Morgunblaðið - 07.01.1990, Blaðsíða 2

2 C
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 7. JANÚAR 1990
Í LEIT AÐ HINUM HREINA TÓN
ví hefur stundum verið hald-
ið fram, og sjálfsagt með
réttu, að íslendingar hafi til
skamms tíma verið mörgum
öldum á eftir öðrum þjóðum
hvað varðar tónmennt og söngiðk-
un, og séu jafnvel enn, þótt tals-
vert hafi áunnist á síðustu árum
og áratugum. Víst er að á sama
tíma og hljóðfærasláttur og fjöl-
raddaður söngur var stundaður í
Evrópu kváðu íslendingar rímur
og lögðu stund á tvísöng, en í kirkj-
um landsins söng hver með sínu
nefi, ef nokkuð var þá sungið. I
iok 16. aldar, þegar blómaskeið
kórtónlistar var að renna sitt skeið
meðal menningarþjóða í Evrópu
og óperur og konsertar voru að
ryðja sér til rúms, og allt fram á
miðja síðustu öld, voru kórar og
hljómsveitir óþekkt fyrirbæri á ís-
landi, enda höfðu menn þá nóg
með að hugsa um það eitt að lifa
af. Fyrstu opinberu kórtónleikar
voru haldnir hér árið 1854 og voru
það skólapiltar í Latínuskólanum
sem fyrir því stóðu. Eftir það urðu
karlakórar talsvert áberandi í
íslensku tónlistarlífi og náðu sumir
ágætum árangri þótt kunnátta
söngkraftanna í raddbeitingu og
nótnalestri væri lítil sem engin.
Við konungskomuna 1874 heyrðu
íslendingar fyrst í lúðrasveit og
má miða upphaf hljómsveitarleiks
hér á landi við þann atburð þótt
mikið vatn ætti eftir að renna til
sjávar áður en markvisst skipulag
kæmist á í þeim efnum.
Saga nútímatónmenntar á ís-
landi hefst ekki fyrr en með stofn-
un Tónlistarskólans í Reykjavík
1930, en þá höfðu menningar-
þjóðir í Evrópu sungið óperur í rúm
300 ár. Enn var þó langt í land
að regluleg kennsla í raddbeitingu
hæfist hér á landi enda var löngum
litið svo á að góð söngrödd væri
náðargáfa og söngnám breytti þar
litlu um. Fólk leit líka á söngiðkun
eingöngu sem skemmtilegt tóm-
stundagaman, sem gott væri að
grípa til við mannfagnaði. Samt
eignuðust íslendingar nokkra
ágæta söngvara á þessum árum,
sem náðu frama erlendis og má
þar nefna Pétur Jónsson, Einar
Kristjánsson, Stefán íslandi og
Maríu Markarr. Eftir seinna stríð
kom svo ný kynslóð söngvara fram
á sjónarsviðið og voru í þeim hópi
söngkonurnar Guðrún A. Símonar,
Guðmunda Elíasdóttir, Þuríður
Pálsdóttir og söngvararnir Magnús
Jónsson, Guðmundur Jónsson, Jón
Sigurbjömsson og Kristinn Halls-
son, og nokkru síðar Guðmundur
Guðjónsson, Sigurveig Hjaltested
og Svala Nielsen. Önnur ný kyn-
slóð söngvara kom svo fram á sjón-
arsviðið um og eftir 1970 og í
þeim hópi eru mest áberandi
Sigríður Ella Magnúsdóttir, Ólöf
BERGÞOR
PÁLSSON
Bbaríton
BERGÞÓR PÁLSSON er fædd-
ur í Reykjavík 1957. Hann ólst
upp í Hlíðunum, gekk í Æfínga-
deild Kennaraskólans og siðan
í Réttarholtsskóla eftir að fjöl-
skyldan fluttist inn í Fossvog.
Hann varð stúdent írá Mennta-
skólanum við Sund árið 1977
og hóf síðan nám í læknisfræði
við Háskóla Islands.
Læknisfræðin átti ekki við mig
og tónlistin togaði alltaf í mig.
Ég settist því í tónmennta-
kennaradeild Tónlistarskólans í
Reykjavík og var þar í eitt ár.
Konumar sem kenndu mér þar
söng vom allar sammála um að
ég ætti að leggja hann fyrir mig
ogþær ráku mig eiginlega út á
þá braut,“ segir Bergþór um til-
drög þess að hann fór út í söng-
nám. Hann kveðstþá, árið 1982,
hafa farið til Bandaríkjanna með
fyrrverandi eiginkonu sinni, Sól-
rúnu Bragadóttur sópransöng-
konu, þar sem hann stundaði
söngnám við Indiana-háskóla í
f imm ár. Aðalkennarar hans þar
voru prófessor Roy Samuelsen og
Rossi-Lemeni.
