Morgunblaðið - 14.05.1989, Page 12

12
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 14. J\IAÍ 1989
ÓLAIIR
RIII)
>1)1) BIÖRGIM
FRAM
að standa reikningsskil gerða sinna, þá
náum við aldrei tökum á framtíðinni.“
Þegar hann er spurður hvort hann óttist
að átökin nú verði vatn á myllu þeirra afla
innan Alþýðubandalagsins sem verið hafa
andsnúin honum og formennsku hans, seg-
, ist hann ekki vera óvanur því að fólk hreyfi
sig gegn sér. Hann eigi þó ekki von á að
reynt verði að fella hann á næsta lands-
fundi. Hann sé reiðubúinn að veija verk sín
á flokksvettvangi því hann hafi aldrei kvik-
að frá meginstefnu flokksins. Ólafur Ragn-
ar segist ekki hafa fundið fyrir eða heyrt
af undirróðri gegn sér; þvert á móti sé hann
þakklátur fyrir þá samstöðu sem hann hafi
fundið í þingflokknum og hjá ýmsum for-
ystumönnum flokksins í samtökum launa-
fólks, t.d. BSRB og ASÍ. „Það er til dæmis
opinbert leyndarmál að við Ásmundur Stef-
ánsson höfum ekki verið sammála um alla
hluti á undanfömum árum en við höfum
átt mjög góða samvinnu núna. Ég tel að
bönd flokksins við samtök launafólks hafi
styrkst á undanfömum vikum og tekist
hafi með heilsteyptum hætti að slá striki
yfir erfiða kafla í þeim samskiptum. Og
þetta breiða bakland hefur styrkt okkur
ómetanlega í deilunni við BHMR.“
Hafa þá tekist sættir í Alþýðubandalag-
inu?
„Já, ég er eiginlega þeirrar skoðunar. Það
hefur til dæmis tekist góð samvinna með
ráðheirum okkar í ríkisstjóminni. Við höfum
hrist saman í glímunni við erfið verkefni.
Auðvitað er flokkurinn ekkert friðarins
heimili og á ekki að vera það. En umræðan
fer ekki lengur eftir víglínum heldur eðlileg-
um málefnaágreiningi. í slíkri umræðu felst
einmitt sköpun og dýnamík í stjómmála-
flokki. Ég tel að erfiðleikaskeiðið sé liðið.“
En hvað hefur misfarist og hvað áunnist
eftir að hann tók við formennskunni? Ólafur
Ragnar viðurkennir að erfíð ríkissljómar-
þátttaka og erilsamt ráðherraembætti hafi
komið niður á uppbyggingu innra starfs
flokksins og bitnað á samskiptunum við
landsbyggðina. „Ég þarf að gæta mín á því
að lokast ekki inni í ráðuneytinu; á slíku
er ævinlega hætta. Nú sé ég fyrir endann
á þessum mikla annatíma í ráðuneytinu og
get vonandi farið að rækta það sem van-
rækt hefur verið, — eins og flokksstarfið
og fjölskylduna. Ef ég á að svara því hveiju
ég teldi að ég hafi fengið áorkað varðandi
stöðu Alþýðubandalagsins held ég að megin-
breytingin sé sú, að Þorsteinn Pálsson, for-
maður Sjálfstæðisflokksins sem hélt því
fram við setningu landsfundar fyrir tveimur
ámm að Alþýðubandalagið væri úr leik í
íslenskum stjómmálum, flytur nú ræðu eft-
ir ræðu á Alþingi, skrifar grein eftir grein
í Morgunblaðið, þar sem hann er eins konar
heiðurspenni á laugardögum, til að lýsa því
að Alþýðubandalagið ráði ferðinni í ríkis-
stjóminni. Við sem vomm úr leik emm nú
óvinurinn stóri. Ekkert er skýrara merki
um árangur í pólitík en að vera óvinurinn
stóri!"
Em þá svokallaðar „sögulegar sættir“
milli Sjálfstæðisflokksins og Alþýðubanda-
lagsins úr sögunni?
„Það var nú einkum Styrmir vinur minn
Gunnarsson sem smíðaði kenninguna um
sögulegar sættir; hann er djúpvitur í pólitík
en ræður því miður ekki nógu miklu í Sjálf-
stæðisflokknum. Mér virðist forysta flokks-
ins ekki sýna neina tilburði í þessa átt.
Þegar Þorsteinn Pálsson hafði umboð til
stjórnarmyndunar í einn-tvo daga s.l. haust
talaði hann við alla flokka nema Alþýðu-
bandalagið, þótt kurteisisvenjan sé að hafa
engar undantekningar. Forysta Sjálfstæðis-
flokksins vill útiloka Alþýðubandalagið frá
öllum áhrifastöðum í þjóðfélaginu. Þótt auð-
vitað geti komið til þess að þessir tveir flokk-
ar vinni einhvem tíma saman þá sé ég slíkt
ekki í nánustu framtíð. Enda er ég sann-
færður um að sú forystusveit sem myndar
núverandi ríkisstjóm ætlar að halda lengi
saman, — ekki aðeins þetta kjörtímabil held-
ur líka það næsta. Það er mikill prófsteinn
á bindiefni ríkisstjóma hvemig þeim gengur
að leysa þau ágreiningsmál sem ævinlega
koma upp. Okkur hefur tekist að greiða úr
slíkum ágreiningi í flestum málum. í ut-
anríkismálunum em enn mismunandi
áherslur en við höfum hins vegar náð þar
samstöðu um nýtt íslenskt afvopnunarfrum-
kvæði á höfunum. Eg held að Atlantshafs-
bandalagið sé tímabundið fyrirbæri og þar
með ágreiningurinn um aðild að því. Þróun-
in í alþjóðamálum er svo ör.
