Morgunblaðið - 11.02.1988, Side 29

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 11. FEBRÚAR 1988
29
Morgunblaðið/ól.K.M.
Á fundi með utanríkismálanefnd. Carrington lávarður sat formlegan fund með utanrikismálanefnd
Alþingis í Ráðherrabústaðnum. Á myndinni eru frá vinstri: Kjartan Jóhannsson, Eyjólfur K. Jónsson,
formaður utanrikismálanefndar, Carrington lávarður, Jón Kristjánsson, Ragnhildur Helgadóttir, Hjör-
leifur Guttormsson, Hreggviður Jónsson og Kristin Einarsdóttir/
Carrington snýr sér
að sölu listaverka
CARRINGTON lávarður,
framkvæmdastjóri Atlants-
hafsbandalagsins, ræddi í
gær við Vigdísi Finnbogadótt-
ur, forseta íslands, Þorstein
Pálsson, forsætisráðherra,
Steingrím Hermannsson, ut-
anríkisráðherra, og utanríkis-
málanefnd undir formennsku
Eyjólfs Konráðs Jónssonar.
Erindi lávarðarins og eigin-
konu hans Ionu hingað að
þessu sinni er að kveðja, þar
sem Carrington lætur af
störfum framkvæmdastjóra
NATO nú í sumar. Tekur
hann við starfi stjórnarform-
anns í Christie’s, alþjóðlegu
listaverkasölunni.
í samtali við Morgunblaðið
sagðist Carrington ekki vera alveg
ókunnugur í heimi listanna, hann
hefði til dæmis um nokkurt árabil
verið formaður í fulltrúaráði Vic-
toriu og Alberts safnsins í Bret-
landi. Hann hlakkaði til að takast
á við starfíð hjá Christie’s, sem
hann myndi sinna daglega. „Ég í
pólitík aftur? Hvað erindi á maður
á mínum aldri í pólitík?" Á þennan
veg svaraði Carrington spumingu
um það, hvort hann myndi aftur
hefja afskipti af breskum stjóm-
málum, þegar hann snýr til heima-
lands síns, en hann er nú 68 ára.
Hann hóf stjómmálaafskipti fyrir
fjörutíu árum og var aðstoðarráð-
herra á sjötta áratugnum í ýmsum
ráðuneytum en hóf snemma af-
skipti af vamar- og utanríkismál-
um. 1964 til 1970 var hann for-
ystumaður íhaldsflokksins í
stjómarandstöðu í lávarðadeild
breska þingsins. Hann var form-
aður Ihaldsflokksins 1972-74.
Þegar Margaret Thatcher mynd-
aði ríkissijóm 1979 varð hann
utanríkisráðherra og gegndi því
sta'rfi til 1982, þegar hann sagði
af sér vegna Falklandseyjastríðs-
ins, tveimur ámm síðar, 1984,
varð hann framkvæmdastjóri Atl-
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
lona Carrington og lávarðurinn eigmaður hennar í heimsókn á Bessa-
stöðum hjá forseta íslands, frú Vigdísi Finnbogadóttur.
Morgunblaðið/BAR
Carrington lávarður f utanrfkisráðuneytinu. Á myndinni eru frá
vinstri Helga Jónsdóttir, aðstoðarmaður utanríkisráðherra, Hannes
Hafstein, ráðuneytisstjóri, Carrington lávarður, Steingrimur Her-
mannsson, utanrfkisráðherra, Einar Benediktsson, sendiherra.
antshafsbandalagsins. Hann erfði
lávarðstignina og sagðist nú geta
farið í lávarðadeildina og látið
gamminn geisa, ef sér þætti mik-
ið liggja við og nauðsynlegt að
veita þeim ráð, er stæðu við stjóm-
völinn.
