Morgunblaðið - 26.08.1989, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 26. ÁGÚST 1989

Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Aðstoðarritstjóri
Fulltrúar ritstjóra
Fréttastjórar
Auglýsingastjóri
Árvakur, Reykjavík
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Björn Bjarnason.
Þorbjörn Guðmundsson,
Björn Jóhannsson,
Árni Jörgensen.
Freysteinn Jóhannsson,
Magnús Finnsson,
Sigtryggur Sigtryggsson,
Ágúst Ingi Jónsson.
Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aðalstræti 6, sími 691100. Auglýsingar:
Aðalstræti 6, sími 22480. Afgreiðsla: Kringlan 1, sími 83033.
Áskriftargjald 1000 kr. á mánuði innanlands. í lausasölu 90 kr. eintakið.
Markviss stefna að
settum markmiðum
Stjórnmálamenn eru kjörnir
til forystustarfa í því skyni
að greiða úr ákveðnum vanda-
málum og taka ákvarðanir í
samræmi við það umboð, sem
kjósendur veita þeim. Þetta fer
þeim misvel úr hendi og höfum
við mörg dæmi um það úr
stjórnmálasögu okkar. Skýr-
ustu skilin úr samtímanum eru
á milli þess hvemig haldið er á
stjórn málefna Reykjavíkur-
borgar annars vegar og lands-
ins alls hins vegar, milli borgar-
stjómar Reykjavíkur og ríkis-
stjómarinnar.
í fyrradag var skýrt frá því,
að viðræðum borgaryfirvalda
og hreppsnefndar Kjalarnes-
hrepps vegna jarðarinnar Álfs-
ness og urðunar á sorpi þar
hefði lokið á þann veg, að borg-
in kaupir jörðina og þar verður
urðað sorp. Kom þetta sam-
komulag flestum í opna skjöldu,
því að ekki eru nema fáeinir
dagar liðnir síðan helst leit út
fyrir, að óskum Reykjavíkur í
þessu efni hefði verið hafnað.
Borgarstjóm undir forystu
Davíðs Oddssonar borgarstjóra
lét málið á hinn bóginn ekki
niður falla heldur vann að lausn
þess í kyrrþey og farsæl lausn
fannst.
Þetta samkomulag um kaup-
in á Álfsnesi minnir á þá lausn
sem fannst fyrr í sumar á
ágreiningi Reykjavíkurborgar
og bæjarstjórnar Kópavogs
vegna Fossvogsdalsins. Flestir
muna líklega eftir þeirri hörku
sem í það mál komst og væntu
þess fáir, að jafn fljótt tækist
að leysa úr þeim ágreiningi og
raun bar vitni. I því máli beind-
ust spjótin ekki síst að Davíð
Oddssyni, sem kom ósár frá
orrahríðinni.
í stjórnmálum skiptir mestu
vilji menn njóta trausts, að þeir
leiði mál til lykta en skilji ekki
við þau hálfkömð. Eitt helsta
einkenni á stjómarháttum
meirihluta sjálfstæðismanna í
Reykjavík undir forystu Davíðs
Oddssonar er einmitt þetta, að
það er tekið af skarið og ekki
horfið frá verki fyrr en því er
lokið. Rekstur borgarinnar og
fjárhagsleg staða er í samræmi
við þetta. í þessum anda er
staðið að framkvæmdum. Og
með þessum hætti er gengið til
samninga á vegum borgarinn-
ar. Enginn þarf að velkjast í
vafa um að hveiju er stefnt.