Forystumenn þessara flokka hafa náð
saman með alveg nýjum hætti. Persónuleg
heilindi em alger og jafnvel djúpstæð vin-
átta í stað gamalgróinnar tortryggni. Eg
held það hjálpi okkur einnig að við emm á
ýmsan hátt veraldarvanari og með öðmvísi
menntun og reynslu en forverar okkar,
þannig að við emm ófeimnari við að taka
þátt í alþjóðlegri þróun. Eins og forystumað-
ur í atvinnulífi og Sjálfstæðisflokki sagði
við mig um daginn: Þetta er ný tegund af
vinstri stjóm. Hún er að koma út úr vetrin-
um með nánast öll sín mál í höfn. Hún mun
afsanna kenninguna um að þriggja flokka
stjórnir gangi ekki á Islandi. Enda er hún
fyrsta ríkisstjórn á Islandi sem í er enginn
lögfræðingur!“
Er ekki of snemmt að kveða upp slíkan
dóm eftir eitt þing?
„Ég tel það ekki vera. Fyrsta árið er
mikill prófsteinn á samstarfið og stjómin
er mun afdráttarlausari í sinni stefnumörk-
un en þegar hún tók við.“
Þú segir að stefnt sé að því að fram-
lengja þetta samstarf á næsta kjörtímabili.
Er hugsanlegt að flokkarnir þrír bjóði fram
á gmndvelli sameiginlegrar kosningastefnu-
skrár?
„Ég útiloka það ekki. Flokkarnir þrír
gætu haldið sínum sérstöku áherslum en
ríkisstjórnin lagt fram verkáætlun og óskað
eftir áframhaldandi umboði á gmndvelli
hennar. Við getum sagt að verkáætlun yfir-
standandi kjörtímabils skiptist í þijá kafla.
í fyrsta lagi höfum við í vetur reynt að
afstýra stórslysi í efnahagsmálum og stór-
felldu atvinnuleysi með verðstöðvun,
víðtækum skuldbreytingum og, því miður,
takmörkunum á samningsrétti. Auðvitað
hefur þetta í för með sér eins konar gervi-
ástand: það er ekki unnt að haida sam-
félaginu lengi í lögþvinguðum böndum,
hvorki í kjaramálum né verðlagsmálum. En
í grandvallaratriðum tókst þetta vel. Nú er
að hefjast annar kafli; nú þurfum við að
koma efnahags- og atvinnulífinu af stað,
rétta það af og aðlaga varanlegum stöðug-
leika. Okkur hefur tekist að afstýra spreng-
ingu í kjaramálum og gengiskollsteypu.
Forsendur stöðugleika era hægt og bítandi
að skapast. í þriðja kafla, 1990-1991, ættum
við að hafa náð stöðugleika með lítilli verð-
bólgu og lágum raunvöxtum. Takist þessi
verkáætlun getur stjórnin lagt fram nýja
til fjögurra ára fyrir næstu kosningar."
Ólafur Ragnar segir umræðuna um aukið
samstarf og jafnvel sameiningu A-flokk-
anna, sem fór af stað með pompi og pragt
í umdeildri fundaferð þeirra Jóns Baldvins
Hannibalssonar í vetur, alls ekki hafa hjaðn-
að, þótt minna fari fyrir henni. Formennim-
ir hafi hlýtt tímans kalli, þijátíu ára stríði
flokkanna sé lokið og varla verði aftur snú-
ið. „Þetta var djarft spil. Menn í báðum
flokkum urðu spinnegal. En þótt sumir
kratar sjái enn rautt þegar minnst er á
Olaf Ragnar og sumir kommar, eins og
ýmsir í mínum flokki kalla sig enn þegar
þeir vilja sýna hvað þeir era róttækir, megi
ekki heyra á Jón Baldvin minnst, þá snýst
málið ekki um okkar persónur. Þessir tveir
flokkar em einfaldlega jafnaðarmanna-
flokkar á evrópska vísu. Það er óumflýján-
legt að þeir vinni náið saman. Form slíkrar
samvinnu kemur af sjálfu sér; innihaldið
kallará formið, ekki öfugt.“
Viltu sjálfur sjá sameiningu þessara
flokka?
