Morgunblaðið - 30.12.1988, Side 32

32
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 30. DESEMBER 1988
Skortur á upplýsing-
um í ferðaþjónustu
Rangar flárfestingar? Misheppnuð markaðssetning?
eftir Björn S.
Lárusson
Það er kunnara en frá þurfi að
segja að hvers konar gagna- og
upplýsingasöfnun er nauðsynleg
hverri atvinnugrein. Þetta á bæði
við um markaðinn (eftirspuminga)
og framleiðsluna (framboðið). Það
er t.a.m. sjávarútvegi nauðsyniegt
að vita nokkum veginn stofnstærð
físks í sjónum og neysluvenjur á
þeim mörkuðum sem unnið er á eða
smáauglýsingar
félagslíf
-AA_4_A_*ÆAA ...x A-
Aðventkirkjan,
Ingólfsstræti 19
Biblíulestur kl. 9.45. Lofsöngs-
og áramótaguöþjónusta kl.
11.00. Fjölbreyttur söngur.
Blandaöur kór. Tvöfaldur karla-
kvartett. Einsöngur og tvísöng-
ur. Prestur og söngstjóri Jón
Hjörleifur Jónsson. Viö orgelið
Krystyna Cortes. Undirleikur á
slaghörpu, Sólveig Jónsson.
*Hjálpræðis-
herinn
y Kirkjustræti 2
Föstudag 30. des. kl. 20.00:
Norrann jólafagnaður. Garðar
Ragnarsson talar og ungt fólk
tekur lagið. Veitingar. Hátiðin fer
fram á skandínavísku.
Nýársdag kl. 16.00: Nýársfagn-
aður. Kapteinarnir Anne Marie
og Harold Reinholdtsen flokks-
foringjar stjórnar og tala. Allir
velkomnir.
ætlunin er að sækja inná. Án þess-
ara upplýsinga er erfítt að móta
fískveiðistefnu eða ákvarða um íjár-
festingar í sjávarútvegi. Atvinnu-
greinin ferðaþjónusta er þama ekki
undanskilin. Vemlega hefur skort
á upplýsingar sem koma mættu að
gagni við uppbyggingu og markaðs-
sókn í ferðaþjónustu.
Einu handbæm upplýsingamar
em gistináttatalning á gististöðum
sem fer fram á vegum Hagstofu
Islands og talning útlendingaeftir-
lits tollgæslunnar á fjölda ferða-
manna inn og út úr landi. Þessar
upplýsingar má kalla gmndvallar-
upplýsingar en þær em hvergi
nærri tæmandi til raunhæfrar
áætlanagerðar í uppbyggingu eða
markaðssókn.
Á undanfömum ámm hefur upp-
bygging betri hótela og veitinga-
staða verið mjög hröð til að koma
til móts við viðskiptaferðalanga og
ráðstefnugesti á meðan minna hef-
ur farið fyrir skipulagi og upp-
byggingu á ferðamannastöðum (að-
dráttarafli ferðamannsins) og öðr-
um áningarstöðum s.s. tjaldstæð-
um.
Við hljótum að spyija okkur
hvort sú uppbygging sem átt hefur
sér stað sé í samræmi við ferðavenj-
ur þeirra sem hingað koma, m.ö.o.
hvort við komum til móts við mark-
aðinn eins og hann er í dag með
uppbyggingunni. Við hljótum einnig
að spyija okkur hversu stór sá
markaður er, sem þessum hótelum
og veitingastöðum sem byggð hafa
verið er ætlað að þjóna. Þær spum-
ingar verða einnig sífellt áleitnari
hve mikið hver einstakur ferðamað-
ur skilur eftir í tekjur til ferðaþjón-
ustunnar og hvort þær tekjur gætu
orðið meiri með breyttum áherslum
og breyttri forgangsröð verkefna.
Þeir sem staðið hafa fyrir þessum
áherslum í uppbyggingu ferðaþjón-
ustunnar undanfarin ár benda rétti-
„Þad er forgangsverk-
efiii í íslenskri ferða-
þjónustu á næstu árum
að afla upplýsinga svo
koma megi í veg fyrir
rangar og óarðbærar
Qárfestingar.“
lega á að góð hótel með góða að-
stöðu séu forsenda þess að hægt
sé að sinna ráðstefnum og fundum
en það eru þeir ferðamenn sem
skila mestu tekjum til ferðaþjón-
ustunnar auk þeirra ferðamanna
sem dveljast á ákveðnum stöðum
til endurhæfíngar og heilsubótar.
En hvað er þessi markaður stór og
hvað getum við átt von á að fá stór-
an hluta af honum? Er fjarlægð
okkar frá markaðnum (kostnaður-
inn við að koma hingað) of mikil?
