Morgunblaðið - 17.10.1990, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 17. OKTÓBER 1990
19
Páll Guðbrandsson í Hávarðarkoti við kartöflusekki sem fara eiga á haugana. MorKunblaðlð/Sl&urður J6nsson
Þykkvibær:
Milljónatjón hjá
kartöflubændum
Eiga á hættu að öll uppskeran eyðileggist
Selfossi.
VERULEGT magn kartöfluuppskerunnar í Þykkvabænum er ónýtt
vegna skemmda af völdum myglu sem gerði vart við sig í görðum
kartöflubænda þar og i Árnessýslu. Bændur í Þykkvabænum vinna
við að fínkemba kartöflugeymslurnar og greina í sundur kartöflurn-
ar. Miklu magni af ónýtum kartöflun hefur verið hent, hátt í 100
tonnum hjá einum bónda. Páll Guðbrandsson formaður Landssam-
bands kartöflubænda sagði líklegt að 2.000 tonn af kartöflum skemmd-
ust en það væri 'A uppskerunnar í Þykkvabæ. Það magn mætti meta
á 110 milljónir króna.
Kartöflubændur lentu milli steins
og sleggju þegar myglunnar varð
vart. Lyf var sótt til útlanda til þess
að úða garðana. Síðan þurfti að bíða
í rúma viku eftir að það verkaði og
dræpi grösin. Loks frysti áður en
hægt var að taka upp og það eyði-
lagði líka hluta uppskerunnar.
í kartöflum sem sýkjast af mygl-
unni nær að myndast votrot og það
smitar út frá sér á milli kartaflna í
sekkjum. Auk þessa er um frost-
skemmdir að ræða og annað sem
alltaf hefur heijað á kartöflur,
stöngulsýki og fleira.
Kartöflubændur telja ekki hægt
að fullyrða neitt um það hversu
mikið af uppskerunni er ónýtt en
margir verða fyrir verulegu tjóni
vegna skemmdrar uppskeru sem
rekja má til myglunnar í görðunum.
Mikil vinna er við að greina í sund-
ur kartöflurnar og ógerningur að
grandskoða allt það magn sem í
geymslunum er. Margir eru hættir
að selja kartöflur á meðan ekki er
vitað um það hversu mikið er um
skemmdir. Þessar skemmdir í kart-
öfluuppskerunni skapa óvissu um
það hvort innlenda framleiðslan
nægir fyrir ársneysluna innanlands
en um helmingur kartöfluuppskeru
landsmanna er talinn koma frá
Þykkvabænum.
Getur farið á versta veg
áður en myglunnar varð vart þá eru
þetta um 2.000 tonn sem er '/s af
uppskerunni hérna. Þetta eru þá um
110 milljónir sem menn tapa og það
er mikið tjón fyrir þetta byggðarlag.
Annars verður þetta að koma í
ljós eftir því sem líður á haustið.
Þetta getur farið á versta veg, að
allt eyðileggist en ég held nú samt
að það gerist ekki,“ sagði Páll Guð-
brandsson.
Dettur ekki í hug að reikna út
tjónið
„Maður lætur sér ekki detta í hug
að reikna út tjón í þessu sambandi,"
sagði Hafsteinn Einarsson í Sigtúni.
Hann er búinn að henda 27 600
kílóa sekkjum og á von á að 40 fari
örugglega sömu leið, samtals 40
tonn. Hann sagði að nokkuð væri
um frostskemmdir vegna þess að
þegar grösin voru úðuð við mygl-
unni hefðu þau ekki lengur verið
vörn gegn fyrstu frostum.
„Það er bölvað að setja þetta á
markað og auðvitað verður fólk reitt
yfir að fá þetta. Svo er maður
hræddur um að það sem síðast var
tekið upp sé illa haldið vegna mik-
illa rigninga í september. Rigningin
getur hafa fært myglusmitið ofan í
jörðina,“ sagði Hafsteinn Einarsson
sem vann ásamt syni sínum Tyrfingi
við að flokka kartöflur.
