Morgunblaðið - 30.06.1989, Blaðsíða 23

22
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 30. JÚNÍ 1989
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 30. JÚNÍ 1989
23

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúarritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
BjörnJóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 900 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 80 kr. eintakið.
Góð samskipti
íslands og Finn-
lands
Lokið er fyrstu opinberu
heimsókn forsætisráð-
herra Finnlands til íslands.
Harri Holkeri forsætisráð-
herra og kona hans Lisa hafa
dvalist hér það sem af er vik-
unni í því skyni að treysta enn
frekar samskipti Finnlands
og íslands. Holkeri hefur náð
þeim árangri sem forystu-
maður hægri manna í Finn-
landi að mynda þar sam-
steypustjórn með jafnaðar-
mönnum. Þessum ólíku sam-
starfsflokkum hefur tekist
undir stjórnarforystu hans að
viðhalda þeim stöðugleika
sem hefur einkennt finnskt
efnahagslíf undanfarin ár. í
öryggismálum setur raunsæið
svip sinn á stefnu Finna. Þeir
fylgjast grannt með svipting-
unum í Sovétríkjunum og til
þeirra líta Eistlendingar og
aðrar Eystrasaltsþjóðir, þegar
þær huga að skrefum í frelsis-
átt. Vafalaust vildu allar þjóð-
ir Austur-Evrópu geta fetað
sömu braut í samskiptum við
Sovétríkin og Finnar.
Um árabil hafa Finnar og
íslendingar starfað saman á
vettvangi Norðurlandaráðs.
Hið sama gerðist þó nú og
þegar Ingvar Carlsson, for-
sætisráðherra Svía, var hér í
heimsókn fyrir skömmu, að
athyglin beindist einkum að
því hvað hinir erlendu gestir
höfðu að segja um samstarf
Evrópuríkjanna sem samaðil-
ar okkar að Fríverslunar-
bandalagi Evrópu (EFTA).
Hlutleysi tryggt með öflug-
um eigin vörnum og vináttu-
samningur við Sovétríkin eru
homsteinar stefnu Finna í
utanríkis- og öryggismálum.
Holkeri sagði að aðild að Evr-
ópubandalaginu (EB) kæmi
ekki til álita vegna þess að
bandalagið byggðist á
pólitískri samstöðu, með öðr-
um orðum hún samrýmdist
ekki hlutleysisstefnu Finna. Á
hinn bóginn stunduðu Finnar
ótrauðir alþjóðleg viðskipti og
keyptu og seldu næstum allt
— en ekki frelsið. Finnar hafa
lagt höfðuðkapp á það undan-
farin ár að gerast virkir þátt-
takendur í alþjóðlegu efna-
hags- og atvinnulífi. Finnsk
fyrirtæki hafa til dæmis fjár-
fest mikið í aðildarlöndum EB
á undanförnum árum og ætla
sér stóran hlut í hinum sam-
eiginlega Evrópumarkaði,
hvað sem pólitískum ákvörð-
unum og hlutleysi líður.
Finnar stofnuðu hér sendi-
ráð fyrir fáeinum árum og
um þessar mundir er Anders
Huldén, annar sendiherra
þeirra með búsetu hér, að
kveðja. Þau tengsl sem þann-
ig hafa skapast eru mikils
virði og fyrir utan þau og
norrænt samstarf og sam-
skipti innan EFTA eru það
helst viðskipti, sem tengja
Finnland og ísland og að
sjálfsögðu vildum við gjarnan
geta selt Finnum meira.
Fyrsta opinbera heimsókn
forsætisráðherra Finnlands
hingað til lands staðfesti enn
að á milli þjóðanna er ekki
ágreiningur um neitt. Með
komu sinni treysti Harri Hol-
keri hið góða samband.
