er
það t.d.ekki skrýtið í landi þar sem enginn
er maður með mönnum nema hann fái
stúdentspróf og fari í háskóla, þar sem
bömin em næstum talin mislukkuð ef þau
Iæra ekki annað en hagnýtt handverk, þar
er handverkið í hugum flestra betri launa
veit en hugverkið. Herma ekki blaðafrétt-
ir nú að kaupmáttaraukning iðnaðar-
manna hafí orðið miklu meiri en annarra
á þensluárinu síðasta, þegar markaðurinn,
framboð og eftirspum, þ.e. viðhorf okkar
allra, mælir verðmætið.
Ég færði þetta í spjalli í tal við hálærð-
an lækni nýlega. Samkvæmt hans reynslu
virðist sjúklingurinn meta mest að hann
geri eitthvert sjáanlegt handverk. Ef hann
t.d. skrifar lyfseðil, spyrja menn óðara
hvað þeir eigi að borga. En nýti læknirinn
langt nám sitt og reynslu til þess að hlusta,
greina sjúkdóminn og útskýra fýrir sjúkl-
ingnum hvað er að og hvemig hann geti
bmgðist við og hvað varast eða tekur sér
góðan tíma til þess að segja af nærfæmi
og reynsluþekkingu hvemig ástatt er með
hann, þá virðist ekki tilfinning fyrir að
meta það til greiðslu. Hugverkið og þekk-
ingin ein dugir ekki til þess, ef ekki fylgir
eitthvað verklegt. Aðgerðin eða handverk-
ið er aftur á móti launavert. Gætu þessi
viðhorf ekki verið ein ástæða þess að ís-
lendingar nota meira lyf en flestar þjóðir
aðrar? Sumir segja okkur til óbóta. Og
að læknar geta illa gefíð sér tíma til að
miðla sjúklingnum af þekkingu sinni og
vitneskju? Það er í samræmi við viðhorfin
í landinu, að taka áþreifanlega aðgerð
fram yfír hugverk.
Verk svonefndra handiðnaðarmanna
viljum við fúslega greiða fyrir og meta til
peninga, ekki aðeins verkið sjálft, heldur
líka tímá hans, til dæmis ríflegan ferð-
atíma á staðinn. Nám þeirra er samt minna
metið í hugum foreldra og aðstandenda
sem vilja unglingunum vel. Er þetta ekki
dulítið skondinn tvískinnungur? Orðið
tvískinnungur, sem virðist svo ríkjandi í
okkar samfélagi, táknar víst líka í íslensku
hálfvelgja.
Kannski við köllum þetta bara hundak-
únstir, a.m.k. leiðir tvískinnungurinn eða
hálfvelgjan oft til furðulegustu uppákoma.
Orðin læknir og greiðslur hafa nú lent í
gáruhringiðunni í kollinum. Slær saman
og minna á læknamálið sem nú ber hæst
í blöðum og virðist snúast um það hvort
skattborgurum verði gert gegn um Trygg-
ingarstofnun að greiða læknareikninga
óséða, án upplýsandi fylgiskjala. í frönsku
blaði sá ég í haust slíka reikninga án sjáan-
legra „fylgiskjala" - að vísu ekki frá
læknum - kallaða sjálfstætt listaverk. Þá
flokkun má kannski til sanns vegar færa.
Slíkir reikningar eru að minnsta kosti
hugverk. Kannski framúrstefnuverk. Og
sagan leggur aldrei strax rétt mat á fram-
úrstefnuverkin. Þau eru vísast miskilin!
Eru gerfíreikningar svosem nokkuð til að
gera veður af, nú á tímum gerfimennsku
og þess óekta, sem ekkert stendur á bak
við? Þegar eftirlíkingar eru hærra metnar
og betur borgaðar en það sem ekta er.
Þegar í tísku er að glæsipíur skreyti sig
fremur með selstsemgulli og föskum stein-
um en ekta skargripum? Eru reikningamir
þá svosem nokkuð annað en listaverk?
