Morgunblaðið - 06.09.1989, Qupperneq 31

MORGUNBLAÐIÐ! MIÐVTKUDAGUR 6. SEPTEMBER 1989
31
Nornaþáttur ríkissjónvarpsíns
eftir Magnús B.
Björnsson
Á sunnudaginn var (20.8.’89)
gafst þeim, sem horfðu á ríkissjón-
varpið kostur á að líta vígða presta
lýsa samskiptum sínum við kven-
naguðfræði og nornir. Sr. Gunnar
Kristjánsson lýsti því hvernig gyð-
ingleg ævintýri hefðu sameinað
sköpunarsögurnar tvær í 1. og 3.
kafla 1. Mósebókar og búið til
fyrri konu Adams, Lilít, sem hefði
gert uppreisn og farið og Evu, sem
hefði verið manni sínum undirgef-
in og verið kyrr.
En það sem vakti furðu mína
voru yfirlýsingar sr. Hönnu Maríu
Pétursdóttur. Gerði hún nokkra
grein fyrir nornum og hugmynda-
fræði þeirra. Þar lýsti hún því, að
trúin byggðist á reynslu konunnar
sjálfrar. En þar sem reynsla kon-
unnarvarð útgangspunktur trúar-
innar hefði merkingakerfi Biblí-
unnar orðið ófullnægjandi, því
hafi þær þurft að leita á önnur
mið, til að byggja upp nýtt merk-
ingakerfi, nýja guðfræði. í noma-
fræðinni (witchcraft) væri enginn
aðskilnaður á milli efnis og anda,
guðs og heimsins. Gyðjan (guð)
væri í heiminum, ekki fyrir utan
hann, hún væri náttúran og skap-
aði líf, væri líf. Sterkasta tákn
noma væri tunglið, tákn fyrir
móður jörð, jarðargyðjuna.
Hér verður að gera athuga-
semd. Það sem kvennaguðfræðin
telur vera nýja bylgju og frá sér
komið, er ekki annað en gamall
átrúnaður í svolítið breyttum föt-
um. Hugmyndafræðin er algyðis-
trú eða hindúismi, sem segir að
guð sé allt og allt sé guð. Þegar
nornafræðin leggur áherslu á að
enginn aðskilnaður sé milli efnis
og anda, guðs og heimsins er ekki
lengur neinum blöðum um það að
fletta. Þetta er ekki kristindómur,
ekki trú á Guð sem skapara, því
guð Biblíunnar er alltaf fyrir utan
heiminn og skilur sig frá efninu.
slíkri dýrkun. Jesús sagði: „Ég er
vegurinn, sannleikurinn og lífið,
enginn kemur til föðursins nema
fyrir mig.“ (Jóh. 14:6). Hvað segir
fyrsta boðorðið okkur? „Ég er
Drottinn Guð þinn, sem leiddi þig
út af Egyptalandi, út úr þrælahús-
inu. Þú skalt ekki hafa aðra guði
en mig.“ (2. Mós. 20:2-3). Jesús
kom að leita að hinu tvnda os
frelsa það, einnig konur. Alla tíð
hefur Satan reynt að halda mönn-
um í fjötrum lyga og smeygja sér
inn í kirkjuna með boðskap sinn.
Nýjasta tækni hans er að klæða
algyðistrú hindúismans í föt sem
hæfa vesturlandabúum. Þau heita
guðspeki og nýaldarhreyfíng og
koma ekki inn um dyrnar (sbr.
Jóh. 10). Aftur á móti er það vís
leið til að ná einhveijum eyrum,
að snúa sér að ævintýrum Gyð-
inga, og færa söguna um Lilít til
vegs og virðingar. Um leið er hún
sett á sama sess og Guðs orð.
Þeir sem hér skoða sjá, að tak-
markið er að gera Biblíuna að
ævintýri, svo unnt verði að draga
boðskap hennar víðar í efa. Hér
þýðir ekki að skýla sér á bak við
frelsunar- eða kvennaguðfræði.
Guðfræði er ekki hið sama og lif-
andi samfélag við upprisinn og lif-
andi Drottin Jesú Krist. í skjóli
guðfræði ætti mönnum ekki að
leyfast að taka sér alræðisvald og
segja að í öllum konum búi nom.
