Morgunblaðið - 04.06.1989, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR. 4.. JÚNÍ .1989
£ 13
SIGURÐUR HARALDSSON SKIPSTJÓR[
Á BJÖRGÚLFI FRÁ DALVÍK:
Fiskimönnum
stendur viss ógn afávaxandi
7 7 . O y
bvaiastopn
„Það hafa orðið geysimiklar
breytingar á þessu öllu saman.
Þetta er að vísu sami sjórinn sem
við sækjum á, en allur aðbúnaður
hefur breyst mjög mikið. Ég man
til dæmis eftir því þegar ég var
að byija að það voru nánast engar
matargeymslur um borð þannig að
ekki var allt beinlínis lystilegt sem
boðið var upp á.“
Sigurður segir einnig miklar
breytingar hafa orðið á sjósókninni
frá því fiskveiðar voru fijálsar og
nú þegar menn veiði samkvæmt
fyrirfram úthlutuðum veiðiheimild-
um. „Maður hafði miklar áhyggur
af því að veiða ekki nóg á meðan
allir máttu veiða sem þeir gátu,<en
nú er þessu öfugt farið, maður er
hræddur við að veiða of mikið.“
Björgúlfur hefur nú kvóta upp á
2.019 þorskígildi og er þegar kom-
inn langt með kvóta sinn. A síðasta
ári var Björgúlfur á sóknarmarki
og veiddi þá um 800 tonn af grá-
lúðu, en nú var skipinu úthlutað
um 400 tonnum af grálúðu. Sigurð-
ur fer ekki dult með þá skoðun
sína að veiðiheimildimar fyrir þetta
ár séu of rýrar. Hann bendir á að
á þijátíu ára tímabili, frá 1950-
1980, hafi íslendingar veitt að
meðaltali um 418 þúsund tonn á
ári. Nú séu veiðiheimildimar ekki
upp á nema um 325 þúsund tonn.
Hann segir ofveiði undanfarinna
ára sem skýringu á rýmm veiði-
heimildum nú vera heldur léttvæg-
ar. Eða hvers vegna hafi þessi of-
veiði ekki komið niður á stofninum
fyrr á þessu þijátíu ára tímabili.
„Ég var nokkuð sáttur þegar
kvótakerfið var tekið upp og taldi
að það yrði réttlátara en skrap-
dagakerfíð sem viðháft var þar á
undan, en nú er ég ekki sáttur við
þær úthlutunarreglur sem gilda.
Það er ekki endalaust hægt að
nota sömu viðmiðunarárin varðandi
úthlutun á kvóta. Það hafa orðið
miklar breytingar, nýir menn
komnir inn sem síðan þurfa að taka
við kvóta sem aðrir hafa áunnið
sér. Þá þykir manni líka sárt að
horfa upp á það sem er að gerast
í dag, stærstu og sterkustu útgerð-
irnar eru að ná til sín æ meiri hluta
af kvótanum, hann safnast á fárra
hendur og ég kem ekki auga á að
það verði til góðs,“ segir Sigurður.
Hann bætir því við að sér þyki
stjómmálamenn lítið gera af því
að setja fyrirbyggjandi lög. Lög
sem komi í veg fyrir að í óefni
komist. „Það er sífellt verið að
gera eitthvað eftir á, þegar afleið-
ingamar eru komnar fram og skað-
inn skeður reyna menn að fínna
bestu lausnir út úr vandanum, en
aldrei fyrr.“
Á meðan Sigurður skipstjóri ber
fram ylvolg vínarbrauð með kaffínu
gerir hann hvalina að umtalsefni.
Hann segir fískimönnum standa
viss ógn af sívaxandi hvalastofni,
en nú sé áætlað að stórhvalir við
íslandsstrendur séu um fímmtán
þúsund og jafnvel fleiri. Enginn
viti með vissu hversu mikið hvalur-
inn éti af físki og sjómenn líti svo
á að þeir séu í samkeppni við hval-
ina um fískinn. „Við getum vaknað
upp við það einn góðan veðurdag
að við höfum ekki lengur neinn físk
til að selja, en fískveiðar eru nú
einu sinn lifíbrauð okkar íslend-
inga,“ segir hann og saknar sam-
stöðu landans um þetta mál, sam-
stöðu sem hafi verið fyrir hendi í
landhelgismálinu. Sigurður veltir
upp þeirri spumingu hvort verið
geti að nú þurfí að draga svo mjög
úr sókninni í fískistofnana vegna
þess að hvalastofninn sé orðinn svo
stór. Hann leggur á það ríka
áherslu að jafnvægi þurfi að halda
í náttúrunni, það gildi hvort heldur
sem er á landi og í sjó. „Hvalir eru
ein af okkar auðlindum og hana
ber okkur að nýta. Ég er sannfærð-
ur um að ört stækkandi hvalastofn
á sinn þátt í minnkun annarra físki-
stofna og manni þykir ansi súrt í
brotið að horfa upp á þessa þróun
og ekkert er að gert,“ segir Sigurð-
ur.
