Morgunblaðið - 20.12.1988, Qupperneq 48

48
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 20. DESEMBER 1988
Framhaldsskólalögin:
Gildistöku ákvæða
um kostnaðar-
skiptingu frestað
Annarri umræðu um stjórnar-
firumvarp til breytingar á fram-
haldsskólalögunum lauk í efri
deild Alþingis í gær. Frumvarpið
felur í sér, að frestað verði gild-
istöku ákvæða laganna um skóla-
nefndir og skiptingu kostnaðar
milli ríkis og sveitarfélaga. Eiður
Guðnason sagði að frestunin
væri nauðsynleg, þar sem vinna
við reglugerðir væri skammt á
veg komin. Halldór Blöndal sagði
aftur á móti, að fyrir mennta-
málaráðherra vekti, að koma í
veg fyrir að skólanefndir, sem
forveri hans skipaði, tækju til
starfa.
Menntamálaráðherra sagði, að með
því að fresta gildistökunni væri
verið að koma í veg fyrir tvíverkn-
að, sem myndi hljótast af því að
láta þessi ákvæði laganna taka
gildi, þegar ljóst væri að breyta
þyrfti þeim.
Halldór Blöndal tók aftur til
máls og sagði að það sem vekti
fyrir menntamálaráðherra væri að
koma í veg fyrir að skólanefndim-
ar, sem forveri hans skipaði, tækju
til starfa. Hér væri því um flokks-
pólitíska ákvörðun að ræða, en ekki
skólapólitíska.
Mo-frunblaðið/Þorkell
Halldór Blöndal flytur ræðu í efri deild. Steingrímur Hermannsson forsætisráðherra og Halldór Ás-
grímsson sjávarútvegsráðherra hlýða á.
Eiður Guðnason (A/Vl) mæiti
fyrir frumvarpinu við aðra umræðu
síðastliðinn laugardag, sem formað-
ur menntamálanefndar deildarinn-
ar. Hann sagði nauðsynlegt að
fresta gildistöku ákvæða í fram-
haldsskólalögunum um skólanefnd-
ir og skiptingu kostnaðar milli ríkis
og sveitarfélaga, þar sem vinna við
reglugerðir væri skammt á veg
komin.
Danfríður Skarphéðinsdóttir
(Kvl/Rvk) vísaði til andstöðu skóla-
manna við þessa frestun og benti
á að sveitarfélög hefðu gert fjár-
hagsáætlanir sínar með tilliti til
þess, að lögin tækju gildi um næstu
áramót og ríkið bæri stærri hlut
kostnaðar við framhaldsskólana á
næsta ári en verið hefur.
Þegar Danfríður hafði iokið máli
sínu var fundi frestað til mánu-
dags. Þegar umræður hófust aftur
þá var Halldór Blöndal (S/Ne)
fyrstur á mælendaskrá. Hann fjall-
aði allítarlega um störf skólanefnda
í framhaldsskólum og las upp
ákvæði framhaldsskólalaganna þar
að lútandi. Spurði Halldór mennta-
málaráðherra, hvaða tæknilegu at-
riði það væru, sem gerðu frestun á
giidistöku þessara ákvæða laganna
óhjákvæmilega.
Svavar Gestsson menntamála-
ráðherra sagði að á þessum grein-
um laganna væru veigamiklir
tæknilegir gallar, til dæmis hvað
varðaði rekstur skólanna. í raun
væri verið að koma upp nýrri út-
gáfu úrelts daggjaldakerfis.
Bráðabirgðalögin til íyrstu umræðu í neðri deild:
Tap ftystingarinnar 11% í ár
- segir forsætisráðherra
BRÁÐABIRGÐALÖG ríkisstjórnarinnar komu til fyrstu umræðu í
neðri deild Alþingis síðdegis í gær. Forsætisráðherra mælti fyrir
bráðabirgðalögunum en um er að ræða tvö frumvörp, annað til stað-
festingar á bráðabirgðalögunum frá því í mai með siðari breytingum
og hitt er til staðfestingar á bráðabirgðalögum rikissljórnarinnar
firá því i september. Sagði hann einnig að staða sjávarútvegsins
væri nú mun verri en i september. Samkvæmt athugun sem hann
hefði látið gera væri tap frystingarinnar 11% í ár og skuldastaðan
mjög slæm. Stjórnarandstaðan gagnrýndi forsætisráðherra m.a. fyr-
ir að láta semja mikið af skýrslum en grípa ekki til neinna aðgerða.
