Morgunblaðið - 05.04.1989, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 5. APRÍL 1989
Reuter
Linnulausir bardagar í Beirút
Barist var af hörku í Beirút, höf- hluta borgarinnar í linnulausum
uðborg Líbanons, á aðfaranótt stórskotaliðsárásum hersveita
þriðjudags. Þúsundir sprengjuk- Sýrlendinga og bandamanna
úlna höfnuðu í hinum kristna þeirra. Myndin var tekin í gær-
morgun er íbúarnir hættu sér út
á götur borgarinnar þar sem eyði-
leggingin blasti hvarvetna við.
Efltírlitssveitir Sameinuðu þjóð-
anna í Namibíu sæta gagnrýni
Windhoek. Reuter. '—' *'
Gorbatsjov og Castro ræða skuldir þróunaríkja
Havana. Reuter.
EINN þekktasti mannréttindafrömuður Kúbu og flórir aðrir andófs-
menn voru handteknir í gær fyrir að hafa hvatt til mótmæla við
sendiráð Sovétríkjanna í Havana, höfiiðborg Kúbu. Viðræður
Míkhaíls S. Gorbatsjovs Sovétleiðtoga, sem kom til Kúbu á sunnu-
dag, og Fídels Castros Kúbuleiðtoga hafa einkum snúist um skuldir
þróunaríkja en lítið hefiir farið fyrir hugmyndafræðilegum ágrein-
ingi vegna umbótastefiiu Gorbatsjovs.
BARDAGAR geisuðu í gær í
Norður-Namibíu Qórða dag-
inn í röð milli skæruliða
SWAPO-aðskilnaðarsamtak-
anna og suður-afrísks herliðs.
Martti Ahtisaari, yfirmaður
friðargæslusveita Sameinuðu
þjóðanna i landinu, tók sér
ferð á hendur til ófriðarsvæð-
anna en SÞ hefur sætt vaxandi
ámæli fyrir að eiga þátt i að
heiftarlegir bardagar bloss-
uðu upp í landinu.
Talsmenn skæruliða hafa sak-
að friðargæslusveitir SÞ, sem
höfðu 4.650 gæsluliða á sínum
snærum, um að hafa ekki haft
nægan mannafla tiltækan þegar
friðaráætlun SÞ tók gildi á laug-
ardag.
Marrack Goulding, æðsti yfir-
maður friðargæslusveita SÞ, var
væntanlegur til Luanda, höfuð-
borgar Angólu, þar sem ráðgert
var að hann ætti viðræður við
Angólamenn og leiðtoga SWAPO
um leiðir til að binda endi á bar-
dagana.
Namibíska lögreglan taldi að
ekki yrði hægt að semja um
vopnahlé við SWAPO-skæruliða,
sem fara í litlum hópum og eru
vel vopnum búnir. Talsmaður
lögreglunnar sagði að 161
skæruliði og 19 suður-afrískir
lögreglumenn hefðu fallið frá því
á laugardag.
miðvikudag, hvort gefin verði
út ákæra á hendur manni, sem
handtekinn var í desember og
grunaður er um morðið á Olof
Palme, fyrrum forsætisráðherra
Svíþjóðar, eða hvort hann verður
látinn laus vegna skorts á sönn-
unargögnum.
Að sögn talsmanns kúbanska
utanríkisráðuneytisins, Hectors
Argiles, var Samuel Martinez Lara
handtekinn fyrir að hafa „skipulagt
ólöglegar aðgerðir". Martinez Lara
er leiðtogi samtaka er nefnast
„Mannréttindaflokkurinn" og ráð-
gerðu aðrir meðlimir samtakanna
að efna til fundar við sovéska sendi-
ráðið í gærkvöldi til að mótmæla
handtöku hans. Þetta er í annað
skiptið á einni viku sem Martinez
Lara er handtekinn en hann hafði
hvatt til þess að mótmælin færu
friðsamlega fram. Að sögn
ónefndra heimildarmanna voru
a.m.k. fjórir aðrir andófsmenn
handteknir.
