Morgunblaðið - 04.12.1988, Page 33

MORGUNBLAÐIÐ MENNINGARSTRAUMAR SUNNUDAGUR 4. DESEMBER 1988
C 33
af fólki sem er blautt á bak við
eyrun fyrir æsku sakir; hefur enga
reynslu og getur ekki talað um
annað en skólagöngu sína.
Það er ekki hægt að áfellast þá
sem eru ungir og ákafír, þótt þeir
sjáist ekki fyrir í viðleitninni að
koma sér á framfæri. Og það er
heldur ekkert undrunarefni þótt
þeir sem eldri eru og eitthvað hafa
að segja, nenni ekki að standa mjög
oft í sýningastússi með öllu því
þvargi, sem því fylgir. Allt er það
eðlilegt. Það er hinsvegar hallæris-
legt þegar §ölmiðlar og sýningar-
staðir sjá ekki skóginn fyrir tijánum
og blindast alveg af gusugangi
þeirra, sem láta mikið fara fyrir sér.
Það er þekkt fyrirbæri, að fáir
eða engir listamenn eiga sér lengri
þroskaleið en þeir sem fást við
myndlist; mjög oft ná þeir ekki sínu
bezta fyrr en um og eftir sextugt.
Snemma á þessu ári sá ég sýningu
Grönningen á Charlottenborg, þess
þekkta félagsskapar í Danmörku.
Þar var Carl Henning Petersen eft-
irminnilegastur og fímasterkur; þó
orðinn aldraður maður. Enginn
þátttakandi virtist yngri en um fer-
tugt. Hér efndi aftur á móti Lista-
saöi íslands til sérstakrar samsýn-
ingar, sem er óvehjulegt á þeim bæ.
Og sjá; sýnendumir vom allir úr
ungmennafélaginu. Ekki gat þó
talizt, að þeir hefðu orðið útundan
í blöðunum eða þyrftu á sérstakri
kynningu að halda. Á temasýningu
Kjarvalsstaða um „Manninn í for-
grunni“, var mikið kapp lagt á ung-
menni, þótt sum þeirra gætu hvorki
haft mann í forgmnni né bak-
gmnni. Það er margt kröftugt og
efnilegt hjá unga fólkinu okkar og
umfram allt leitandi. Og það hefur
byr vegna þess að í hinni glansandi
auglýsingaveröld samtímans er í
tzku að vera ungur og fallegur. En
af eðlilegum ástæðum er upplifun
og lífsreynsla þá of lítil til þess að
vemlegur mergur geti orðið í list-
inni. Maður sér að þetta fólk fylg-
ist með því sem er að gerast í út-
löndum, en það er ekki nóg. Aðeins
hjá fáum er að sjá eitthvað, sem
líklegt er til langlífís og greinilega
er sprottið úr innstu kviku eins og
öll sönn list.
tekið upp með fleiri lögum í maí
1930, en það fannst ekki fyrr en
nú. Son átti eftir að taka það lag
upp aftur í breyttri mynd 1942 og
1965, en það fór víðar því Robert
Johnson tók upp samnefnt lag sem
byggt er á þvi og Muddy Waters
byggði á því lögin Country Blues
og Feel Like Going Home. Að heyra
upptökuna óútgefnu er eins og að
fínna týnda stykkið úr púsluspilinu
og skyndilega getur maður séð í
samhengi hvemig lagið hefur þró-
ast á rúmum þijátíu ámm og hvem-
ig áherslumar í textanum hafa
breyst eftir því sem aldurinn hefur
færst yfír House. Fyrir það lag eitt
hefði ég verið reiðubúinn að greiða
margfalt plötuvaerð.
Son House sagði frá Memphis-
förinni í viðtali 1942 og aftur 1964,
en til Memphis fór hann í fylgd
með Charlie Patton, píanóleikaran-
um Louise Johnson, sem bjó þá með
Charlie, og Willie Brown, sem fræg-
astur er fyrir að hafa verið vinur
Roberts Johnson. Patton hafði tekið
að sér að smala saman blústónlist-
armönnum og koma með þá til
Mephis. Þau keyptu bílstjóra vöm-
bíls til að koma sér á staðinn og
náðu sér í bmgg til að sem best
færi um þau á leiðinni. Son sagði
frá því að hann hefði setið við hlið
Louise mestalla leiðina og svo vel
fór á með þeim að þegar til Memph-
is kom heimtaði Louise að þau Son
yrðu saman í herbergi og þar með
var sambandi hennar og Pattons
lokið. Louise var glettilega góður
píanóleikari og skemmtilegur
söngvari, og daginn eftir komuna
til Memphis tók hún upp lagið On
the Wall, en í því segir hún konum
til um það hvemig eigi að gleðja
manninn sinn standandi og þeir Son
House og Willie Brown hrópa
hvatningarorð til hennar í bak-
gmnninum.
LEIKLIST/Ganga þýöingar úrsér?
Aðþýða
fyrir leikhús
Inga Bjarnason leikstjóri lét á
dögunum þau orð falla við
undirritaðan að leikritsþýðing -
sama hvursu góð hún væri -
úreltist á 15-20 árum. Hvað á hún
við?