Hér hefur fyrrverandi sóknar-
prestur og núverandi starfsmaður
þjóðkirkjunnar í Skálholtsskóla
gengið of langt. Það er réttmæt
krafa þeirra, sem tilheyra þjóð-'
kirkjunni, að opinberir starfsmenn
hennar, sem koma fram fyrir al-
þjóð með annarlegar kenningar
geri lýðnum ljóst, hvað við er átt
í slíkum fullyrðingum. Ef sr.
Hanna María dýrkar annan guð
en Jesúm Krist, Guðs son, þá geri
hún hreint fýrir sínum dyrum og
gangi frá sínum málum á viðeig-
andi hátt.
Höfundur er prestur og
starfsmaður Kristilegs félags
heilbrigðisstétta.
Magnús B. Bjömsson
„Ef sr. Hanna María
dýrkar annan guð en
Jesúm Krist, Guðs son,
þá geri hún hreint fyrir
sínum dyrum og gangi
frá sínum málum á við-
eigandi hátt.“
Það er einkenni austrænna trúar-
bragða að þau eru dulhyggjutrúar-
brögð (occult), en gyðinglegur
kristindómur er sköpunartrú, þar
sem sagan skiptir höfuðmáli. Það
sem sagt er frá hefur raunverulega
gerst. Það er ekki ímyndun eða
blekking eins og hindúismi heldur
fram að allt sé.
Þegar sr. Hanna María var svo
spurð, hvort hún væri norn, neit-
aði hún hvorki né játaði, en sagði
að það væri nom í hverri einustu
konu.
Hvað á hún við? Er hún að segja
að þær konur, og þá um leið hún
sjálf, sem stunda-þessa gyðjudýrk-
un, stundi annan átrúnað en boð-
aður er í evanglelísk — lúterskri
þjóðkirkju? Gyðjudýrkun er heiðin-
dómur, og öll þau fijósemistákn,
sem til voru tekin í þættinum, era
tákn í dultrú og dulhyggju, tengd
VITINAÐ VARAST
Ofveiði við ísland, Færeyjar og Kanada og í Norðursjó
eftir Pál Ólafsson
Hafrannsóknastofnun hefir birt
boðskap sinn um aflahorfur á
næsta ári. Það er enginn gleðiboð-
skapur og viðbrögð manna misjöfn
eins og eðlilegt er um svo mikil-
vægt mál. Hefði þó boðskapurinn
engum átt að koma á óvart eftir
háværar raddir um mikið smá-
fiskadráp.
Leiðarahöfundur Morgunblaðs-
ins, Tímans og DV hafa skrifað
af hógværð og skilningi um málið.
Viðbrögð sjávarútvegsráðherra og
forsvarsmanna útgerðar og sjó-
manna era virðingarverð. En sum-
ir forystumenn virðast hafa
gleymt því sem gerst hefur hjá
okkar þjóð síðustu áratugina, og
er að gerast hjá nágrönnum okkar
á sviði fiskveiða — eða virðast loka
augunum fyrir því. Það virðist
þess vegna ástæða til að rifja það
upp.
I lok sjöunda áratugarins
hrandu þrír síldarstofnar, sem við
íslendingar o.fl. höfðum sótt mikið
„Hefði mátt ætla, að
þessi lexía væri ærin til
að kenna okkur að um-
gangast fiskistofiiana
með varúð, en svo virð-
ist ekki vera eftir við-
brögðum margra við
boðskap Hafrannsókna-
stofiiunar o.fl.“
í um áratuga skeið ásamt mörgum ■
öðram þjóðum. Varð sá afli undir-
staða mikilla framfara og velmeg-
unar í okkar þjóðfélagi. Árið 1966
varð útflutningur síldarafurða
mestur eða yfir 40% af útflutningi
landsmanna. Á áranum 1967-70
féll þessi útflutningur niður með
hrikalegum afleiðingum sem
kunnugt er. Mun engin nágranna-
þjóð okkar hafa orðið fyrir öðra
eins áfalli á friðartímum.
Af þeim síldastofnum sem
nefndir vora hefir einn náð sér
Siglingareglur, stjóm
og sigling skipa
eftirFriðrik
Asmundsson
Nýlega gaf ísafoldarprent-
smiéja hf. út bókina „Siglingaregl-
ur, stjórn og sigling skipa“ eftir
Guðjón Ármann Eyjólfsson skóla-
stjóra Stýrimannaskólans í
Reykjavík.
