Morgunblaðið - 26.10.1989, Blaðsíða 12

Morgunblaðið - 26.10.1989, Blaðsíða 12
&J íEF---'ni •i8íií AO 5líJÖAOUTMlCTi <3fðiiI9Hl)tJ3()U MOKGUNBLADIÐ FIMMTUDAGUK 26'"ÖKTÓBER l$Wé l MYNDASAGA HEIMSINS Myndlist BragiÁsgeirsson í Listasafni Alþýðu stendur nú og fram til 29. október yfir mjög merkileg sýning, sem nefn- ist „World Press Photo“ 1989 og segir frá því helsta, sem fram hefur komið í fréttaljósmyndum á síðasta ári. Þessar sýningar eru árviss við- burður og hef ég séð nokkrar þeirra, en aldrei verið gripinn jafn sterkum tökum og að þessu sinni. Víst hef ég séð jafn áhri- faríkar og minnisstæðar myndir á fyrri sýningum, en þessi er sú áhrifamesta í heild. Það á mikinn þátt í því, hve sýningin er vel sett upp og hve margar afburða fallegar myndir í yfirstærð prýða hana. En svo er það líka annað, og það er hve heimurinn breytist hratt og hve mengunin og hrá- skinnaleikurinn í heiminum fæ- rist í aukana, ásamt því að alls staðar eru fréttaljósmyndarar nærri með myndavélar, sem verða fullkomnari með ári hveiju. Sá er gefur sér tíma til að skoða sýninguna vel og lesa text- ana með myndunum verður margs vísari, og hverjum og ein- um hlýtur iðulega að renna kalt vatn á milli skinns og hörunds, en sá hinn sami hlýtur um leið að hrífast af undrum og mikil- leika heimsins. Það sem þykir fréttaefni í sjálfu sér er ekki alltaf fagurt, menn sækja í ljótleikann og há- skalega atburði, en fegurðin og mikilfengleikinn gleymist þó ekki né ótal hiiðaratriði lífsins ogtilve- runnar. Ótvírætt er sárast að sjá af- leiðingar vaxandi mengunar jafnt á iandi sem í sjó — stórborgir eins og New York, sem eru komn- ar í algjör vandræði með að losna við ruslið — og sjávardýr illa leik- in vegna veira, sem spretta upp í höfunum — og eru án efa bein afleiðing alls þess eitraða efnaúr- gangs, sem verksmiðjur skila af sér í hafið. En svo lifnar maður við, er maður lítur á forfeður vora le- múrana á Madagaskar, en á þeim slóðum eru menn víst stöðugt að finna ný afbrigði slíkra og prímata prósata, hinna elstu og frumstæðustu forfeðra okkar. Maðurinn stendur berskjaldað- ur fyrir náttúruhamförum hvers konar, en þær hamfarir er hann veldur sjálfur, getur hann sér einum um kennt og þær eru lífinu stórum háskalegri. Stjórnmál, vísindi, listir og íþróttir fá sinn skammt á sýning- unni og eiginlega er sýningin það Lemúrar hvíla sig. fróðleg, að hún verðskuldaði, að biðraðir væru fyrir framan Lista- safn Alþýðu, dagana sem hún stendur yfir. Einkum er kjörið að fara með skólabörn á hana og ræða við þau um hvert mynd- .efni fyrir sig, því að þetta er heimurinn og mannlífið í hnot- skurn, — seinna væri hægt að búa til hin aðskiljanlegustu verk- efni, sem tengjast henni og vakti sérstaka athylgi þeirra. Þótt ljósmyndirnar séu fyrst og fremst fréttamyndir í úrvals- flokki, er segja frá einstökum atburðum, eru þær einnig sumar hveijar frábærar í sjálfu sér, í myndbyggingu, vinnslu