Steingrímur Hermannsson
forsætisráðherra fjallaði nokkuð
um efnisatriði frumvarpanna og
sagði meðal annars, að meginatriði
hinna fyrri hefði verið að fram-
lengja alla kjarasamninga til 10.
apríl 1989 og binda þá við Akur-
eyrarsamningana frá því í febrúar.
Bráðabirgðalögin frá því í septem-
ber áttu hins vegar, að sögn forsæt-
isráðherra, að treysta stöðu at-
vinnuveganna með skuldbreytingu
og breytingum hjá Verðjöfnunar-
sjóði fískiðnaðarins.
Forsætisráðherra sagði að í júlí-
lok hefði flestum verið ljóst, að
kanna þyrfti stöðu atvinnuveganna
ýtarlega. Rifjaði hann síðan upp
skipun forstjóranefndarinnar svo-
kölluðu, og tiilögur hennar um nið-
Þingsályktunartillaga:
Dómsmálaráð-
herra efli löggæslu
Guðmundur H. Garðarsson
(S/Rvk) og átta aðrir þingmenn
Sjálfstæðisflokksins hafa lagt
fram tillögu til þingsályktunar,
þar sem skorað er á dómsmálaráð-
herra að grípa nú þegar til ráð-
stafana, er feli í sér eflingu lög-
gæslu í landinu. I greinargerð með
tillögunni er fjallað um nauðsyn
heilbrigðrar og öflugrar löggæslu
og visað til nýútkominna upplýs-
inga um ófullnægjandi aðbúnað
islensku Iöggæslunnar, svo sem
skýrslu Lögreglufélags
Reykjavíkur.
I greinargerðinni segir meðal ann-
ars, að heilbrigð og öfiug löggæsla
sé einn af homsteinum lýðræðislegra
stjómarhátta. Því sé mikilvægt, að
ætíð sé svo búið að lögreglunni, að
hún geti mætt þeim kröfum, sem til
hennar eru gerðar.
Sagt er, að frumskylda löggæsl-
unnar sé fólgin í að veita fólki nauð-
synlega vemd gagnvart misindis- og
afbrotamönnum, og að auki hafi
hlutdeild löggæslunnar í útfærslu
umferðarmála aukist ár frá ári. Einn-
ig er minnt á, að íslendingar hafi
ekki farið varhluta af þeirri alvarlegu
þróun, sem fylgir mikilli útbreiðslu
og neyslu fíkniefna og sagt að nútí-
malöggæsla verði að mæta með öll-
um ráðum þeim aðilum, sem standa
að dreifíngu og sölu fíkniefna.
í greinargerðinni segir að iokum,
að starfssvið löggæslunnar á íslandi
sé orðið gífurlega yfírgripsmikið, en
ekki hafi verið búið að henni sem
skyldi. Stefnt sé að feigðarósi og
ekki seinna vænna að löggæslumálin
verði tekin föstum tökum f fullu sam-
ræmi við nútímakröfur og aðsteðj-
andi hættur.
urfærslu. Erfitt hefði reynst að ná
samkomulagi í stjórninni, Sjálf-
stæðisflokkurinn hefði talið þörf á
meiri gengisfellingu en Framsókn-
armenn og Alþýðuflokksmenn
hefðu talið fært, og til þess mætti
rekja stjórnarslitin í haust.
I máli forsætisráðherra kom enn
fremur fram, að ástand atvinnuveg-
anna væri nú mun verra en talið
var í september. Sagðist hann hafa
látið skoða stöðu fjölmargra fyrir-
tækja í sjávarútvegi og hefði meðal
annars komið í-ljós, að tap í fryst-
ingunni væri tæplega 11% í ár og
skuldastaðan væri afar slæm. Sagði
hann að gengisfelling kæmi að litl-
um notum við þessar aðstæður,
nema mjög róttækum hliðarráðstöf-
unum væri beitt.
