Morgunblaðið - 30.12.1988, Qupperneq 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 30. DESEMBER 1988
Bandaríkin:
Herstöðvum fækk-
að í spamaðarskyni
Washington. Reuter.
TÓLF manna nefiid, sem skipuð er af Bandaríkjaþingi og í eru
menn úr hernum, atvinnulífinu og ríkisstjórn, ljóstraði í gœr upp
um mikið leyndarmál. Þá skýrði hún frá þvf hvaða herstöðvum í
Bandaríkjunum yrði lokað til að unnt mætti verða að spara tvo
milljarða dollara hið minnsta.
Reuter
Sýrlenskir og líbanskir hermenn virða fyrir sér leifarnar af bíl,
hlöðnum sprengiefiii, sem sprengdur var i loft upp i Beirút í Libanon
i gær, nokkrum metrum frá einni varðstöð Sýrlendinga í borginni.
Enginn fórst en einn maður slasaðist. ísraelar gerðu í gær hefndarár-
ásir á stöðvar skæruliða Amal-shíta i Suður-Libanon en ísraelar
saka þá um að veita palestínskum skæruliðum aðstoð er þeir laum-
ast yfir landamæri ísraels og Libanons.
Friðarumleitanir í Mið-Austurlöndum:
Þessa leyndarmáls hefur verið
betur gætt en nokkurs annars enda
þykir enginn öfundsverður af því
að ákveða hvaða herstöðvum af
samtals 3.800 um öll Bandaríkin
skal lokað með ófyrirséðum afleið-
ingum, ekki aðeins fyrir hermenn-
ina, heldur ekki síður fyrir viðkom-
andi sveitarfélög. Er enda búist við,
að víða verði rekið upp mikið rama-
kvein.
Shamir segir Egypta
gegna lykilhlutverki
Utanrikisráðherrar Egyptalands og^ísra-
els sagðir ætla að funda í næsta mánuði
Jerúsalem, Beirút. Reuter.
YITZHAK Shamir, forsætisráðherra ísraels, sagði i viðtali við frétta-
menn Reuters-fréttastofunnar í gær að hann vonaðist til að geta
lagt fram nýja friðaráætlun innan tveggja mánaða. Sagði hann að
samkvæmt áætluninni myndu Egyptar gegna hlutverki milligöngu-
manns i viðræðum ísraela við arabariki og Palestinumenn. Til greina
kæmi að leyfa Palestínumönnum á hernumdu svæðunum að kjósa
eigin fulltrúa til friðarviðræðna ef uppreisn þeirra, sem staðið hefur
í rúmt ár, yrði hætt.
Shamir sagðist enn andvígur
hugmyndum um alþjóðlega friðar-
ráðstefnu um vandamálin fyrir
botni Miðjarðarhafs og viðræðum
við Frelsissamtök Palestínumanna
(PLO) en Egyptar eru hlynntir
hvorttveggja.
Forsætisráðherrann sagði að
risaveldin tvö, Bandaríkin og Sov-
étríkin, gætu gegnt mikilvægu hlut-
verki við að koma á friði. Aðstoðar-
menn Shamirs segja að líklega
muni forsætisráðherrann skýra frá
áætlun 'sinni í smátriðum um það
leyti er hann fer í opinbera heim-
sókn til Bandaríkjanna í febrúar eða
mars næstkomandi.
Heimildarmenn í ísrael segja að
utanríkisráðherra landsins, Moshe
Arens, muni ræða við egypskan
starfsbróður sinn, Esmat Abdel-
Meguid, á ráðstefnu um efnavopn
sem haldin verður í París í janúar.
Sagt er að einnig verði reynt að
koma á fundi þeirra Arens og Edu-
ards Shevardnadze, utanríkisráð-
herra Sovétríkjanna.
Nokkrir leiðtoga uppreisnar Pa-
lestínumanna á hemumdu svæðun-
um í ísrael hafa reifað þá hugmynd
að gert verði vopnahlé ef ísraels-
stjóm sleppi 1500 pólitískum föng-
um úr röðum Palestínumanna úr
haldi, leggi niður einangrunarbúðir,
hætti að reka menn úr landi, dragi
herlið sitt á brott frá þéttbýlissvæð-
um Palestínumanna, opni á ný pa-
lestínska háskóla og leyfi kosningar
á hemumdu svæðunum. ísraelski
forsætisráðherrann vildi ekki
beinlínis segja álit sitt á hugmynd-
inni en ítrekaði aðeins fyrri um-
mæli sín þess efnis að ofbeldi yrði
að linna á hemumdu svæðunum;
fyrr yrði ekki hægt að hefja samn-
ingaumleitanir.
