Morgunblaðið - 20.06.1990, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 20. JUNI 1990
15
f.
* ' •*- tefóag-1 V; v •
ÍM ■ V UsJ^ífi | ‘'.4i»
*$£
f.V

ÞU
*.
,-íj.
,v

ERLA GERIR GOTT ÚRlÖLLU
i
i
Hvort sem þú þarft að þerra tár aff litlum vanga,
þurrka vökva sem hellist niður eða strjúkia vætu af
matvælum gerir SERLA eldhúsrúllan gott úr öllu.
Þú gætir hugsanlega fundið einhverja eldhús-
rúllu sem kostar færri krónur en það er ekki þar með
sagt að hún vinni jafn vel.
^ Gæði pappírsins gera það að verkum að hann
dregur í sig rrjeiri raka en margur annar dg nýtist þess
vegna betur, þ.e.a.s. oft dugar eitt blað í stað tveggja
eða þriggja. Þess vegna mæla öll rök méð SERLA
■ lúsrúi .....
• handfang
Yíetnamskir flóttamenn:
Rauði krossinn
saftiar húsbún-
aði og fötum
ÞRJÁTÍU víetnamskir flótta-
menn koma til landsins 28. júni
nk. í hópnum eru 19 fullorðnir
og 11 börn, það elsta 10 ára, hið
yngsta nýfætt.
Rauði kross íslands tekur á móti
húsgögnum, búsáhöldum, húsmun-
um og hlýjum fötum á Suðurlands-
braut 32 (bakhúsi) kl. 17-20 alla
daga til 26. júní nk. Það er von
Rauða krossins að fólk bregðist vel
við þessari málaleitan. Nánari upp-
lýsingar fást hjá Rauða krossi Is-
lands.
Myndlist:
Sýning Eddu Jóns
dóttur framlengd
SÝNING á verkum Eddu Jóns-
dóttur í Gallerí Sævars Karls
Olafssonar að Bankastræti 9 hef-
ur verið framlengd um eina viku
eða til 29. júní. Sýningin hófst
1. júní.
Á sýningunni eru átján verk,
þrettán vatnslitamyndir og fimm
skúlptúrar. Þema sýningarinnar eru
hugleiðingar listamannsins um
vörðuna sem vegvísi.
í ágúst mun Halldóra Emilsdótt-
ir sýna vatnslitamyndir i búðinni.
Bretadrottning:
Heiðrar 3 íslendinga
ELIZABETH II Bretadrottning
hefur ákveðið að heiðra þtjá ís-
lendinga fyrir þjónustu þeirra við
breska sendiráðið og fyrir að
gæta hagsmuna Bretlands á Is-
landi.
Þau sem heiðurinn hljóta eru
Hilmar Foss, löggiltur skjalaþýð-
andi og dómtúlkur, Aðalsteinn
Jónsson, vararæðismaður Bretlands
á Akureyri, og Inga Wendel, bókari
í breska sendiráðinu í Reykjavík.
Öll þtjú hljóta þau sæmdarheitið
„Honorary Member of the Order
of the British Empire“.
Hug^ur heimsins
eftir Njörð P.
Njarðvík
Á morgun, 21. júní, eru sumar-
sólstöður, sá dagur er sólin rís
hæst á himni, hádegisstund ársins.
í landi þar sem við verðum að
greiða sumarbirtuna dýru verði
langvinns vetrarmyrkurs, ætti sá
dagur að vera sérstök gleðihátíð,
um leið og liann, minnir okkur á
hverfulleikann. Á samri stundu
hallar degi að nýju — nóttlaus
sumardýrðin geymir í sér sorta
vetrarkvíðans. Þannig ' hverfist
hrynjandi tilverunnar um okkur
meðan líf sólarinnar endist. Uns
hún mun eyða lífi okkar með þeim
sama eldi og fæddi líf okkar, og
um leið skapa forsendur nýs lífs.
Þegar forfeður okkar litu upp
endur fyrir löngu og horfðu í kring-
um sig, tóku þeir auðvitað fyrst
eftir lífgefandi ljósi sólarinnar. Það
er rökrétt að dýrka uppsprettu
þess ljóss, enda mun sóldýrkun
vera með elstu tilraunum mannsins
til að skýra uppruna tilverunnar.
í launhelgum margra þjóða eru
fjórar stundir ársins markaðar líkt
og höfuðáttir á áttavita. Þessar
stundir eru sumarsólstöður, vetrar-
sólhvörf og jafndægri á vori og
hausti, og sérstakar helgiathafnir
tengdar þessum áföngum í hrynj-
andi ársins. Þessa má sjá glögg
merki í menningu Kelta og ekki
síður hjá Aztekum og Mayjum, þar
sem reist voru sérstök hof til að
fanga sólarljósið með eftirminni-
legum hætti á þessum helgu ör-
stundum, og hefur áður verið vikið
að því í þessum pistlum (Fótspor
vatnsins, 17. 1. 1990).
