Morgunblaðið - 17.10.1990, Page 32

MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 17. OKTÓBER 1990,
„O g kanntu varla
að heyra lof þitt“
eftir Guðjón Jónsson
Hinn 25. ágúst átti ég grein í
Morgunblaðinu, þar sem ég m.a.
mærði Eggert Haukdal fyrir drengi-
leg orð, sem höfð voru eftir honum,
þegar hann var ungur og hress og
valdi sér hinn góða málstað, eins
og Gunnar á Hlíðarenda, en til hans
voru ummælin sótt: Ég vil ekki
vera þjófsnautur. Þetta knýr E.H.
til andsvara í Mbl. 18. sept., þar
sem hann afþakkar lofíð stórum
orðum, en það var reyndar minnsta
mál greinar minnar. Ljóst er að
honum mislíkar greinin að öllu
leyti, enda alkunnugt, að „sannleik-
anum verður hver sárreiðastur", en
ekki leggur hann í að rökræða hana,
og er það að vísu mjög vel skiljan-
legt. Hann tekur það eitt út úr að
afneita þeim drengskaparorðum
sem honum voru eignuð, segist þau
aldrei mælt hafa. Hann unir því
ekki að fá hrós fyrir að hafa einu
sinni talað um verðbólgu eins og
skynsamur og heiðarlegur maður,
heldur lýsir mig ósannindamann að
þessu og kallar „helbera lygi“.
Nú er það stundum svo, að menn
muna ekki rétt. Það hendir margan
og þykir almennt ekki voðalegt,
kostar t.a m. ekki einu sinni að
segja af sér þingmennsku. Gerum
nú ráð fyrir, að hér rangminni ann-
an hvom okkar Eggerts, en hvorki
segi ég ósatt vísvitandi né ætla
honum það — hvorugur fer með
„helbera lygi“; og er þingmanninum
lítill sómi að þessu orðbragði.
Líklega verður ekki úr því skorið,
hvað;raunverulega var eftir honum
haft, en ef þar með þykir sannað,
í dag eru nákvæmlega 75 ár
liðin frá þeim sunnudegi er dr.
Karl Helmut Bruckner-Kortsson
leit fyrst dagsins Ijós í Crimmits-
chau í Saxlandi. Foreldrar hans
vora dr. Kurt Brackner, borgar-
dýralæknir í Crimmitschau og
kona hans, Johanna, fædd Helling.
Karl er frumburður foreldra
sinna, en alls varð þeim hjónum
fjögurra drengja auðið. Hans-Joch-
en, sem var næstelstur, féll á aust-
urvígstöðvunum á útmánuðum
1945; Harald, sem var næst yngst-
ur dó úr lömunarveiki í bernsku
en Heinz, sem er yngstur, lagði
stund á læknisfræði og starfar nú
sem vísindaíegur ráðgjafí hjá sviss-
neska lyfjafyrirtækinu Sandoz en
býr í Bergedorf hjá Hamborg.
í móðurætt er Karl kominn af
'Sýrland: Munif
Mulhim.
Munif Mulhim er
40 ára verkfræðing-
ur. Hann lauk verk-
fræðinámi sínu við
Háskólann í Dam-
askus, og hefur unnið í verkfræði-
deild sýrlenska hersins, auk þess að
vinna í verksmiðju. Hann fór í felur
af stjómmálaástæðum. Þegar hann
var handtekinn árið 1981 var hann
virkur í hinum bannaða kommún-
istaflokki; PCA. Síðan þá hefur hann
verið í haldi án dóms og laga og
hefur hann einnig .sætt pyntingum.
Hundruð félaga í PCA hafa verið
tekin við ólíkar aðstæður síðan 1981.
Flestir þeirra eru í algjörri einangrun
og án þess að réttað hafi verið yfír
þeím. Margir hafa sætt slæmum
að Eggert Haukdal hafí aldrei talað
skynsamlega um verðbólgu, þá verð
ég að una því og játa að mér hafi
orðið á, þegar ég hélt öðru fram.