Forsætisráðherra sagði að lok-
um, að allar þær ráðstafanir sem
hann hefði greint frá væru undir-
búningur undir aðgerðir, sem leyst
gætu vandann til lengri tíma. Sagð-
ist hann bjóðast til að semja við
stjómarandstöðuna um þau mál
eftir áramótin.
Skýrslur forsætisráðherra
Þorsteinn Pálsson, formaður
Sjálfstæðisflokksins, sagði að því
hefði verið haldið fram, m.a. af for-
sætisráðherra, að aðgerðimar í maí
hefðu ekki skilað neinum árangri.
Forsætisráðherra hefði verið mjög
duglegur við að fá skýrslur frá Þjóð-
hagsstofnun um efnahagsvandann
og sagði Þorsteinn að fróðlegt væri
að fá skýrslu um hver staða sjávar-
útvegsins væri nú ef ekki hefði
verið gripið til þessara aðgerða.
Hve margir væru þá atvinnulausir?
Hversu háar væm þá útflutnings-
tekjur Islendinga? Sagði Þorsteinn
að þá hefðu höfuðatvinnuvegimir
stöðvast svo mánuðum skipti og
væri skrýtið af forsætisráðherra að
halda því fram að aðgerðirnar hefðu
ekki skilað sér. Gengisbreytingin í
maí hefði þó vissulega ekki dugað
að öllu leyti til að vega upp launa-
hækkanir. Raungengisbreytingin
hefði ekki verið nægjanleg.
Þá hefði líka virst samstaða um
hliðarráðstafanir en nú hefði komið
í ljós að tveir þingmenn Alþýðu-
flokksins hefðu bókað að þeir
styddu ekki þann hluta bráða-
birgðalaganna sem sneri að kjara-
samningum. Þetta hefði þó aldrei
komið fram í tíð síðustu ríkisstjórn-
ar.
Þorsteinn ræddi einnig niður-
stöður þeirrar nefndar fulltrúa at-
vinnulífsins sem skilaði tillögum
sínum um aðgerðir í efnahagsmál-
um síðastliðið haust. Megintillögur
þeirrar nefndar hefðu verið minni
ríkisumsvif og minni erlendar lán-
tökur. Harmaði Þorsteinr. að ríkis-
stjómin virti nú þessar megintillög-
ur nefndarinnar að vettugi. Nefndin
hefði einnig viljað athuga hvort sk.
niðurfærsluleið væri fær en komið
hefði í ljós að svo var ekki af tækni-
legum ástæðum. Það hefði líka
mátt ætla að þeir tveir þingmenn
Alþýðuflokksins, sem vom mót-
fallnir lögbindingu kjarasamningu,
hefðu einnig verið á móti lögbund-
inni iækkun launataxta.
Þorsteinn sagði engar ráðstafan-
ir vera á döfínni í efnahagsmálum
af hálfu ríkisstjómarinnar. Það sem
þegar hefði verið gert væri að mati
stjómarliða einungis biðleikur. For-
sætisráðherra hefði sagt að þjóðin
væri komin nær þjóðargjaldþroti en
nokkm sinni fyrr en virtist síðan
tala um þá menn í þriðju þersónu
sem drægju upp dökka mynd af
stöðunni þegar hann hugsaði upp-
hátt á síðum Morgunblaðsins.
Ekki væri gerð krafa til ríkis-
stjómarinnar um að hún gripi til
aðgerða sem umsvifalaust leystu
vandann í einni svipan. Slíkt væri
ómögulegt og ábyrgðarleysi að
kreijast þess. Það yrði þó að koma
í veg fyrir að sjávarútvegurinn og
iðnaðurinn stöðvuðust. Gengið væri
of hátt skráð og það leysti engan
vanda að taka meiri og meiri erlend
lán. Eins og staðan væri nú væri
verið að reka vel rekin atvinnufyrir-
tæki ofan í svaðið. Það væri hryggi-
legt til þess að vita að Framsóknar-
flokkurinn sem hefði haft áhuga á
að grípa til aðgerða skyldi láta þetta
viðgangast.
