Morgunblaðið - 04.06.1989, Blaðsíða 33

C <33
„MpRfiU^BþAÐIÐ; ?y^NXJDAff yfi, 4 „ JÚNÍ; ,1-^89
kofa í garði fangelsisins. Hins vegar
segir Abdallah Melaouh, sjúkraliði
frá Túnis, sem gætti Hess síðustu
fimm æviár hans, að hann hafi ver-
ið of veikburða til að svipta sig lífí.
Melaouh kom á vettvang 40
mínútum eftir að Hess lézt og að
hans sögn stóðu tveir menn í banda-
rískum einkennisbúningum hjá
líkinu, en hann þekkti þá ekki.
„Hendur hans voru lamaðar af liða-
gigt,“ sagði Melaouh í fréttaþættin-
um Newsnight í BBC í vetur. „
Hann gat ekki hnýtt skóþveng sinn,
hvað þá lyft höndunum nógu hátt
til að fyrirfara sér. Ég vissi hvað
hann var fær um. Ég var hjá honum
dag og nótt. Þetta er allt tómt bull.
Þeir myrtu hann.“
Melaouh sagði að rafmagnssnúr-
an hefði verið á sínum stað og tengt
lampa við innstungu á veggnum.
Líkið hefði verið langt frá glugg-
anum og sjá hefði mátt merki þess
að komið hefði til ryskinga. „Ég
fékk það á tilfinninguna að þeir vildu
ekki að ég vissi of mikið um það sem
hafði gerzt,“ sagði hann.
Ilse og Wolf-Rúdiger Hess sögðu
í þættinum í BBC að yfirvöld hefðu
sagt að rafmagnssnúrunni — helzta
sönnunargagninu — hefði verið eytt
með eldi. Lögfræðingur ijölskyld-
unnar, Alfred Seidl, sagði að ef í
ljós kæmi að snúran hefði verið eyði-
lögð án þess að ijósmyndir hefðu
verið teknar af henni „mundi það
staðfesta þá bjargföstu skoðun mína
að hann hafi verið myrtur".
Á líkinu fannst stutt orðsending
frá Hess um að hann hygðist fyrir-
fara sér. Frú Hess og sonur hennar
telja sig hafa sannanir fyrir því að
miðinn hafi verið falsaður.
Fjölskylda Hess kvartaði yfir því
að sólarhringur leið frá því hann
lézt þar til henni var tilkynnt um
dauða hans. Fyrst var sagt að hann
hefði látizt í brezka hersjúkrahúsinu
í Berlín eftir misheppnaðar lífgun-
artilraunir, en síðan var það dregið
til baka og tilkynnt að hann hefði
látizt í sumarskálanum. Síðan leið
Fanginn í Spandau: einkennileg framkoma.
Hitler, Göbbels og Hess (1934): átti Himmler að taka við
af „Foringjanum“?
ist fyrir því árum saman að honum
yrði sleppt og sakaði Bandamenn
um grimmd. Vesturveldin hvöttu
margoft til þess að hann yrði látinn
laus, en Rússar beittu neitunarvaldi
gegn því. Rússar vildu að hann
bæri beinin í fangelsinu, þar sem
hann var einn elzti baráttufélagi
Hitlers og tákn nazismans, sem þeir
höfðu sigrað. Blöð, sem Hess fékk
að lesa í fangelsinu, voru ritskoðuð,
svo að hann sæi ekkert á prenti um
nazismann, og hann fékk ekki að
horfa á sjónvarpsþætti, þar sem
nazistar komu við sögu.
Hugh Thomas lýsti því yfír þegar
gíðari bók hans, A Tale of Two
Murders, kom út í fyrra að „Hess“
hefði verið myrtur til að koma í veg
fyrir að hann yrði látinn laus. Thom-
as sagði að Bretar hefðu óttazt að
Rússar væru komnir á fremsta hlunn
með að samþykkja að „fanga nr. 7“
yrði sleppt og að hann mundi segja
frá viðkvæmum upplýsingum um
samsæri í stríðinu um að steypa
Winston Churchill af stóli!