Bölvað að sjá uppskeruna
fara í súginn
„Ég er búinn að henda í kringum
50 tonnum og reikna með að sleppa
vel ef ég held eftir 'A af upp-
skerunni," sagði Hörður Júlíusson I
Önnuparti. „Það er alltaf að koma
meira og meira í ljós af skemmdum
vegna myglunnar og svo er líka
mikið skemiht vegna frosts."
Hörður var hálfnaður við að taka
upp þegar myglunnar varð vart og
öll sú uppskera er ónýt. Hann sagð-
ist vera að reyna að vinna sig í gegn-
um pokastæðurnar. Það væri auðvit-
að bölvað að sjá á eftir upp ske-
runni fara svona í súginn. Kartöflu-
geymslan var full út úr dyrum en
megnið er ónýtt og Hörður sagðist
allt eins geta átt von á því að upp-
skeran færi öll í súginn. Við eðlileg-
ar aðstæður ætti nýtanlegt magn
af henni að vera 175 tonn. Miðað
við að hvert kíló sé á 56 krónur til
bóndans þá nemur tjónið tæpum 10
milljónum króna hjá Herði, fari upp-
skeran öll í súginn.
„Það er svo alveg á hreinu að ég
verð að kaupa hveija einustu útsæði-
skartöflu næsta sumar,“ sagði Hörð-
ur. Hann sagði eðlilegt að miða við
það að kostnaður við útsæði og
áburð á vorin væri nálægt 2 milljón-
um króna.
- Sig. Jóns.
Kvikmyndagerðarmenn
vara við ótryggri stöðu
SAMEIGINLEGUR fundur Félags kvikmyndagerðarmanna, stjórnar
Kvikmyndasjóðs og úthlutunarnefndar Kvikmyndasjóðs, haldinn 13.
október sl., ályktar eftirfarandi:
„Ofan á mygluna kemur að það
er mikil stöngulsýki í kartöflunum
og svo skemmdi frostið líka mikið,“
sagði Páll Guðbrandsson í Hávarðar-
koti. Hann var nýbúinn að setja út
fyrir dyr kartöflugeymslunnar 34
sekki af ónýtum kartöflum, um 19
tonn.
„Það er öll uppskeran komin í hús
og þessa dagana er verið að tína
út það sem er skemmt eða vafa-
samt. Það er allt reynt til þess að
halda þessu í lagi og koma í veg
fyrir að meira skemmist. Það er aft-
ur á móti engin hætta á ferðinni þó
fólk fái eina og eina skemmda kart-
öflu. Við erum að byija að selja aft-
ur og ætlum að sjá hvort við getum
ekki verkað góðar kartöflur. Þetta
á ekki að vera neitt vandamál ef
allir vanda sig. Ef ekki skemmist
meira en það sem tekið var upp
„Vegna síendurtekins niðurskurð-
ar til Kvikmyndasjóðs hefur undan-
farin ár aðeins verið hægt að styrkja
framleiðslu einnar leikinnar íslenskr-
ar kvikmyndar á ári. Þessi staðreynd
hefur haft mjög alvarleg áhrif á ís-
lenska kvikmyndagerð.
Kvikmyndagerðarmönnum er eins
og öðrum listamönnum nauðsyn að
fá að vinna að staðaldri við sína list
til að þróa hæfileika sína en við nú-
verandi aðstæður er þetta ógerlegt
og hæfileikar fara í súginn. Einnig
glatast mikilvæg tækifæri til að efla
þann þátt íslenskrar menningar, sem
hvað öflugast getur kynnt Island á
alþjóðavettvangi.
Á næstunni verður væntanlega
lagt fram nýtt frumvarp til laga um
kvikmyndamál. Fundurinn skorar á
alþingismenn að kynna sér ítarlega
stöðu íslenskrar kvikmyndagerðar,
þegar nýja frumvarpið kemur tií
umræðu.