Míkhaíl S. Gorbatsjov og Castro
áttu fund á mánudag og snerust
viðræður þeirra einkum um skuldir
þróunarríkja. „Þeir ræddu um
gífurlegan skuldavanda ríkja Mið-
og Suður-Ameríku og voru sam-
mála um að með kröfum um greiðsl-
ur væri í raun verið að ræna ríki
þessi,“ sagði Gennadíj Gerasímov,
talsmaður sovéska utanríkisráðu-
neytisins. í gærkvöldi hugðist Gorb-
atsjov ávarpa kúbanska „Alþýðu-
þingið“ og var búist við að hann
Talið var mögulegt í gær að sá
kostur yrði tekinn að gefa út ákæru
á hendur manninum heldur en að
sleppa honum. Þar með fengi hann
tækifæri til að verða hvítþveginn
af morðinu fýrir dómstólum í stað
þess að verða stimplaður allt sitt
líf sem meintur morðingi er slapp
við ákæru.
myndi ræða þetta sama efni en
skuldir ríkja rómönsku Ameríku er
taldar nema 420 milljörðum Banda-
ríkjadala (rúmum 21.000 milljörð-
um ísl. kr.). Þá kváðust fréttaskýr-
endur gera ráð fyrir að Gorbatsjov
legði á það áherslu að kommúnista-
ríkin austan Járntjaldsins væru
reiðubúin til að beita sér fyrir frið-
samlegri lausn deilumála í þessum
heimshluta en stjórnvöld á Kúbu
hafa veitt stjórn Sandinista í Nic-
aragua hernaðaraðstoð á undan-
förnum árum og stutt hreyfingu
byltingarsinna í E1 Salvador.
Heimsókn Gorbatsjovs til Kúbu
lýkur í dag, miðvikudag, en þá held-
ur hann til Bretlands þar sem hann
hann mun dvelja í tvo sólarhringa
og eiga viðræður við þarlenda ráða-
menn.
Spánn;
Baskarhóta
aðgerðum
Madríd. Reuter.
SKÆRULIÐAR úr aðskilnaðar-
samtökum Baska, ETA, sögðu í
gær að bundinn hefði verið end-
ir á vopnahlé samtakanna, að
sögpi talsmanns hins róttæka
dagblaðs Baska, Egin.
Fulltrúar ETA, sem átt höfðu í
leynilegum viðræðum við spænsk
stjórnvöld, sendu yfirlýsingu til
dagblaðsins og sögðu að þeir myndu
hefja „aðgerðir á öllum vígstöðv-
um.“
ETA-samtökin höfðu hótað því
að falla frá vopnahléinu ef ríkis-
stjórnin viðurkenndi ekki að hún
hefði fallist á pólitíska lausn á leyni-
legum fundi sem haldinn var í Alsír.
Palme-morðið:
Sá grunaði ákærður?
Stokkhólmi. Frá Erik Liden, fréttaritara Morgunblaðsins.
SAKSÓKNARI ákveður í dag,
Fimm andófemenn
handteknir á Kúbu
Landbúnaðarkreppan ógnar
umbótasteftiu Gorbatsjovs
ÁSTAND landbúnaðarmála í Sovétríkjunum hefur sjaldan verið
alvarlegra. Framleiðsluáætlanir stóðust ekki á síðasta ári frekar
en áður og þolinmæði almennings er á þrotum. Míkhail S. Gorbatsj-
ov Sovétleiðtogi hefiir margoft lýst yfir þvi að vöruskorturinn í
Sovétríkjunum sé alvarlegasta ógnunin við umbótastefiiu hans, sem
kennd er við perestrojku. Því hefur hann hvatt til þess að horfið
verði i meginatriðum frá samyrkj ubúskapnum sem kommúnistar
þröngvuðu upp á þjóðina á sínum tima en andstaðan í kerfinu er
mikil bæði meðal harðlinumanna og svonefiidra „landbúnaðarsér-
fræðinga", sem telja stöðu sinni ógnað.
Míkhaíl S. Gorbatsjov ræðir við landbúnaðarverkamenn á Ram-
enskíj-samyrkjubúinu skammt frá Moskvu.
Kornuppskeran í Sovétríkjunum
var aðeins 195 milljónir tonna árið
1988 en í framleiðsluáætlunum
stjómvalda var gert ráð fyrir 235'
milljóna tonna uppskeru. Kartöflu-
uppskeran brást einnig og dróst
saman um 17 prósent borið saman
við árið 1987. Frá því landbúnað-
arsérfræðingurinn Míkhaíl S. Gorb-
atsjov var kjörinn aðalritari sov-
éska kommúnistaflokksins árið
1985 hafa Sovétmenn þurft að
flytja inn kom á hveiju ári vegna
þess að ekki hefur tekist að upp-
fylla framleiðsluáætlanir. Á síðasta
ári nam innflutningurinn 36 millj-
ónum tonna en á þessu tímabili
hefur framleiðslan verið 75 til 86
prósent þess magns sem stefnt
hafði verið að. Innflutningurinn
verður sífellt kostnaðarsamari því
komverð hefur farið hækkandi ekki
síst vegna látlausrar eftirspumar í
Sovétríkjunum. Á sama tíma hafa
gjaldeyristekjur Sovétmanna dreg-
ist saman vegna lækkandi olíu-
verðs.
