Morgunblaðið - 25.03.1990, Blaðsíða 15

I-
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 25. MARZ 1990
15
við nú eigum, ýmsum takmörkunum
háð. „Við erum að tala um tæki,
sem flýgur lengra og í verri veðr-
um, tæki sem ber meira og getur
flogið í einhverri ísingu og tæki,
sem hreinlega passar í þetta veðra-
rassgat sem við eigum heima í.
Sjáðu bara,“ segir Páll við mig um
leið og hann baðar höndunum upp
að skrifstofuglugganum hjá sér sem
vísar beint út á úfinn sjóinn.
Aðeins í orði
„Það hafa verið skiptar skoðanir
um hvað gera eigi næst í þyrlumál-
um Gæslunnar. Ákveðin hópur
hallast að því að við þurfum á
stærri og öflugri vél að halda og
ég leyni því ekki að ég er á meðal
þeirra. Talað er um að slík vél
muni kosta okkur um einn milljarð.
Þetta er auðvitað stór upphæð, en
áherslurnar virðast vera allt annars
staðar í þessu þjóðfélagi en á leit-
ar- og björgunarmálum. Menn hafa
í sjálfu sér áhuga á þessu málefni,
en aðeins í orði, ekki á borði. Það
hefur oft hvarflað að mér hversu
heppnir við yrðum, ef einhveijir
pólítíkusar - svo ekki sé talað um
heilan stjórnmálaflokk - fengju nú
allt í einu dellu fyrir björgunarmál-
um, svipað og þeir hafa fengið
fyrir handboltanum. Þá yrðum við
ekki á flæðiskeri staddir hvað varð-
ar leitar- og björgunarmál. Á hinn
bóginn er gaman að finna hvað
almenningur virðist hafa mikla til-
finningu fyrir því sem við erum að
gera, sérstaklega um fólk úti á
landsbyggðinni. Hinn almenni
Reykvíkingur spáir svo sem ekkert
í þetta nema þá kannski þeir, sem
lenda í hrakningum uppi á fjöllum.
Menn keyra hér á milli húsa í
bílum. Ég hef oft velt veðrinu fyrir
mér. Það er eins og vond veður
komi alltaf jafn flatt upp ^ menn.
Við eigum heima á íslandi og hér
á Suðvesturhorninu að minnsta
kosti er orðið ófært um leið og
hann blæs með éljagangi og Arnar-
neshæðin verður að meiriháttar
fjallvegi. Það er ótrúlegt hvað*menn
láta veðrið alltaf hanka sig.“
Fljúgandi gjörgæsla
Páll segir samstarf flugdeildar
Gæslunnar við lækna Borgarspítal-
ans einstakt. „Hér áður fyrr var
ekkert skipulag í gangi. Ef eitthvað
kom upp á, áttum við það til að
fara af stað, lenda upp á Borg-
arspítala og einhver á hvítum slopp
með tösku undir hendinni kom
hlaupandi og við af stað. Fyrir um
það bil fjórum árum hófst ákveðið
samstarf milli okkar og fimm harð-
snúinna ungra aðstoðarlækna á
Borgarspítalanum. Læknarnir
höfðu mikinn áhuga á þessu starfi
og stunduðu það launalaust í eitt
ár. Það sýndi sig og sannaði hversu
þörfin fyrir læknana var brýn þann-
ig að það fengust peningar til að
manna bakvaktir læknanna. Þetta
eru yfirleitt reyndir aðstoðarlæknar
sem eru í þessu - læknar, sem eiga
eftir að fara út í sérnám. Þessi
læknahópur er einstaklega sam-
stilltur og áhugasamur og hafa
þeir unnið af miklu harðfylgi við
að eignast góð tæki til að hafa með
í flugið, oftast með hjálp hagsmuna-
aðila, sem styðja vilja við björgunar-
starfið. Þyrian er mjög vel búin
tækjum. Hún er einskonar fljúgandi
gjörgæsla. Læknarnir ganga í
gegnum ákveðna þjálfun hjá okkur.
Þeirra þjálfun miðast að því að
hægt sé að láta þá síga um borð í
skip og niður á fast land. Þeir fara
aftur á móti ekki í sjó og ekki um
borð í gúmbjörgunarbáta. Það er
ófrávíkjanleg regla.“
- Hvað ætlarðu að vera lengi í
þessu?
„Það er spuming hve lengi menn
eiga að dinglast í þessu. Hugsaðu
þér ef ég væri hjá bandarísku
strandgæslunni, þá væri ég kominn
á eftirlaun. Hér vinna flugmenn til
sextugs og þeir, sem eru hvað ákaf-
astir, geta bætt við sig tveimur
árum til viðbótar. Það á enginn
heima í þyrluflugi á þeim aldri.