Bergþór starfar nú við ópemna
í Kaiserslautem, en í millitíðinni
kom hann heim í eitt ár og söng
þá meðal annars hlutverk Lepo-
rello í Don Giovanni í íslensku
ópemnni. Fyrsta hlutverk hans í
Kaiserslautern var Don Giovanni
sjálfur. Hann er nú að vinna við
hlutverk greifans í Brúðkaupi
Fígarós, þar sem hann syngur á
móti Sólrúnu Bragadóttur, sem
fer með hlutverk greifynjunnar.
Bergþór er á samningi hjá ópe-
mnni í Kaiserslautern fram í febr-
úar 1991 og sagði að óráðið væri
hvað við tæki eftir það. „Mig lang-
ar til að koma heim og láta reyna
á hvort það gengur að starfa á
íslandi við sönginn," sagði hann.
Bergþór kvaðst hlusta mikið á
tónlist í frítíma sínum og þá alls
konar tónlist. Hann er ókvæntur,
en fyrrverandi kona hans er Solr-
ún Bragadóttir og eiga þau átta
ára dreng.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiifiimiiMirnttiii
Kolbrún Harðardóttir, Garðar
Cortes, Kristinn Sigmundsson, að
ógleymdum Kristjáni Jóhannssyni,
sem líklega hefur náð mestum
frama þeirra söngvara sem nú eru
starfandi.
Allt þetta fólk þurfti að sækja
menntun sína til útlanda með æm-
um tilkostnaði, sem ekki var á allra
færi enda nutu margir styrkja frá
einstaklingum og samtökum til að
kljúfa námið. Með tilkomu Söng-
skólans í Reykjavík 1973 gjör-
breyttist öll aðstaða hér á landi til
söngnáms og söngiðkunar og síðan
hafa verið settar á stofn fleiri
söngmenntastofnanir sem þjónað
hafa sama tilgangi með góðum
árangri. Afraksturinn af þessu
starfi er rtú að koma í ljós með
nýrri kynslóð söngvara og verður
hér fjallað lítillega um tíu þeirra,
sem allir hafa vakið nokkra at-
hygli og var þar m.a. farið eftir
ábendingum kunnáttufólks. Skylt
er að geta þess að auðvitað er
þessi hópur miklu stærri, en þar
sem sýnt var að rúmsins vegna
yrði ekkí unnt að fjalla um nema
hluta hans var úrtakið miðað við
einn tug, og lausleg viðmiðunar-
regla sett við 35 ára aldur og
yngri, auk þess sem miðað var við
að þeir hefðu lokið námi og komið
fram í óperu hér á landi. Hér er
því ekki um einkunnagjöf eða tiln-
efningu útvaldra að ræða.
GUÐBJÖRN
GUDBJÖRNSSON
GUÐBJÖRN GUÐBJÖRNSSON
fæddist í Reykjavík 1962 og
sleit barnsskónum í Kópavogi
og síðar á Álftanesi. Hann gekk
í Gagnfræðaskóla Garðabæjar
og lauk stúdentsprófí frá Versl-
unarskóla Islands árið 1981.
Hann stundaði síðan nám í
Háskóla íslands i ensku og
heimspeki.
Eg byijaði að syngja í Verslun-
arskólakómum og samhliðá
háskólanáminu fór ég í Söng-
skólann í Reykjavík og var þar í
eitt ár hjá Magnúsi JónSsyni. Þá
stóð ég frammi fyrir því að velja
á milli háskólanáms og frekara
söngnáms og ég ákvað að fara út
í sönginn og láta á það reyna
hvort ég hefði eitthvað við það
að gera,“ segir Guðbjörn.
Hann var aðeins 23 ára þegar
honum boðið að syngja með Sin-
fóníuhljómsveit íslands í Há-
skólabíói „Stabat Mater“ eftir
Dvorák undir stjóm Guðmundar
Emilssonar og var hann þá yngsti
maður sem sungið hafði með Sin-
fóníuhljómsveitinni. „Þetta gekk
mjög vel og ég sá fram á að ef
til vill ætti ég möguleika á því
að verða atvinnumaður í söngn-
um,“ ságði hann. Guðbjörn söng
hlutverk dómarans í Grímudans-
leik eftir Verdi í Þjóðleikhúsinu
og er það eina ópemhlutverkið
sem hann hefur farið með hér á
landi enda hélt hann f ljótlega eft-
ir það utan til frekara söngnáms.
Guðbjörn lauk burtfararprófi
frá Nýja tónlistarskólanum 1987
þar sem hann stundaði nám hjá
Sigurði Demetz í fimm ár. Því
næst hélt hann til Austur-Berlínar
og stundaði þar nám í einkatímum
hjá prófessor Hannelore Kuhse.