Síðastliðna tvo mánuði hefur
mikið verið rætt um þetta mál í
íjölmiðlum, sem hafa reynt að geta
sér til um hvaða herstöðvar og hve
margar yrðu fyrir niðurskurðar-
hnífnum. í sumum hafa verið nefnd-
ar allt að 50, í öðmm ekki færri
en 24 og spamaðurinn talinn geta
orðið frá tveimur og upp í fimm
milljarða dollara.
Frank Carlucci vamarmálaráð-
herra valdi nefndina, sem er skipuð
mönnum úr báðum flokkum, á
síðasta vori að beiðni þingsins og
fól henni þetta erfiða verk eh þess
má geta, að í Bandaríkjunum hefur
engum herstöðvum verið lokað í 11
ár. Fram að því hafði Pentagon eða
bandaríska vamarmálaráðuneytið
reglulega lagt niður herstöðvar,
sem þóttu úr sér gengnar, og spar-
að þannig bandarískum skattgreið-
endum um 5,6 milljarða dollara
árlega. Síðan hafa hins vegar
byggðasjónarmið og ásakanir um
flokkspólitík og fyrirgreiðslu staðið
í veginum.
Herstöðvunum lokað 1.
janúar 1990
Nefndin beindi einkum sjónum
sínum að 871 herstöð meðal þeirra
stærstu og nú þegar listinn hefur
verið birtur getur Carlucci velt hon-
um fyrir sér fram til miðs janúar.
Almennt er búist við, að hann fall-
ist á úrskurð nefndarinnar í heild.
Þingið verður síðan að taka afstöðu
til hans fyrir miðjan apríl en tillög-
umar er ekki hægt að fella nema
meirihluti í báðum deildum sé því
samþykkur. Ef þingið samþykkir
verður hafist handa við að loka
herstöðvunum 1. janúar árið 1990.
Nefndarmenn hafa farið vítt og
breitt um Bandaríkin og skoðað
margar herstöðvar en lokadómir.n
felldu þeir á löngum fundi í Was-
hington um miðjan desember. Vom
þykkar gardínur fyrir gluggum og
engum óviðkomandi hleypt inn í
húsið fyrr en búið var að læsa nið-
ur öll skjöl og fyrirkoma hveiju ein-
asta pappírssnifsi.
Súdan:
Skotíð á mótmælendur
Khartoum. Reuter.
LÖGREGLA hóf skothríð á hóp
manna sem héldu uppi mótmæl-
um á götum Khartoum í gær
þrátt fyrir loforð stjórnvalda um
að láta af fyrri áformum um að
hækka verð á matvælum. Ekki
var greint frá mannfalli i átökun-
um. Talsmaður ríkisstjórnarinn-
ar sagði í gær að þess væri
skammt að bíða að mynduð yrði
ný ríkisstjórn í kjölfar þess að
Lýðræðiseiningarflokkurinn
(DUP) sleit stjórnarsamstarfínu.
Súdanska þingið hafnaði á mið-
vikudag friðartilboði DUP til
skæruliða Frelsissamtaka Súdana
(SPLA) með þeim afleiðingum að
DUP sleit stjómarsamstarfinu.
Tuttugu sæti eru á súdanska þing-
inu og sex þingmenn koma frá
DUP. Framtíð samsteypustjómar-
injiar er því ótrygg og að sögn arab-
ískra stjómarerindreka hafa áform
um að binda endi á borgarastyrjöld,
sem staðið hefur í fimm ár í suður-
hluta landsins, nær því mnnið út í
sandinn. Stjómarerindrekar telja
einnig hugsanlegt að stjómvöld
geti ekki lengur reitt sig á fjár-
hagsaðstoð frá íhaldssömum ara-
baríkjum og vestrænum ríkjum í
kjölfar brottgöngu DUP.
Bretland:
Eitt einasta orð varð
ráðherranum að falli
Þar sem tekið er mark á máli
manna getur munurinn á „flest“
og „mörg“ riðið baggamuninn
The Observer
FYRR í þessum mánuði kom upp salmonellusýking í eggjum í
Bretlandi og þótti hún að sjálfsögðu mjög alvarlegt mál. Það var
þó ekki sýkingin sjálf, sem varð til að gera málið eftirminnlegra
mörgum öðrum, heldur yfirlýsingar eins ráðherrans, Edwinu
Currie aðstoðarheilbrigðisráðherra. í Bretlandi og í breskum
stjórnmálum hefur það lengi tíðkast að taka mark á því, sem
menn segja, og Currie varð hált á því. Hún þótti ganga of langt
og neyddist af þeim sökum til að segja af sér.