og áhrifamætti tjáningar. Hér kem- ur fram hin dýpsta sorg, heift og hatur, ásamt hinni mestu gleði og hamingju, svo og allt þar á milli. Sitt lítið af hveiju, dauðanum og ástinni. Krakkar í ÚTSÖLUSTAÐIR: REYKJAVÍK: Álafossbúöin Árbœjarapótek Borgarapótek Breiöholtsapótck Ellingsen Garosapótek Holtsapótek Ingólfsapótek Laugavegsapótek Lyfjabúoin löunn Eammageröin Skátabuöin Sportval ull og gjafavörur Útilíj Veiöibúsiö Veiöivon SELTJARNARNES: Sportlíf KÓPAVOGUR: Kópavogsapótek GARÐABÆR: Apótek Garöabœjar HAFNARFJÖRÐUR: Apótek Noröurbcejar KEFLAVÍK: Samkaup K£FLAVÍKURFLUG- VOLLUR: íslenskur markaður MOSFELLSBÆR: Mosfellsapótek Verslunin Fell Verksmiöjuútsala Alafoss AKRANES: Sjúkrahúsbúöin BORGARNES: Kf. Borgfiröinga OLAFSVÍK: Söluskáli Einars Kristjánssonar STYKKISHÓLMUR: Hólmkjör BÚÐARDALUR: Dalakjör PATREKSFJÖRÐUR: Versl. Ara Jónssonar TÁLKNAFIÖRÐUR: Bjarnabúö FLATEYRI: Brauðgeröin BOLUNGARVÍK: Einar Guðfinnsson ÍSAFJÖRÐUR: Sporthlaöan HÓLMAVÍK: Kf. Steingrímsfjaröar HVAMMSTANGI: Vöruhúsiö Hvamms- tanga BLONDUÓS: Apótek Blönduóss angóruull hía á veturinn í nærfatnaði úr angóruull verður veturinn leikur einn. Angóruullin gefur meiri einangrun og er fínni og léttari - en aðrar ullartegundir. Hún hrindir vel frá sér vatni og síðast en ekki síst klæjar krakkana ekki undan henni. í nærfatnaði úr angóruull er krökkunum ennþá heitt þegar þeir koma heim eftir að hafa leikið sér úti allan daginn. Fáanleg í hvítu og bláu. sími 666006 SAUÐÁRKRÓKUR: Skagfirðingabú ð VARMAHLÍÐ: Kf. Skagfirðinga SIGLUFJÖRÐUR: Versl. Sig. Fanndal ÓLAFSFJÖRÐUR: Valberg DALVIK: Dalvíkurapótek Versl. Kotra AKUREYRI: Versl. Parts HÚSAVÍK: Bókav. Þórarins Stefánssonar REYKJAHLÍÐ: Verslunin Sel RAUFARHÖFN: Snarliö SEYÐISFJÖRÐUR: Versl. E.J. Waage NESKAUPSTAÐUR: S.Ú.N. EGILSSTAÐIR: Kf. Héraösbúa ESKIFJÖRÐUR: Sportv. Hákons Sófussonar FÁSKRÚÐSFJÖRÐUR: Kf. Fáskrúösfjaröar BREIÐDALSVÍK: Kf. Stööfirðinga HÖFN: Kf. A-Skaftfellinga HEI.LA: Rangárapótek SELFOSS: Vöruhús K.Á. HVERAGERÐI: Ölfusapótek Ingvar Vilhjálms- son níræður Áratugarins, sem lauk með upp- hafi heimsstyijaldarinnar síðari, hef- ur jafnan verið minnst með nokkrum óhugnaði af þeim, sem stóðu í at- vinnurekstri hér á landi. Á það eink- um við um þá, sem voru í sjávarút- vegi. Heimskreppan mikla átti upp- haf sitt við byijun áratugarins og birtist sjávarútveginum fljótþega í verðhruni á framleiðslu hans. í upp- hafi þessa tímabils var hér við völd ríkisstjórn, sem sýndi sjávarútvegin- um lítinn skilning, svo vægt sé til orða tekið, og allan síðari hlutann sat hér ríkisstjórn, sem kenndi sig við hinar vinnandi stéttir, en slíkar ríkisstjórnir hafa síðar nefnt sig vinstristjórnir eða eins og í dag fé- lagshyggjustjórn. Sameiginlegt ein- kenni þeirra hefur verið forræðis- hyggja á háu stigi, þar sem ríkið krefst þess að hafa öll ráð atvinnu- rekstrarins í hendi sér og skammtar honum af „örlæti" sínu úr milli- færslusjóðum