Þegar íslenska kvikmyndavorið
hófst, 1979, voru veittir framleiðslu-
styrkir til 3 fslenskra bíómynda. Á
næstu árum var það regla að 2-3
bíómyndir fengu framleiðslustyrki á
ári. Til að íslensk kvikmyndagerð
eigi lffsmöguleika þarf að tryggja
að a.m.k. 3 bíómyndir séu framleidd-
ar árlega. Við óbreytt ástand mun
fslensk kvikmyndagerð trúlega líða
undir lok.“
Ríkissaksóknaraembættið:
Beiðni um ákæru á Egg-
ert Haukdal hafnað
BRAGI Steinarsson, vararíkissaksóknari, hefur sent Jóni Odssyni, lög-
manni sr. Páls Pálssonar, sóknarprests að Bergþórshvoli, bréf, þar sem
ítrekaðri beiðni lögmannsins um málsókn á hendur Eggert Haukdal,
alþingismanni, er hafnað.
Lögmaður Páls hafði kært Eggert
vegna ummæla, sem er að finna í
óundirrituðu dreifibréfi, sem dreift
hafði verið í Vestur-Landeyjum, og
hann taldi ærumeiðandi fyrir um-
bjóðanda sinn. Vararíkissaksóknari
hafnaði beiðni lögmannsins um
málssókn á Hendur Eggert með
bréfi dagsettu 9. þ.m., en lögmaður-
inn ítrekaði þá kröfur umbjóðanda
síns um opinbera málssókn, og vís-
aði þá til 2. töluliðar b og c í 242.
gr. almennra hegningarlaga til við-
bótar fyrri lagatilvitnun.
í bréfi vararíkissaksóknara segir:
„Af hálfu ákæruvaldsins er ekki fal-
list á það mat yðar, að ummæli þau
sem út af er kært séu þeirrar tegund-
ar sem áskilið er í tilvitnuðum máls-
liðum 242.gr. eða varði starf um-
bjóðanda yðar sem sóknarprests á
þann veg sem áskilið er í a.m.k. til-
vitnuðum b lið, og er beiðni yðar
um að ákæruvald standi að málssókn
á þeim lagagrundvelli því einnig
hafnað.“
Elías Baldvinsson, slökkviliðsstjóri í Vestmannaeyjum, fyrir framan
bíl sömu gerðar og pantaður hefur verið.
Öflugnr slökkvibíll
í V estmannaeyj um
SLöKKVILIÐIÐ í Vestmannaeyjum hefur pantað nýjan slökkvibíl hjá
ístraktor hf. af Iveco Magirus gerð. Þetta er einhver öflugasti slökkvi-
bíll sem til landsins hefur komið og bætir út brýnni þörf liðsins í Vest-
mannaeyjum. Afhending bílsins er áætluð í janúar.
í síðasta mánuði fór Elías Bald-
vinsson slökkviliðsstjóri í Vest-
mannaeyjum til Þýskalands að ganga
frá þessum kaupum. Með í för voru
Birgir Ólafsson, slökkviliðsstjóri á
Reykjavíkurflugvelli, Þorleifur Ara-
son slökkviliðsstjóri á Blönduósi og
starfsmaður frá Istraktors hf. Bíllinn
sem pantaður hefur verið er 256
hestölf með drifi á1 öllum hjólum.
Bílinn tekur 7 menn þar af tvo reyk-
kafara. Dæluafköst eru allt að 4500
lítrum á mínútu. Á þaki bílsins er
vatns- og léttfroðubyssa. Tækja-
geymslur og vatnstankur eru úr áli
og plasti til að létta bílinn. Heildar-
þungi bílsins er 14 tonn fullhlaðinn.
KJOSEIMDUR
í prófkjöri sjálfstæðismanna
Hef opnað kosningaskrifstofu með
stuðningsmönnum mínum, þarsem
verður starfað fram á kjördag og
við fögnum öllum sem vilja leggja
okkur lið. Ég óska eftir stuðningi í
3.-5. sæti listans.
Skrifstofan erá Laugavegi 170 (eldra Hekluhúsinu),
1. hæð og er opin frá kl. 14-21 á virkum dögum
en 10-18 um helgar. Símar: 25820 og 25821.
Björn Bjarnason.