Morgunblaðið - 26.08.1989, Blaðsíða 13

í frændgarði Ásgeirs nyrðra er
að finna áhugasama og dugmikla
unnendur og yrkjendur þjóðlegra
fræða. Ber þar hæst nöfn þeirra
Jóns Ámasonar og Ólafs Davíðs-
sonar hinna kunnu þjóðsagnasafn-
ara. Mat Ásgeir þessa frændur sína
mikils og hugur hans hneigðist æ
meir að þeirri arfleifð sem þeir
höfðu unnið að því að varðveita.
Ég held að í þeim fræðum hafi
hann fundið þá sönnu og einu
þrenningu sem Snorri Hjartarson
hefur ofið úr landi þjóð og tungu
og fáum verið ljósara að þar var
traustasta vígi íslands „gegn trylltri
öld“. Ásgeir var óvenju vel máli
farinn og gerði vægðarlausa kröfu
til sjálfs sín og annarra um notkun
íslepskrar tungu.
Ásgeir var í hærra lagi meðal-
maður og þreklega vaxinn, karl-
mannlegur og höfðinglegur í yfir-
bragði. Hann var ljúfmenni í allri
viðkynningu þó ekki dyldist að þar
fór skapfestumaður sem ekki var
uppnæmur fyrir smámunum. Hon-
um fylgdi jafnan ferskur andblær,
svalur gustur sem svifaði burt
muggu og móki. Enginn var glað-
ari á góðri stund; enginn betri fé-
lagi þegar á móti blés. Af þessum
sökum var Ásgeir vinmargur. Hann
var vinfastur og því var hann mik-
ill hugljúfi þeirra sem eignuðust
vináttu hans.
Það er erfítt hlutskipti að þurfa
að kveðja dugmikinn og traustan
samstarfsmann á miðri leið, sjá
hann hverfa að fullu frá verkefnum
'sem hann hafði áhuga á og hefði
leyst allra manna best. Hitt er þó
enn þyngra að sjá á bak góðum
félaga og nánum vini. Á þeirri stund
verða orð næsta marklítil. Það hafði
reyndar borist í tal milli okkar Ás-
geirs að hann setti á blað nokkur
orð um mig þegar þar að kæmi.
Þetta hefði eftir gengið ef allt hefði
verið með felldu. Hér fór á annan
veg. Svo afsleppt er lífíð, svo óviss
tími dauðans. Nú verður mér efst
í huga þakklæti fyrir drengskap
hans og falslausa vináttu sem aldr-
ei brást. Foreldrum Ásgeirs og öðr-
um aðstandendum færi ég samúð-
arkveðju.
Indriði Gislason
Sú fregn barst í Kennaraháskól-
ann að morgni sl. mánudags að
Ásgeir S. Björnsson hefði látist
kvöldið áður. Þessi sorgartíðindi,
þótt ekki kæmu þau samstarfsfólki
Ásgeirs með öllu á óvart, varpa
engu að síður löngum skugga fram
á veginn nú við upphaf skólaárs.
Við andlát Ásgeirs S. Björnsson-
ar lektors á Kennaraháskólinn á
bak að sjá einum sínum ástsælasta
og virtasta kennara. Það er sam-
dóma álit samkennara jafnt sem
nemenda að Ásgeir hafí verið frá-
bær kennari og það var mikið lán
fyrir menntastofnun kennara á
umbyltingarskeiði að njóta fræðslu
og leiðsagnar svo öruggs móður-
málskennara. Vandað íslenskt mál,
klárt og kvitt, var honum eðlilegt
og ígróið, greinilega sprottið úr
daglegu málfari í foreldrahúsum og
heimabyggð — tungutak agað og
skírt við sögur, vísur og frásagnir,
kynslóð eftir kynslóð, öld fram af
öld.
En Ásgeir var ekki einungis
traustur og vinsæll kennari. Hann
var ekki síður vel fallinn til leið-
sagnar á sviði skipulagsmála, um-
sýslu hvers konar og félagsstarfa.
Þar naut sín vel atorka hans og
ósérhlífni, sköruleg framkoma og
einurð í málflutningi. Þessir eigin-
leikar í fari Ásgeirs komu sér vel
fyrir unga háskólastofnun sem
þurfti að endurmóta skipulag sitt
og fá stjórnsýslu sinni nýtt snið við
mjög breyttar aðstæður. Ásgeir S.
Björnsson átti ómældan hlut að
uppbyggingu . Kennaraháskólans,
bæði þann tíma er hann sat í skóla-
ráði og einnig í þeim starfshópum
er mótuðu kennsluskipan og stjórn-
kerfi skólans.
