Morgunblaðið - 02.09.1990, Qupperneq 13

C 13
MORGUNBLAÐIÐ MANLIFSSTRAUMAR SUNNUDAGUR 2. SEPTEMBER 1990
konar framkomu
ætti hann að
temja sér? Ég bar
þessa spurningu
upp við reyndan
kennara á dögun-
um og hann svar-
aði:
„Góðvild, glað-
værð, einbeitni.
Og svo helst jafnmarga handleggi
og kolkrabbinn hefur arma til að
halda utan um 20-25 manna hóp
nýliða.“ Og bætti hann við: „Þolin-
mæði og lipurð til að sinna foreld-
rum með ólík lífsviðhorf og rrýsjafn-
ar skoðanir á uppeldismálum."
Eru allir kennarar gæddir þess-
um eiginleikum? Sjálfsagt í misrík-
um mæli og auðvitað eru aðstæður
þeirra mismunandi eins og hjá öðr-
um stéttum. En hvað gerist ef hann
er ekki upplagður, á við persönuleg-
an vanda að glíma, fjárhagsáhyggj-
ur og hann getur ekki gefið sig
óskiptur að starfinu? Það slaknar á
festunni, verður dýpra á kátínunni,
þetta finnur kennarinn og hann
verður óánægður með sjálfan sig
og á erfiðara með að láta gæskuna
ráða ferðinni og umburðarlyndið
víkur fyrir óþoli sem espar bömin,
friðurinn er úti og streitunni boðið
heim.
Auðvitað stendur líka misjafn-
lega í ból barnanna, heimilisaðstæð-
ur þeirra og bakgrunnur eru mis-
munandi.
Ef vel á að vera þarf að ríkja í
kennslustofunni hárfínt jafnvægi
sem lítið þarf til að raska en getur
verið erfitt að koma á aftur ef út
af ber. Það er kennarans að leika
á þetta margslungna og óútreikn-
anlega hljóðfæri sem ein bekksögn
er og fá úr því hreinan og fagran
tón.
Við skulum því líka setja okkur
í spor kennarans sem er að hleypa
inn í stofuna sína til að stunda
vinnu sína „af góðvild, glaðværð,
einbeitni, þolinmæði og lipurð“.
eftir Gylfa
Pólsson
HAGFRÆDI/ Verbur olíukreppa?
Saddamog sáttin
TVÆR olíukreppur settu svip
sinn á efnahagsmál 8. áratugar-
ins, en þær dundu yfir á árunum
1973-74 og 1979-1980. Afleiðing
þeirra varð að jafnt verðbólga
sem atvinnuleysi fóru vaxandi
og hægði mjög á hagvexti. Nú
þegar olíuverð hefur allt að því
tvöfaldast á einum og hálfum
mánuði vegna ástandsins í Mið-
austurlöndum, er víða spurt,
hvort ný olíukreppa sé að skella
á.
Fyrst er að huga að því hver
þróun mála gæti orðið í Mið
austurlöndum. Ef til opins stríðs
kemur, er næsta víst að engin olía
kæmi frá þessum heimshluta og þá
gæti fat af hráolíu
hæglega farið upp
í 50-60 dollara.
Efnahagsleg áhrif
þessa færu vita-
skuld eftir því
hversu langan
tíma stríð gæti
eftir Sigurð varað og hversu
Snævarr víðtækt það yrði.
Við óbreytt ástand, sem er varla
líklegt til lengdar, má ætla að fat
af Norðursjávarolíu kostaði um 25
dollara (það kostar nú 26-28 dollara
en var 16-17 dollarar áður en írak-
ar réðust inn í Kúvæt, Texasolía
er hins vegar 5-6 dollurum dýrari).
Fyrri olíukreppur rýrðu lands-
framleiðslu OECD-ríkja beint um
2% og leiddu til beinna verðhækk-
ana um svipaðan hundraðshluta.