og fjármálastofnunum ríkisins, en leggur um leið dauða hönd á athafnásemi einstaklinganna. Einmitt á þessum áratug höfðu Is- lendingar fyrstu kynni sín af slíku stjórnarfari. En mannskepnan er margrar gerð- ar, sem betur fer, og til eru þeir, sem ekki sætta sig við slíkar hömlur á athafnafrelsi sínu, bijótast undan dauðu höndinni og fara sínar eigin leiðir. Til slíks þarf einatt mikinn kjark, forsjálni, dugnað og óbilandi trú á því, sem maður er að gera. Tilefnið til þess, að ég rek þetta hér er að í dag stendur einn þessar- ar manngerðar á níræðu og er enn á meðal okkar. Ingvar Vilhjálmsson er borinn og barnfæddur í Rangárþingi, en á tán- ingsárunum lá leið hans út á sjóinn á árabátum frá Þorlákshöfn, á vél- báti frá Vestmannaeyjum og þaðan á togara. Þetta var leið margra dugn- aðarmanna af Suðurlandsundirlend- inu þegar fiskveiðarnar voru að ryðja sér til rúms á fyrstu tugum aldarinn- ar. Ingvar fór í Stýrimannaskólann í Reykjavík og lauk honum á einum vetri og upp úr því lá leiðin upp í brúna og síðustu fimm árin á sjónum var hann togaraskipstjóri. Það var ekki björgulegt fyrir ungan mann að heíja eigin rekstur í miðri heims- kreppunni við þær aðstæður, sem mönnum voru búnar hér á landi á þessum árum. Fiskiskipastóllinn gekk óðum úr sér því nánast engin endurnýjun átti sér stað og langvar- andi taprekstur mergsaug útgerðina. Á árunum 1933 til 1935 var Jón Þorláksson borgarstjóri í Reykjavík. Enda þótt bærinn væri ekki þátttak- andi í atvinnurekstri þá sá hinn vitri stjórnandi að ekki mátti við svo búið standa og hér gat bærinn komið til. Fram til þess tíma hafði útgerðin í Reykjavík nær eingöngu byggst á togurum, þar sem menn töldu, að bærinn lægi ekki vel við fiskimiðun- um fyrir bátaútgerð. Ekki voru allir á sama máli um þetta. I samvinnu við nokkra útgerðarmenn beitti Jón Þorláksson sér fyrir því, að bærinn greiddi fyrir byggingu nokkurra vél- báta, hinir stærstu þeirra voru um 50 rúml. Ingvar keypti einn hinn fyrsta af þessum bátum, sem var fullsmíðaður árið sem Jón Þorláksson lést. Þegar báturinn var fullsmíðaður og honum skyldi gefið nafn gekk Ingvar á fund ekkju hins látna borg- arstjóra og fékk íeyfi hennar til að láta bátinn heita Jón Þorláksson. Var það fúslega veitt. Sá bátur átti langt Ííf fyrir höndum og reyndist hin mesta happafleyta. Þetta var upp- hafið að útgerðarsögu Ingvars Vil- hjálmssonar, mannsins, sem bauð birginn óblíðum ytri skilyrðum, sem birtust í kreppunni, en voru að hluta til afleiðing stjórnarstefnunnar. Vél- bátaútgerð hefur æ síðan verið snar þáttur í atvinnulífi Reykjavíkur og hlutur Ingvars var stór á því sviði. Ekki þurfti Ingvar fjárhagslegan stuðning til bátakaupanna, hann átti sjálfur fyrir því, en stuðningur bæjar- ins birtist í byggingu verbúða, „gömlu verbúðanna" í vesturhöfninni og bryggju fyrir bátaútgerðina og mun Ingvar hafa fengið fyrstu ver- búðina, en þær voru leigðar útgerð- inni og