Heræfing-
um lokið
Umfangsmestu heræfing-
um sem hér hafa farið
fram er nú lokið. Hingað
komu um 1.000 manns úr
sveitum varaliðs Bandaríkja-
hers. Æfingamar vom liður
í því að fullmóta áætlanir um
það, hvernig bmgðist skuli
við á hættutímum. Þær em
þáttur í því öryggiskerfi sem
við höfum tekið þátt í að
móta með friðsömum ná-
grönnum okkar, kerfi sem
tryggt hefur frið í okkar
heimshluta frá lokum síðari
heimsstyij ald arinnar.
Það er tímanna tákn um
þá samstöðu sem hefur tekist
í öryggis- og varnarmálum,
að til þessara æfinga skuli
efnt á þeim tíma, þegar Al-
þýðubandalagið á þijá full-
trúa í ríkisstjórn Islands.
Mótmæli gegn æfingunum
hafa verið máttlaus.
Interpol:
Gagnabanld lögregluyfirvalda í barátt-
unní gegn alþjóðlegum glæpamönnum
Höfuðstöðvar Interpol.
Texti og myndir:
STEINGRÍMUR SIGURGEIRSSON
Aðdragandann að stofnun Int-
erpoi, eða Intemational Criminal
Police Organisation, eins og stofn-
unin heitir fullu nafni, má rekja
aftur til ársins 1914 en þá var
fyrsta alþjóðaráðstefna afbrotalög-
reglumanna haldin í Mónakó. Var
þar ákveðið að setja á laggirnar
alþjóðlega sakaskráaskrifstofu og
samræma reglur um framsal af-
brotamanna. Fyrri heimsstyijöldin
varð hins vegar til þess að tefja
frekari framfarir. Síðari alþjóða-
ráðstefnan var haldin í Vínarborg
árið 1923 og var stofnuð alþjóðleg
nefnd, Intemational Criminal Police
Commission (ICPC), með aðsetur í
Vín, sem starfaði þangað til síðari
heimsstyijöldin braust út. ICPC var
þó aðallega evrópsk stofnun. Eftir
að síðari heimsstyijöldinni lauk var
ákveðið að endurlífga ICPC. Var
það gert árið 1946 og höfuðstöðv-
amar fluttar til Parísar. Einnig var
tekin upp styttingin Interpol sem
símheiti stofnunarinnar. Árið 1955
vom aðildarlönd orðin fimmtíu tals-
ins og árið 1956 vom samþykktar
nýjar reglur um stofnunina og nafni
hennar breytt í núverandi horf.
1966 vom höfuðstöðvamar fluttar
til St. Cloud fyrir utan París og
1967 varð hundraðasta ríkið aðili
að Interpol. Nú em aðildarríki Int-
erpol 147 talsins.
Markmið Interpol, samkvæmt
sáttmála stofnunarinnar, er að
tryggja og stuðla að sem víðtæk-
astri samvinnu milli lögregluyfir-
valda, innan marka þeirra laga er
í hinum mismunandi lögum gilda
og samkvæmt anda Alþjóða mann-
réttindasáttmálans. Einnig á stofn-
unin að styðja og þróa starfsemi
allra þeirra stofnana sem líklegar
em til að verða að gagni í barátt-
unni gegn almennum lögbrotum.
Interpol er þó þauk takmörk sett
að stofnunin má undir engum
kringumstæðum skipta sér af at-
burðum af stjórnmálalegum, hem-
aðarlegum, trúarlegum eða kyn-
þáttalegum toga. Er sá skilningum
lagður í þessa grein að afbrot af
„pólitískum“ toga sé þegar aðstæð-
ur eða markmið afbrotsins séu
stjórnmálaleg jafnvel þó verknaður-
inn stríði gegn lögum viðkomandi
lands. Árið 1984 var bætt við við-
bótarsamþykkt, til að auðvelda bar-
áttu stofnunarinnar gegn hryðju-
verkum, þar sem almennt er tekið
fram að afbrot teljist ekki vera af
pólitísku tagi ef það er framið utan
átakasvæðis eða þegar fómarlömb-
in eru markmiðum þeirra er verkin
fremja með öllu óviðkomandi.