Verðbólguskrúfan sem af leiddi jók
enn á verðbólguna og óbein áhrif á
framleiðslu í ýmsum mikilvægum
atvinnugreinum, ekki síst bílaiðnaði
og tengdum greinum, juku enn á
framleiðslusamdráttinn. Tilfærsla
fjármuna til OPEC-ríkja dró enn-
fremur úr eftirspurn í heiminum,
þar sem OPEC-ríkin' (sem flest eru
rík og fámenn) söfnuðu miklu fé í
erlendum bönkum í stað þess að
eyða því.
Reynslan af fyrri olíukreppum
kennir þannig að afleiðingar þeirra
eru að verðbólga eykst og fram-
leiðsla dregst saman. Það ræðst
einkum af viðbrögðum stjórnvalda
hvernig áhrifin skiptast milli aukn-
ingar verðbólgu og framleiðslusam-
dráttar. í fyrri olíukreppunni miðað-
ist hagstjórn við að koma í veg
fyrir samdrátt með þenslu í ríkisbú-
skap og eftirgefanlegri peninga-
stefnu, sem hafði í för með sér að
verðbólga jókst en samdráttur í
efnahagslífi var minni en ella, þótt
atvinnuleysi hafi vaxið verulega.
Markmið viðbragða við seinni olíu-
kreppunni var að draga úr verð-
bólgu með aðhaldi í ríkisfjármálum
og hertri peningastefnu. Með þess-
um aðgerðum var verðbólgan fjötr-
uð, en raunvextir hækkuðu og at-
vinnuleysi jókst. Hvorugur kostur-
inn er því fýsilegur.
Aðstæður til að mæta nýrri olíu-
kreppu eru um margt hagstæðari
en áður. Hagvöxtur í vestrænum
löndum hefur verið 3-4% undanfar-
in ár, samfara því að úr verðbólgu
og atvinnuleysi hefur dregið um-
talsvert. Horfur eru góðar í Evrópu,
einkum með innri markaði EB og
sameiningu Þýskalands. Þá hefur
olíunotkun á framleidda einingu
minnkað mikið frá 1980 um yfir
30% í OECD-ríkjum. Þá má nefna
að aðstæður í ríkjum OPEC eru nú
allt aðrar en voru, og má
ætla að mun meiri hluti
af auknum olíutekjum
myndi leiða til aukinnar
eftirspurnar eftir vestræn-
um vörum. Að síðustu má
svo nefna að ýmsar að-
gerðir til að styrkja aðlög-
unarhæfni vestrænna hag-
kerfa hafa borið nokkurn
árangur, hér er ekki síst
um að ræða breytingar á
vinnu- og fjármagnsmark-
aði.
Áhrif olíuverðshækkun-
ar á íslenskt efnahagslíf
yrðu margþætt. Beinu
áhrifin eru á verð og fram-
leiðslukostnað. í viðtölum
við fjölmiðla segir forstjóri
Þjóðhagsstofnunar, að
30-40% hækkun olíuverðs
(sem er í raun í neðri
kanti) myndi auka verð-
bólgu um 1,5-2%, rýra við-
skiptajöfnuð um 2-3 millj-
arða. Afkoma sjávarút-
vegs myndi rýma um 2-3% af tekj-
um og viðskiptakjörin myndu
versna um 2%. Til viðbótar þessum
áhrifum koma svo óbein áhrif á ís-
lenskt þjóðarbú vegna minnkandi
efnahagsumsvifa í helstu viðskipta-
löndum og húgsanlegrar hækkunar
raunvaxta á alþjóða fjármagns-
mörkuðum. Líkur em einnig á, að
álverð gæti farið lækkandi, þar sem
olíuverðshækkun myndi leiða til
minnkandi eftirspurnar eftir bílum
og þar með eftirspurnar eftir áli.
Reikniæfíngar af þessu tæi gera
ekki ráð fyrir neinum aðgerðum
stjórnvalda, en gagnsemi þeirra er
augljós, ekki síst sem grundvöllur
fyrir aðgerðir stjórnvalda. Hins veg-
ar er vandséð hvers konar aðgerðir
eru fýsilegar.
íslensk stjórnvöld geta ekki
breytt olíuverði á heimsmarkaði
frekar en forstjórar frystihúsa á
Vestfjörðum geta breytt raunvöxt-
um lána sinn, gengi dollarans eða
fískverði úti í hinum stóra heimi.