Haustið 1988 átti Ásgeir að taka
sæti í skólaráði á ný en veikindi
hans urðu þess valdandi að hann
kom þar ekki til starfa. Að því var
mikill skaði fyrir skólann og okkur
sem þar störfum. Fyrir mig per-
sónulega var það mikill missir að
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 26. ÁGÚST 1989
13
fá ekki notið ráða hans og stuðn-
ings við afgreiðslu mála og þó sér-
staklega þá stefnumótun um skipan
og starfshætti Kennaraháskólans,
sem nú er unnið að á grundvelli
nýrra laga um skólann.
Ásgeir S. Bjömsson hafði til að
bera höfðingsbrag og reisn sem
næsta ósjálfrátt leiddu til þess að
honum voru falin erfið verkefni
bæði innan skólans og után. Það
er því sárt að hann skuli nú horfinn
á braut á besta aldri þegar mörg
verkefni, sem honum hefðu leikið í
hendi, bíða á næsta leiti.
Ásgeir S. Bjömsson hafði mikinn
metnað fyrir hönd Kennaraháskól-
ans — að skólinn risi undir nafni
og auðnaðist að gegna forystuhlut-
verki sínu sem miðstöð kennara-
menntunar við breyttar samfélags-
aðstæður og halda í því efni á loft
merki Kennaraskólans gamla. Ás-
£eir skildi betur en flestir aðrir, sem
ég hefí kynnst af hans jafnöldrum,
nauðsyn þess að varðveita tengslin
milli hins „gamla Islands“ og þess
nýja samfélags, sem nú er í deigl-
unni — nauðsyn þess að endumýja
gildi og gefa nýtt líf verðmætum,
sem þróast höfðu um aldir í bænda-
samfélaginu gamla, þar sem hann
átti svo djúpar rætur.
Að leiðarlokum færi ég Ásgeiri
S. Björnssyni þakkir Kennarahá-
skóla íslands fyrir mikilvæg og vel
unnin störf á vegum skólans á und-
anförnum árum. Ég þakka honum
vináttu og drengilegan stuðning við
mig persónulega, skuld sem aldrei
verður goldin. — Foreldrum hans,
ungum syni, ættingjum og öðrum
ástvinum flyt ég hugheilar samúð-
arkveðjur.
, Jónas Pálsson
Mig Iangar til að kveðja hjart-
kæran ástvin minn, Ásgeir S.
Björnsson, með nokkmm orðum,
þótt myrkrið hnígi í bijósti og auðn
og ýóm setjist að.
Ásgeir háði við ofraun örlaga-
stríð í langan tíma. Nú er því lokið
og vænsti drengur er horfinn sjón-
um.
Lífið er seigt
Lifíð græðir djúp sár
og góð er græn jörðin.
Þessum orðum Snorra Hjartar-
sonar verður að trúa nú.
Ég kynntist Ásgeiri í starfi hans
sem lektor í íslensku við Kennara-
háskóla íslands. Hann var gæddur
þeim mannkostum sem 'löðuðu þá
að, sem kynntust honum. Það átti
jafnt við fjölmarga nemendur hans
sem samstarfsmenn.
Ásgeir var einstakur vinnufélagi,
röggsamur, lipur, víðsýnn og ósér-
hlífinn til allra starfa. Hann dró að
sér athygli vegna glaðværðar sinnar
og vasklegrar framkomu. Hann var
sérlega næmur á íslenska tungu og
slíkur smekkmaður í meðferð máls,
að skemmtun var að hlusta á hann
segja frá. Ástúð hans og nærgætni
við náungann fundu þeir sem
þekktu hann.
Það var sama hvað störf okkar
voru margvísleg og verkefnin
strembin. Vinnan varð ekki erfið
og alltaf var stutt i hlátur, sem
okkur féll báðum vel. Vináttu okkar
gat ekkert haggað. Við vissum ekki
þá að líf okkar yrði ofið þeim örlaga-
þráðum, að við ættum að deila sam-
an sælustu og sárustu stundunum.
í langri baráttu Ásgeirs við ban-
vænan sjúkdóm reyndist hann slík
hetja að það gleymist engum sem
hjá voru. Honum tókst ætíð að stýra
þraut inn á veg vonar. Stilling hans,
kjarkur og kraftur gáfu sig aldrei.
Hann naut þess að geta dvalið í
nokkurn tíma í kærri sveit sinni,
umvafinn ástúð og umhyggju góðra
foreldra og systkina á Ytra-Hóli,
Vindhælishr. A-Hún.
Draumur Ásgeirs um lengra líf
hér rættist ekki. Hann skildi að
spurningin því ég? — gat eins verið
— því ekki ég? Ég trúi og vona að
hann njóti nú heilbrigðis og friðar
þar sem honum líður vel.