þóttu á sínum tíma mikil framför. Um sama leyti og Ingvar hóf út- gerð sína byijaði hann einnig fisk- vinnslu, smátt og smátt á öllum þeim sviðum, sem þá tíðkaðist, og var t.d. með þeim fyrstu, sem hófu skreiðar- verkun. Varð sá þáttur um langa hríð veigamikill í rekstri hans. Þá kom einnig síldin inn í atvinnurekst- ur hans. Bátar hans stunduðu síldveiðar og brátt tók við síldarsölt- un á Norðurlandi, Austfjörðum og í Reykjavík á meðan síldin gaf sig til. Einnig varð hann þátttakandi í síldarverksmiðjum á Austfjörðum og í Reykjavík. Yfirleitt var það svo í gegnum árin, að Ingvar fékkst við útgerð og fiskvinnslu á öllum sviðum og var atvinnurekstur hans þá með því stærsta, sem gerðist hér á landinu. Slíkri alhliða atvinnustarfsemi fylgdi auðvitað mikil þátttaka í fé- lagsmálum á öllum þeim sviðum, sem starfsemi hans tók til og var hann þá jafnan í forystuliðinu, sem sýnir vel hvert traust menn báru til hans, enda hafði hann að miðla af mikilli reynslu og sýndi fljótt að hann var traustsins verður. Það var ekki ætlun mín að rekja hér í þessu afmælisspjalli þá miklu og margþættu sögu, sem tengist ævistarfi Ingvars á sviði sjávarút- vegs. Hér hefur raunar aðeins verið dvalið við eitt skeið þessarar sögu, og það ekki hið ómerkasta, þegar hann hóf bátaútgerð frá Reykjavík, við þær óhemju erfiðu aðstæður, sem sjávarútvegurinn átti þá við að búa. Sú saga lýsir manninum vel. Persónuleg kynni mín af Ingvari hófust nokkru síðar, er ég sem ung- ur maður kom til starfa í Fiskifélagi íslands. Nokkrum árum síðar var Ingvar kjörinn á Fiskiþing og í stjórn Fiskifélagsins. Þar sátum við saman í meira en tvo áratugi. Naut ég þar mjög reynslu hans á sviði sjávarút- vegsins, sem hann miðlaði fúslega. í gegnum það samstarf tengdumst við einnig vináttuböndum, sem aldrei hefur borið skugga á og ég verð ævinlega þakklátur fyrir. Um svipað leyti og Ingvar kom í land og hóf útgerð sína, sem áður var lýst kvæntist hann glæsilegri konu, Áslaugu Jónsdóttur frá Hjarð- arholti í Stafholtstungum. Það má glöggt heyra á honum þegar rætt er um þessi löngu liðnu ár, að hann telur þetta liafa verið sitt mesta gæfuspor og mátti það öllum ljóst vera, sem kynntust þeim hjónum. Bjuggu þau saman í 33 ár, en þá lést Aslaug skyndilega á aðfanga- dagskvöld árið 1968. Var það Ingv- ari þungt áfall. Þau eignuðust 4 börn, Jón, lögfræðingur, formaður Sölu- miðstöðvar hraðfrystihúsanna, og Sigríður, viðskiptafræðingur, en tveir synir eru látnir, annar af slys- förum barn að aldri og Vilhjálmur, sem lést langt um aldur fram, en hann hafði m.a. starfað að atvinnu- rekstri með föður sínum. Á þessum degi hefðum við kona mín og ég kosið að geta heilsað upp á Ingvar, en fjarvera okkar kemur í veg fyrir það. Verður því að láta nægja að senda honum afmælis- kveðjur méð ósk um, að elli kerling megi fara um hann mildum höndum. Davíð Ólafsson

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.