Þjóðarsáttin margumtalaða
byggir á 3% viðskiptakjarabata og
óbreyttri landsframleiðslu. Augljóst
er því að forsendur þjóðarsáttarinn-
ar eru í hættu og ekki nema von,
að grínagtugir menn tali nú um að
setja bráðabirgðalög á Saddam
Hussein.
þó sjaldnast hvernig á stendur.
Þetta er svo sannarlega óþægilegt
ástand. Áður en hafist er handa
um verk er viðkomandi einatt mjög
eirðarlaus, kvíðinn (þaðan er nafnið
sjálfsagt komið). Hann á afar erfítt
með að einbeita sér, hrekkur frá
einu í annað og getur ekki staldrað
við neitt. Og meðan hann vinnur
er hann undir miklu álagi, enda
vinnur hann gjarnan hratt, ann sér
ekki hvíldar og vinnulagi hans er
að mörgu öðru leyti ábótavant.
Ekki er óalgengt að starfsferill
fólks gangi í eins konar bylgjum.
Tímabil koma þegar allt leikur í
lyndi. Maður vinnur af skerpu og
dugnaði og líður vel í starfí, en síð-
an tekur við lægð og þá gengur
mun örðuglegar og tregðan er mikil.
Það er með þetta eins og margt
annað varðandi sálarlíf manna að
skýringar liggja ekki á lausu, enda
eru þær einatt margþættar og ein-
staklingsbundnar. Að sumu leyti
getur verið um skapgerðareinkenni
að ræða, þar sem litlu verður
breytt. Skiptir þó mestu máli að
taka þessu vinnulagi og sérkennum
Verk-
kvíði —
fremur
það að
eiga erfítt
með að
hafa sig
að verki,
en oftast
nær vinna
menn það
sem þeir
eiga að
sínum sem staðreynd. Hætta að
berjast gegn þeim, sætta sig við
þau. Þá er oft eins og hlutirnir fari
að ganga jafnar og betur. En þetta
er áreiðanlega minnstur hluti skýr-
inganna.
Oft fylgir verkkvíði fólki sem er
mjög gagnrýnið á sjálft sig, setur
markið hátt og gerir miklar kröfur.
Því finnst að það sem það gerir
eigi að vera mjög gott, en er haldið
þeirri tilfinningu að útkoman verði
ávallt miklu lakari en vera ætti.
Þetta kann stundum að stafa frá
röngu uppeldi hjá hæfileikaríkum
einstaklingum, en þó getur skýring-
in að sjálfsögðu verið önnur í sum-
um tilvikum. Hægt er að vinna
nokkuð gegn þessum annmarka, ef
menn sætta sig við að stilla kröfun-
um í hóf. Hollt er að minnast þess,
að engin hætta er á heimurinn far-
ist eða alþjóð rísi upp til handa og
fóta, þó að ekki sé allt sem frá
mönnum kemur með snilldarhand-
bragði og leiftrandi af frumleika.
Líklega er flestum ef ekki öllum
nokkurn veginn sama!
Fjölbreytt, skemmtileg og gefandi námskeið
Andleg málefni - uppbygging einstaklingsins - dulrœn efni
Tarotspllin námskeið fyrir byrjendur og
lengra komna. Skráning til 4. sept.
Leiðbeinandi: Christopher Marshall. Einnig
einkatímar.
Talnaspeki fyrir byrjendur. Skráning til 6.
sept. Leiðbeinandi: Juanita West. Einnig
einkatímar.
Andlitslestur fyrir byrjendur.
Helgarnámskeið. Skráning til 10. scpt. Kennd
grundvallaratriði þess að lesa sögu, viðhorf og
möguleika fólks úr vöðvum andlitsins og
staðsetningu hluta þess. Leiðbeinandi: Dr.
Narayan Singh Kalsa, sálfræðingur helsti
forvígismaður þessara fræða í dag. Nokkrir
einkatfmar.
