Morgunblaðið - 04.06.1989, Blaðsíða 25

MORGUNBLAÐIÐ FJOLMIÐLAR SUNNUDAGUR 4. JÚNÍ 1989
C 25
Ofbeldi í plati
— og alvöru
■ Ofbeldi í íslensku sjónyarpi hefur
margfaldast á síðustu tveimur árum
■Líklegt að ofbeldi í sjónvarpi hafi minni
áhrif hér á landi en víða erlendis
FATT í tengslum við
Qölmiðlarannsóknir hefur kynt
meira undir rökræðum og
deilum en það hvort og hvernig
áhrif ofbeldi í sjónvarpi hafi á
fólk, einkum og sér í lagi
uppvaxandi kynslóðir.
Hundruð félags- og sálfræðinga
út um víðan heim hafa reynt
að leita svara við spurningum
eins og hvort ofbeldi í sjónvarpi
hvetji til ofbeldisfullrar
hegðunar og stuðli að
glæpaverkum. Einnig hefiir
mörgum orðið hugleikið hvort
glæpaverk á skjánum slævi
siðgæðisvitund áhorfenda og
stuðli frekar að því en ella að
glæpir verði viðtekinn og
jafnvel eðlilegur þáttur í
nútíma samfélagi. Sömuleiðis
hafa ýmsir haft af því áhyggjur
að þetta sjónvarpsefni auki á
ótta fólks við glæpi, geri það
hrætt við að vera eitt og auki
öryggisleysi þess.
Hér á landi hafa _ _ __ __
engar marktækar BAKSVIÐ
rannsóknir farið---------------------------
fram a þessu sviði. eftirÁsgeirFridgeirsson
Eins og annars
Ijósvakamiðla sem var stofnað
m.a. fyrir hennar tilstilli hefur
látið frá sér fara viðmiðunarreglur
þar sem hvatt er til þess að dreg-
ið verði úr ofbeldi í sjónvarpi fyr-
ir kl. 21 dag hvern. Bann er lagt
við að sýnt raunverulegt andlát
og varað er við ofbeldissenum þar
sem hnífi er beitt því í myndmiðli
er hægt að sýna slíkt á viður-
styggilegan hátt.
Ofbeldi hefur stóraukist í
íslensku sjónvarpi á síðustu árum.
Hinrik Bjarnason, deildarstjóri hjá
Sjónvarpinu, sagði í viðtali að nú
hugsaði Sjónvarpið sig ekki tvisv-
ar um varðandi kaup á mynda-
flokkum sem hefðu alls ekki kom-
ið til greina fyrir fjórum árum.
Hann nefndi sem dæmi Bjarg-
vættinn sem Stöð 2 sýnir. Þessu
veldur að mestu breytt afstaða
almennings, sem á hinn bóginn
hefur mótast í gegnum fjölmiðla.
Nútíma íslendingar þekkja ekki
annað ofbeldi en það
sem þeir sjá í kvik-
myndahúsum og
sjónvarpi. Þegar
þeir heyra að ein-
hver hafi verið bar-
staðar eru margir áhyggjuftillir
en aðrir láta sér fátt um finnast.
Margur landinn hefur spurt
hvort ekki mætti nota sömu
lógikk og álykta á þá leið að
þjóðin sé samsafn rudda og
bardagamanna eftir að hafa
fengið gefiiar á jötu frásagnir
íslendingasagna.
Hvað sem vangaveltum um
íslendingseðlið líður er
líklegt að ofbeldi í sjónvarpi hafi
minni áhrif hér á landi en hjá fjöl-
mennari þjóðum. Því veldur sú
staðreynd sem flestar rannsóknir
benda til, að áhrifin, hver sem þau
eru, aukast í réttu hlutfalli við
glæpi og ofbeldi í umhverfi áhorf-
enda. M.ö.o. er líklegra að sá
unglingur sem býr í Harlem-
hverfi New York-borgar æsist
eftir einn skammt af Rambo og
stúti næsta ljósaskilti en sá sem
býr á Brekkunni á Akureyri. Ann-
að sem einnig hefur mikil áhrif
eru ýmsir persónuþættir fólks og
nærtækustu dæmin af þeim toga
eru geðsjúklingar sem taka sér
skjáhetjur til fyrirmyndar og næg-
ir þar að minna á berserksgang
í bænum Hungerford í Englandi
fyrir rúmum tveimur árum sem
varð sextán manns að fjörtjóni.