Aðalskrifstofa Interpol skiptist í
fjórar megindeildir. í fyrsta lagi
almenna stjórnsýsludeild er sér um
starfsmanna- og fjármál, þýðingar
og önnur almenn störf. I öðru lagi
lögregludeild er skiptist í þijár und-
irdeildir. Eiturlyfjadeild, deild fyrir
efnahagsleg og íjárhagsleg afbrot
og loks deild er vinnur gegn af-
brotum sem beinnar gegn einstakl-
ingum og eignum. Þriðja deild Int-
erpol sér um ýmiss konar rannsókn-
ir og gagnavinnslu og í fjórða lagi
er svo deild sem sér um tæknilega
aðstoð af ýmsu tagi. í hveiju aðild-
arlandi Interpol (á íslandi dóms-
málaráðuneytið). Þessar deildir sjá
um að koma gögnum og upplýsing-
um til aðalskrifstofunnar er tengj-
ast starfsemi hennar, tryggja það
að beiðnir frá öðrum aðildarlöndum,
t.d. um tiltekna rannsókn eða yfir-
heyrslu, sé sinnt og koma á fram-
færi til annarra landa ölum þeim
beiðnum sem lögregluyfirvöld eða
dómsstólar í þeirra eigin löndum
kynnu að óska eftir. Loks sitja yfir-
menn Interpol í hinum einstöku
aðildarríkjum allsheijarþing stofn-
unarinnar.
Starfsemi Interpol er greidd með
framlögum frá ríkisstjórnum aðild-
arríkjanna. Þessi framlög byggja
upp á „fjárhagseiningum“ og borga
aðildarríkin allt frá einni upp í 80
einingar á ári. Aðildarríkin skiptast
upp í tólf hópa hvað varðar framlög
og þegar nýtt ríki gerist aðili gefur
það til kynna í hvaða hópi það vill
eiga sæti. Allsheijarþingið ákveður
upphæð hverrar fjárhagseiningar
eru eins og stendur er hver eining
12.500 svissneskir frankar, sem er
sá gjaldmiðill sem Interpol styðst
við.
Núverandi yfirmaður Interpol er
Raymond E. Kendall. Hann er
Raymond Kendall
Breti, 55 ára gamall. Kendall
gegndi á árunum 1951-53 her-
þjónustu í Breska flughernum i
Malasíu en hvarf að henni lokinni
til háskólanáms við Oxford-háskóla,
þaðan sem hann lauk prófi í tungu-
málum árið 1956. Lögregluferil
sinn hóf hann að loknu námi hjá
lögreglunni í Úganda þar sem hann
var yfirmaður afbrotarannsókna í
Kigezi-héraði. 1962 hóf hann störf
hjá Scotland Yard. Fyrir hönd
bresku lögreglunnar hóf hann störf
hjá Interpol árið 1971 og var fram
til ársins 1975 yfirmaður eiturlyfja-
deildar Interpol en þá tók hann við
stöðu yfirmanns lögregludeildarinn-
ar. 1983 var hann skipaður aðstoð-
aryfirmaður Interpol. Árið 1985
skipaði loks allsheijarþingið Kend-
all yfírmaður Interpol til fimm ára.
I tíð Raymonds E. Kendalls hefur
verið unnið að gagngerri endurnýj-
un á allri aðstöðu Interpol. Árið
1985 var tekin ákvörðun um að-
flytaj höfuðstöðvarnar frá St. Cloud
til Lyon og er framkvæmdum við
hina nýju glæsilegu byggingu að
ljúka. Hluti starfseminnar hefur
þegar verið fluttur til Lyon og er
stefnt að því að allt starfsliðið verði
komið þangað á næstu tveimur til
þremur mánuðum. Það hefur því
verið mikið um að vera hjá Interpol
að undanförnu og hægara sagt en
gert að ná þar tali af mönnum.
Kendall samþykkti þó að veita
Morgunblaðinu viðtal á skrifstofu
sinni sem enn er til staðar f St.