Samkvæmt kenningum Hughs

Spandau (Bandaríkjamenn
og Rússar hafa vaktaskipti):
einn fangi í 24 ár og gæzlan kostaði
100 pund ámínútu.
sólarhringur þar til tilkynnt var að
Hess hefði kyrkt sig með rafmagns-
snúrunni og enn leið nokkur tími
þar til skýrt var frá því að „sjálfs-
morðsorðsending" hefði fundizt í
vasa hans.
Á sínum tíma var líklegásta skýr-
ingin á þessum ruglingi talin sú að
hernámsveldin fjögur hafí ekki getað
komið sér saman um sameiginlega
tilkynningu um atburðarásina. Rúss-
ar munu hafa viljað forðast að sagt
yrði frá því að Hess hefði ráðið sér
bana til að koma í veg fyrir að hann
yrði píslarvottur hægriöfgamanna.
Blettir á hálsinum
Þar sem Spandau er á brezka
hernámssvæðinu í Berlín höfðu Bret-
ar veg og vanda af hinni opinberu
krufningu á líki Hess og læknir frá
háskólanum í London, James Camer-
on, sá um hana. Onnur krufning fór
fram fjórum dögum síðar að ósk
Wolf-Rúdigers Hess, og kunnur,
vestur-þýzkur meinafræðingur,
próf. Wolfgang Spann, annaðist
hana. Spann taldi sig sjá lóðrétta
bletti aftan á hálsi Hess og kvað þá
hinn raunverulegi Hess var klæddur
þegar hann fór í flugferð sína frá
Ágsborg. Thomas telur að þögn
fangans í stríðsglæparéttarhöldun-
um hafi verið einkennileg, en segir
kenningu sína skýra af hverju hann
reyndi ekki að bera hönd fyrir höfuð
sér og hvers vegna hann tók sjaldan
þátt í samræðum Albert Speer og
annarra fanga í Spandau á árunum
fyrir 1963, þegar hann varð einn
eftir í fangelsinu. í þau fáu skipti,
sem hann hitti samfanga sína, hafði
hann ekkert til málanna að leggja.
Hann þóttist þjást af minnisleysi og
neitaði að ræða fortíð sína — en
raunar var honum stranglega bann-
að það.
Frú Ilse Hess sagði Hugh Thomas
1978 að hún hefði aldrei efazt um
að fanginn í Spandau væri eigin-
maður hennar. Kostnaðurinn við að
gæta Hess í Spandau var sagður
nema 100 pundum á mínútu.
„Samsæri gegn Churchill“
Sonur Hess, Wolf-Rúdiger, barð-
virðast tengsl hafa verið
milli ráðabruggs Himmlers um að
taka við af Hitler og semja sérfrið
við Englendinga fyrir innrásina í
Sovétríkin og meints samsæris gegn
Churchill. „Tvífarinn", sem hann
segir að hafi verið sendur til Skot-
lands í stað „hins raunverulega
Hess“, hafi verið eins konar tengilið-
ur samsærismanna í Englandi og
Þýzkalandi.
„Þeir hafa lengi skýlt sér á bak
við neitunarvaldið með góðum
árangri,“ sagði Thomas um brezka
ráðamenn. „Ástæðan . . . er einfald-
lega sú að þeir vilja hlífa mannorði
háttsettra manna í stjómkerfínu."
Lítið hefur verið um viðbrögð við
þessum og öðrum furðulegum stað-
hæfingum Hughs Thomas í Bret-
landi og lítið hefur verið fjallað um
þær í brezkum blöðum.
Morð eða sjálfsmorð?
Samkvæmt tilkynningu brezkra
heryfírvalda í Berlín um dauða Hess
í Spandau í ágúst 1987 hengdi hann
sig í rafmagnssnúru, sem var fest í
rimla í glugga eða gluggalæsingu í
sýna að hann hefði verið kyrktur og
sagði að ólíklegt væri að hann hefði
hengt sig.
„Það heyrir til algerra undantekn-
inga að menn kyrki sig,“ sagði
Spann í Newsnight, „því að um leið
og kraftamir eru farnir að þverra
og þeir missa meðvitund sleppa þeir
takinu. Þetta hefði verið nánast
ógerningur með snúru, því að hún
rennur til og losnar . .. Ef til vill
kom hönd einhvers þriðja manns við
sögu.“
I skýrslunni um hina opinbem
krufningu var ekki minnzt á bletti
á hálsi Hess og engar ljósmyndir
teknar. Spann tók hins vegar ljósr
myndir af blettunum og lýsti þeim
í skýrslunni um krufningu sína.