Breskir §ölmiðlar hafa gert sér
mikinn mat úr þessu máli, einkum
yfírlýsingagleði ráðherrans, og
kemur þar fram, að það hafi að-
eins verið eitt einasta orð, sem
gerði gæfumuninn fyrir Edwinu
Currie. Það var orðið „flest", á
ensku most. Er það álit margra,
að hefði hún forðast það en sagt
í staðinn í frægu viðtali við ITN-
sjónvarpsstöðina, að „rnörg", á
ensku much, eggjanna „eru því
miður sýkt af salmonellu", væri
hún ennþá aðstoðarheilbrigðisráð-
herra í bresku stjóminni.
Um Edwinu Currie er það ann-
ars sagt, að það hafi hingað til
ekki verið hennar aðal að gæta
hófs í orðavali enda hafi hún sýnt
það á sínum stutta ráðherraferli,
að hún sé manneskja, sem líki það
best að láta allt flakka. Hefur í
því sambandi verið rifjað upp
ýmislegt, sem hún hefur látið sér
um munn fara. Einu sinni sagði
hún til dæmis um Norður-Eng-
lendinga, að þeir úðuðu í sig óholl-
um mat og kallaði þá „búðingsæt-
ur“, og um gamla fólkið sagði
hún, að það gæti sem best haldið
á sér hita með því að klæðast
ullarflíkum og orðið sér úti um
fé með því að veðsetja húsin.
Currie hefur tekist að vekja á
sér mikla athygli með þessum
yfirlýsingum og öðrum álíka en
þegar salmonellusýkmgin kom
upp þótti mörgum sem steininn
tæki úr. Að sjálfsögðu átti hún
að láta málið til sín taka en þegar
hún sagði, að „flest" eggin frá
enskum eggjabændum væru sýkt,
var mönnum nóg boðið. í breskum
fjölmiðlum er það raunar haft eft-
ir ónefndum embættismanni í
heilbrigðisráðuneytinu, að erfitt
sé að sanna, að Currie hafi rangt
fyrir sér „en allt bendir þó til, að
hún hafi gert úlfalda úr mýflugu".
Afleiðingamar létu heldur ekki
á sér standa. Um miðjan mánuð-
inn höfðu safnast fyrir 400 millj-
ónir óseldra eggja í 900 stærstu
hænsnabúunum og 20 milljónir
bættust við á hveijum degi. Fram-
leiðendur mátu þá tjónið á rúm-
lega tvo milljarða ísl. kr. og höfðu
neyðst til að slátra þúsundum
kjúklinga vegna þess, að þeir
Rcuter
Edwina Currie, fyrrverandi
aðstoðarheilbrigðisráðherra.
höfðu ekki efni á að fóðra þá.
Edwina Currie varð að segja
af sér, um það voru allir sam-
mála, og vegna þess, að nú „gekk
hún of langt" eins og Robin Cook,
talsmaður stjómarandstöðunnar,
sagði á þingi.
Edwina Currie er kannski
ágætt dæmi um manneskju, sem
hefur það ekki allajafna að leiðar-
ljósi, að orð skuli standa, og sést
því ekki fyrir í yfirlýsingunum.
Sumir landa hennar em þó á allt
öðru máli. Þeir segja, að Currie
hafi alltaf vitað hvað hún var að
segja. Yfírlýsingamar hafí verið
úthugsaðar, til þess gerðar að
um, sem yfirlýsingar aðstoðar-
heilbrigðisráðherrans höfðu
valdið eggjabændum, efiidi
rikisstjórnin til auglýsingaher-
ferðar í blöðum og öðrum (jöl-
miðlum. Myndin er af heilsíðu-
auglýsingu um „eggin og stað-
reyndimar“.
vekja á henni rækilega athygli en
vera þó um leið innan markanna.
Eggjamálið sé því bara slys og
undantekning á reglunni hvað
hana varðar. Spá sumir því að
hún eigi eftir að rísa til vegs og
virðingar í pólitíkinni á ný og jafn-
vel feta í fótspor Margaretar
Thatcher.