Carrington lávarður fer til allra
16 aðildarlanda NATO áður en
hann lætur af störfum og kveður
stjómvöld í höfuðborgunum. ís-
land er fyrsta landið sem hjónin
heimsækja í þessu skyni en með
þeim í förinni voru starfsmaður
af einkaskrifstofu framkvæmda-
stjórans í Briissel og einkaritari
hans. Komu þau hingað í þotu,
sem John Galvin, hershöfðingi
yfirmaður Evrópuherstjómar
NATO, hefur til umráða.
Ozal og Papandreou í Davos:
Arangur fundaríns
framar öllum vonum
Kenneth Mackenzie, The Observer
FUNDUR Turguts Ozals, for-
sætisráðherra Tyrklands, og
Andreasar Papandreous, for-
sætisráðherra Grikklands, f
Davos í Sviss í lok janúar mark-
aði tímamót i samskiptum þess-
ara þjóða á margan hátt. Að
áliti efasemdarmanna er af-
rakstur fundarins of mikill til
að vera sannfærandi og
heimskulegt að gleðjast um of
á þessu stigi málsins. Stað-
reyndin er einfaldlega sú að
þessir tveir ráðherrar hittust í
Davos í Sviss og fóru þaðan
með algjörlega njjar hugmynd-
ir hvor um annars vandamál.
Vináttan sem tókst með þeim
var einstök og í tyrknesku dag-
blaði segir að „ef þessir menn
hafa ekki myndað persónuleg
vináttutengsl sfn á milli þá eru
þeir einstakir leikarar".
í samkomulagi sem þeir Ozal
og Papandreou gerðu á fundinum
í Davos er þess meðal annars
getið að þeir hafí orðið ásáttir um
að hittast einu sinni á ári um
óákveðinn tíma. Minnir þetta á
samkomulag De Gaulles og Aden-
auers árið 1962. Einnig urðu þeir
ásáttir um að láta koma fyrir sér-
stakri símalínu milli Aþenu og
Ankara svo þeir geti með sem
minnstri fyrirhöfn talast við. Er
talið að með því sé verið að reyna
að koma í veg fyrir að skapist
hættuástand líkt og í mars á
síðasta ári þegar lá við styrjöld
milli landanna vegna ágreinings
um nýtingu jarðefna á hafsbotni
á Eyjahafi. Deilan leystist vegna
þess að NATO-ríki þrýstu á tyrkn-
eSk stjórnvöld sem kölluðu heim
rannskóknarleiðangur sinn á
Eyjahafi.
Tvær nefndir fjalla
um deilumál ríkjanna
Samkomulagið gengur að
mörgu leyti lengra en björtustu
vonir stóðu til. Auk símalínunnar
er gert ráð fyrir að tvær sérstak-
lega skipaðar nefndir fjalli um
samskipti þjóðanna tveggja. Onn-
ur nefndanna á að kanna hugsan-
lega samvinnu þjóðanna á sviði
efnahagsmála og á sviði félags-
og menningarmála. Það, sem talið
er markverðast af því sem þess-
ari nefnd er ætlað að fram-
kvæma, er að lagt er til í sam-
komulaginu að kennslubókum í
sögu verði breytt í hvoru landi
fyrir sig og á þann veg verði reynt
að uppræta rótgróið hatur milli
Grikkja og Tyrkja. Verði þessar
breytingar á sögubókum að veru-
leika verður það að teljast ein-
stakt.
Hin nefndin sem setja á á lagg-
imar mun fást við töluvert erfið-
ari verkefni. Henni er ætlað að
fjalla um þann ágreining milli
landanna sem oft hefur næstum
leitt til stytjaldar milli þeirra.
