Morgunblaðið - 26.08.1990, Blaðsíða 4

4 FRÉTTIR/YFIRUT
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 26. ÁGÚST 1990
ERLENT
IIMNLENT
*
Islending-
arnir enn við
Persaflóa
íslenskir borgarar sem voru í
Kúvæt þegar írakar réðust inn í
landið hafa ekki enn yfírgefið
landið. Á föstudag bárust boð frá
þeim í gegnum sænska utanríkis-
ráðuneytið, þess efnis að þau hefðu
kosið að vera um kyrrt í Kúvæt-
borg, og að þeim liði vel.
Tekist á um búvörusamning
í vikunni var fram haldið fund-
um samninganefnda um nýjan
búvörusamning, og lagði landbún-
aðarráðherra, Steingrímur J.
Sigfússon, drög að samningnum
fyrir ríkisstjómina á fundi hennar
á fimmtudag. Alþýðuflokkurinn
er hins vegar mótfallinn nýjum
samningi, byggi hann á sömu for-
sendum og sá búvörusamningur
sem nú er í gildi. Þá hafa alþýðu-
flokksmenn gagnrýnt gerð nýs
samnings á þeim forsendum að það
sé hvorki í verkahrings núverandi
ríkisstjómar, né Alþingis sem nú
situr, að. ganga frá slíkum samn-
ingi. Landbúnaðarráðherra segir
hins vegar, að rætt hefði verið um
að nýr samningur innihéldi endur-
skoðunar- og uppsagnarákvæði til
handa nýrri ríkisstjóm.
ÚA kaupir Hraðfrystihús
Keflavíkur
Utgerðarfélag Akureyringa
keypti á mánudag öll hlutabréf í
Hraðfrystihúsi Keflavíkur hf., í
framhaldi af kaupum félagsins á
frystitogara Hraðfrystihússins,
Aðalvík KE. Kaupverðið á Hrað-
frystihúsiriu var 75 milljónir króna.
Rætt um gerð orkusamnings
við EB
Martin Ban-
gemann, sem
fer með iðnað-
armál í fram-
kvæmdastjórn
Evrópubanda-
lagsins, átti í
vikunni við-
ræður við
íslenska ráða-
menn. Hann
ræddi meðal annars við Jón Sig-
urðsson, iðnaðarrráðherra, um
aukið samstarf í iðnaði. Uppi em
hugmyndir um gerð orkusamnings
milli Islands og Evrópubandalags-
ins.
Drengir koma í veg fyrir
eldsvoða
Tveir tólf ára drengir, Kjartan
Kárason og Jón Trausti Ingvars-
son, komu á þriðjudag í veg fyrir
eldsvoða í fjölbýlishúsi á Selfossi.
Annar drengjanna var einn heima
í hádeginu, er hinn kom að heim-
sækja hann og sá reyk leggja út
um glugga. Þegar drengimir könn-
uðu málið kom í ljós að eldur log-
aði í bamaherbergi í íbúðinni.
Gripu þeir til slökkvitækis og
slökktu eldinn, og skriðu síðan um
gólf íbúðarinnar til að opna glugga
og dyr.
Útibúamál íslandsbanka
endurskipulögð
Islandsbanki hefur nú endur-
skipulagt útibúamál sín. Útibúum
bankans á höfuðborgarsvæðinu
verður fækkað um tvö, meðal ann-
ars verður útibúið í Útvegsbanka-
húsinu við Lækjartorg lagt nið-
ur. Þrátt fyrir að gert sé ráð fyrir
að fækka starfsfólki um 80 fram
eftir næsta ári ætla forráðamenn
bankans ekki að grípa til almennra
uppsagna, heldur mun ekki verða
ráðið í þær stöður sem losna á
næstunni.