Það er deginum ljósara að aidurinn
fer með ákveðna þætti. Maður er
Farið var út á sundin með Henry A. Hálfdanarsyni, skipi Slysavarnafélags íslands.
Magni Óskarsson spilmaður ásamt tveimur nemend-
um Verkmenntaskólans um borð í þyrlunni eftir að
þeir voru hífaðir úr sjó.
Þyrla Landhelgisgæslunnar er búin fullkomn-
ustu tækjum, sem völ er á, en er þó háð
ýmsum takmörkunum.
Björgun blaðakonunnar tókst með hinum mestu ágætum. Magni
sigmaður og Kristján spilmaður unnu vel saman, eins og sjá má
á myndinni. Páll flugstjóri segir að samvinna áhafiiarinnar —
flugmanna, spilmanns og sigmanns — sé afar mikilvæg. Starf
flugdeildar Gæslunnar sé eðlilegur afrakstur þeirrar miklu þjálf-
unar, sem átt hefúr sér stað á undanförnum árum.
Abjörgim-
ARÆFMGI}
NEÐ
GISLIWI
MÉR var sagt að hitta hann
Höskuld um borð í Sæbjörgu,
skipi Slysavarnaskóla sjómanna,
klukkan tólf síðastliðinn fostu-
dag. Ég yrði að fá eina hífingu
úr því ég væri á annað borð að
fjalla um Gæsluna. „Þú getur þá
séð hvernig við vinnum," hafði
Páll sagt við mig. „Þú gallar
þig um borð í Sæbjörgu, síðan
mun Henry A. Hálfdanarson sjá
um að feija þig út á sundin og
þar verður þér bjargað úr gúm-
báti um borð í þyrlu Landhelgis-
gæslunnar. Þetta verður ekkert
vandamál. Við komum um eitt-
leytið," hafði Páll fullvissað mig
um.
— Þú heldur sem sagt að
þetta yerði örugglega í lagi?
„Engin spurning.“
Inorðan fimmtán hnútum, aðeins
öldugjálfri en björtu veðri hélt.
ég af stað út á sundin ásamt
nokkrum vélstjóraefnum úr Verk-
menntaskólanum á Akureyri. Hö-
skuldur Einarsson stjórnaði mann-
skapnum. „Þið þrír eigið að fara í
sjóinn, þið tveir eigið að vera fram
á og taka á móti börum og sig-
manni og þið strákar eigið að fara
i gúmbátinn," sagði Höskuldur við
þriðja hópinn um leið og hann gaf
mér bendingu um að bíða ögn.
Þyrlan kom á tilsettum tíma og
framkvæmdar voru hinar ýmsu
björgunaræfingar, sem gengu fljótt
og snurðulaust fyrir sig.
Landhelgisgæslan eignaðist
þyrluna fyrir rétt rúmum fjórum
árum. Segja má að þá hafi orðið
ákveðin kaflaskipti hjá stofnuninni
enda hafa áhersluþættirnir verið
að breytast. Hlutverk þyrlunnar nú
er fyrst og fremst leit og björgun.
í öðru lagi er hlutverk hennar
gæsla og eftirlit og í þriðja lagi er
sá þáttur sem iýtur að verkefnum
fyrir opinberar stofnanir. Þjálfun
áhafna miðast við þessa þætti og
það er æft stíft með það í huga.
„Jæja, nú er komið að blaðakon-
unni. Hoppaðu nú yfir í þennan
bát,“ sagði Höskuldur um leið og
hann renndi rennilásnum á flotgall-
anum mínum þétt upp að andlitinu
og þar með var minn reynslutími
runninn upp. Báturinn flutti mig
yfir að gúmbjörgunarbáti, svipaðan
þeim sem tíðkast um borð í fiski-
skipum, og í hann átti ég að
stökkva ásamt einu vélstjóraefninu
úr Verkmenntaskólanum, sem, að
beiðni Höskuldar, átti að gæta
mín. Við lentum á rennblautum
gúmbotninum og biðUm þar Magna
Oskarssonar sigmanns hjá Land-
helgisgæslunni sem augsýnilega
vissi hvað hann var að gera. Eftir
að hann hafði komið björgunar-
lykkju utan um mig, gaf hann
spilmanninum í túmum, Kristjáni
Þ. Jónssyni, merki um að allt væri
í stakasta lagi og við hófumst á loft.
Augnabliki síðar var ég komin
um borð í þyrluna heilu og höldnu,
eins og Páll hafði lofað, en hann
var sjálfur flugstjóri í ferðinni og
sat fram í ásamt Hermanni Sig-
urðssyni flugmanni.