Við erum fjölmörg sem syrgjum
Ásgeir. Foreldrum og systkinum
hans bið ég huggunar í djúpri sorg
þeirra. Ég þakka þeim innilega fyr-
ir allt örlæti í minn garð undanfar-
ið. Aðstandendum öðrum votta ég
samúð mína. Hana dýpsta á elskað-
ur sonur Ásgeirs, Jón Bjarki.
í huga mínum er þakklæti fýrir
minningu um samvistir svo nánar
að orð voru óþörf.
Rannveig
Þó þú langförull legðir
sérhvertland undir fót,
bera hupr og hjarta
samt þíns heimalands mót,
frænka'eldfjalls og íshafs,
sifji árfoss og hvers,
dóttir iangholts og lyngmós,
sonur landvers og skers.
Ofanskráð ljóð eftir Stephan G.
Stephansson er eitt hið fegursta
sem ort hefur verið á íslenska
tungu. Ljóðið hefur sungið mér fyr-
ir eyrum síðan ég fregnaði andlát
vinar míns og samstarfsmanns,
Ásgeirs S. Bjömssonar. Kynni okk-
ar voru í raun ekki löng. Þau hóf-
ust fýrir nokkmm ámm þegar hann
tók að sér að vinna ákveðið verk
fyrir bókaútgáfu mína. Hér var um
aukaverkefni að ræða sem hann
leysti af hendi með mikilli vand-
virkni. Eitt verkefni leiddi svo af
öðru og mér varð brátt ljóst að
Ásgeir bjó yfir öllum þeim bestu
eiginleikum og þekkingu sem prýða
þyrftu útgáfustjóra metnaðarfulls
íslensks útgáfufyrtækis. Ég var svo
lánsamur að Ásgeir var tilbúinn að
takast á við þetta verkefni. í kjölfar
þess hófst tímabil þar sem hmndið
var í framkvæmd verkum sem unn-
ið hafði verið að ámm saman, stöð-
ugt til þeirra safnað, en sjálft loka-
átakið var eftir.
Yfirburðaþekking Ásgeirs á þjóð-
legum fróðleik, öguð og hávísinda-
leg vinnubrögð, lyftu daglegum
störfum í æðra veldi og ósérhlífni
hans, atorka og síðast en ekki síst
smitandi glaðværð og æðmleysi
hreif alla með. Við lyftum Grettis-
tökum.
Ég mun aldrei horfa svo á loka-
bindi bókaflokksins Landið þitt ís-
land, íslandsynir Mayers, Islenskt
þjóðlíf í þúsund ár, Fegurð íslands
og fornir sögustaðir og Reykjavík
— Sögustaður við sund — að ég
minnist ekki Ásgeirs og hans mik-
ilsverða þáttar í útgáfu þessara
verka. Spor hans í fyrirtæki mínu
munu halda áfram að marka stefn-
una. Við munum leitast við að vinna
áfram í sama anda.
Ásgeir var einhver mesti íslend-
ingur sem ég hefi kynnst. Hann var
samofinn landinu og sögunni. Ann-
að erindið í kvæði Stephans G.
hljóðar svo:
Yfír heim eða himin
þar sem hugar þín önd,
skreyta fossar og fjallshlíð
öll þín framtíðarlönd.
Fjarst í eilífðar útsæ
vakir eylendan þín:
nóttlaus vor-aldar veröld,
þar sem víðsýnið skín.
ísland og íslensk þjóðmenning
skreyttu öll framtíðarlönd Ásgeirs.
Þar tvinnuðust saman uppeldi, upp-
lag og menntun. Glæsilegur
kennsluferill og árangursrík út-
gáfustjóm komu saman í einum
ósi. Ásgeir var sem nýútsprungið
blóm sem átti eftir að miðla þjóð
sinni svo miklu og er það óbætan-
legur skaði að honum skyldi ekki
skapað að ráðast í þau verk er hefðu
skipað honum varanlega á fremsta
bekk meðal fræðimanna.
Það er óskaland íslenskt,
sem að yfir þú býr -
Segir skáldið í lokaerindi síns
fagra ljóðs. Ásgeir bjó yfir slíku
óskalandi og þótt hann hafi fallið
frá langt um aldur fram, áður en
hann gat skilað þjóð sinni öllu því
sem efni stóðu til, þá hefur hann
samt í verkum sínum gefíð okkur
mikið og skilið eftir minningu sem
varir.
í lokaerindinu heldur skáldið
áfram og segir:
aðeins blómgróin björgin,
sérhver bald-jökull hlýr,
frænka eldfjalls og íshafs,
sifli árfoss og hvers,
dóttir langholts og lyngmós,
sonur landvers og skers.