Cloud, einu úthverfa Parísar. í þess-
um rólega borgarhluta, þar sem
helst er að finna glæsileg einbýlis-
hús, stingur bygging Interpol óneit-
anlega nokkuð í stúf. Rammgerðar
jámgirðingar einkenna innganginn
og brynvarinn trukkur, ásamt
tveimur lögreglumönnum gráum
fyrir járnum, gæta inngangsins.
Þessar gífurlegu öryggisráðstafanir
má rekja aftur til ársins 1986 en
þá frömdu hryðjuverkasamtökin
Action directe sprengjutilræði gegn
stofnuninni. Þegar inn er komið er
andrúmsloftið hins vegar miklu af-
slappaðra þó að vissulega beri hús-
næðið þess merki að flutningar séu
í fullum gangi. Það er hægara sagt
en gert að flytja 250 manna stofn-
un um langan veg og hlýtur það
að setja mark sitt á starfsfólk og
fjölskyldumeðlimi þeirra. Þegar inn
á skrifstofu Kendalls var komið tók
t.d. á móti manni fjölskylduhundur
Kendall-fjölskyldunnar. „Hann sér
að við eram að pakka öllu dótinu
niður og er dauðhræddur um að við
ætlum að skilja hann eftir. Eg verð
því að taka hann með í vinnuna til
að róa hann,“ útskýrir Raymond
Kendall.
Ástæðan fyrir því að ákveðið var
að flyíja höfuðstöðvar Interpol var
einfaldlega sú að byggingin í St.
Cloud var orðin of lítil fyrir starf-
semina. Ekki reyndist mögulegt að
fá heppilega lóð í París en í Lyon,
næst stærstu borg Frakklands, var
Interpol boðin stór lóð á mjög góð-
um stað í borginni, endurgjalds-
laust. „í hinum nýju höfuðstöðvum
hefur stefnan verið tekin á algjöra
tæknivæðingu, sem hvað lögreglu-
störf varðar þýðir hröð og örugg
fjarskipti til allra landa,“ sagði
Raymond E. Kendall við Morgun-
blaðið. Hafa gríðarlega miklir fjár-
munir verið lagðir í flarskiptakerfi
hinna nýju höfuðstöðva. Einnig hef-
ur verið lögð mikil áhersla á að
endurnýja skjalakerfi Interpol og
verður það algjörlega tölvustýrt í
Lyon. Þurfa lögreglumennirnir því
væntanlega ekki að eyða dýrmæt-
um tíma í að ieita að skjölum og
skrám heldur geta þeir einbeitt sér
að sínum eiginlegu störfum. „Þessi
tæknivæðing mun hafa í för með
sér að við getum bragðist mun fyrr
við og öll fjarskipti okkar taka mikl-
um stakkaskiptum. Þegar upp er
staðið munum við verða með ein-
hvern nýtískulegasta búnað sem völ
er á.“
Kendall lagði þó áherslu á að
mörg hinna 147 aðildarríkja væra
illa búin á tæknilega sviðinu. Það
hefði því verið unnið að því í sam-
vinnu við Sameinuðu þjóðirnar að
tæknivæða þær. Að undanfömu
hefðu 24 ríki í Karibíska hafinu
verið aðstoðuð fjárhagslega við að
koma sér upp fjarskiptabúnaði en
það svæði væri mjög mikilvægt í
baráttunni gegn útbreiðslu eitur-
lj'fla. Næsta verkefni væri ríki
Áfríku en þar væri fjarskiptabúnaði
ábótavant auk almennrar lögreglu-
þjálfunar. Reyndi Interpol að fá
aðstoð meðal aðildarríkja sinna til
þessa verkefnis, til dæmis gætu þau
látið af hendi um stundarsakir lög-
reglumenn er gætu séð um þjálfum
þar í nokkur ár.
Innan nokkurra ríkjaheilda, t.d.
Evrópubandalagsins og Suður-
Ameríku, gætir nú vaxandi áhuga
á ýmsum þáttum innra öryggis.