Af eldi ertu kominn
Frá sólarljósinu er stutt í dýrkun
eldsins, þess stórkostlega og geig-
vænlega frumefnis (sem svo var
kállað á miðöldum) sem geymir í
senn sköpun okkar og tortímingu.
Þegar við segjum að mælt hafi
verið máttarorðin „Verði ljós“, þá
má líta svo á, að það sé táknræn
aðferð til að reyna að gera sér í
hugarlund óumræðileika þess ógn-
arafls sem leysist úr læðingi við
sköpun heimsins. Það ljós tendrast
við upphaf alheimseldsins sem er
forsenda alls lífs. Eldur skapar líf,
viðheldur lífi, varðveitir líf og eyð-
ir lífi. En þegar hann eyðir lífi,
skapar hann jafnframt nýtt líf. Því
mætti allt eins segja: af eldi ertu
kominn, að eldi skaltu aftur verða
og af eldi skaltu aftur upp rísa.
Breski rithöfundurinn John Fowles
orðar þetta vel í sinni merkilegu
bók The Aristos: „Líttu út um
gluggann: allt sem þú sér er fros-
inn eldur á leið frá eldi til elds“
(everything you see is frozen fire
in transit between fire and fire).
Þetta ættum við að skilja öðrum
betur, sem búum í eldfjallalandi.
Kannski er þetta þó ekki annað
en nútímalega umorðun á goð-
sögninni um fuglinn Fönix. Við
teljum okkur vita að sól okkar
muni hitna og loks springa og
eyða um leið sólkerfinu — og að
úr því efni sem þá tvístrast, verði
til nýtt sólkerfi. Sams konar hugs-
un er að finna í norrænni goða-
fræði er úlfur gleypir sólina, stjörn-
ur hverfa af himninum og Surtar-
logi brennir jörðina; hún sekkur í
sæ en rís á ný iðjagræn og Höður
og Baldur koma úr Helju og lifa
í sátt og friði; í grasi finnast gulln-
ar töflur, þær er æsir áttu í önd-
verðu. Hér er tortíming eldsins í
raun hreinsandi afl, eins koriar fær
leið til að brenna hið illa úr fort-
íðinni svo að unnt sé að endurreisa
líf í hreinleika.
... er sólina skóp
Með máttarorðunum „Verði
ljós“ reynir maðurinn að skyggn-
ast í gegnum hina efnislegu sköp-
un að uppruna og forsendu. Þor-
kell máni fól sig á dauðastundinni
þeim guði er sóliná skóp, og hefur
það trúlega verið óvenjulega frum-
leg hugsun manns á þeim tíma,
er ekki taldist kristinn. Á miðöld-
um eru náin tengsl á milli sólarinn-
ar og guðshugmyndarinnar. í hin-
um undurfögru erindum Sólar-
ljóða, þar sem, sólarlagið er mynd-
gert tákn dauðans, verður sólin
einnig beinlínis ímynd guðs:
Sól eg sá
svo þótti mér
sem eg sæja göfgan guð.
Henni eg laut
hinsta sinni
alda heimi í.
C.S. Lewis segir í bók sinni The
Discarded Inmge (bls. 26) að mið-
aldamenn hafi sumir hveijir litið
svo á að sólin væri hugur heimsins
(The Sun is the world’s mind,
mens mundi), það er að segja að
sólin væri veröldinni hið sama og
hugurinn mannsekjunni — en þar
með fær sólin miklu víðtækara
hlutverk en að vera einungis efnis-
legur orkugjafi. Sólin og eldur
hennar hefur því að vonum orðið
manninum ærið umhugsunarefni,
bæði í efnislegum, táknrænum og
trúarlegum skilningi. Jóhannes
skírari sagði (Matt. 3:11-12): „Ég
skíri yður með vatni til iðrunar,
en sá sem kemur á eftir mér, er
mér máttugri, og ég mun ekki
verður að bera skó hans. Hann
mun skíra yður með heilögum anda
og eldi. Hann er með varpskófluna
í hendi sér og mun gjörhreinsa
láfa sinn og safna hveiti sínu í
hlöðu, en hismið mun hann brenna
í óslökkvandi eldi.“
Á morgun fögnum vð því að
vagn sólar er kominn alla leið til
norðurs að flytja okkur hið dýr-
mæta hverfula sumar, sem færir
okkur meiri fögnuð en þeir geta
skilið, sem eru umvafðir gróður-
hlýju árið um kring. Og við getum
tekið undir með Gunnari Gunnars-
syni í Fjallkirkjunni: „Sólskinið er
guðsorð fyrir börnin“.
Höfundur er rithöfundur og
dósent í íslenskum bókmenntum
við Háskóla tslands.
MEÐAL ANNARRA ORÐA