Þá skal ég áreiðanlega aldrei gera
það aftur. En ég var í góðri trú,
enda vissi ég hann aldrei fyrr en
nú afneita þessum orðum. Ég ber
hann þó ekki fyrir þeim í grein
minni, heldur segi svo sem ég hygg
rétt vera, að þetta „var eftir hon-
um haft“, og er ekki við mig að
sakast um það. Honum verður því
sjálfum á, þegar hann fer með stór-
yrði í minn garð, og hafði þó grein
mína fyrir augunum og þurfti ekki
að treysta á minni sitt um það sem
þar stóð. Ólæsi? Með því að nú er
ár læsis mun ég biðja húsbónda
minn að gefa þingmanninum staf-
rófskver, raunar mun hann eiga það
inni. En þó að svo væri, að okkur
E.H. skjátlaðist báðum, vænti ég
að góðfúsum lesara þyki ærinn
giftumunur okkar, er ég lofaði
hann, en hann reynir að ófrægja
mig — og hittir sjálfan sig fyrir.
Ég hreifst mjög forðum af hinum
afdráttarlausu orðum, eignuðum
E.H., sem óhjákvæmilega minntu á
Gunnar á Hlíðarenda. Enda sá ég
fyrir mér skarpa, hiklausa hetju
segja verðbólgunni stríð á hendur,
heiðarlegan, djarfmæltan og sann-
orðan þingskörung, sem rríikil þörf
var fyrir. Mér er enn ríkt í minni,
hversu ég leit upp til hins nýja
kandidats frá sögufrægum bæ
Njáls, þótt enn væri raunar óskrifað
blað. Nú skammast ég mín dálítið
fyrir, vesalings maðurinn, að hafa
nokkra stund borið slíkt traust til
Eggerts Haukdals, vegna skynsam-
nafna sínum Karli mikla en í föður-
ætt telur hann til háskólaborgara.
Þótt faðir Karls hafi andast,
þegar Karl var aðeins á 10. aldurs-
ári, var þeim stutta komið til
mennta og lauk hann stúdents-
prófí frá Fröbel-menntaskólanum
í Þýringaskógi 1935 og hóf að þvr
loknu nám í dýralækningum við
Dýralæknaháskólann í Hannover,
þaðan sem hann útskrifaðist með
doktorspróf 30. mars 1940.
Þegar hér var komið sögu geis-
aði stríð í Evrópu og var Karl gerð-
ur að yfírdýralækni hjá hernum
og lá þá leiðin m.a. til austurvíg-
stöðvanna en þaðan komst hann
við illan leik í stríðslok.
Þá varð honum það til happs
að lenda á hersjúkrahúsi í Dan-
mörku, en þar starfaði m.a. ung
pyntingum. Bróðir Munif Mulhim og
kona hans var handtekin 1987.
Munif Mulhim var gerður að sam-
viskufanga Amnesty árið 1982.
Hann situr í herfangelsinu í Tadm-
ur. Amnesty hefur komist að því að
hann þjáist af sjúkdómi og hefur því
farið þess á leit við sýrlensk yfirvöld
að hann fái læknisaðstoð. Ekkert
svar hefur borist.
Vinsamlegast skrifið kurteisleg
bréf og farið fram á að hann verði
tafarlaust og skilyrðislaust látinn
laus. Skrifið til:
His Excellency
Khaled al-Ansari
Minister of Justice
Nasr Street
Damaskus
Syrian Arab Republic.
„Með því að nú er ár
læsis mun ég biðja hús-
bónda minn að gefa
þingmanninum staf-
rófskver.“
Iegra orða sem nú er ljóst að hann
ságði aldrei heldur var logið upp á
hann, að eigin framburði. En raun-
ar fer honum líkast Þóru drottn-
ingu, þegar hún vildi láta drepa
Sneglu-Halla fyrir það vers, sem
enn heldur nafni hennar á lofti, —
„ ... og kanntu varla að heyra lof
þitt,“ sagði kóngur hennar.
