Morgunblaðið - 02.09.1990, Blaðsíða 32

J2 C
MORGUKBLADIÐ VELVAKANDI SUNNUDAGUR 2.
1990

Á FÖRIMUM VEGI
„ þarftu oé i/ertí oS tfr/p. víá rrtig,
rétt œ, meáan 'rg er-ad negla. T "
5&,
Spurning hvernig við klár-
uðum okkur ef við værum
ekki bæði vinnandi?
HÖGNI HREKKVÍSI
Trillukarlar sóttir heim:
Maður stendur ekki í þessu
nema hafa sæmilega upp úr því
Við lögðum leið okkar niður á
höfn síðdegis á fimmtudag til þess
að anda að okkur ilmi af tjöru og
slori og vita hvort við rækjumst á
einhvern úr þeim merkilega þjóð-
flokki sem við nefnum trillukarla.
Regnið fossaði úr loftinu þegar
ekið var út á Granda, en síðan
datt allt í dúnalogn. Sjórinn í smá-
bátahöfninni var spegilfagur og
nokkrir sólargeislar náðu að
bijótast í gegnum skýjaþykknið.
Við höfðum heppnina með okkur.
Björn Björnsson og sonur hans
Magnús voru að selflytja nesti
og farangur yfir í litla trillu, Súlut-
ind, sem Björn keypti nýlega til að
hafa „á milli báta“. Eiginkona Bjöms
stóð á bryggjunni fyrir neðan Kaffi-
vagninn og kvaddi þá feðga. „Við
erum að fara á ýsu og verðum undan
Kjalarnesi," sagði skipstjórinn
kankvíslega. „Þetta er um það bil
þriggja stundarfjórðunga stím og
aflinn venjulega í kringum 100 kíló.
Við erum bara að sækja okkur soðn-
ingu. Maður fær fíðring í sig og fer
að kíkja eftir góðu veðri þegar svona
þijár ýsur eru eftir í frystinum.“
Björn seldi fímm tonna trillu sem
hann átti og nú er verið að smíða
aðra af svipaðri stærð fyrir hann hjá
Fossplasti í Hveragerði, átta milljóna
króna skip.' Stímið á miðin styttist
úr fimm tímum í tvo og hálfan. „En
þetta gefur ágætlega af sér,“ segir
hann. „Ég fískaði fyrir tæpar fimm
milljónir frá því í júní í fyrra til ára-
móta, á netum. Við voru tveir á.
Maður nennir ekki að standa í þessu
nema hafa sæmilegt upp úr því.“
Björn segir að aflabrögð hafí verið
miklu daufari undanfarið. „Það er
svo heitur sjór, að það sem þeir fá
er oft orðin skemmd vara, farið að
slá í þunnildin."
Björn sem er trésmiður að mennt
hefur alltaf átt trillu. „Svo hef ég
smíðað nokkra báta,“ segir hann, „en
plastið er alveg búið að ryðja trénu
burt, bæði vegna viðhaldskostnaðar
og annars.“
Um álit trillukarla á kvótaúthlut-
unum vill hann sem fæst orð hafa.
„Þetta er sérstakur þjóðflokkur, trill-
urkarlar, allir uppi á móti öllum,“
segir hann. „Mér finnst að það ætti
að banna smátrillum að vera á neta-
veiðum héma í flóanum. Þær geta
ekki dregið nógu ört, til dæmis á
haustin, og komast kannski ekki til
að vitja allt upp undir viku. Þá verð-
ur að henda öllu. En ég get ekki séð
að karlamir sem em á línu og hand-
færum skemmi neitt. Það á bara að
leyfa þeim að fiska fijálst."
Magnús er að fara í sína fyrstu
veiðiferð með pabba sínum. Hann
ætlar að veiða bæði á stöng og rúllu.
Hann sagðist ekki vera vitund sjó-
veikur og var hvergi banginn.
Neðar við sömu bryggju eru þrír
ungir menn að hagræða netum og
dytta að ýmsu um borð í myndar-
legri trillu sem vonandi stendur ekki
undir nafni því að hún heitir Ómagi.
„Við erum að gera bátinn kláran,“
segir Hákon Sveinsson. „Við vorum
að setja nýja vél í hann, mála og
dedúa ýmislegt."
Þeir em nýbúnir að kaupa þennan
bát, Hákon og Róbert Snorrason,
skipperjnn um borð, sem hljóp inn í
stýrishús þegar myndavélin var mun-
duð. En bróðir hans, Karl, var að
hjálpa til og var alveg til í að vera
með á myndinni. „Við vorum á netum
á annarri trillu þangað til í maí,“
segir Hákon. „Síðan fórum við í tvo
skakróðra, en höfum svo verið að
vinna í tæpa tvo mánuði núna í sum-
ar við að gera þennan kláran. Við
verðum á netum í vetur.“
Karl er á humarbát og rær frá
Grindavík, en það er stopp í bili.