í dag kveðjum við son landvers
og skers. Við þökkum honum sam-
fylgdina og vitum að hann vakir
yfír eylendunni sinni fjarst í eilífðar
útsæ, vakir yfir ástkærum foreldr-
um , syni, systkinum, ástvin og vin-
um. Ég veit að hann biður þeim
ölium blessunar og sjálfur bið ég
og fjölskylda mín Guð að blessa
minningu þessa góða drengs.
Örlygur Hálfdanarson
Náinn samverkamaður, féjagi og
vinur er allur. Með fráfalli Ásgeirs
S. Björnssonar er stórt skarð fyrir
skildi í Kennaraháskóla Islands..
Hann hafði átt samleið með skólan-
um í meira en tuttugu ár, fyrst sem
nemandi og síðan sem kennari.
Varla er hægt að hugsa sér betri
samverkamann en Ásgeir var: hlýr
í viðmóti, geðprúður, ráðhollur og
ósérhlífinn. Um málefni fræðslu og
uppeldis almennt var hann mjög
áhugasamur og með afbrigðum
næmur á mál og menntir. Ræktar-
semi hans við móðurmál og menn-
ingararf var smitandi. Þeir voru
margir sem leituðu ráða hjá Ás-
geiri um meðferð máls og texta.
Við sem störfuðum lengur eða
skemur með Ásgeiri vitum að hann
var afburðagóður kennari. Það fór
heldur ekki fram hjá okkur að nem-
endur dáðu hann að verðleikum,
kunnu að meta hæfileika hans og
mannkosti — og hlýja kímnina und-
ir svolítið hijúfu yfírborði. Við ufi-
um þess vör að margir nemendur
tóku ástfóstri við hann.
Ásgeir var jafnvígur á verk hug-
ar og handa, ha.mhleypa sem kunni
sér vart hóf. Á glaðri stund var
hann líka hrókur fagnaðar, óspar á
að veita öðrum af anda sínum.
Hann setti svip á samfélagið við
Stakkahlíð — og átti það til sem
ósvikinn Húnvetningur að stríða
Skagfírðingunum í hópnum.
Ásgeir hafði þegar afkastað
miklu, einkum á sviði íslenskrar
menningarsögu. Við vissum þó að
hann átti fjölmargt óunnið af því
sem hugur stóð til. Því sárara er
að sjá á eftir góðum félaga og vin.
Megi minning hans lifa og pund
hans ávaxtast um ókomin ár.
Ættingjum Ásgeirs vottum við
djúpa samúð.
F.h. vina og sam-
starfsmanna í KHÍ,
Loftur Guttormsson.
Kveðja frá Hagþenki, félagi
höfunda fræðirita og kennslu-
gagna.
Ásgeir S. Björnsson var einn af
stofnendum Hagþenkis, félags höf-
unda fræðirita og kennslugagna,
og lagði sitt af mörkum til þess að
félagið næði árangri í starfi sínu
þau sex ár sem það hefur starfað.
Ásgeir átti sæti bæði í fulltrúaráði
Hagþenkis og Fjölíss, samtaka rétt-
hafa.
í umræðum um störf og stefnu
Hagþenkis lagði Ásgeir áherslu á
að fé þess og kröftum yrði m.a.
varið til viðurkenningar á vel unnu
verki og til að ráða bót á skorti á
vönduðum fræðiritum fyrir börn
kog unglinga. — Málflutningur
hans á vettvangi félagsins bar vitni
um einlægan áhuga hans á uppeldi
og menntun — og vilja til að gera
höfundum verka sem auðvelda
þroska og þekkingarleit kleift að
leysa verk sitt vel af hendi.
Kennslubækur og fræðirit Ás-
geirs bera þess Ijóst vitni að hann
lagði eigin krafta í sköpun slíkra
verka af fádæma elju og ósérhlífni.
Þau tala skýru máli um hve mikill
missir er að ótfmabæru fráfalli
hans.
Hörður Bergmann,
formaður Hagþenkis.
Vegna mikilla þrengsla í
blaðinu bíða nokkrar grein-
ar birtingar fram á sunnu-
dag.
t
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúð og vinarhug við fráfall og
útför föður okkar,
ÓSKARS STEFÁNSSONAR,
Viðigrund 7,
Sauðárkróki.
Ingibjörg Óskarsdóttir,
Páli Oskarsson,
Ragnhildur Óskarsdóttir.
BOKAMARKADUR
Hundruó bókatitla
Stórkostleg verólækkun
jið frá
kl. 12-18.30
I JL HÚSINU, 2. HÆÐ
WS4®
frá kl. 10-14
Síml 11981

VIRSIUWflRMIÐSTOÐ VESTURBffiJ&R, HRINGBRAUT 121