Sagði Kendall það vera hlutverk
Interpol að sannfæra þessi ríki um
að auka framlög sín til öryggis-
gæslu en jafnframt að allar aðgerð-
ir yrðu hluti af víðtækari stefnu er
næði til heimsins alls, glæpamenn
virtu nefnilega engin landamæri. í
Lyon yri til dæmis sérstök skrif-
stofa er ynni að evrópskum málum
og teldi hann eðlilegt að öll stefnu-
mótun í Evrópu ætti að byggjast í
kringum þá skrifstofu. Það ætti
ekki að eiga sér stað nein sam-
keppni milli annars vegar Interpol
Sjá bls.25
Frakklandsáhugí fiölskyldunnar
kveikjan að starfí hjá Interpol
Rætt við Smára Sigurðsson — fyrsta Islendinginn sem starfar hjá Interpol
Smári Sigurðsson, sem er fyrsti
íslendingurinn er hefur störf hjá
Interpol, varð eins og allir aðrir
starfsmenn fyrir nokkra raski
vegna flutninga stofnunarinnar.
Hann var í fyrsta hópnum er skipti
um bækistöðvar og flytjast þurfti
búferlum til Lyon með öllu því
umstangi sem því fylgir. Ég hitti
hann á fyrsta vinnudegi hans í
Lyon, sem tókst, þó nokkuð erfið-
lega hafi gengið í fyrstu, þar sem
símakerfi hinnar nýju byggingar
virtist, ekki vera komið alveg í lag.
Þegar hringt var í hinar nýju höfuð-
stöðvar Interpol svaraði þar sím-
svari sem vinsamlega benti mönn-
um á að hafa sambandi við skrif-
stofur stofnunarinnar í St. Cloud.
Okkur tókst þó að hafa uppi á hvor
öðram um síðir og Smári afsakar
þetta ófremdarástand. Það er
greinilega ekki vandalaust að
standa í svona flutningum. Sjálfur
hafði hann þurft að ségja upp íbúð
sinni í París fyrir nokkra og búið á
hótelum síðan þar sem enn hafði
hann ekki fundið íbúð í Lyon. Smári
virtist þó taka þessu öllum með
stóískri ró og hlær að því að í þess-
ari nýju glæsilegu byggingu skuli
aðeins einn sími hafa verið kominn
í notkun.
Smári hóf störf hjá Interpol 1.
júní á síðasta ári og er ráðinn þang-
að í þtjú ár. Starfssvið hans er
ýmiss konar falsanir, t.d. á pening-
um og ferðatékkum. Hann hóf lög-
regluferil sinn hjá lögreglunni í
Kópavogi árið 1968 og starfaði þar
til ársbyijunar 1977 en hóf þá störf
hjá Sakadómi Reylqavíkur. Hann
starfaði síðan hjá Rannsóknarlög-
reglu ríkisins, frá því hún var stofn-
uð 1. júlí 1977, þangað til hann
flutti sig yfir til Interpol. En hvern-
ig fékk hann hugmyndina að því
að fara þangað? „Eg byijaði að
velta því fyrir mér fyrir löngu
síðan,“ sagði Smári, „hvort ekki
væri möguleiki á því að starfa er-
lendis. í fljótu bragði sá ég enga
aðra möguleika en Interpol. Það
varð líka ekki til þess að draga úr
áhuganum að öll fjölskyldan er
meira og minna haldin nokkurs
konar Frakklandsmaníu. Við kom-
um hingað hjónin saman árið 1983
og dvöldumst þá í mánuð í París.
Ég heimsótti þá Interpol og fékk
smjörþefinn af því hvernig væri að
starfa þar. Ég kom svo aftur til
Parísar árið 1985, til þess að læra
frönsku, og var þá m.a. með það í
huga að betra væri að hafa ein-
hveija frönskukunnáttu ef svo
kynni að fara að maður hæfi störf
hjá Interpol. Ég heimsótti Interpol
aftur í þessari ferð og fékk þá
ýmsar upplýsingar hjá norskum
kollega sem einnig hvatti mig til
þess að gera tilraun til þess að
komast hingað inn. Það var eftir
það sem ég fór í alvöru að reyna
eitthvað fyrir mér.“
Það að hann hafi fengið starf
hjá Interpol segir Smári síðan hafa
haft töluverðan aðdraganda. Öll
samskipti íslendinga við stofnunina
fara fram í gegnum dómsmálaráðu-
neytið þar sem tengiliður Interpol
á Islandi er Hjalti Zóphóníasson og
hafði Smári því samband við doms-
málaráðherra og starfsmenn hans.