En að því má gera, ef þú vilt
ekki vera drottning
sagði Haraldur kóngur og horfði
kíminn á hana Þóru sína. — Fyrst
E.H. vill ekki kannast við það gott,
sem honum er eignað, þá má bella
hinu verra, sem hann hefur sannan-
lega látið frá sér fara. Og er þar
að vísu um miklu auðugri garð að
gresja, því er nú ver. Það mun E.H.
kalla „að ófrægja þá í blöðum sem
eru á öðru máli“ — en hvað gerir
hann sjálfur? Hví skyldi hann ekki
þola gagnrýni? Hann er tíður gestur
í blöðum, einkum því blaði, sem
vaknaði til lífs og nærðist vikum
saman á því að velta sér upp úr
blóði manns, sem myrtur hafði ver-
ið suður með sjó, og stuðla að því
að glæpnum yrði klínt á saklausa
menn. Þannig komst það á legg og
varð stórveldi meðal fjölmiðla, eftir-
sótt af þeirri kynslóð, sem nú er á
hraðri leið að gera út af við íslenzkt
þjóðlíf — skýr viðvörun um siðferð-
og hnellin frönsk hjúkrunarkona,
og felldu þau brátt hugi saman.
Þessi kona er Carmen Marie
Róbertsdóttir, fædd Thony, frá
Nice í S-Frakklandi.
í febrúar 1946 fæddist þeim
fyrsti sonurinn, Hans, og rösku ári
síðar eignuðust þau Harald. Á
þessum áram var hörmungar-
ástand í Evrópu. Segja má að
hungursneyð hafí ríkt og húsnæði-
sekla var gífurleg. Karl mátti því
teljast einstaklega heppinn að fá
vinnu sem borgardýralæknir í
Flensborg. Þar starfaði hann í
u.þ.b. ár. Þá lá leiðin lítið eitt suð-
ur á bóginn til Hollenbek, skammt
frá Lubeck. Þar settu ungu hjónin
sig niður, fengu inn í litlu húsi,
og Karl hóf störf sem sjálfstæður
dýralæknir í þessu mjólkurfram-
leiðsluhéraði.
Hollenbek var á hernámssvæði
Breta, en skammt austan við var
sovéska hernámssvæðið, sem síðar
varð Þýska alþýðulýðveldið. Mikill
straumur flóttafólks var á þessum
slóðum og tók Karl fljótlega að sér
eftir komu sína til Hollenbek að
skipuleggja hjálparstarf. í fram-
haldi af því kynntist hann síðan
Árna Siemsen, sem þá sat í
Liibeck. Benti Árni honum á, að
norður í Dumbshafi væri eyland,
þar sem stunduð væri kvikfjár-
rækt, en hörgull væri mikill á dýra-
læknum. Um það leyti munu þeir
hafa verið átta talsins á landinu
öllu.
Það varð svo úr, að Karl kom
hingað í maí 1950 og var settur
héraðsdýralæknir í Rangárval-
laumdæmi með aðsetur á Hellu.
Carmen kona hans var þá ófrísk
af 3. drengnum, Helga, og kom
ekki hingað til lands fyrr en í sept-
ember, en hann fæddist í nóvem-
ber það sama ár. Og ári síðar
bættist svo dóttirin Kristjana í
hópinn, en hún er sú eina af börn-
um þeirra Karls og Carmen, sem
býr hérlendis. Hans og Helgi búa
í Þýskalandi en Harald býr í
Bandaríkjunum.
Þegar Karl kom til starfa hér
ismat þjóðarinnar. í þessu málgagni
lýsir É.H. að staðaldri hugsjónum
sínum og sparar ekki að „ófrægja
þá sem era á öðru máli“. Stöðugt
klifar hann á þeirri meinloku, að
annaðhvort eigi að verðtryggja fjár-
skuldbindingar og laun eða hvor-
ugt, og nú síðast brigzlar hann mér
um að siðgæðismati mínu sé ábóta-
vant, ef ég sé á öðra máli um þetta.
Það er líklega ekki ófræging, fyrst
það kemur úr penna hans.