Getur verið að erfíðleikar í hótel-
og veitingarekstri eigi sér aðrar
orsakir en lítið eigið fé, háan fjár-
magnskostnað og lausafjárskort,
t.d. vanþekkingu og vanmat á
markaðsaðstæðum? Eru hinar
miklu fjárfestingar f hótelum og
veitingahúsum í samræmi við mark-
aðinn og ef svo er ekki hvað kostar
að vinna þeim markað? Þessum
spumingum er ekki hægt að svara
fullnægjandi nema með því að
kryfja ferðaþjónustuna til mergjar
með athugunum og rannsóknum á
markaðnum. Lítið hefur farið fyrir
slíku hingað til, jafnvel í umræð-
unni um ferðamálastefnu, sem
hvorki verður fugl né fiskur án
slíkra athugana og rannsókna.
Þegar ég vann að þýðingu bókar
um markaðssetningu ferðaþjónustu
sem kom út hjá Iðunni í haust var
mér enn betur ljóst að gagna- og
upplýsingasöfnun hér á landi er á
algjöru frumstigi. Það má benda á
að kennsla er hafín í framhaldsskól-
um í ferðamálum án tölfræðilegra
upplýsinga utan þeirra sem áður
er getið. Upplýsingar um þjóð-
hagslegt mikilvægi ferðaþjón-
ustunnar eru töluvert á reiki vegna
þess að atvinnugreinin ferðaþjón-
usta er ekki skilgreind sem slík og
stefna í ferðamálum hefur ekki ver-
ið mörkuð.
I framhaldi af þýðingu bókarinn-
ar lagði ég út í það að kanna ferða-
venjur útlendinga á íslandi. í sam-
vinnu við tollgæsluna á Keflavíkur-
flugvelli og flugfélögin var spum-
ingablöðum dreift til útlendra ferða-
manna á leið úr landi og þeim safn-
að saman um borð í flugvélunum
auk þess sem gerð var könnun við
eina brottför Norrænu frá Seyðis-
fírði. Könnunin fór fram eina viku
í maí, eina viku í júlí og eina viku
í nóvember. Niðurstöður munu
liggja fyrir um áramót. I könnun-
inni var m.a. spurt um um gisti-
máta, lengd dvalar, hvaða lands-
hlutar voru heimsóttir, kostnað við
ferðina og hvað varð til þess að
menn komu hingað. Niðurstöður
könnunarinnar voru seldar fyrir-
fram til fyrirtækja og stofnana í
ferðaþjónustu. Sótt var um íjárveit-
ingu til Alþingis vegna stofnkostn-
aðar sem ekki hefur verið afgreidd
enn. Undirtektir fyrirtækja voru
mjög góðar. Þó kom mér á óvart
að Ferðamálasjóður sem veitir fé
til ijárfestinga hafði ekki áhuga á
niðurstöðunum.
Nú þegar liggja fyrir upplýsingar
úr könnuninni sem benda til þess
að uppbyggingin sem við höfum
staðið að undanfarin ár sé í veiga-
miklum atriðum ekki í samræmi við
raunveruleika ferðaþjónustunnar á
íslandi. Getur verið að hér sé kom-
in orsök fyrir erfíðleikum og stöðn-
un í íslenskum ferðamálum sem við
stöndum frammi fyrir? Yfirgnæf-
andi meirihluti þeirra sem svöruðu
kvörtuðu yfír óheyrilegu verði á
mat. Getur það verið vegna þess
að veitingastaðimir eru ætlaðir allt
öðrum hópi viðskiptavina, meðvitað
eða ómeðvitað? Við íslendingar
kvörtum undan of miklum átroðn-
ingi á helstu viðkomustöðum ferða-
manna. Getur það verið vegna þess
að ferðavenjur þeirra ferðamanna’
sem hingað koma séu öðruvísi en
við höfum hingað til ímyndað okk-
ur? Ef til vill er áleitnasta spuming-
in sú hvort við séum að tapa tekjum
vegna stefnuleysis og rangrar upp-
byggingar sem er bein afleiðing
þess að upplýsingar skortir.
Hvers vegna hefur ekki verið
reynt að afla þessara upplýsinga
fyrr? Fé hefur skort til þess að afla
þeirra segja forráðamenn ferða-
þjónustunnar og það eru í sjálfu sér
gild rök. En hér vantar einnig að
mínu mati betra skipulag, aðra for-
gangsröð verkefna og betri nýtingu
á því litla fé sem fæst til ferða-
mála. I þessu sambandi má setja
stórt spumingarmerki við Ferða-
málaráð íslands. Til hvers að vera
að kosta Ferðamálaráð Islands sem
einungis fær fjárveitingu fyrir skrif-
stofukostnaði? Er þetta skrifstofa,
skrifstofunnar vegna, Parkinsons-
lögmálið í reynd eða atvinnubóta-
vinna? Það er forgangsverkefni í
íslenskri ferðaþjónustu á næstu
ámm að afla upplýsinga svo koma
megi í veg fyrir rangar og óarð-
bærar fjárfestingar. Við höfum ein-
faldlega ekki efni á því að láta reka
á reiðanum í þeim efnum.