Það er m.a. vegna þess sorgarat-
burðar að Thatcher sjálf hefur
látið sig málið varða. Siðgæðisráð
inn eða skotinn til bana þá hafa
þeir fyrir hugskotssjónum fjöl-
miðlaðar svipmyndir úr útlöndum.
Hvort þessi orsakahringur leiði til
enn aukins ofbeldis á öldum ljós-
vakans er erfitt að segja til um.
Dagskrárstjórar íslensku stöðv-
anna telja ekki þörf á reglum á
borð við þær bresku þar sem þær
yrðu fljótlega að innantómum
bókstöfum. Abyrgðin væri sjón-
varpsstöðvanna og því ætti valdið
að vera þeirra sömuleiðis. Þeir
eins og margir aðrir hafa áhyggj-
ur af því hverju gervitunglin muni
láta rigna yfir okkur, en einu lög
in sem gætu haft einhver áhrif.
þar á bönnuðu kapaldreifingu
efni frá stöðvum sem væru vísar
að ósóma.
í þessum efnum óttast margir
annað en ofbeldið sjálft, en það
er þegar ofbeldisseggir og illþýði
er hafið upp til skýja í einhveijum
skilningi. Nú á tímum þegar efnis
leg gildi virðast öllu skipta má
spyrja hvort rugli frekar mat
unglingsins á réttu og röngu að
einhver njóti auðs og virðingar
kjölfar glæps sem e.t.v. er aldrei
sýndur eða að glæpurinn sé svið-
settur, jafnvel á hroðalegan hátt.
Hver svo sem svör við spum-
ingum af þessu tagi kunna að
vera er altént víst að hetjur íslend
ingasagnanna voru alls engin ill
menni. Þær voru e.t.v. eilítið villt-
ar en börðust samt fyrir siðrænum
gildum, eða hvað?
FÓLK
/ fjölmiðlum
■ NÝR þáttur hefiir hafið göngu
sína á Rás 2 og neftiist Góðir
íslendingar. Hann verður á dag-
skrá eftir hádegi á laugardögum
og verður sam-
bland af tónlist
og talmáli.
Meðal annars
verða létt viðtöl
við íslendinga
erlendis. Um- -
sjónarmenn
þáttarins verða
IngólfurMar- INGÓLFUR
geirsson ritstjóri Alþýðublaðsins
og Berglind Björk Jónasdóttir.
■FRÉTTASTOFU Sjónvarps
bætast nýir liðsmenn í júlí. Þegar
hafa verið ráðin Jón Ólafsson,
sem starfaði á fréttastofunni í
fyrrasumar, Asa Richardsdóttir
fréttaritari Sjónvarps i Bretlandi
og Kristín Kvaran, fyrrum al-
þingismaður og ritstjóri Næstá
dagskrá. Þá kemur Ami Snæv-
arr til liðs við fréttastofuna á
nýjan leik en hann lagði stund á
fjölmiðlanám í París síðastliðinn
vetur.
Rás 2 og sumarió!
Rás 2 verður með sumarútvarp um allt land.
Stóraukin dagskrárgerð: Spaug - þjónusta - tónlist -
þjóðmál.
Hvert sem menn fara, hvað sem menn gera, er Rás 2
tengiliðurfólksins ílandinu við atburði líðandi stundar.
Rás 2 er atburðarásin.
Bílakaup h/f Borgartúni 1
s: 686010-686030
Fyrir heimilið og vinnusíaðinn
KX-T2135 BE
— Takkasími með sjálfvirku vali — 28 minni — Inn-
byggður hátalari og hljóðnemi — Handfrjáis notkun —
Skjár sem sýnir klukku, valið númer, tímalengd símtals
— Elti—hringing (ef símanúmer er á tali hringir sfminn
sjálfkrafa í næsta valið númer) — Hægt að geyma við-
mælanda — Endurvalstakki fyrir síðasta númer —
Styrkstillir fyrir hljóð — Púlsval, tónval — Veggfesting
KX-T 2342 E
— Takkasími með sjálfvirku vali og innbyggðum
hátalara og hljóðnema — Handfrjájs nolkun
— 20 minni — 6 minni fyrir beint útval
— Endurvalstakki í'yrir sfðasta númer
— Hægt að geyma viðmælanda
— Tónval, púlsval
— Veggfesting
KX-T 2386 BE
— Takkasími með símsvara
— Sjálfvirkt val
— Innhyggður hljóðnemi og hátalari
— 12 minni
— 3 minni fyrir heint útval
— Hvert móttekið skilaboð í allt að 150 sek.
— Ljós í takkaborði
— Tónval, púlsval
— Veggfesting.