Morgunblaðið - 04.08.1989, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 4. ÁGÚST 1989
Pólland:
Meint pólitísk morð
lögreglu rannsökuð
Varsjá. Reuter.
PÓLSKA þingið hefur ákveðið að rannsaka ásakanir Samstöðu um
að Iögreglan hafi myrt fjölda manns fyrir pólitska óþægð á tíma
herlaganna, sem sett voru árið 1981. Þetta var samþykkt með 174
atkvæðum gegn 91. Czeslaw Kiszczak hershöfðingi, nýkjörinn forsæt-
isráðherra, bar ábyrgð á innra öryggi landsins sem innanríkisráð-
herra frá 1981 til miðvikudags í síðustu viku, þegar þingið kaus
hann til hins nýja embættis.
Að sögn málgagns stjórnarinnar,
Rzeczpospolita, var stormasamt á
þingi þegar málið var tekið fyrir,
en Zbigniew Pudysz, aðstoðarinn-
anríkisráðherra, varði málstað
stjórnarinnar. Tadeusz Kowalczyk,
sá þingmaður Samstöðu, sem bar
tillöguna upp, sagði að skrá með
nöfnum fórnarlambanna hefði verið
afhent innanríkisráðuneytinu, en
það hefði enn ekki sýnt málinu
neinn áhuga.
„Innanríkisráðueytið hefur að
sjálfsögðu staðreyndir þessarara
pólitísku morða embættismanna
sinna á takteinum,“ sagði Kowal-
Voyager:
Þrjú ný tungl við
Neptúnus fundin
Washington. Reuter.
BANDARÍSKA geimkönnunar-
farið Voyager 2 nálgast Neptún-
us nú óðfluga og greindu tæki
um borð í farinu þijú tungl um-
hverfis reikistjömuna í gær.
Bandarískir geimvísindamenn
tetja að enn fleiri tungl muni
finnast síðar í mánuðinum, þegar
Voyager 2 fer fram hjá reiki-
sljömunni.
Nú er vitað um sex fylgitungl
Neptúnusar, en Voyager 2 hafði
þegar greint eitt þeirra í fyrri mán-
uði.
Vísindamenn Geimferðastofnun-
ar Bandarílqanna (NASA) telja að
fleiri tungl kunni að finnast um-
hverfis Neptúnus, þar sem tækjum
Voyagers 2 hafi tekist að greina
tunglin þijú úr 33.600.000 km íjar-
lægð. Þegar farið fer framhjá reiki-
stjömunni hinn 24. þessa mánaðar
verður það hins vegar aðeins í um
4.800 km fjarlægð.
Voyager 2 var skotið út í geiminn
czyk, en Pudysz svaraði reiður:
„Þetta em ekkert annað en alvar-
legar og ósannar fullyrðingar, sem
em til þess eins fallnar að rýra
traust almennings á ráðuneytinu.“
Þingið hefur þegar samþykkt að
setja á laggirnar nefnd, sem á að
íhuga málsókn gegn fráfarandi
ríkisstjórn kommúnista fyrir klúður
í stjórn efnahagsmála.
Sú stjórn var undir forsæti Miec-
zyslaw Rakowski, sem nú er for-
maður kommúnistaflokksins. Kisz-
czak forsætisráðherra, var sem fyrr
segir, innanríkisráðherra hans og
hafði innra öryggi ríkisins með
höndum allan þann tíma, sem her-
lögin vom í gildi. Þeim var aflétt í
júlí 1983.
Fjórir lögregluþjónar vom
dæmdir í fangelsi fyrir að hafa
myrt prestinn Jerzy Popieluszko í
október 1984, en hann var ákafur
stuðningsmaður Samstöðu. Þá var
yfirmaður öryggislögreglunnar lát-
inn fjúka, en Kiszczak hélt emb-
ætti sínu.
Reuter
Rafsanjani sver embættiseið
Ali Akbar Hashemi Rafsanjani (sitjandi til vinstri) sór í gær
embættiseið sem forseti Irans. Rafsanjani, sem ekki er talinn
jafhkreddufullur og margir aðrir trúarleiðtogar írans, kveðst
vilja endurbyggja efiiahag landsins, sem hefúr verið fiakandi
sár allt frá falli Iranskeisara, og bæta samskipti við erlend ríki.
A hinn bógin notaði hann tækifærið við eiðtökuna til þess að
fiillvissa klerkastéttina um að hann myndi ekki hvika frá grund-
vallarmarkmiðum hinnar íslömsku hugsýnar Khomeinis heitins,
fyrrverandi erkiklerks írans.