ERLENT
Irakar nota
gísla í hern-
aðarskyni
Saddam Hussein íraksforseti
viðurkenndi á mánudag í fyrsta
sinn opinberlega að írakar ætluðu
að halda um 14.000 Vestur-
landabúum nauðugum í Irak og
Kúvæt til þess að hindra árásir
af hálfu alþjóðlegu hersveitanna
á hemaðarlega mikilvæg skot-
mörk. Yrðu þeir notaðir sem
skjöldur um mannvirkin.
Hussein ávarpar Bush
Hussein varaði Bush á þriðju-
dag við því að ef hann leitaði
ekki friðsamlegra lausna á deil-
unni við íraka myndi stríð brjót-
ast út við Persaflóa, sem hefði
hörmulegar afleiðingar út um all-
an heim. Greint var frá því að
Hussein hefði látið flytja sovéskar
eldflaugar af gerðinni Seud, sem
hægt er að beita í efnavopnahem-
aði til Kúvæts.
Varalið Bandaríkjahers
kallað út
Bush fyrirskipaði herkvaðningu
40.000 varaliða í Bandaríkjaher á
miðvikudag. íraska sjónvarpið
skýrði frá því á miðvikudagskvöld
að tvær óvinaflugvélar hefðu rofið
lofthelgi landsins.
Bandarískir hermenn í Saudi-
Arabíu.
Thatcher segist ekki semja
um gísla
Margaret Thather, forsætisráð-
herra Bretlands, sagði á þriðjudag
að ekki kæmi til greina að Bretar
semdu við íraka um breska borg-
ara sem eru í haldi í írak og
Kúvæt. Hún krafðist þess að við-
skiptabanni Sameinuðu þjóðanna
á Irak yrði framfylgt í hvívetna
og sagði stjóm sína vera að íhuga
hvort senda ætti fleiri hersveitir
til Persaflóa.
Erlend ríki neita að loka
sendiráðum
Vestræn ríki og nokkur
Austur-Evrópuríki __ hugðust
hundsa fyrirmæli íraka um að
loka sendiráðum sínum í Kúvæt
á föstudag. íraskir hermenn höfðu
á fimmtudag umkringt sendiráð
nokkurra ríkja og óttast var að í
odda kynni að skerast við sendiráð
Bandaríkjanna.
Mikið mannfall í S-Afríku
Meira en 500 manns hafa fallið
undanfarið í átökum zúlúmanna
og xhosa, stærstu ættbálka
blökkumanna í S-Afríku. Desm-
ond Tutu, erkibiskup og friðar-
verðlaunahafi, leggur til að sent
verði alþjóðlegt friðargæslulið til
að skakka leikinn.
Desmond Tutu á tali við blökku-
menn.
Armenar lýsa yfir sjálfstæði
Þing Armeníu lýsti á fimmtu-
dag yfir sjálfstæði lýðveldisins og
sagði það úr lögum við stjómvöld
í Moskvu. Breytti þingið nafni
lýðveldisins og heitir það nú Lýð-
veldið Armenía í stað Sovéska
sósíalistalýðveldið Armenía.
Finnland:
Stjórnarþátttöku lands-
byggðarmanna lokið
Helsinki. Frá Lars Lundsten, fréttaritara
FINNSKI Landsbyggðarflokk-
urinn hefur enn einu sinni vald-
ið óvissu í finnskum stjórnmál-
um. Nú er deilt um hvort flokk-
urinn hafí sagt skilið við ríkis-
stjórnina á fjárlagafundi í vik-
unni.
Morgnnblaðsins.
trausts meirihluta þingmanna því
þingheimur hefur margoft sam-
þykkt slíkar traustsyfirlýsingar.
Fréttaskýrendum ber hins veg-
ar saman um að Landsbyggðar-
flokkurinn hafi orðið að segja skil-
ið við ríkisstjómina til að eiga ein-
Átta manns deyja úr
barnaveiki í Moskvu
Moskvu. Reuter.