ptariptiN
í Kaupmannahöfn
FÆST
I BLAOASÖLUNNI
ÁJÁRNBRAUTA-
STÖÐINNI,
KASTRUPFLUGVELLI
OGÁRÁDHÚSTORGI
Morgunblaðið/RAX
Guðjón A. Kristjánsson skipstjóri og forseti Farmanna- og fiski-
mannasambandsins á skrifstofimni við Skúlagötu.
stjittri vinnutíma, en álagið á
mannskapinn verður mun minna,
þetta fer betur með mannskap-
inn. Öll hagræðing varðandi
vinnu um borð hefur mikið breyst
síðustu 3 árin og það má vafa-
laust gera betur.
Við erum á tímamótum í sjó-
sókninni. Eg tel að við eigum
að takmarka eitthvað sóknina
og vera með eins fáar tegundir
í kvótaskiptingu og mögulegt er
í hverri skipagerð. Með aukinni
tækni um borð í skipunum geta
þau afkastað meira. í ljósi þess
þarf að stuðla að fækkun skipa
við núverandi aðstæður og
styrkja aflaheimild hinna. Þetta
er hægt með stjómvaldaákvörð-
un, kaupa skip án þess þó að
ráðuneyti fái aflann, því það
þýðir endalausa vitleysu. Einnig
er hugsanlegt að festa rammann
í núverandi stjómun til einhvers
tíma þannig að menn geti keypt
I Ml.■■■!—. I ... ■»■"— ...— ■
H.1.IUNU.MMUI.M II.....
til sín afla og þannig fáist fækk-
un í flotanum. Jafnhliða þessu
yrði þó að stýra markvisst inn í
meira fijálsræði án þess að koll-
sigla okkur í veiðum og afkomu.
Auðvitað tökum við alltaf áhættu
í fiskveiðum eðli málsins sam-
kvæmt, en það gætir tvímæla-
laust mikillar meðalmennsku í
stjómuninni og það er verið að
útdeila aflanum á alla þótt þeir
hafi ekkert verið á ákveðnum
veiðum. Gott dæmi er grálúðan,
þar sem menn sitja allt í einu
uppi með að þurfa að sækja á
grálúðumið, kaupa nýjan út-
búnað og sigla sólarhringum
saman. Hvers vegna var karfan-
um þá úthlutað misjafnt á togar-
ana, 1.600 tonn á suðurskip og
600 á norðurskip, eða þorskinum
þar sem liðlega 1.000 tonn eru
á suðurskip og liðlega 1.500 tonn
á norðurskip? Nei, við þurfum
að ná meiri hagkvæmni og nýt-
ingu og treysta stöðu sjómanna.
Það er mest um vert í stöðunni
að fylgja öðrum stéttum. Fis-
kverðið em þrír fjórðu hlutar af
kaupi sjómanna og því verður
fískverðið að mótast af því að
sjómenn sitji við sama borð og
aðrir launþegar. Ýmis önnur at-
riði eru óklár. Við sjáum til dæm-
is ekki hvemig staðgreiðslukerf-
ið kemur út fyrr en endanleg
álagning liggur fyrir á þessu ári
með tilliti til sjómannafrádrátt-
arins. í tryggingarmálum þurf-
um við að taka á ýmsum þáttum,
barnabótum og fleiru og það nær
náttúrulega ekki nokkurri átt að
iðnaðarmaður sem kemur um
borð í togara til þess að gera við
sé með helmingi hærri laun en
skipstjórinn á aflaskipi fyrir utan
það að skipstjóramir þurfa oft
og iðulega að segja iðnaðar-
mönnunum nákvæmlega hvað
þeir eigi að gera. Það er svona
ósköp svipað og það að ég færi
með bílinn minn á bílaverkstæði
og stæði yfír viðgerðarmannin-
um og segði honum fyrir verkum.
Grandvallarmálið er þó það
að sjómenn silji við sama borð
og aðrar stéttir í landi. Frá 1987
er talið að launabreytingamar í
landi nemi 38%, en við höfum á
þessum tíma fengið 5 plús 9%
hækkun. Það kraumar því allt
undir niðri og þarf lítið til þess
að kveikja í bombunni. Það er
því ýmislegt sem brennur á auk
öryggismálanna sem aldrei klár-
ast, því þau er endalaust hægt
að lagfæra. Styrkari Slysavama-
skóli, ný þyrla og fleira og fleira
era á dagskrá og sérstakt átak
þarf að mínu mati að gera í
kennslu á öryggistækin sem eru
um borð í flotanum, því þau era
orðin verulega mikil, en þjálfun
vantar."
EFTIR
ÁRNA JOHNSEN
SKIPADEILD
SAMBANDSINS
SAMBANDSHÚSINU. KIRKJUSANDI, 105 REYKJAVÍK
SIMI 698300, TELEX 2101, TELEFAX 678151