Óseld spariskírteini
fyrir 2 milljarða
Þorsteinn sagði ekkert hafa orðið
úr boðuðum aðgerðum stjómarinn-
ar. Það hefði átt að lækka raforku-
verð til fiskvinnslunnar en ekkert
orðið úr því. Það hefði einnig átt
að lækka vexti. Að nafninu til hefðu
nafnvextir vissulega lækkað sem
væri eðlilegt í kjölfar lækkandi
verðbólgu og verðstöðvunar. Raun-
vextir hefðu hins vegar ekki lækk-
að. Þó að vextir á spariskírteinum
hefðu verið lækkaðir þá hjálpaði
það lítið þar sem þau seldust ekki
lengur. Sagði Þorsteinn að bank-
amir sætu nú uppi með 2 milljarða
af óseldum spariskírteinum. Ef þau
seldust ekki nú hvemig ættu þau
þá að seijast á næsta ári? Flest
benti iíka til að bréf úr Stefánssjóði
yrðu seld með miklum afföllum og
mun hærri vöxtum en á þau væri
skráð.
í lok ræðu sinnar ræddi Þorsteinn
Pálsson boðaðar skattahækkanir
ríkisstjómarinnar. Á meðan Fram-
sóknarflokkurinn pantaði fleiri og
fleiri skýrslur kæmu fjárlög sem
byggðu á stóraukinni skattheimtu
og erlendum lántökum. Þegar at-
vinnuvegimir hefðu ekki rekstrar-
gmndvöll minnkuðu umsvif í þjóð-
félaginu. Ef ríkisstjórnin ætlaði að
fá auknar tekjur í ríkissjóð af
minnkandi tekjum fólks þyrfti að
auka skatthlutföllin verulega. Þá
myndu umsvifín og tekjur fólks
minnka enn meira sem þýddi það
að enn þyrftu stjórnarliðar að koma
og hækka skatta. Alþýðuflokkurinn
styddi auðvitað þessa stefnu enda
hefði flokkurinn tekið einhverja
mestu kúvendingu sem sést hefði í
íslenskum stjórnmálum. Það væri
verið að bijóta niður þær miklu
skattkerfísbreytingar sem gerðar
hefðu verið og Alþýðuflokkurinn
m.a. stært sig af. Fjármálaráðherra
Alþýðubandalagsins sem fyrr á
þessu ári hefði sagt forvera sinn í
embætti vera brennimerktan vegna
matarskattsins segði nú að þeirri
skattheimtu yrði að halda áfram
en að auki hækka vörugjald en
lækkun þess hefði verið óijúfanleg-
ur þáttur skattkerfisbreytinganna.
Árás á launafólk
Kristín Halldórsdóttir
(Kvl/Rn) las upp úr ályktun sem
þingflokkur Alþýðubandalagsins
samþykkti síðastliðinn ágúst þar
sem fyrirhugaðri setningu bráða-
birgðalaga var mótmælt. Sagði
Kristín að nokkrum mánuðum síðar
stæði síðan Alþýðubandalagið sjálft
að því að setja bráðabirgðalög og
ætti hver fyrir sig að dæma þennan
málflutning og þessi snöru sinna-
skipti. Það væri að hennar mati að
koma betur og betur í ljós hversu
mikil ósvífni það var að setja þessi
bráðabirgðalög. Þingmenn Kvenna-
listans hefðu strax þegar þau voru
sett krafist þess að þau yrðu tekin
til umræðu á Alþingi til að sjá hvern
stuðning þau hefðu. Nú væru þau
loks komin til kasta Alþingis og
hefðu þingmenn Kvennalistans í
efri deild fjallað um þau þar í löngu
máli. Sagði Kristín það vera óveij-
andi að stjómvöld skyldu ráðast á
launafólk með þessum hætti. Út-
spil forsætisráðherra í efri deiid
breytti þar engu um. Viðleitni hans
og breytt afstaða Sjálfstæðisflokks-
ins vekti þó vonir um að frekari
breytingar myndu nást fram í neðri
deild.
Það ámælisverðasta í stefnu
stjómarinnar væri þó að meðan
sett væri þak á almenn laun væri
lagt til að breyta skattalögunum.
Þetta væri ólíðandi og ætti að skoða
sem sérstaka árás á launafólk, auk