Að mínu mati ætti forgangsröð
verkefna í ferðaþjónustu að vera
þessi:
1. Rannsóknir. Könnun og rann-
sókn á ferðaþjónustunni hér innan-
lands og á ferðavenjum íslendinga
til útlanda til að fá glögga mynd
af umfangi hennar og markaðnum
sjálfum.
2. Skipulag. Betra skipulag
ferðaþjónustunnar innanlands til
þess að mæta kröfum markaðarins
og til að uppbyggingin geti orðið í
samræmi við hann. Auk þess að
vinna betur saman að sameiginleg-
um markmiðum samfara eðlilegri
samkeppni. Mörkuð ferðamála-
stefna sem byggir á stöðu ferða-
þjónustunnar í dag og framtíðar-
möguleikum.
3. Sala. Samræmdar aðgerðir í
sölumálum og betra skipulag í
markaðssókn og nýsköpun í ferða-
þjónustu.
Mörgum þykir þetta ef til vill of
almennt orðað en hægt væri að
skrifa langt og ítarlegt mál um
hvert og eitt atriði en það verður
að bíða betri tíma.
Höfundur er mennt&ður í mark-
aðs- og skipulagsmálum ferða-
þjónustu.
atvinna — atvinna — atvinna — atvinna — atvinna — atvinna
Stýrimaður
vélavörður og háseti óskast á Arney KE 50.
Upplýsingar í símum 92-37691 og 92-12305.
(f
Fulltrúi
Fulltrúi óskast til starfa á skrifstofu Rann-
sóknastofnunar fiskiðnaðarins.
Starf fulltrúa felst m.a. í ritvinnslu, útskrift
reikninga og annarri tölvuvinnslu ásamt al-
mennum skrifstofustörfum.
Umsækjendur þurfa að hafa stúdentspróf
og einhverja reynslu af notkun tölva.
Skriflegar umsóknir berist stofnuninni,
Skúlagötu4,101 Reykjavík, fyrirö. janúarnk.
Nánari upplýsingar gefur skrifstofustjóri í
síma 20240 á milli kl. 13.00 og 15.00.
Vélavörð og
1. stýrimann
vantar á Geirfugl GK 66, sem fer á netaveið-
ar frá Grindavík.
Upplýsingar í símum 92-68434 og 92-68566.
Fiskanes hf.
Beitningamenn
Beitningamenn vantar á Steinunni SH 167
sem rær með línu frá Ólafsvík.
Upplýsingar hjá skipstjóra í síma 93-61197
og 985-21792.
Stakkholt hf.
Gólfteppahreinsun
Tveir starfsmenn óskast til að annast gólf-
teppahreinsun o.fl. Viðkomandi þurfa að geta
unnið sjálfstætt og hafa góða framkomu.
Vinsamlegast leggið nafn ásamt persónuleg-
um upplýsingum inn á auglýsingadeild Mbl.
merkt: „Góðir tekjumöguleikar - 14225“.
Frá menntamálaráðuneytinu:
Lausar stöður við
framhaldsskóla
Við Fjölbrautaskólann í Breiðholti vantar
stundakennara í ensku á vorönn 1989.
Umsóknarfrestur er til 5. janúar næstkom-
andi. Umsóknir ásamt upplýsingum um
menntun og fyrri störf sendist skólameist-
ara, sem veitir allar nánari upplýsingar um
starfið.
Menn tamálaráðuneytið.
Beitningamenn
óskast
á Gunnar Bjarnason SH 25 frá Ólafsvík.
Upplýsingar í símum 93-61169 og 93-61200.
Bifvélavirki
óskar eftir starfi strax. Hefur alhliða reynslu
af bíla-, véla- og tækjaviðgerðum.
Upplýsingar í símum 623139 og 38978.
Stýrimaður
Óskum eftir stýrimanni á 140 lesta bát.
Upplýsingar gefur Ingólfur í símum 97-88880
og 97-88922 á kvöldin.
E!
Starfsstúlka óskast
til afleysinga strax á sambýli aldraðra, Skjól-
braut 1a, Kópavogi. Um vaktavinnu er að ræða.
Nánari upplýsingar veitir forstöðumaður í
síma 45088.
Öldrunarfulltrúi