Munurinn sem er á stjóm
Reykjavíkurborgar og lands-
stjórninni verður ekki aðeins
skýrður með því að í borgar-
stjórn situr samhentur hópur
manna í meirihluta við stjórn-
völinn. Þegar sú ríkisstjórn ýtti
úr vör fyrir tæpu ári, sem enn
situr og nýtur minni vinsælda
en nokkur önnur síðan mæling-
ar á viðhorfi almennings hóf-
ust, kepptust aðstandendur
hennar við að lýsa yfir því hve
samstiga þeir væm og ætluðu
að vera. Ráðherrar hafa síðan
ekki látið annað frá sér fara
um stjórnarsamstarfið en að á
betra verði ekki kosið og hér á
síðum Morgunblaðsins hefur
Ólafur Ragnar Grímsson fjár-
málaráðherra lagt á ráðin um
að sömu flokkar starfi saman
ekki aðeins út þetta kjörtímabil
heldur einnig næsta ef ekki
þarnæsta líka. Hvað sem því
tali öllu líður nær ríkisstjórnin
ekki tökum á viðfangsefni sínu.
Hún stendur ekki þannig að
framkvæmd stefnumála sinna,
að það veki traust hjá almenn-
ingi. Hún hefur ekki samhæfða
stefnu um það hvernig á að
leysa úr vanda landbúnaðar og
sjávarútvegs og þannig mætti
áfram telja.
Reykjavíkurborg rak á sínum
tíma útgerðarfyrirtæki. Það
varð til við ákveðnar aðstæður
í þjóðfélaginu sem réttlættu slík
afskipti borgaryfirvalda af at-
vinnulífinu. Sá tími rann á enda
og fyrirtækið var orðið fjár-
hagslegur baggi á borgarbúum.
Undir forystu Davíðs Oddsson-
ar var gengið til samninga við
einkaaðila um að þeir keyptu
fyrirtækið. Grandi hf. starfar
nú í Reykjavík án aðildar borg-
arsjóðs. Núverandi ríkisstjórn
hefur valið allt annan kost. Hún
vill þvæla ríkisvaldinu sífellt
meira og meira inn í rekstur
einstakra fyrirtækja með þeim
afleiðingum, að stjómendur
þeirra telja kvótann í opin-
berum sjóðum jafnvel mikil-
vægari en kvótann í sjónum og
er þá mikið sagt. Niðurstaðan
verður einfaldlega óvissa og
kák.
Stjórnarhættimir í Reykjavík
minna okkur á þá staðreynd,
að forsjá stjórnmáiamanna þarf
síður en svo að vera jafn klaufa-
leg og hjá ríkisstjórn
Steingríms Hermannssonar.
Kjömir fulltrúar geta verið
sjálfum sér samkvæmir og fylgt
markvissri stefnu að settum
markmiðum.
Þröngsými mennta-
málaráðherra
eftir Birgi ísl.
Gunnarsson
Um það er mikil pólitísk samstaða
í landinu að allir skuli eiga rétt til
náms, óháð búsetu eða efnahag. Til
að tryggja þennan rétt hafa verið
sett sérstök lög um grunnskóla, þar
sem kveðið er á um skyldu ríkis og
sveitarfélaga til að halda skóla fyrir
öll börn og unglinga á aldrinum 7-16
ára. Á þessum aldri eru börn og
skyld til að sækja skóla. í samræmi
við ákvæði þessara laga halda ríki
og sveitarfélög uppi umfangsmiklu
skólakerfi á grunnskólastigi sem nær
til alls landsins.
Einkaskólar viðurkenndir
Þó að skólaskyldan nái aðeins til
ofangreindra aldursflokka lætur
þjóðfélagið ekki við það eitt sitja
að halda uppi grunnskóla. Krafan
um rétt allra til náms nær einnig
upp í gegnumn framhaldsskólastig-
ið og til háskóla. Alþingi hefur því
sett sérstök lög um framhaldsskóla
til að tryggja rekstur fjölbreyttra
framhaldsskóla og í sama tilgangi
hafa verið sett lög um einstaka
skóla á háskólastigi og ber þar að
sjálfsögðu hæst lögin um Háskóla
íslands.