ÁTTA manns hafa dáið í bamaveikifaraldri sem geisar nú í
Moskvu og stafar af vantrú fólks á bólusetningum og skorti á
einnota sprautum, að sögn dagblaðs í Moskvu á föstudag.
Harri Holkeri, forsætisráðherra
Finnlands, segir að flokkur
inn hafi sagt sig úr stjóm þegar
hinir ríkisstjómarflokkarnir, jafn-
aðarmenn, hægri menn og Sænski
þjóðarflokkurinn vildu ekki fallast
á kröfur landsbyggðarmanna
varðandi fjárlög ársins 1991.
Formaður Landsbyggðarflokks-
ins, Heikki Riihijárvi, sóknarprest-
ur frá Austur-Finnlandi, lýsir mál-
inu hins vegar á þann veg að ráð-
herra flokksins hafi verið rekinn
úr ríkisstjóminni. Ráðherrann
sjálfur, Raimo Vistbacka, sam-
gönguráðherra, virðist ekki viss í
sinni sök. Hann segist þó ekki
ætla að afhenda forsætisráðherra
afsagnarbeiðni.
Nú freista löglærðir rnenh þess
að finna svar við spurningunni
hver eigi að taka ákvörðun um
þátttöku ráðherra í ríkistjóm.
Óvíst þykir hvort forseti geti rekið
ráðherra hafi afsagnarbeiðni ekki
borist. Formlega nýtur Vistbacka
Dagblaðið Moskovskaja Pravda
hafði eftir sérfræðingum að
154 tilfelli hefðu verið skráð ný-
lega — 121 fullorðinn og 33 börn.
„Ástæðan fyrir aukinni tíðni er
sú að Moskvubúar neita að láta
bólusetja sig því bóluefnin eru lé-
leg og skortur er á einnota spraut-
um,“ sagði í blaðinu. Þá sagði
einnig að læknar borgarinnar
hefðu aðeins fengið 11 milljónir
sprautna síðustu sex mánuði í stað
þeirra 47 milljóna sem þörf væri
fyrir.
hveija möguleika í næstu þing-
kosningum, sem verða í mars.
Fylgi flokksins hefur farið ört
minnkandi og ráðamenn innan
flokksins em margir þeirrar skoð-
unar að það hafí verið alvarleg
mistök að ganga til stjómarsam-
starfs.
Barnaveiki er nýjasta farsóttin
í Sovétríkjunum. Mengað vatn
hefur valdið allmörgum kólerutil-
fellum í borginni Rostov við ána
Don í Súður-Rússlandi og tilkynnt
hefur verið um drepsóttir í Kaz-
akstan í Mið-Asíu.
Læknar og hjúkrunarfólk, sem
em meðal lægstlaunuðu launþega
Sovétríkjanna, efndu til mótmæla
í 70 borgum í síðustu viku til að
vekja athygli á bágbornu ástandi
heilbrigðismála.
Frelsissamtök Palestínu
gísl Saddams Husseins
Palestínumenn lýsa yfir stuðningi við íraka.
INNRÁS íraka í Kúvæt hefur
á ótrúlegan hátt breytt aðstæð-
um í Austurlöndum nær, riðlað
gömlum fylkingum og fengið
svarna óvini til að snúa bökum
saman. Ein niðurstaðan kann
að vera sú að Frelsissamtök
Palestínumanna herðist aftur í
afstöðu sinni gagnvart ísrael
og skaði jafnframt ímynd sína
á Vesturlöndum sem byggð
hefur verið upp með góðum
árangri undanfarin ár.
að er vert að taka nokkur
dæmi af hinum nýju kring
umstæðum í kjölfar útþenslu-
stefnu íraksforseta. Egyptar, sem
stutt höfðu íraka í stríðinu við
írani, kölluðu saman leiðtogafund
Arabaríkja sem fordæmdi innrás
íraka í Kúvæt. Sjálfír voru Egypt-
ar fyrstir til að koma sér í vígstöðu
við hlið Bandaríkjamanna í
Saudi-Arabíu.