Það var svo Jón Sigurðsson, þáver-
andi dómsmálaráðherra, sem tók
ákvörðun um, að fyrsti íslendingur:
inn færi til starfa hjá Interpol. „í
byijum síðasta árs var mér svo
sagt að ég gæti farið út nánast
strax. Ég sló auðvitað til en var
þá farinn að sjá fram á að þetta
væri meira mál en maður gerði sér
grein fyrir í fyrstu. Það er meira
en að segja það að flytjast með fjöl-
skyldu á milli landa.“ Smári fluttist
einn út til Parísar í fyrravor en tvö
elstu bömin hans voru hjá honum
í vetur I frönskunámi. Nú í júlí er
svo von á Huldu, eiginkonu Smára,
og yngstu dóttur þeirra til Lyon.
Þau umskipti að flytja sig á milli
starfa frá RLR til Interpol sagði
Smári að væri nánast eins og að
byija upp á nýtt. Þetta hefði verið
gjörsamlega nýr heimur fyrir sig.
„Eftir átta ár hjá lögreglunni og
ellefu hjá RLR þurfti maður allt í
einu að byrja að fást við eitthvað
algjörlega nýtt og starfa á öðrum
tungumálum en íslensku. Þetta var
erfitt fyrstu mánuðina en það var
mikil hjálp í því hvað það era góðir
félagar hérna.“ Hann segir vinnuna
í sinni deild, sem fæst við falsaða
peninga, greiðslukort, tékka
o.s.frv., að miklu leyti vera fólgna
í miðlun upplýsinga. Interpol berist
fyrirspurnir hvaðanæva að úr ver-
öldinni þar sem t.d. er spurt hvort
einhver maður eða tiltekin tegund
fölsunar sé þekkt. Hvaðan hún sé
upprunnin og hveijir standi að baki.
Hins vegar fái Interpol senda seðla
og allt þess háttar að skoða og
gera skýrslu um hvort um falsanir
sé að ræða eður ei. Greina þurfti
hver fölsunin sé, hver séu einkenni
hennar _og hvort hún hafi fundist
áður. „í hvert skipti sem kemur
fram ný tegund falsaðra peninga í
heiminum þá fær sú fölsun ákveðið
númer. í raun má líkja okkur við
gagnabanka. Við reynum að geyma
allar þær upplýsingar sem hingað
koma inn. Þetta byggist allt á því
hvemig Interpol-skrifstofunar í hin-
um ýmsu löndum starfa. Við vitum
ekki meira en kemur inn frá þeim.“
í deildinni sem Smári starfar
starfa alls sjö manns. Fjórir í þeim
hópi fást við þær falsanir sem að
framan er getið en annar þriggja
manna hópur sér um aðrar tegund-
ir falsana, s.s. falsanir á vegabréf-
um og nafnskírteinum. „Það er
ótrúlega mikið um falsanir í heimin-
um. Við sjáum kannski ekki mikið
af þeim heima og maður hélt því
hálfpartinn, þegar maður kom hing-
að út, að þetta væri eitthvað sem
menn dunduðu sér við í heimahús-
um eftir að tæki að rökkva." Smári
sagði að sérstaklega væri mikið um
falsanir á dolluram en þeir væru
framleiddir í ómældu magni, þó
Smári Sigurðsson
vissulega væra falsanirnar af mjög
misjöfnum toga. Allt frá því að
vera algjört rasl yfir í mjög ná-
kvæmar falsanir. „Ég hafði ekki
leitt hugann að því áður að svona
mikið væri um falsanir né heldur
hefði ég gert greinarmun á fölsun-
um og venjulegum peningum. Hér
í Frakklandi era menn hins vegar
mjög vakandi yfir svona hlutum.