Þeir krefjast ímyndunarafls höfundar og
útsjónarsemi, vel virtra hæfíleika á þessum
erfíðu tímum, þegar enginn má vera að
því að bíða eftir að græða peninga eða
vinna fyrir þeim.
Og hugurinn rásar í allar áttir. Læknar
upplýsa að umbeðin fylgiskjöl séu trúnað-
armál læknisins og sjúklingsins. Enginn
megi sjá þau nema einn læknir, sem sjúkl-
ingurinn trúir fyrir líkama sínum - og
stundum sálu sinni. Þetta verður dulítið
illskiljanlegt þeim sem sendir eru milli
lækna og inn á spítala. Maður hafði ekki
áttað sig á því að slíkt fagfólk beri sig
ekki saman. Hélt að slík samráð væru
bara til bóta. Er það ekki það sem verið
er að segja, úr því hættulegt er að annar
læknir - frá Tryggingarstofnun - sjái
læknaskýrslur. Og hvað um læknaritar-
ana, skrifa þeir blindandi? Nú á tölvuöld
er auðvitað óþarfí, ef trúnaðurinn við
læknirinn einn er svona áríðandi - sem
hér er ekki verið að rengja - að hafa þama
millilið. Eins fljótlegt fyrir læknirinn að
skrifa skýrsluna beint inn á tölvuna eins
og að lesa hana inn á band eða skrifa
uppkast handa læknaritaranum, svo hann
geti komið henni á sinn stað í tölvunni.
Verði niðurstaðan sú að enginn megi sjá
læknaskýrslu, ekki einu sinni svarinn trún-
aðareiði, nema einn læknir, þá hlýtur
landlæknir líka að krefjast þess að læknar
skrifí sjálfír sjúkraskýrslumar inn á tölvur
og það tölvur með Iokuðum lykli, sem við-
komandi læknir einn getur haft aðgang
að. Eða hvað? Er ekki bansettur tvískinn-
ungurinn kominn þama líka? Svona getur
hugurinn í manneskju, sem ekki er enn
topplaus, reikað út og suður - og flækst
í eintómum tvískinnungi. Og svarið við
spumingunni í útvarpsauglýsingunni fyrr-
nefndu „Geturðu verið topplaus?" verður
æ óljósara. Er þá ekki bara til trafala það
sem segir í vísunni :
Við erum sá þáttur
þróunar
sem þvinguð urðum
til hugsunar
PH/ABS
Tannlæknastofan
mfn er flutt að Hamraborg 11, Kóp.
Tímapantanir í síma 641122 mánud.-fimmtud. frá kl.
9.00-4.00, föstud. frá kl. 9.00-12.00.
Sif Matthíasdóttir,
tannlæknir.
Atvinnuhúsnæði
Mjög bjart og gott húsnæði fyrir margs-
konar atvinnustarfsemi í húsi Framtíðar,
til leigu.
Boðið er upp á smærri eða stærri einingar.
Geymslurými með innakstursdyrum í kjall-
ara fyrir hendi.
Upplýsingar í síma 685100.
INNFLUTNINGS-
FYRIRTÆKI
í miðborginni ertil sölu. Fyrirtækið ervel staðsett, góð
aðstaða, góð velta og miklir möguleikar fyrir samhent
fólk. Hagstæður leigusamningur. Góð kjör.
Tilboð sendist auglýsingadeild Mbl. merkt: „F - 4468“
fyrir 12.febrúarnk.
Bátur og hús
Til sölu er 8 tonna bátur í toppstandi. Veiðarfæri fyrir
línu, net og skak fylgja. Einnig fylgir hús ca 80 fm
steinsnar frá höfninni. Eignirnar eru í Ólafsvík.
Upplýsingar í síma 93-61291 á daginn og 93-61311 á
kvöldin.
Engin útborgun - Engir vextir
Kynntu þér sértilboð okkar
Vörumarkaðurinnhf
Kringlunni, sími 685440.
TÖLVUPRENTARAR