Sýrlendingar
voru helstu
skjólstæðingar
Sovétmanna í
Arabaheimin-
um á kalda-
stríðsárunum og knúðu Banda-
ríkjamenn til að draga her sinn
út úr Líbanon 1984. Þeir hafa nú
einnig sent hermenn til Saudi-
Arabíu. Og óvæntasta vendingin
til þéssa var kannski sú að írakar
gengu að öllum kröfum írana og
menn spurðu sig hvers vegna átta
ára styrjöld, sem kostaði meira
en milljón manna lífið, hefði verið
háð. Síðast en ekki síst hafa Frels-
issamtök Palestínu (PLO) orðið
að gera upp hug sinn í deilunni
og ákveðið að styðja Saddam
Hussein. Víst er að það tekur PLO
langan tíma að vinna sig í álit á
ný á Vesturlöndum eftir að þessi
afstaða hefur verið tekin. Þær
raddir heyrðust innan samtak-
anna að Yasser Arafat, formaður
þeirra, væri að gera sín stærstu
pólitísku mistök. Það má ekki
gleyma því að Kúvæt og Saudi-
Arabía hafa verið helstu fjárhags-
legir bakhjarlar PLO.
Eins og fleiri aðilar í Austurl-
öndum nær átti Arafat þó ef til
vill ekki
margra kosta
völ. í fyrsta
lagi eru hern-
aðarbæki-
stöðvar PLO
og fleiri mikil-
vægar stofnanir Palestínumanna
í Bagdad, höfuðborg íraks. Þar
er einnig viðskiptaskrifstofa Int-
ifödu, uppreisnar Palestínumanna
á hernumdu svæðunum. Að
minnsta kosti 5.000 PLO-her-
menn og háttsettir embættismenn
samtakanna eru einnig í Bagdad
þar sem þeir hafa átt húsaskjól
síðan þeir hröktust frá Líbanon
árið 1982. Danska dagblaðið Jyl-
Iandsposten kemst að þeirri niður-
stöðu að PLO sé nokkurs konar
gísl íraka. „írakar hafa sagt okk-
ur skýrt og greinilega að við verð-
um að standa að baki Saddams
Husseins í skiptum fyrir aðstöð-
una í Bagdad,“ sagði talsmaður
PLO í samtali við Reuters-frétta-
stofuna. Eftir fjögurra daga
fundahöld í Túnis í pólitískum
höfuðstöðvum PLO lagði Arafat
til síðastliðinn mánudag að fundin
yrði málamiðlun sem kæmi til
móts við alla aðila. Aðrir araba-
leiðtogar brugðust við með því að
yppta öxlum.
I öðru lagi virðist æ líklegra
að almenningur í arabaheiminum
og þar með taldir Palestínumenn
fylki sér að baki Saddam Hussein.
íraksforseti reynir allt hvað af
tekur að breyta deilunni úr ágrein-
ingi tveggja fylkinga arabaríkja í
uppreisn arabísks almennings
gegn spilltum valdhöfum og
Bandaríkjamönnum. Hann reynir
að útmála nærveru Bandaríkja-
hers sem hernám Saudi-Arabíu
og tengja það við hersetu ísraela
á Vesturbakkanum og Gaza-
svæðinu. Þannig tekst honum að
vekja sterk hughrif hjá almenn-
ingi. Það kann því að vera að
Arafat telji sig veðja á réttan
hest með því að styðja Saddam
Hussein í einu og öllu. Það dregur
jafnframt úr vonum manna um
að deila ísraela og Palestínu-
manna leysist í bráð með samn-
ingum. Undirbúningur að þeim
var kominn nokkuð á veg fyrir
tilstilli Egypta en nú hefur Arafat
haft að engu tilraunir Hosni Mu-
baraks, Egyptalandsforseta, til að
fá arabaríkin til að standa saman
gegn írökum.
BAKSVIÐ
eftir Pál Þórhallsson