Nefndinni er ætlað að skila tillög-
um að lausn þessara ágreinings-
efna. Efst á verkefnalista þessar-
ar nefndar verður lausn deilunnar
um Eyjahafs-landgrunnið og nýt-
ingu olíu og annarra jarðefna á
hafsbotni í Eyjahafi. ,
Annað sem hefur valdið snörp-
um deilum er Kýpur-deilan. Ekki
er gert ráð fyrir því að nefndin
geti komið með lausn deilunnar í
náinni framtíð, en málið verður
til umræðu og má því búast við
að hægt verði að ganga frá lausn
hennar eftir nokkur ár, þegar
jarðvegurinn hefur verið nægilega
undirbúinn. Allar líkur eru á að
ef vinátta leiðtoganna tveggja
verður með þeim hætti sem nú
lítur út fyrir getur vel hugsast
að þeir hafi á fundinum í Davos
tekið fyrsta skrefið í átt að lausn
Kýpur-deilunnar.
Papandreou kemur
áóvart
Áður en Papadreou lagði af
stað til fundar við Ozal í Davos
var gert ráð fyrir því að hann
myndi þrýsta á Ozal um tilslökun
í Eyjahafs-málinu og um framtíð
Kýpur. Grikkir vilja að deilan um
Eyjahaf verði lögð fyrir Alþjóða-
dómstólinn í Haag þar sem þeir
gera ráð fyrir að vinna málið.
Papandreou telur enn að eina
lausnin á Kýpur-deilunni sé að
tyrkneskar hersveitir, sem verið
hafa þar síðan eftir innrásina árið
1974, hverfi þaðan. Raunar hefur
Papandreou í mörg ár sagt að
hann myndi ekki ræða við Ozal
fyrr en hersveitir Tyrkja væru
famar frá Kýpur. Þessu skilyrði
var ýtt til hliðar á fundinum í
Davos og er ástæðan talin vera
sú að Tyrkir létu undan þrýstingi
NATO-ríkjanna í mars á síðasta
ári og því hafi Papandreou talið
að nú væri komið að honum að
sýna samningsvilja. Forsætisráð-
herramir ræddu bæði Eyjahafs-
málið og Kýpur-deiluna án þess
að slægi í brýnu og ákváðu sín á
milli að láta ekki þessi gömlu
deiluefni spilla fundinum.
Hver er tilgangnr
fundarins i Davos?
Þegar á heildina er litið virðist
Ozal hafa haft meira út úr fundin-
um en Papandreou og samkomu-
laginu sem gert var á fundinum
hefur verið vel tekið í Tyrklandi.
Ozal hefur þó varað aðstoðamienn
sína við því að að tala um sigur
Tyrkja á fundinum. Tyrkneskir
stjómmálaskýrendur hafa gengið
svo langt að hrósa Papandreou í
dagblöðum, en óhugsandi er að
slíkt hefði gerst fyrir fáeinum vik-
um.
Margir hafa velt fyrir sér hvers
végna þeir Turgut Ozal og Andre-
as Papandreou hafi ákveðið að
bijóta odd af oflæti sínu nú og
gera þetta samkomulag sín á
milli. Stjómmálaskýrendur hafa
haldið því fram að tilgangur þeirra
með fundinum sé að komast á
spjöld sögunnar sem upphafs-
menn grísk-tyrkneska samkomu-
lagsins. Ef þetta væri í raun það
sem Papandreou sækist eftir væri
það mikil stefnubreyting hjá hon-
um gagnvart Tyrkjum. En ferill
hans hefur einkennst af stefnu-
breytingum.
Grunsemdir hafa vaknað um
að Grikkir og Tyrkir séu að bind-
ast samtökum til að geta staðið
gegn stórveldunum í austri og
vestri, en hin nýja vinátta milli
leiðtoganna tveggja hefur ekki
ennþá leitt til stofnunar sam-
bands. Stofnun tveggja þjóða
bandalags gæti hugsast ef ekki
væri um Tyrki og Grikki að ræða,
óvináttan þar á milli á sér dýpri
rætur en svo að einn fundur for-
sætisráðherranna nægi til að
uppræta hana.
Næsti fundur þeirra Pap-
andreous og Ozals verður í Bmss-
el í næsta mánuði. Eftir þann
fund mun Ozal fara til Aþenu
annaðhvort í apríl eða maí, sem
verður sögulegur atburður.
L