En hér greinir menn ekki á eftir
siðferði. Það er einfaldlega greind-
arfötlun að skilja ekki muninn á
þessu tvennu. Og það er ekkert ljótt
að vera fatlaður, það kemur sið-
ferði ekki skapaðan hlut við. Helm-
ingur sérhverrar þjóðar hefur með-
algreind eða minna, og enginn fær
gert við þvl, en það er misjafnlega
borið. Og til að skilja muninn á
tryggingu sparifíár og launa, þarf
dálítið skarpan skilning, a.m.k. ef
maður þarf að kljást við þann vanda
á eigin spýtur alveg frá rótum. Því
miður hefur lítið verið um þetta
skrifað fýrir almenning, og er ekki
vanzalaust fræðimönnum á þessu
sviði, því þess er rík þörf, einkum
vegna stjórnmálamanna og laun-
þegaforingja. Próf. Ólafur Björns-
son víkur þó að þessu í Mbl. 23.
mars 1989, og tekur af skarið um
að „Þetta tvennt þjónar mjög
mismunandi tilgangi og er því
lítt sambærilegt". Grein eftir und-
irritaðan í Mbl. 18. jan. sl. er göll-
uð, enda skrifuð í miklum flýti við
sérstakar aðstæður í þjóðfélaginu.
Þó ætti skýr lesandi að hafa hennar
sæmileg not, og E.H. tæki ekki
mikla áhættu þótt hann reyndi við
hana.
Afneitun Eggerts
Afneitun E.H. á þeim ummælum,
sem ég hugði vera réttilega eftir
honum höfð og lofaði hann fyrir,
gefur tilefni að spyija, hvort hann
nú vildi verða þjófsnautur eða
vill að menn verði það almennt,
gegnum verðbólguna (því að enginn
þarf að ímynda sér að hún sé nú
að fullu sigrað), með því að taka
um miðja öldina var margt öðruv-
ísi en nú er. Umdæmi hans náði
frá Lómagnúp í austri til Þjórsár
í vestri. Vegakerfið var þá enn
ófullkomnara en nú er og aðstæður
allar til dýralækninga mjög fram-
stæðar. Það kom sér því oft vel
fyrir Karl að eiginkonan skyldi
vera menntuð hjúkranarkona og
ófáar voru þær vitjanir, þar sem
hún þurfti að rétta honum hjálpar-
hönd eða afgreiða lyf til bænda
fyrir hann. Reynt var að leysa
vandræðin vegna fíarlægða með
því að hafa mann í hverri sveit,
sem laginn var við skepnur, og
má segja að þeir menn hafí verið
hægri hendur Karls á frumbýlings-
árunum hér á landi.
Með dr. Karli kom einnig ný og
merk reynsla inn í dýralækning-
arnar. Hann hafði ekki einungis
lært erlendis, eins og raunar kol-
legar hans heldur einnig starfað
þar, vaxið upp á heimili dýralækn-
is og því kynnst viðfangsefnum
dýralæknis frá blautu barnsbeini.
Auknar kröfur varðandi hreinlæti
og eitt og annað, sem nú er flokk-
að undir neytendamál og þykir
sjálfsagt og eðlilegt, mætti mikilli
mótstöðu hjá ýmsum auk þess sem
annað kom fólki framandlega fyrir
sjónir.
Fljótlega munu sunnlenskir
bændur þó hafa komið auga á, að
Afmæliskveðja:
Dr. Karl H.B. Korts-
son dýralæknir
Hin árlega Amnestyvika
óverðtryggð lán og með „vöxtum"
langt fyrir neðan verðbólgustig,
eins og gerðist fyrir daga verð-
tryggingar. Er hann að beijast
fyrir afnámi verðtryggingar í
þessu skyni? Því ætti hann að svara
afdráttarlaust. Sú spurning verður
líka áleitin, hvort hann hafi eftir
allt saman sjálfur notið slíkra kjara
forðum — og verið glaður? Sýnt
þykir að kynslóðin sem byggði um
miðjan áttunda áratuginn hafí aldr-
ei borgað nema helming kostnaðár-
ins. Hvaðan kom hinn hlutinn? „Frá
ekkjum og munaðarleysingjum“
meðal annars — frá þeim sem vora
of fátækir til að sjá fé sínu borgið
í steinsteypu eða gulli og lögðu það
bara inn í banka. Þá mætti Eggert
svara því, hvort hann vildi að lífeyr-
issjóður alþingismanna hefðf ávallt
verið óverðtryggður, og hvort hann
kannski vill útreikninga lífeyris úr
sjóðnum á þeim grundvelli, ef ekki
afturvirkt, þá til þeirra sem eiga
eftir að fá lífeyri.