Þrátt fyrir þetta mikla hlutverk
hins opinbera í skólakerfinu hefur
löggjafinn viðurkennt að rétt geti
verið að standa öðru vísi að skóla-
haldi. Þannig er í grunnskólalögum
sérstakur kafli um einkaskóla, þar
sem meðal annars er kveðið á um
heimild menntamálaráðuneytis til
að löggilda grunnskóla sem reknir
séu af einkaaðilum og hvaða skil-
yrði slíkir skólar þurfi að uppfylla.
Hliðstætt ákvæði er í lögum um
framhaldsskóla.
Hvers vegna einkaskóla?
Hvers vegna skyldi löggjafinn
„Það er alveg ljóst að
engin fagleg rök styðja
neitun menntamálaráð-
herra. Synjun hans
byggist á fordómum og
á þeirri trú Alþýðu-
bandalagsins að berja
beri niður allt írum-
kvæði og framtak borg-
aranna, hvort sem er í
skólamálum eða á öðr-
um sviðum.“
einmitt gera ráð fyrir einkaskólum?
Svarið er augljóst. Þó að margt
gott megi um hið ríkisrekna skóla-
kerfi segja þá er fjölbreytni mann-
lífsins slík að þunglamalegt ríkis-
kerfi getur aldrei séð allar þarfir
fyrir né aðlagað sig nægilega fljótt
Sjálfstæðisflokkur-
inn er kjölfestan
eftir Halldór Blöndal
Vinur minn að norðan kom til mín
í kaffi- á mánudaginn. Við töluðum
um pólitík að venju. Hann gerði grein
Árna Gunnarssonar í Morgunblaðinu
sl. sunnudag að umtalsefni, en hún
bar yfirskriftina: „Fækkun flokka —
sterkari stjórn“-. Ályktun hans var,
að þingmaður Alþýðuflokksins sæi
þá einu leið út úr glundroðanum, að
ný „viðreisnarstjórn" yrði mynduð,
þ.e. samsteypustjórn Sjálfstæðis- og
Alþýðuflokks undir forsæti Sjálf-
stæðisflokksins.
Það er eðlilegt, að grein Áma
Gunnarssonar verði mönnum um-
hugsunarefni. Fyrir síðustu kosning-
ar biðluðu forystumenn Alþýðu-
flokksins mjög til kjósenda Sjálf-
stæðisflokksins og þóttust kaþólskari
en páfinn. Áður en Borgaraflokkur-
inn var stofnaður, bentu allar
skoðnakannanir til, að staða Sjálf-
stæðisflokksins væri sterk og þing-
menn Alþýðuflokksins dygðu honum
til að ná meirihluta á Alþingi. Nú
benda skoðanakannanir til, að Sjálf-
stæðisflokkurinn hafi endurheimt sitt
fyrra fylgi.
Þingmenn Alþýðuflokksins tókp
þá ákvörðun sl. haust að slíta sam-
starfí við Sjálfstæðisflokkinn á til-
búnum forsendum. Þeir hafa síðan
hver á fætur öðrum gefíð í skyn eða
beinlínis sagt, að ríkisstjóm
Steingríms Hemannssonar hafi
brugðist. Árni Gunnarsson kemst að
þeirri niðurstöðu, að hún verði „vart
hæfari til stórra verka, ef fjórði
stjómmálaflokkurinn bætist í raðir
hennar." Hún eigi „þann einan rétt
til áframhaldandi setu, að henni ta-
kist að lækka verð á helstu nauð-
þurftum almennings, matarverðið,
og að henni reynist unnt að lækka
verulega fjármagnskostnað frá því
sem nú er. Að öðram kosti,“ segir
þingmaðurinn, „geta engir stjórn-
málamenn með snefil af samvisku
stutt hana.“
Þessi ummæli era óvægin, sér-
staklega í ljósi þess, að við Sjálfstæð-
ismenn vildum á sl. hausti lækka
matarverðið og draga úr hækkun
fjármagnskostnaðar, Það þótti þing-
mönnum Alþýðuflokksins tilefni til
* A
„Eg er sammála Arna
Gunnarssyni um, að
þriggja flokka stjórnir
hafi gengið sér til húðar
hér á landi. Við Sjálf-
stæðismenn vöruðum
við þeim fyrir síðustu
kosningar. Við lögðum
ríka áherslu á, að hér
yrði ekki mynduð sterk
ríkisstjórn, nema Sjálf-
stæðisflokkurinn hefði
afl til að mynda hana
með einhverjum einum
flokki öðrum. Þau varn-
aðarorð hafa ræst með
áþreifanlegri hætti en
nokkurn óraði fyrir.“
Alþýðubandalagsgninnur
við Skútuvog fiarlægður
eftir GeirH. Haarde
í Morgunblaðinu sl. sunnudag er
birt frétt þar sem segir frá vinnu við
að brjóta upp grunn við Skútuvog,
sem eitt sinn var ætlaður undir nýtt
stórhýsi fyrir Landsmiðjuna. í frétt-
inni kom fram að hér færa tugmillj-
óna verðmæti í súginn.