Fjárlög EB árið 1990:
Tvö þúsund milljarðar
króna til landbúnaðar
Mynd af Netúnusi, sem tekin var
úr Voyager i um 90 milljón km
§arlægð. Reikistjarnan er
umlukin skýjahjúp og virðist
hafa nokkuð flókið veðurkerfi.
Vegna „lofthjúpsins" virðist
reikistjarnan heiðblá á lit.
árið 1977 og fór hjá Júpíter 1979,
Satúrnusi 1981 og Úranusi 1986.
Brussel. Frá Kristófer M. Kristinssyni, fréttaritara Morgunblaðsins.
FJÁRMÁLARÁÐHERRAR Evrópubandalagsins (EB) samþykktu í vik-
unni fjár 1 agafrumvarp framkvæmdastjómarinnar fýrir næsta ár með
nokkmm breytingum. Hækkun á milli ára er um það bil 4%.
Ráðherrarnir skáru fjárlagatillög-
ur framkvæmdastjómarinnar niðuF
um 708 milljónir ECU sem samsvar-
ar rúmlega 45 milljörðum íslenskra
króna. Hækkun útgjalda vegna land-
búnaðar virðist ætla að verða sáralít-
il sem bendir til þess að tekist hafi
að hefta linnulaust fjárstreymi til
þessa málaflokks. Eftir sem áður
rennur umtalsverður hluti útgjalda
Evrópubandalagsins til landbúnaðar
eða u.þ.b 66%, sem þýðir að tvö
þúsund milljörðum íslenskra króna
verður varið í þessu skyni á næsta
ári. Á fjárlögum ársins 1989 var
þetta hlutfall hærra eða 70%.
I
Ráðherrarnir beindu hnífnum að
ýmsum útgjaldaliðum svo sem fjölg-
un starfsmanna en framkvæmda-
stjórnin hafði lagt til að 247 ný störf
yrðu búin til en fékk 50. Ráðherrarn-
ir samþykktu hins vegar fjárveitingu
til aðgerða gegn svindli innan land-
búnaðarkerfis bandalagsins. Fram-
kvæmdastjórnin hefur beint þeim til-
mælum til Evrópuþingsins að fjárlög-
in verði aftur færð til þess horfs sem
þau voru frá hennar hendi.
18 Vesturlandabúar á valdi líbanskra öfgamanna:
Örlög gíslanna sögð í hönd-
um harðlínuklerka í Iran
TALIÐ er að flestir erlendu gíslanna í Líbanon séu á valdi öfga-
manna er tilheyra Hizbollah-samtökunum (Flokkur Guðs). Samtök
þessi njóta lítillar virðingar í Mið-Austurlöndum, raunar er það svo
að einu stuðningsmenn þeirra eru harðlínumenn innan klerkaveldis-
ins í íran. Talið er að 18 Vesturlandabúar séu á valdi líbanskra öfga-
manna, átta Bandaríkjamenn, fjórir Bretar, tveir Vestur-Þjóðverjar,
Sýrlendingur með bandarískt vegabréf, ítali, Belgi og blaðamaður
með líbanskt og franskt vegabréf. Að auki er talið að þrír íranir séu
í haldi í Líbanon.
Hizbollah-samtökin sækja and-
lega leiðsögn sína til íran líkt og
fleiri hópar líbanskra öfgamanna.
Menn greinir hins vegar á um
hversu mikil áhrif íranir hafa innan
þeirra þó svo ljóst þyki að íranir
geti einir beitt liðsmenn Hizbollah
þrýstingi. Spurningin er því ef til
vill einkum sú hvort ráðamenn í
íran eru reiðubúnir til að beita sér
fyrir lausn gíslamálsins. Rafsanj-
ani, hinn nýkjömi forseti írans,
hefur verið talinn til „raunsæis-
manna“ í írönskum stjómmálum og
er hann sór embættiseið forseta í
gær fór hann almennum orðum um
að hann vildi bæta samskipti írana
og erlendra ríkja. Á hinn bóginn
kann hann að telja heppilegt að
hafa sem minnst afskipti af máli
þessu þar sem hann er nýtekinn
við völdum. Alltjent gætu rétt-
nefndir öfgamenn í íran þá sakað
hann um að hafa gengið að kröfum
„Stóra Satans“ (Bandaríkjanna) og
„útsendara hans“ (ísraela) í þessum
heimshluta.