Þótt hann haf i nú lokið námi fer
hann enn til hennar af og til í
tíma og eftirlit, eins og hann orð-
ar það. í fýrsta skipti sem Guð-
björn söng fyrir, í Bremen, var
honum boðinn samningur sem
hann hafnaði þar sem hann taldi
hlutverkin of stór fyrir byijanda.
„Ég vildi byija í lýrískari hlutverk-
um, Mozart og þess háttar. Mér
var einnig boðinn samningur eftir
að hafa sungið fyrir í annað sinn
þannig að það virðist vera nóg
að gera í þessu. Maður hefur ekki
við að hafna samningum ogþetta
er allt að snúa upp aSig núna.“
Síðastliðið vor gerði Guðbjörn
námssamning við óperuna í
Zurich í Sviss og hefur sungið þar
ýmis hlutverk í vetur. í desember
síðastliðnum skrifaði hann undir
samning til tveggja ára við óper-
una í Kiel sem lýrískur tenór í
aðalhlutverkum. Hann mun hefja
störf þar næsta haust.
Aðspurður um önnur áhugamál
en sönginn sagði Guðbjörn að það
væri þá helst konan hans, Kati
Hasse Guðbjörnsson. Hún er þýsk
og stundar nú söngnám í Berlín.
Þau eru barnlaus og „ekkert á
leiðinni svoégviti", segirhann.
GUÐJÓN G.
ÚSKARSSON
BASSI
GUÐJÓN G. ÓSKARSSON
fæddist í Vestmannaeyjum árið
1954 og ólst þar upp til 10 ára
aldurs. Þá fluttist hann til
Reykjavíkur og gekk í Voga-
skóla. Þaðan lá leiðin í Mennta-
skólann við Tjörnina þar sem
hann lauk stúdentsprófí árið
1974. Hann hóf síðan nám í
sögu og heimspeki við Háskóla
Islands og starfaði jafnframt
við Námsgagnastofnun í nokk-
ur ár áður en hann sneri sér
að söngnum.
enn höfðu verið að hvetja
mig til að fara í söngnám
en ég hafði einhvem veginn
ekki trú á að ég hefði neitt í það
að gera. Svo var ég uppgötvaður
á Gauk á Stöng. Þannig var að
það var einhver uppákoma þar
sem menn máttu reyna hæfileika
sína og það var tenór þama við
borð, sem var að syngja eitthvað
út í loftið og ég tók undir. Þetta
var þá Guðbjörn Guðbjörnsson
söngvari og hann sagði að ég
yrði endilega að koma og syngja
fyrir kennara sinn. Og það varð
úr að ég hóf nám í Nýja tónlistar-
skólanum árið 1984. Þar lærði ég
> •' T-
hjá Sigurði Demetz í tæp þijú ár.“
Guðjón tók þátt í óperunni Tos-
ca í Þjóðleikhúsinu haustið 1986
og fór með hlutverk Sacristano.
Kristján Jóhannsson og hljóm-
sveitarstjórinn Mauricio Barbacini
hvöttu hann til að fara utan og
það varð úr. „Barbacini kom mér
í samband við óperufólk á Ítalíu
sem var að fara í ferð með Rigo-
letto eftir Verdi til Frakklands og
fór ég með hlutverk Sparafucile.
Þetta var farandsýning og ég
söng þarna á ýmsum stöðum í
Frakklandi og þetta var mjög
lærdómsríkt og skemmtilegt. Þá
um haustið var ég búinn að syngja
fyrir tónlistarakademíu í Osimo á
Ítalíu og komst inn. Þar var ég í
tvo vetur og kom heirn í haust
og söng aftuf í Tosca. í milli-
tíðinni var ég búinn að syngja
hlutverk Lindorf í Ævintýrum
Hoffmanns í Þjóðleikhúsinu
haustið 1988,“ sagði Guðjón þeg-
ar við rifjuðum upp söngferilinn.
Hann er nú nýkominn heim frá
Ítalíu þar sem hann söng í Sálu-
messu Mozarts á tvennum tónleik-
um, í Flórens og Osimo. Guðjón
sagði að tónleikarnir hefðu heppn-
ast afar vel fyrir troðfullu húsi.
Guðjón er nú á förum til Mílanó
á Ítalíu þar sem hann hyggst
koma sér á framfæri sem atvinnu-
maður jafnframt því sem hann
mun sækja tíma hjá kennara til
að stilla röddina af, eins og hann
komst að orði. „Ég tel mig þó
vera kominn á það stig að ég
þurfi ekki á frekara námi að halda
og er tilbúinn til að gefa mig að
þessu af fullum krafti,“ sagði
hann.
Guðjón sagði að tónlistin væri
sitt helsta áhugamál og að hann
hefði gaman af allri tegund tón-
listar, sígildri, djassi og dægurtón-
list, sem fremi hún væri vel flutt.
Eiginkona hans er Inga
Grímsdóttir og eiga þau f imm ára
dóttur.