I upphafi formála bókarinnar
segir höfundur: „Á miðjum vetri
1982 kom út fyrsta útgáfa þeirrar
bókar, sem hér birtist í annarri
útgáfu, aukin og endurbætt. Bókin
er samræmd breytingum á sigl-
ingareglunum, sem voru sam-
þykktar á 15. þingi Alþjóðasigl-
ingamálastofnunar haustið 1987
(Alyktun A 626) og munu taka
gildi 19. nóvember 1989. í fjöl-
mörgum atriðum má frekar segja,
að um sé að ræða nýja bók, byggða
á hinni fyrri, þar eð viðbætur era
miklar og endurskoðun sumra
kafla er gagnger. Áformað er að
gefa sjálfar siglingareglumar
samhliða út í litlu kveri, bæði á
íslensku og ensku, en framtexti
siglingareglnanna er á ensku og
frönsku. Þannig sérútgáfa ætti að
gera nemendum lestur reglnanna
handhægari með skýringarmynd-
um og athugasemdum þessarar
bókar.“
Bókin sem kom 1982 hét Stjóm
og sigling skipa. Þar vora siglinga-
reglumar prentaðar aftan við
megintexta bókarinnar. 1 þessari
bók era siglingareglumar megin-
málið er það mesta breytingin.
Þær era nú skýrðar með miklum
fjölda nýrra litmynda og dæmum.
Sérstaklega er 10. reglu um að-
greindar siglingaleiðir gerð góð
skil nú. Þær komu fyrst fram í
Alþjóðasiglingareglunum 1972.
Bókinni fylgir sýnishorn úr korti
sjómælingastofnunar breska flota-
málaráðuneytisins um aðskildar
siglingaleiðir í Ermarsundi. Einnig
fylgir skýringarkort þýsku sjó-
mælingastofnunarinnar um sigl-
ingaáætlun að höfnum í Vestur-
Þýskalandi og við Norðursjó. Og
frá Sjómælingum íslands myndir
úr kynningarriti stofnunarinnar
um Álþjóðasjómerkjakerfið. Allt
auðveldar þetta skipstjórnarmönn-
um, kennuram og nemendum stý-
rimannaskólanna siglingu á að-
greindum siglingaleiðum.
Mikil áhersla er lögð á vaktregl-
ur IMO og birtar era vaktreglur
um borð í togurum kanadíska út-
gerðarfyrirtækisins NSP þ.e.a.s.
starfsreglur og fyrirmæli útgerð-
arinnar til skipstjóra og stýri-
manna á togurum fyrirtækisins.
Reglur um íslenska og erlenda
hafnsögu er þarna að finna, ásamt
skyldum hafnsögumanns. Margt
er nýtt um þekkta og algenga
árekstra í máli og myndum, og
skýrslur eru frá Norske Veritas
um sjóslys. Kaflinn „Sigling með
ratsjá í þoku“ er mikið endurbætt-
ur í máli og myndum.“
Þetta er örlítið brot af efni bók-
arinnar. Hún skiptist í 22 kafla
og hver þeirra í marga undirkafla
með fjölda mynda. Að auki er at-
riðaskrá, myndaskrá og heimildir.
Hún er alls 398 blaðsíður, sú fyrri
er 228. Þessi bók er ný, byggð á
Sijórn og siglingu skipa frá 1982.
Allt efni úr þeirri bók er þama,
margt af því endurbætt og mikið
af nýju.
Með útkomu fyrri bókarinnar
var bætt úr mikilli þörf á handbók
fyrir skipstjómarmenn og til
kennslu í stýrimannaskólunum.
Síðan hefur hún verið talin ómiss-
andi á hvern stjórnpall. Þessi nýja
bók mun veita mönnum enn betri
leiðbeiningar um störfin þar. Og
hún bætir mikið allt öryggi á sjón-
um. Hún þarf ekki síður að vera
til í hveiju skipi og allir skipstjóm-
armenn þurfa að kynna sér efni
hennar. Og sem kennslubók verður
hún góð viðbót við það sem fyrir
er.