Þeir hafa sótt út í svokallað
Grindavíkurdýpi, svona klukkutíma
stím. „Þetta hefur verið frekar lélegt
hjá okkur,“ segir hann, „en gengið
vel fyrir austan. Við rétt náðum að
klára kvótann.“
Víkveiji skrífar
Víkveiji fletti sér til fróðleiks
uppi í íslandssögu Einars
Laxness [Alfræði menningarsjóðs]
eftir að hafa lesið þingbréf [Þjóðar-
sáttin árið þúsund] um kristnitök-
una, þar sem einnig er íjallað um
ákvörðun Alþingis um að gefa út
myndarlegt rit um þennan merkis-
atburð og áhrif hans á þjóðlíf og
menningu okkar allar götur siðan.
Flestir landnámsmenn voru
heiðnir, segir í íslandssögu, „en
nokkrir þó kristnir: Ásólfur alskikk,
Auður djúpúðga, Ketill fíflski í
Kirkjubæ, Órlygur gamli á Esju-
bergi o.fl., og tveir þeir síðast-
nefndu eiga að hafa reist kirkjur á
bæjum sínum. Hinir írsku þrælar,
er hingað fluttust, voru vafalaust
kristnir."
Síðar segir:
„Við vaxandi sókn kristni í Evr-
ópu má þó ætla, að ásatrú hafi
verið í hnignun á 10. öld og marg-
ir landsmenn blendnir í trúnni [á
Æsi] ...
Fyrsta kristniboðsferðin til ís-
lands, sem vitað er um, mun farin
981-86. Þorvaldur víðförli Kon-
ráðsson frá Stóru-Giljá í Þingi hafði
tekið skírn af Friðriki trúboðsbisk-
upi í Saxlandi í þýzka keisaradæm-
inu; fóru þeir báðir tii íslands og
dvöldust á Stóru-Giljá og Lækja-
móti í Víðidal. Nokkuð mun þeim
hafa orðið ágengt, a.m.k. á Norður-
landi.“
Kristni mun því hafa fest rætur
hér með landnámi, þó að hún hafi
átt í vök að veijast unz kristinn
siður var lögfestur á Alþingi árið
1000 (sumir segja 999). Það sér-
stæða við kristnitökuna hér á landi
var að íslendingar gengust sem
þjóð — og með löggjöf — undir
kristinn sið.
Víkveiji tekur undir þær þing-
bréfsóskir að þjóðarsáttin, sem gerð
var árið þúsund, megi áfram skjalda
þjóðina næstu þúsund árin!
xxx
Víkveiji las nýlega athyglisverða
grein í Vísbendingu eftir dr.
Þorvald Gylfason, sem fjallaði um
líklega framtíðarstöðu Islands, ef
íslendingar verða einir Evrópuþjóða
— ásamt Svisslendingum — utan
EB.
Höfundur telur ekki líklegt að
gamalgróin og ný menningartengsl
við Evrópu slitni, þótt við stæðum
utan EB. „Við þyrftum ekki að ótt-
ast einangrun," segir hann, „hins
vegar myndum við ekki eiga jafn-
greiðan aðgang að margT/íslegri
menningarstarfsemi af því tagi,
sem við höfum kynnzt bezt innan
Norðurlanda. Þannig yrðu færri
íslenzkar bækur trúlega þýddar á
evrópsk mál en ella, og færri evr-
ópskar bækur yrðu þýddar á
íslenzku. Færri íslenzkir stúdentar
kæmust að í evrópskum háskólum
en ella, og færri evrópskir stúdent-
ar kæmu hingað til náms, og þann-
ig áfram. Við gætum varla orðið
fullgildir þátttakendur í menningar-
og vísindasamstarfi Evrópuþjóða,
ef við kysum að standa utan við
EB einir ásamt Svisslendingum.“
Höfundur telur þá hættu alvar-
legasta fyrir íslendinga, þegar horft
er til framtíðar, að lífskjarabii
breikki enn milli íslands og annarra
Evrópuþjóða í kjölfar markaðssam-
einingar Evrópu 1992. Hagvöxtur
vaxi trúlega með breytingunni á
meginlandi álfunnar. Við héldum
að óbreyttu áfram að dragast aftur
úr. Þetta gæti leitt til umtalsverðs
atgerfisflótta af landinu, ekki sízt
ef fram verður haldið „láglauna-
hernaði ríkisvaldsins á hendur há-
skólamenntuðu starfsfólki ogóbeint
gagnvart launþegum almennt", eins
og hann kemst að orði.
Víkveiji dagsins hefur ekki full-
mótaða afstoðu til aðildar eða ekki
aðildar íslands að EB. Hann telur
hins vegar að mikið hafí á skort
opinbera og almenna upplýsingu
fólks um líklega framvindu mála í
nýrri Evrópu og kosti og galla henn-
ar fyrir Island.
Víkveiji er þeirrar skoðunar að
við þurfum fyrst og síðast að standa
vörð um ótvíræðan eignar- og um-
ráðarétt okkar yfir fiskveiðiland-
helginni. Að því meginatriði
tryggðu hljótum við að ganga til
einhvers konar framtíðarsamninga
við EB til að tryggja íslenzkan
framtíðarhag. Tvíhliða viðræður við
EB, til að tryggja betur markaðsað-
stöðu sjávarvöru okkar, átti að hefja
fyrir löngu.