Eftir þáttinn í BBC gagnrýndi
kunnur, brezkur réttarlæknisfræð-
ingur, próf. David Bowen, hina opin-
bem kmfningu í samtali við The
Guardian. Hann sagði að blettimir
á hálsi Hess væm „allt öðm vísi en
ummerki eftir hengingu“.
Bowen sagði að verið gæti að
Hess hefði látizt vegna „mjög
ódæmigerðrar hengingar", til dæmis
vegna þess að hann hefði dottið af
stól. I skýrslu Camerons væri hins
vegar minnzt á mar, sem menn
fengju varla eftir fall úr lítilli hæð.
„Vera má að um mjög óvenjulegt
sjálfsmorð, kyrkingu, hafi verið að
ræða,“ sagði Bowen. „Einnig getur
verið að þetta hafí verið verk utanað-
komandi aðila [vitorðsmanns].“
Hann sagði að Cameron hefði ekki
gert út um málið með skýrslu sinni.
Málið kannað
Hugh Thomas hafði gert grein
fyrir flestu því sem kom fram í
Newsnight í A Tale of Two Murders
í fyrra. Hann birti m.a. myndir
Spanns af líkinu og sagði í tilefni
af því að bókin kom út: „Enginn sem
sér þær getur sagt að þetta hafí
ekki verið morð... Blettirnir á líkinu
eru ekki ör, sem búast mátti við að
finna á manni, sem særðist eins og
Hess í fyrra stríði . .. Við báðar
krufningamar sáust greinilega
merki þess að morð hafði verið fram-
ið. Enginn hefur talað um sjálfsmorð
nema yfirmaður brezka setuliðsins
í Berlín.“ Um leið sakaði Thomas
brezku stjómina um yfirhylmingu.
Starfsmenn Scotland Yard ræddu
við Hugh Thomas um bók hans og
í vetur ákvað ákæruvaldið í Bret-
landi að kanna þann möguleika að
Hess hefði verið myrtur. Lögfræð-
ingum brezka ríkissaksóknarans var
falið að kanna ásakanir hans og
háttsettum manni hjá Scotland Yard,
Howard Jones, var afhent skýrsla
próf. Spanns og falið að kynna sér
morðkenninguna.
Hins vegar var þvf neitað að form-
leg rannsókn færi fram. „Við emm
aðeins að kynna okkur bókina og
ásakanimar,“ sagði talsmaður
brezku stjórnarinnar. Hann bætti
því við að lögreglan kynni að verða
beðin um að rannsaka ásakanirnar,
ef þær væm á rökum reistar.
Éftir sjónvarpsþáttinn hafði The
Guardian eftir „kunnugum heimild-
armönnum" að stjómin héldi mikil-
vægum upplýsingum um kringum-
stæður dauða Hess leyndum fyrir
lögreglunni. Blaðið sagði að stjómin
hefði meðal annars neitað að af-
henda skýrslu rannsóknardeildar
hersins um dauða Hess. Þar er með-
al annars að finna greinargerð, sem
meinafræðingur hersins samdi eftir
að Hugh Thomas gaf út fyrri bók
sína 1979. Þar er trúlega m.a. fjall-.
að um örin á Hess, sem séra Gabel
segir að hafí fundizt eftir mikla leit.
Heimildarmenn The Guardians
sögðu að einnig hefði verið komið í
veg fyrir að Howard Jones fengi að
skoða skjöl brezka utanríkisráðu-
neytisins um „friðarferð" Hess til
Bretlands 1941. Alger leynd hefur
hvílt yfír þeim gögnum alla tíð, en
rannsókn á þeim gæti m.a. skorið
úr um hvort flugmaðurinn, sem kom
til Skotlands 1941, hafí verið Hess
eða tvífari hans og hvert erindið
hafí verið í raun og vem. Getum
hefur verið leitt að því að skjölunum
sé haldið leyndum af tillitssemi við
hertogann af Windsor, sem var um
skeið Játvarður konungur VIII og
stóð í sambandi við nazista. Hvað
sem hæft er í ásökunum Hughs
Thomas virðist fátt benda til þess
I að málið verði upplýst í bráð.