Vöruskortur í 60 ár
Eina úrræðið er skammta svo
til alla matvöru. Venjulegir Sovét-
borgarar' geta ' aðeins látið sig
dreyma um kjöt, smjör og sykur
er þeir standa í biðröðum í hálftóm-
um verslunum. í júní árið 1987 gaf
Gorbatsjoy sér þriggja ára frest til
að bæta úr nauðsynjaskortinum.
Þetta tímabil er nú hálfnað og
ástandið er verra en þegar Gorb-
atsjov tók við embætti aðalritara.
Þolinmæði alþýðunnar er á þrotum
og veruleg hætta er á því að per-
estrojka hafni á öskuhaugum sög-
unnar ásamt stjómmálamönnum
þeim sem stutt hafa umbótastefn-
una.
Fræðilega ættu Sovétríkin að
geta brauðfætt alla Evrópu. Ekkert
annað land í heimi hér ræður yfir
meira ræktunarlandi. En þrátt fyr-
ir þetta hefur vöruskortur ríkt í
Sovétríkjunum í öll þau 60 ár sem
liðin eru frá því Jósef Stalín þröng-
vaði samyrkjubúskapnum upp á
þjóðina. Bændur vom rændir jörð-
um sínum og gerðir að þrælum
ríkissins og ekki er lengur um það
deilt að milljónir manna týndu lífí.
Árangurinn varð hungursneyð af
mannavöldum og hefur verið full-
yrt að hún hafí varað allt fram til
ársins 1955. „Við verðum einfald-
lega að viðurkenna að við höfum
níðst á náttúmnni. sagði Gorbatsj-
ov einhveiju sinni en í tíð fyrri leið-
toga vom stórfelld náttúmspjöll
unnin er geysistór landsvæði vom
tekin til ræktunar. Þetta land
reyndist ónýtanlegt en harmleikur-
inn reið yfir árið 1963 þegar mold
á fleiri hundmð milljónum hektara
lands fauk út í hafsauga í kjölfar
mikilla þurrka.
Dreifikerfíð í molum
En það er ekki eingöngu fram-
leiðslan sem hefur bmgðist því á
undanfömum ámm hefur sífellt
orðið betur ljóst að dreifingarkerfið
allt er í molum. Stór hluti fram-
leiðslunnar kemst aldrei til neyt-
enda. Að sögn Gorbatsjovs gildir
þetta um 25 til 40 prósent fram-
leiðslunnar. Kjötið „hverfur" á leið
frá framleiðendum til neytenda,
komið skemmist, eggin brotna og
kartöflumar og grænmetið rotnar
vegna þess að birgðageymslur em
ekki fyrir hendi og samgöngur em
í lamasessi.
Á fundi miðstjómar sovéska
kommúnistaflokksins í október á
síðasta ári fékk Gorbatsjov því
framgengt að horfið yrði í meginat-
riðum frá helstu kennisetningum
samyrkjubúskaparins. Framvegis
munu bændafjölskyldur geta tekið
jarðir á leigu frá ríkinu og ef marka
má frásögn vestur-þýska tímarits-
ins Der SpiegeI hefur þetta fyrir-
komulag þegar skilað umtalsverð-
um árangri í Rússlandi og í Eystra-
saltslýðveldunum. í Úkraínu er því
hins vegar þannig farið að aðeins
15 prósent ræktunarlands hafa
verið leigð út með þessum hætti.
Víða hafa áform þessi mætt mik-
illi andstöðu „landbúnaðarsérfræð-
inga“ sem deildu og drottnuðu sam-
kvæmt gamla kerfinu en em nú
taldir „svamir fjandmenn" umbóta-
stefnunnar, ef marka má skrif
flokksmálgagnsins Prövdu. Þá eyk-
ur það enn frekar á vandann að
víða skortir vinnuafl. Unga fólkið
hefur flykkst til borganna og þaðan
vill það ekki snúa þrátt fyrir fögur
fyrirheit valdhafa. Níkolaj Smeljov,
einn þekktasti umbótasinninn í röð-
um sovéskra hajgfræðinga, lýsir
ástandinu svo: „Ofremdarástandið
í sveitaþorpunum er gjaldið sem
við verðum að greiða fyrir fyrir
fimm áratuga ofbeldi gegn heil-
brigðri skynsemi og öllu því sem
hvetur venjulegt fólk til að sinna
störfum sínum af elju og samvisku-
semi.“
Heimild :Information.