Margar verslanir og veitingahús eru
með sérstök tæki til að skoða seðla
svo að augljósar falsanir koma í
ljós. Heima á íslandi virðumst við
hins vegar enn sem komið er ekki
þurfa að hafa miklar áhyggjur af
þessu. Það hefur mjög lítið borist
af fölsunum þangað." Mjög mis-
jafnt er hveijir standa að fölsunum.
Bæði eru það venjulegir smáglæpa-
menn sém verða sér úti um tæki
og basla við þetta í kjöllurum en
einnig er um að ræða viðamikla
skipulagða framleiðslu með alþjóð-
legri dreifingu. Þá er talin vera
vissa fyrir því að hryðjuverkasam-
tök stundi skipulegar falsanir til að
fjármagna starfsemi sína.
Þegar hann var spurður á hvaða
sviðum hann teldi Interpol helst
geta orðið að gagni sagði Smári
að stofnunin Ijóstraði kannski ekki
sjálf upp um stór mál en gæti hins
vegar stuðlað að því að lögreglur
hinna mismunandi landa gerðu það.
Mætti nefna sem dæmi einhvern
aðila sem hefði stundað einhveija
glæpastarfsemi í mörgum löndum,
t.d. Hong Kong og Kanada, og
væri þekktur í þeim löndum en
ekki þar fyrir utan. Um leið og eitt-
hvað gerðist væri fyrir tilstuðlan
Interpol hægt að koma upplýsing-
um á framfæri um allan heim.
Hvað Interpoi og ísland varðaði
sagði Smári það sem betur fer ekki
vera á hveijum degi sem íslending-
ar þyrftu að leita aðstoðar stofnun-
arinnar. Slík tilvik hefðu hins vegar
komið upp. Þetta gæti komið sér
mjög vel fyrir litla, einangraða þjóð
þar sem menn vora kannski ekki í
aðstöðu til að hringja í kunningja
hjá viðkomandi landi ef einhveijar
upplýsingar vantaði, til dæmis um
grunsamlegan útlending. „Það er
einn helsti kostur Interpol-skrifstof-
anna, þú veist alltaf hvert þú átt
að leita.“
Eins og gefur að skilja rekur
Interpol mjög viðamikið fjarskipta-
kerfi sém gífurlegt magn af upplýs-
ingum fer um daglega. Þetta setur
mjög svip sinn bæði á hinar nýju
sem hinar gömlu höfuðstöðvar
stofnunarinnar. Þök bygginganna í
St. Cloud og Lyon prýða óteljandi
loftnet af öllum stærðum og gerðum
og era byggingarnar auðþekkjan-
legar langt að af þessum sökum.
Smári kynntist þessu kerfi nokkuð
vel þar sem fljótlega eftir að hann
hóf störf hjá Interpol var hann sett-
ur í vinnu við fjarskiptakerfið í heil-
an mánuð. Einn lögreglumaður er
ávallt á vakt í fjarskiptunum og fer
yfir öll skeyti sem koma inn og
dreifðir þeim á réttar deildir. Ekki
er einungis um að ræða skeyti til
höfðuðstöðva Interpol heldur berast
einnig afrit af öllum fjarskiptasend-
ingum milli einstakra Interpol-
skrifstofa. Yantaði þarna mann í
einn mánuð og var Smári látinn
hlaupa í skarðið. Hann telur það
hafa verið ómetanlega reynslu og
leitt til þess að hann hafi kynnst
stofnuninni og hvernig starsemi
hennar sé uppbyggð mun betur en
ella. Af hveiju hann hafi síðan haf-
ið störf í falsanadeildinni kann hann
hinsvegar enga einhlíta skýringu
á. Vissuiega hafi hann fengist við
falsaða ferðatékka og annað slíkt
áður en það telur hann ekki vera
skýringuna. Líklega hafi bara vant,-
að mann þama. Smári er eins og
áður sagði fyrsti íslendingurinn
sem hefur störf sem lögreglumaður
hjá Interpol. Þarna eru einnig starf-
andi nokkrir aðrir Norðurlandabú-
ar, tveir Danir, einn Svíi og einn
Norðmaður. Þó að 146 lönd eigi
aðild að Interpol eru Bandaríkja-
menn og Evrópubúar í miklum
meirihluta meðal starfsmanna.