Robert Fisk, blaðamaður breska
dagblaðsins The Independent,
kveðst hafa heimildjr fyrir því að
Iranir hafi undanfama fimm mán-
uði haft örlög vestrænu gíslanna í
hendi sér. Hann segir þá flesta vera
á valdi Hizbollah-samtakanna og
kveður liðsmenn þeirra fylgja Ali
Akhbar Mohtashemi, innanríkisráð-
herra íran, að málum. Hann er hins
vegar sagður skæður keppninautur
Rafsanjanis forseta. Ef til vill hafi
tilkynning um aftöku Bandaríkja-
mannsins William Higgins á mánu-
dag verið gefín út til að spilla fyrir
viðleitni Rafsanjanis til að bæta
samskiptin við vestræn ríki. Örlög
gíslanna kunni því að ráðast af nið-
urstöðu valdabaráttunar í Iran.
Einu bandamenn írana á þessum
slóðum, Sýrlendingar, hafa enn
ekki haft bein afskipti af gíslamál-
inu. Fréttaskýrendur telja margir
hveijir að Sýrlendingar vilji beita
sér fyrir því að vestrænu gíslamir
verði leystir úr haldi því óbreytt
ástand sýni ljóslega dvínandi ítök
þeirra í þessum heimshluta. Gætu
Sýrlendingar haft milligöngu um
freslun gíslanna yrði erfitt að
hundsa Assad-Sýrlandsforseta í
hugsanlegum friðarviðræðum ísra-
ela og Palestínumanna. Fram til
þessa hafa Sýrlendingar hins vegar
lagt áherslu á að treysta samskipt-
in við írani en hugsanlegt er talið
að breyting verði þar á.
Fjölmörg samtök hafa lýst yfir
ábyrgð á mannránum í Líbanon en
flest bendir til þess að mörg þeirra
starfi undir nokkrum nöfnum eða
eigi a.m.k. náið samstarf. Þannig
er talið að samtökin Heilagt stríð
(Jihad) og Hizbollah séu í raun ein
og sömu samtökin. Liðsmenn Jihad
kveðast hafa fjóra Bandaríkjamenn
á valdi sínu en ólögleg vopnasala
bandarískra embættismanna til ír-
an, íran-Kontra-málið svonefnda,
miðaði einkum að því að fá þá
leysta úr haldi. Samtök byltingar
Bandarísku gíslarnir í Libanon. í efri röð frá vinstri: Joseph Cicippio
(rænt 12. sept. 1986), Terry Anderson (16. mars 1985), Robert Pol-
■hil (24. jan. 1987), Álann Steen (24. jan. 1987). Neðri röð: Edward
Tracy (21. okt. 1986), Frank Reed (9. sept. 1986), Thomas Suther-
land (9. júní 1985), Jesse Tumer (24. jan. 1987).
og réttlætis sem haldið hafa Banda-
ríkjamanninum Joseph Cicippio í
gíslingu frá því í febrúar árið 1986
eru á hinn bóginn talin höll undir
Sýrlendinga. Málið flækist > enn
frekar þegar tekið er tillit til þess
að hópar manna, „óháðir mannræn-
injar“, hafa stundað mannrán í
Líbanon frá árinu 1986 í ábata-
skyni og selt gísla sína í hendur
öfgamanna.
Heimildarmenn The Independent
í Beirút í Líbanon segja að Banda-
ríkjamenn verði að stíga fyrsta
skrefið ætli þeir sér að frelsa
gíslanna. Skömmu fyrir byltinguna
í íran hafði íranskeisari greitt
Bandaríkjamönnum stórar fúlgur
fjár fyrir vopn er hann hugðist
kaupa. Er fylgismenn Khomeinis
erkiklerks tóku völdin í íran voru
fjármunir þessir „frystir" í Banda-
ríkjunum en vígtólin voru aldrei
afhent. Fyrsta skrefið gæti því fal-
ist í því að Bandaríkjamenn afhentu
núverandi stjórnvöldum í íran fjár-
muni þessa. í Beirút telja menn að
Bandaríkjamenn kunni að vera
reiðubúnir til að ganga til samninga
á þessum nótum og benda því til
sannindamerkis á að Bandaríkja-
stjórn hafi nýverið boðist til að
greiða ættmennum þeirra sem fór-
ust er írönsk farþegaþota var skot-
in niður yfír Persaflóa á síðasta ári
skaðabætur.
Heimild:T/ie Independent,Reuter ofl.