Eftir að við lentum á
Reykjavíkurflugvelli hélt áhöfn vél-
arinnar fund þar sem rætt var um
æfinguna. „Við reynum alltaf að
leita uppi það sem úrskeiðis fer,
en ég held að segja megi um þessa
æfingu að hún hafi verið svona
týpísk og hafi gengið ofur eðlilega
fyrir sig,“ sagði Páll.
ekki eins fljótur að hugsa og ekki
eins flinkur þegar aldurinn færist
yfir, stirðari og hlutirnir verða erfið-
ari en áður. En brauðstritið bíður
eftir sem áður. Ég get ékki neitað
því að ég er farinn að líta Fokker-
inn hýrari auga en áður. Með allri
virðingu fyrir Fokker-
flugmönnunum, þá er þeirra starf
snöggtum rólegra og þægilegra en
starf þyrluflugmannsins. Þeir mæta
í vinnuna með sínar töskur, á dönsk-
um skóm með hvítt um hálsinn,
setjast um borð í Fokkerinn, fljúga
út á haf í fimm til sex tíma í reglu-
bundið eftirlitsflug og koma svo
heim. Við höfum verið að reyna að
skiptast á, en það hefur gengið
erfiðlega af ýmsum ástæðum. Við
erum hér nokkrir sem erum meira
og minna bundnir við þyrluna."
- En hvað um námið, ég frétti
að þú værir í skóla. Er eitthvað til
í því?
„Já, ég hef lengi verið bókaoi-m-
ur, sérstaklega á veturna. Ég _er
ekki mikill vetraríþróttamaður. Ég
nenni því einfaldlega ekki. Við erum
sögð mikil bókaþjóð, er það ekki?
Að minnsta kosti grobbum við
okkur af því og ég kann ágætlega
við mig heima með góða bók. Ég
veit samt ekki hvort það flokkast
undir fagurkera eða pjattrófu, en
ef mér finnst bók góð og mig lang-
ar til að eiga hana, vil ég að hún
sé jafnframt falleg útlits. Hjá mér
hefur bókband lengi verið áhuga-
mál. Ég fór á námskeið hjá Mynd-
lista- og handíðaskólanum sem
síðar var lagt niður. Hinsvegar
settist ég á skólabekk í Iðnskólan-
um, í öldungadeild í bókaiðn haus-
tið 1988. Ég er nú á minni fjórðu
önn og ef allt fer samkvæmt áætlun
tek ég fyrri hluta sveinsprófs í vor.“
- Ætlarðu þá að starfa við bók-
band í ellinni?
„Já, eða jafnvel fyrr. Sko, flug-
menn eru þannig settir að eiga allt
sitt undir góðri heilsu. Við förum í
læknisskoðun á sex mánaða fresti
þannig að segja má að við séum
eiginlega alltaf á hálfs árs víxlum
í okkar starfi. Þó að ég hafi mjög
gaman af bókbandi og sé þeirrar
gæfu aðnjótandi að geta lært þetta
meðfram mínu starfi, þá er ég
með það svona hálft í hvoru á bak
við eyrað að myndi ég einhverra
hluta vegna missa skírteinið, þá
yrði styttra í eitthvert annað starf.“
- Hvað um önnur áhugamál,
stundarðu laxveiði?
„Nei, það geri ég ekki. í þeim
efnum er ég líklega algjör nirfíll.
Ég kann ekkert að fara með pen-
inga, en laxveiði hef ég aldrei tímt
að stunda. Mér finnst þessi lax-
veiðipólítík alveg fáránleg. Ég læt
mér hinsvegar silungsveiðar nægja
og reyni á hveiju sumri að fara í
slíka veiði. Einu sinni var ég líka
ansi góður gæsaveiðimaður. Ég
var til dæmis hagvanur austur í
Gunnarsholti og þekkti þar vel til
flugleiða gæsanna. Svo megum við
ekki gleyma aðalhobbýinu, en það
er góður matur. Ég held ég sé ágæt-
is kokkur, þó ég segi sjálfur frá,
og ef ég heyri að verið er að lesa
upp girnilega uppskrift á útvarps-
stöðvunum á ég það til að hlaupa
til og skrifa hana niður og jafnvel
að prófa hana.“
- Hvernig stjórnanda álítur þú
þig vera?
„Ég veit ekki, en miðað við það
sem þessir strákar hér eru tilbúnir
til að gera fyrir mig, jafnvel þvert
á alla samninga, held ég i það
minnsta að ég sé góður yfirmaður.
Mér finnst þeirra framkoma gagn-
vart mér endurspegla það. Mitt
aðalsmerki er þó stundvísi og við
göngum hér allir í takt. Hér er
ekkert pýramídaskipulag; Þeir vaða
eld og reyk fyrir mig. Ég hlýt að
vera góður yfirmaður. Ég get
stokkið upp á nef mér og verið
ofboðslega hávær ef út í það er
farið, en ég erfi ekki nokkurn hlut
við nokkurn mann. Þetta er rokið
úr mér samstundis. í mínu starfi
er afar mikilvægt að halda ró sinni
og jafnaðargeði þegar mest ríður
á,“ segir Páll Halldórsson.