Meðal lögreglumannanna era
Bandaríkjamenn stærsti hópurinn
og Vestur-Þjóðveijar næststærsti.
Smári sagði það hafa komið sér
einna mest á óvart hversu vel menn
frá svo mismunandi löndum gætu
starfað saman í svona hópi og væru
í sjálfu sér líkir. Samvinnan væri
ávallt góð og hjálpsemin í fyrir-
rúmi. Menn væra alltaf tilbúnir að
hjálpa félögum sínum með hvað sem
er. Hann hefði ekki gert sér neinar
hugmyndir fyrirfram um hvernig
þetta gæti orðið en nú þegar litið
væri yfir farinn veg að loknu eins
árs starfi teldi hann sig hafa gert
sér mun betur grein fyrir því hversu
mikið gagn þessi stofnun gæti gert.
Það væri líka ofarlega í hans huga
hvað andrúmsloftið væri gott og
félagarnir traustir. Interpol væri
auðvitað fyrst og fremst upplýs-
ingamiðlun, það yrði eflaust aldrei
samþykkt að svona stofnun hefði
lið sem farið gæti hvert sem er,
handtekið fólk og rannsakað mál.
Það væri líklega ekki heldur nein
þörf á því, betra væri að halda á
málum eins og nú, þannig að hver
sinnti sínum málum í samvinnu við
hin löndin. Engin keðja væri hins
vegar sterkari en veikasti hlekkur-
inn. Hversu mikið gagn Interpol
gerði byggðist því fyrst og fremst
á því hvernig þau lönd sem mynd-
uðu stofnunina stæðu sig. Þegar
hann var spurður hvort að það skap-
aði oft mikil vandamál á hversu
mögum tungumálum væri unnið
sagði hann svo ekki vera, þó auðvit-
að kæmu alltaf upp einhveijir erfið-
leikar. Menn þyrftu þó að vera
ágætir í ensku og geta bjargað sér
á frönsku til þess að sinna störfum
sínum. Sumir Frakkarnir töluðu
hins vegar enga ensku, svo dæmi
væra tekin, og aðrir kynnu ekkert
fyrir sér í frönsku. Það væri þó
alltaf hægt að finna einhvern sem
gæti leyst úr vandamálunum sem
upp kæmu.
Eftir sprengjutilræði Action
Directe árið.1986 hefur allt öryggi
stofnunarinnar verið hert til muna.
Er öryggisgæslan nú með þeim
hætti að lögreglumennirnir fá ekki
að fara inn í hina nýju byggingu í
Lyon fyrr en daginn áður en þeir
eiga að hefja þar störf. Er stefnt
að því í framtíðinni að menn muni
ekki komast inn nema með segul-
passa sem gildi síðan bara inn á
þeirra eigin hæð. „Þetta er hlutur
sem hefur mikið breyst á síðustu
áram,“ sagði Smári. „Þegar ég kom
þarna í fyrsta sinn hringdi ég bara
á bjöllunni, kynnti mig sem löggu
frá íslandi og var hleypt inn.“ Hann
vissi þó ekki til að það hefði reynst
hættulegt að vera starfsmaður Int-
erpol nema í þetta eina sinn. Hann
kynni mjög vel við sig og eftir að
öll fjölskyldan væri komin hefði
hann ekkert á móti því að vera
þarna lengur en þau þrjú ár sem
ráðningarsamningurinn segði til
um. Það kynni þó allt að hafa
breyst að tveimur árum liðnum.
<**