Leyndardómur
Svo er að sjá sem E.H. telji sig
hafa uppgötvað óttalegan leyndar-
dóm, þegar hann komst að raun
um að starfsvettvangur minn er í
Seðlabanka, og hafí honum brugðið
mjög. Þar verður hann klumsa og
rekur á punkt. Ég vona einlæglega
að honum hafi ekki farið eins og
Mökkurkálfa, er hann sá Ása-Þór
með hamarinn Mjölni. Ég á ekki
vopna utan penna, ekki nagaðan
blýant, og ætti Eggert að herða upp
hugann, þó að honum auðnist ekki
að lyfta Rimmugýgi úr gaflhlaði á
Bergþórshvoli. Við mættum vel eiga
nokkur gagnleg orðaskipti í Morg-
unblaðinu, ef það vill ljá okkur rúm,
til stuðnings Guðmundi Jaka og
Einari Oddi í baráttunni gegn verð-
bólgu. Það væri E.H. miklu sæmi-
legra en að hamast gegn „láns-
kjaravísitölunni" í þeirri kolröngu
trú, að afnám. hennar leiddi til
minnkandi „fíármagnskostnaðar"
— án ranglætis.
Höfundur stiirfar í bunkíi.
margt mætti af Karli læra varð-
andi hirðingu skepna og að
líffræðileg umsjón með nautgrip-
um væri affarasælli en líffræðileg-
ar viðgerðir á dýrum.
En Karl lét sér ekki nægja að
stunda dýralækningar. Árið 1954
var hann gerður að ræðismanni
Sambandslýðveldisins Þýskalands
á Suðurlandi og það sama haust
beitti hann sér — að ósk Adenau-
ers, þáverandi kanslara — fyrir
stofnun Þýsk-íslenska vinafélags-
ins á Suðurlandi og var formaður
þess í 35 ár samfellt. í því starfi
sínu hefur hann verið mörgum,
sem hafa þurft að leita menntunar
eða viðskipta á þýskri grund, ómet-
anleg hjálparhella. Auk þess hefur
hann verið iðinn við að kynna ís-
land erlendis og gera þýskættuðum
samlöndum sínum kleift að varð-
veita tengslin við þýska menningu.
Árið 1971 var Karli veittur heið-
urskross I. fl. þýska sambandslýð-
veldisins og riddarakrossi hinnar
íslensku fálkaorðu var Karl sæmd-
ur 1. janúar 1986.
Ríflega helming ævi sinnar hef-
ur Karl þjónað sunnlenskum bænd-
um og enn leita margir þeirra til
hans, þótt hann hafí látið af störf-
um sem héraðsdýralæknir, enda
ber Karl aldurinn vel og fylgist
stöðugt með í greininni.
Hin síðari ár hefur hann þó
sífellt gefíð sér meiri tíma til
skrifta, en hann er langt kominn
með að búa ævisögu sína til prent-
unar. Ekki er að efa, að hún verð-
ur forvitnileg fyrir margra hluta
sakir. Auk þess hefur Karl skrifað
ljóð á þýsku og íslensku og era
þau ákaflega lýrísk.
Þar eð Karl verður að heiman í
dag er þessi vettvangur notaður
til að óska honum til hamingju
með daginn og þess jafnframt
vænst að við megum áfram sem
hingað til njóta vitsmuna hans og
fómfýsi til að efla menningarlegt
samstarf við landið, sem ól hann.
F.h. Þýsk-íslenska vina-
félagsins á Suðurlandi,
Ingis Ingason.