Þar sem menn eru f erli daganna
fljótir að gleyma er rétt að rifja upp
örfáar staðreyndir um þennan undar-
lega grunn, sem nú er verið að fjar-
lægja til þess að nýta megi lóðina
undir arðbæra starfsemi.
Grannurinn er frá því í iðnaðarráð-
herratíð Hjörleifs Guttormssonar á
árunum 1978—83. í samræmi við
stefnu sína um ríkisrekstur í atvinn-
ulífínu, dreymdi alþýðubandalags-
menn stóra drauma um að gera
íslenska ríkið að stórveldi í vélsmiðju-
rekstri og grafa í leiðinni undan sam-
keppnisstöðu einkafyrirtækja í grein-
inni. Til stóð að margfalda athafna-
rými Landsmiðjunnar og flytja hana
af Sölvhólsgötunni í veglega nýbygg-
ingu við Skútuvog. Allt var það
dæmi upp á stórar fjárhæðir, eflaust
mörg hundruð milljónir króna á nú-
virði. Auðvitað var ekki hægt að
taka slíka fjármuni úr tómum sjóðum
Landsmiðjunnar sjálfrar, heldur varð
að fá þá að láni með ábyrgð og fyr-
ir milligöngu sameiginlegs sjóðs
landsmanna.
Um lánsfjáröflun í þá fjárfestingu
við Skútuvog, sem nú er verið að
rífa upp, stóðu þeir saman iðnaðar-
ráðherrann þáverandi og fjármála-
ráðherrann flokksbróðir hans.
Eflaust hefur þáverandi formaður
þingflokks •Alþýðubandalagsins, sá
sem nú er fjármálaráðherra, verið
með í ráðum. Iðnaðarráðherrann
fékk t.d. fjármálaráðherrann til að
útvega erlent lán sumarið 1980 til
að unnt væri að greiða Reykjavíkur-
borg lóðargjöldin! Það þarf mikið
hugmyndaflug til að láta sér detta í
hug að nota erlent lánsfé til slíks
brúks, en ríkisstjórnin, sem þá sat,
lét sig ekki muna um að taka erlend
lán til að greiða útflutningsuppbætur
og því þá ekki líka innlendan kostnað
eins og lóðargjöld!
Þegar alþýðubandalagsráðherr-
arnir vora horfnir úr ríkisstjóm árið
1983 beitti Sverrir Hermannsson, þá
iðnaðarráðherra, sér fyrir þeirri sjálf-
sögðu stefnu að selja fyrirtækið
starfsmönnum þess. Þá kom í ljós
að þeir höfðu engan áhuga á grunni
Hjörleifs Guttormssonar og vildu
hann ekki með í kaupunum. Þeir
kærðu sig ekkert um grunninn né
stórveldisáform Hjörleifs fyrir hönd
Landsmiðjunnar eftir að þeir höfðu
sjálfir eignast fyrirtækið og þurftu
að reka það á eigin ábyrgð og
áhættu. Hafa framkvæmdir við