„Já, ég vil það gjaman, ef hið pólitíska
innihald kallar á það form. Ég vil sjá hér
stóran jafnaðarmannaflokk. En ég vil ekki
að sameining sé þvinguð fram.“
Ólafur Ragnar verst þegar hann er spurð-
ur hversu lengi hann búist við að vera í
forystu fyrir Alþýðubandalaginu; hann hafi
ekkert velt því fyrir sér. Hann vill heldur
ekkert kveða upp úr með leiðtogaefni í
flokknum, ekki hvort hann sjái konu fyrir
sér sem næsta formann. „Ég veit aðeins
að þetta starf krefst óskaplegra fórna.' Sá
eða sú sem tekur það að sér verður að
leggja allt í sölumar, hafa úthald, orku og
hugarró á erfiðum tímum. Formennska í
stjórnmálaflokki á íslandi er erfiðari en
víðast hvar annars staðar því návígið er svo
miklu meira; fjölskyldur manna em ber-
skjaldaðri gagnvart persónulegum árásum.
Þessi vetur hefur verið óvenju erfiður fyrir
mitt fólk. Einnig vegna þess að annirnar í
ráðuneytinu, fjárlagagerð daga og nætur,
samningar og svo framvegis, hafa reynst
meiri en ég átti von á. Kröfurnar hafa nán-
ast verið ofurmannlegar. Þetta er eins og
að hafa verið í heimskautaleiðangri."
ann segist aldrei verða and-
vaka eða kvíðinn þegar hann
fer í vinnuna. Og persónulegu
árásirnar sé hann hættur að
taka nærri sér. „Ég tek að-
eins nærri mér efnisleg mis-
tök í starfi.“
Hver em verstu efnislegu
mistökin sem þú hefur gert
í starfi?
„Sennilega þau að fylgja ekki eftir þeirri
sannfæringu minni að efnahagsmálin vom
farin úrskeiðis í ríkisstjórn Gunnars Thor-
oddsens sumarið 1982 og beita mér ekki
fyrir því að Alþýðubandalagið stæði upp.
Við áttum að fóma stjórninni. Standa á
stefnunni."
Þegar Olafur Ragnar er spurður hvar
hann finni styrk þegar orrahríðin stendur
sem hæst svarar hann: „í þeirri reynslu sem
ég hef fengið, — sem að vemlegu leyti hef-
ur verið reynsla vonbrigða og ósigra; ég
lenti í átökum í Framsóknarflokknum og
fór þaðan og synd væri að segja að vera mín
í Alþýðubandalaginu hafi verið dans á rós-
um, að ógleymdum Samtökunum. Vitrir
menn hafa sagt að forystuefni eigi að herð-
ast í eldi ósigranna! Eg held líka að starf
mitt á alþjóðavettvangi hafi fært mér aðra
sýn á íslenskt þjóðfélag, — meiri íjarlægð
sem hjálpar mér til að greina hégóma og
smámuni frá því sem skiptir raunvemlega
máli. Ég fæ líka mikið út úr þeim stundum
þegar ég ríf mig upp á morgnana og fer út
að ganga eða hlaupa á Nesinu, einn í vetrar-
myrkrinu eða vormorgninum. Merkilegt
hvað stutt snerting við náttúmna getur
veitt manni mikinn styrk. En minn bakhjarl
er ekki síst fjölskylda mín, — samband mitt
við stelpurnar og Búbbu en þær em hæfi-
lega virðingarlausar gagnvart fáránleikan-
um sem oft setur svip sinn á íslenska stjórn-
málabaráttu."
Er þá eitthvað eftirsóknarvert við pólitík?
„Það er von þú spyijir,“ segir Olafur
Ragnar hlæjandi. „En það er ýmislegt.
Stjómmál geta veítt óvenju dýrmæta
reynslu. Þau fullnægja sköpunarþörfinni.
Sumir fá slíkri þörf fullnægt í t.d. listum
eða handverki, aðrir í gegnum þjóðfélags-
legt starf. Svo er það ánægjan af leiknum,
glímunni, — bardagagleðin. Að finna að
maður getur staðið í erfiðum sal, fullum af
fjandskap og lifað það af.“
VDt) EIGUM SAMU

MH) SIGGU BEINTEINS, GRETARIOG STJORNINNI
ABENIDORMIJUNI. 3VKUR 37250kr. 3E5 og 21/6
FJORIFERÐUM
Hljómsveitin Stjómin, Grétar Örvarsson og
Sigga Beinteins verða á Benidormströndinni í
Júnimánuði og skemmta farþegum
Ferðaskrifstoiu Revkjavíkur. Þar verður
sungið, dansað, trallað og leikið fram á nótt.
...ósvikin íslandsstemming á Benidorm
sólarsjröndinni hvítu
Urvalsgóð íbúðagisting á besta stað á
Benidormströndinni og góð fararstjóm.
Hafðu samband strax...fjörið er mest hjá
Ferðaskrifstofu Reykjavíkur.
f" Orfá sæti laus 31 mai og 21 iúní.
Verð: 37 250 kr. per. mann
^ TVeiri fullorðnir með tvö börn nbúöagistingu
FERÐASKRIFSTOFA
REYKJ AVÍ KU R
ADALSTRÆTI 16 • 101 REYKJAVlK • SlMI 91-621490 • TELEX 3180 REK TRA