Móðir jörð/alhliða tengsl alls sem
lifir. Tvö dagsnámskeið. Skráning til 12.
sept. Maðurinn, hans náttúrulega sjálf, tengsl
við jörðina og allt sem byggir hana. Aðferðum
heilunarog „shamanisma* beitt. Leiðbeinandi:
Dr. Ralph Metzner sálfræðingur, varaforseti
California Institute of Integral Studies, en
hann hefur stundað rannsóknir f 25 ár á
ýmsum stigum vitundarinnar.
Kabala- hebreska dulspekikerfið.
Skráning til 15. sept. Kabala er talið
grunnurinn að dulspeki Vesturlanda. Kerfið
byggir á kortlagningu alheimsins, frá því
smæsta til hins stærsta sem birtist í
gagnkvæmri speglun á milli Guðs og manns.
Leiðbeinendur: Normann Plaskett og Hilmar
örn Hilmarsson.
Michaelfrteðslan fyrir byrjendur og
lengra komna. Skráning til 10. okt. Fjallað um
7 aldursskeið sálna og 7 sálnagerðir. Að auki er
fjallað um persónuleikaþætti sem skv. þessari
kenningu eru valdir fyrir hverja fæðingu o.fl.
o.fl. Leiðbeinandi: Dr. José L. Stevens
sálfræðingur. Hann er kennari við Berkeley
háskóla, höfundur fjölmargra bóka um andleg
efni og Michaelmiðill. Örfáir einkatímar lausir.
Akureyringar/Norð/endingar ath.: Heilsuhomið
vicI Skipagötu og Snyrtistofa Nönnu við
Strandgötu annast skráningar á eftirtalin
námskeið: Tarot - talnaspeki - andlitslestur -
Michaelfrxðslu.
Scrhæfð og lcngri námskeið.
Sjálfstyrking fyrir karlmenn. 8
vikna námskeið. Skráning til 14. sept. Kennt
hvernig má styrkja eigin framkomu og
persónureisn, taka gagnrýni og neikvæðum
viðbrögðum, gera greinarmun á ákveðni og
yfirgangi, vera afslappaður í samskiptum, auka
öryggi sitt, o.fl. Leiðbeinandi: Ásþór
Ragnarsson sálfræðingur. Takmarkaður
þátttakendafjöldi.
Slökun í skólastofunni. SérhæftlO
vikna námskeið fyrir kennara. Skráning til 15.
sept. Farið yfir rannsóknir á streituvöldum.
Kenndar hagnýtar aðferðir til að ná slökun,
fjallað um hlutverk tónlistar og lita, o.sv.frv.
Sjá nánar í dreifibréfi til skólanna.
Leiðbeinandi: Sarah Biondoni sálfræðingur.
Takmarkaður þátttakendafjöldi.
Almennt slökunarnámskeið.7vikur.
Skráning til 15. sept. Mjög hagnýtt námskeið
þar sem kennt er m.a. að greina streituvalda í
daglegu lífi og hvernig má takast á við þá.
Einfaldar og fljótvirkar aðferðir til slökunar
við ýmsar aðstæður. Hvernig slökun og
vellfðan geta verið eðlilegur hluti daglegs lífs, í
stað streitu. Leiðbeinandi: Sarah Biondoni
sálfræðingur. Takmarkaður þátttakendafjöldi.
Framhaldsnámskeið í Kabala
tengt byrjendanámskeiði.
Ég vil ekki beita ofbeldi/kúgun. Sérhæft
námskeið fyrir þá sem vilja breyta erfiðu
viðbragðsmynstri og skapa sér og sínum
nánustu öruggara og jákvæðara líf.
Leiðbeinandi: Ásþór Ragnarsson sálfræðingur.
Tímasetning ákv. síðar. Takmarkaður
þátttakendafjöldi. Fullur trúnaður.
Aðildarfélagar munið frestinn
v/forgangsskráningar.
Michaelfundir verða haldnirfyrsta mánudag
hvers mánaðarað Hótel Lind kl.20.00.
Allar nánari upplýsingar á skrifstofu
Hugræktarhússins að
Hafnarstræti 20,3. hæð
frá kl. 16.00 - 18.30 virka
daga og í síma 91-620 777.