Þrátt fyrir mjög góða þekkingu
á efninu hefur höfundur þurft að
leggja mikla vinnu í samningu
þessara bóka. Það hefur hann
gert af kostgæfni og alúð eins og
hann er þekktur að úr öllum sínum
störfum. Það er auðfundið við
nána athugun bókanna. Leó Löve
framkvæmdastjóri og starfslið
hans í ísafoldarprentsmiðju hf.
Guðjón Ármann Eyjólfsson
„Þrátt fyrir mjög góða
þekkingu á efiiinu hefur
höfundur þurft að
leggja mikla vinnu í
samningu þessara
bóka. Það hefur hann
gert af kostgæfni og
alúð.“
eiga allt mitt hrós fyrir fallega og
vel unna bók. Það hlýtur að hafa
verið vandaverk að ganga svo vel
frá öllu þar.
„Siglingareglur, stjóm og sigl-
ing skipa“ tileinkar höfundur
íslenskum sjómönnum. Ég óska
honum til hamingju og þakka fyr-
ir frábært starf.
Höfundur er skólastjóri
Stýrimannaskólans í
Vestmannaeyjum.
upp, annar, sem var sá mikilvæg-
asti er vonandi á góðri leið, en sá
þriðji — íslenska vorgotssíldin —
hefir ekki náð sér á strik.
Hefði mátt ætla, að þessi lexía
væri ærin til að kenna okkur að^
umgangast fiskistofnana með var-
úð, en svo virðist ekki vera eftir
viðbrögðum margra við boðskap
Hafrannsóknastofnunar o.fl.
En það er víðar en hjá okkur
sem ofveiði hefir gætt með alvar-
legum afleiðingum.
Fréttir berast af mjög slæmu
ástandi þorskstofna við Noreg,
Færeyjar og Kanada. Öðra hvora
fréttist af lélegu ástandi fiski-
stofna í Norðursjó, ýmist þrosk-
eða síldarstofna. ’ w
Frá fyrri tímum má t.d. nefna
hvarf sardínustofnsins við strend-
ur Kalifomíu á fimmta áratugn-
um. Fram að þeim tíma veiddu
Kalifomíumenn mikið af sardínu,
sem þeir suðu niður og bræddu í
mörgum verksmiðum.
Eg heimsótti nokkrar þessara
verksmiðja 1946, en um það leyti
lauk þessum veiðum. I Monterey
vora við eina götu 25 niðursuðu-
verksmiðjur og 15 bræðslur að
mig minnir.
Um eða fyrir 1940 var farið að
takmarka bræðslumagnið. Nokkr-
ir útgerðarmenn tóku sig þá til
og fengu sér skip, sem þeir bjuggu
bræðsluvélum og bræddu utan vi(P
landhelgi. En það stóð ekki lengi
og var bannað. Sumar af bræðslu-
vélum slíkra skipa lentu í Síldar-
verksmiðjum ríkisins á Siglufirði
og Skagaströnd.
Ég kynntist einum af þessum
útgerðarmönnum í San Francisco
í desember 1946. Hann sýndi mér
heilt myndasafn af þessari starf-
semi. Þeir félagarnir áttu 8 skip.
Þessi útgerðarmaður hafði ekki
mikið álit á skoðunum fiskifræð-
inga — fremur en margir hér á
landi — nú hálfri öld síðar. En
pilchardinn kom víst ekki aftur.
Lúðuveiðar við Alaska hafa ver-
ið háðar leyfum um meira en hálíf-'
ar aldar skeið og það gefist vel
að því er ég veit best. Um 1930
var farið að ganga mjög á stofn-
ana af þeim fiski.
Til athugunar:
Hvað segir sagan okkur af
karfamiðunum á Hala, við Ný-
fundnaland og Austur- og Vestur-
Grænland?
Treystir nokkur sér til að hugsa
þá hugsun til enda hvað gerast
myndi ef eins og færi fyrir þorsk-
stofni okkar og síldarstofnunum
áðurnefndu.
Á að tefla á tæpasta vaðið? Ég
segi nei!!
Við eigum að sýna fiskifræðing-
um okkar fyllsta traust.
Höfundur er fyrrverandi
sérfræðingur á Rannsóknastofnun
Sskiðnaðarins og forstöðumaður
rannsóknastofú Síldarverksmiðjá
ríkisins.