Það er nú ekki bara ég sem hef
áttað mig á þessu. Allir sem
við þýðingar fást hafa fundið þetta.
Ég byggi þessa skoðun mína á þvi
að tungan tekur sífelldum breyting-
um og leikhúsið
þarf að taka mið
af því. Þýðingar
geta verið klassí-
skar sem bók-
menntir en ekki
sem leikhúsverk.
, „ Þó má ekki mis-
eflir Hóvar skilja orð mín
Sigur|onsson þannjg afl þýða
eigi á tískumál eða eltast við götu-
mál. Skáldskapur verkanna verður
alltaf að halda sér og ef texti er
lýrískur á að þýða hann lýrískt. En
sum orð sem hljómuðu vel fyrir
15-20 ámm hljóma hreinlega hjá-
kátlega í dag,“ sagði Inga og bætti
því við að sem leikstjóri ynni hún
aldrei með annað en nýjar þýðingar.
Þýðingar em alltaf vandasamt
verk en segja má að leikritaþýðand-
„Þýðirtgar geta verið klassískar
sem bókmenntir en ekki sem
leikhúsverk," segir Inga Bjamason
leikstjóri.
inn takist tvöfaldan vanda á herð-
ar, því auk þess að vera trúr fmm-
texta höfundar þarf hann að gæta
þess að þýðingin skili innihaldi
verksins til áhorfandans samstund-
is, hún má ekki standa í vegi fyrir
skilningi. Skilyrði er að sjálfsögðu
að fmmtextinn sé búinn þessum
kostum. Þýðing getur tæpast orðið
betri en fyrirmyndin - eða hvað.
Við bóklestur er þessu annan veg
farið, þá hefur lesandinn svigrúm
að vild til umhugsunar.
Hafliði Arngrímsson leikhús-
fræðingur hefur þýtt nokkuð fyrir
leikhús, nú síðast verk Botho
Strauss, Stór og Smár, sem Þjóð-
leikhúsið sýnir þessa dagana. Haf-
liði svaraði fullyrðingunni hér í upp-
hafi á eftirfarandi hátt. „Ég er alls
ekki sammála þessu. Margar eldri
þýðingar sem til eru geta fyllilega
staðist enn í dag. Ég nefni sem
dæmi þýðingu Geirs Kristjánssonar
á Vanja frænda eftir Tsékhov sem
Frú Emelía leiklas í Listasafni ís-
lands í október. Það gerir ekkert
til þó eitt og eitt orð sé framandi
því það minnir okkur einungis á
fjöibreytni tungumálsins. Auðvitað
fer þetta eftir því hvaða leið er far-
in við uppsetningu leikrita; fyrstu
þýðingar Helga Hálfdanarsonar á
verkum Shakespeares em enn í
fullu gildi, þó ekkert banni mönnum
að þýða Shakespeare að nýju og á
annan hátt,“ sagði Hafliði.
Helgi Halfdanarson ritar grein
um Shakespeareþýðingar sínar í
hausthefti Skímis og þar farast
honum m.a. svo orð: „En megin-
kostur málsins (þ.e. íslenskunnar,
innsk. Mbi) er orðaforðinn, sem er
mikill, ekki síst á sviði skáldskapar,
sögu og alþýðlegrar heimspeki. ís-
lenskir þýðendur eiga því hæg
heimatök um mikið fjölskrúð í orð-
færi og stíl, og þurfa jafnvel lítið
að óttast fyrnskú, þó að fanga sé
leitað alllangt aftur í aldir. Slæm
íslensk þýðing er ekki sök málsins,
heldur þýðandans." Svo mörg voru
þau orð.

VZterkurog
KJ hagkvæmur
auglýsingamiðill!
liiCahiti
í Kaupmannahöfn
FÆST
í BLAÐASÖLUNNI
Á JÁRNBRAUTA-
STÖÐINNI,
KASTRUPFLUGVELLI
OG Á RÁÐHÚSTORGI
Úffar Þormóðsson
Þrjar
sólir svartar
Skaldsaga
Þijár sólir svartar er söguleg skáldsaga og greinir
frá atburðum á 16. og 17. öld. Aðalpersónumar eru
hinn frægi manndrápari Axlar-Bjöm og sonur hans
Sveinn skotti sem var alræmdur landshomaflakkari.
Þrjár sólir svartar er óvenjuleg og eftirminnileg
þjóðlífslýsing. í sögunni er margbreytilegt og
ólgandi mannlíf með sérstæðum persónulýsingum
og safaríkri kímni. Hið dulmagnaða örlagatákn, öxin,
hið óhuggulega morðvopn, sem í sögulok birtist í
samtíð okkar og minnir á að enn er illra veðra von.
ÞRJÁR SÓLIR SVARTAR, óvenjuleg saga,
eftirminnileg bók.
,Á enga líst mér eins og þig,
þótt allar fyrir mér virði.
Átján vildu eiga mig
í honum Tálknafirði. “
(Húsgangur)
Verðkr. 2.648
Dreifing:
Innkaupasamband bóksala
Sími 685088
Ulfar Þormóðsson
rithöfundur