Morgunblaðið - 02.12.1990, Qupperneq 12

12 C
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 2. DESEMBER 1990
G u ð r ú n
eftir Guðrúnu Guðlaugsdóttur
Árið 1955, þegar Guðrún
Jónsdóttir varð stúdent frá
Menntaskólanum í Reykja-
vík, heyrði það fremur til
undantekninga að stúlkur
tækju sig upp og legðu í
langskólanám utanlands.
Það er upplag sumra að leita
á móti straumnum þó miklu
einfaldara sé jafnan að láta
berast með honum. Þeir sem
taka sig útúr mæta ævinlega
ýmsum erfiðleikum á ferð
sinni sem þeir hefðu getað
forðast hefðu þeir aðeins
haldið sig innan þess ramma
sem ríkjandi leikreglur setja
hverju sinni. En þegar betur
er að gáð eru það þessir ein-
staklingar, sem leita á móti
straumnum, sem ráða miklu
um þá framþróun sem verð-
ur í hverju þjóðfélagi.
Morgunblaðið/Sverrir
uðrún Jónsdóttir er einn
af frumkvöðlum í hópi ís-
lenskra kvenna sem hefur
lagt fyrir sig arkitektúr.
„Eg ætlaði mér upphaf-
lega ekki að verða arki-
tekt,“ segir Guðrún þegar
ég heimsæki hana á vinn-
ustofu hennar í Tjamar-
götu 4 í Reykjavík. Guð-
rún er dóttir hinnar þekktu skóla-
stýru Huldu Á. Stefánsdóttur og
eiginmanns hennar, Jóns Pálmason-
ar fyrrum stórbónda á Þingeyrum í
Húnavatnssýslu. Á Þingeyrum ólst
Guðrún upp til sjö ára aldurs en þá
varð móðir hennar skólastýra Hús-
mæðraskólans í Reykjavík. Guðrún
fylgdi móður sinni en Jón varð eftir
á Þingeyrum. Fyrstu sumrin á eftir
voru þær mæðgur á Þingeyrum svo
Guðrún átti sterkar rætur í íslenskri
sveit. „Eg ætlaði mér líka fyrst að
læra eitthvað í sambandi við land-
búnað eða þá að verða dýralæknir.
Seinna fékk ég áhuga fyrir innan-
hússteikningu en Gunnar Hansson
arkitekt hvatti mig heldur til að
læra arkitektúr. Næsta skrefíð var
að fá leyfi til að þreyta próf inn í
arkitektadeildina við Listaháskólann
í Kaupmannahöfn. Á þeim árum var
heimild fyrir einn íslending til að
þreyta inntökupróf inn í þann skóla.
En fyrst þurfti ég að fá leyfi mennta-
málaráðuneytisins hér. Það tókst í
annarri atrennu. Ég fór svo út og
tók prófið en féll. Fólkið sem var
með mér þarna var flest úr efnuðum
menntafjölskyldumog hafði allt ann-
an bakgrunn en ég, sem kom úr ís-
lenskri sveit og hafði ekki kynnst
mikilfenglegri byggingarlist. Ég
hafði þó haft áhuga á húsagerðarlist
frá því ég man eftir mér. I ritgerð
sem ég skrifaði í upphafí námsferils
míns ræddi ég um byggingarlist í
sveit og lýsti áhuga mínum á að
vinna þar eitthvert gagn og sú rit-
gerð varð til þess að kennarinn sem
las ritgerðina hvatti mig til að reyna
aftur við prófíð. Ég gerði það og
náði þá. Það dróst þó um eitt ár að
ég færi í prófið því ég varð ófrísk
og eignaðist telpu. Ég var þá nýgift
Ómari Ámasyni tryggingarfræðingi
sem líka var þama í námi einsog
ég. Ég var því með bam á brjósti
þegar ég hóf arkitektanámið. í deild-
inni voru miklu fleiri karlmenn en
konur og voru sumir þeirra mjög vel
undirbúnir. Einn var t.d. sonur
þekkts arkitekts. Hann kunni allt
námsefnið sem við fórum í fyrst.
En þó hann hefði svona gott forskot
þá gekk honum ekkert mjög vel
seinna og varð hreint ekki neinn
framúrskarandi nemandi.
Fórnaði of miklu
Til þess að verða góður arkitekt
þarf til vinnusemi, mikinn viljastyrk
og hugmyndaflug. Einnig þarf til
einhveija skapandi hæfileika. En það
erfiðasta í vinnu arktitektsins er
togstreitan á milli sköpunarlöng-
unarinnar og raunveruleikans, milli
hugmynda arkitektsins og fólksins
sem borgar brúsann. Til þess að
vinna hugmyndum sínum brautar-
gengi þarf arkitektinn að búa yfír
sannfæringarkrafti. En sá þáttur í
starfi arkitektsins er mjög lýjandi
og stundum gefst hann upp eða fólk-
ið gefst upp á honum. Síðast en
ekki síst þarf arkitektinn að vera
vandaður og hafa metnað í sínu
starfí.
Eftir að ég var komin inn í skól-
ann þá gekk mér ljómandi vel. Venj-
ulega var fólk sex til sjö ár að Ijúka
þessu námi, en ég lauk mínu námi
á fímm árum. Þegar telpan mín var
ársgömul urðum við foreldar hennar
ásátt um að við vildum ekki búa
saman lengur. Við skildum góðir
vinir og höfum verið það síðan.
Nokkru seinna giftist ég dönskum
manni, Knud Jeppesen, sem líka er
arkitekt eins og ég. Hann kom
seinna með mér til íslands og star-
far hér enn í dag. Meðan ég var í
skólanum eignuðumst við Knud
telpu. Eldri telpan var þá komin til
mömmu. Þegar ég skildi við fyrri
manninn varð ég að biðja mömmu
að taka hana. Ég réð ekki við að
hafa hana hjá mér þegar ég var;
orðin einstæð. Ég var illa fjáð um
tíma, enda voru þá ekki námslán
eins og nú er. Ég fékk raunar styrk
frá íslandi fyrst, en eftir að ég var
gift dönskum manni þá féll sá styrk-
ur niður. Þá hugkvæmdist mér að
tala við forráðamenn skólans og at-
huga hvort ég gæti fengið styrk
þar. Niðurstaðan varð sú að ég fékk
hæsta styrk, en þá var telpan komin
til mömmu. Um tíma, í mjög erfiðum
áfanga í náminu, hafði fósturbróðir
.minn, Þórir Jónsson, og kona hans
yngri telpuna fyrir mig. Þegar ég
lít til liðins tíma finnst mér nú að
ég hafí þarna fórnað of miklu. Það
var mjög sárt að sjá á bak börnunum
þennan tíma. Yngri telpan kom að
vísu fljótlega til mín aftur en sú eldri
var orðin níu ára þegar hún kom til
mín á ný. Þetta var stór fórn, en
ég átti ekki annarra kosta völ. Ég
varð að velja á milli þess að hafa
þetta svona eða að hætta námi.
Það hefur sjálfsagt ráðið ein-
hveiju um val mitt að ég hef alltaf
verið metnaðargjörn og svo var hitt
að ég taldi að ég gæti orðið að gagni
með því að ljúka námi. Mömmu var
líka kappsmál að ég gerði það og
hvatti mig til þess. Ég var einkabarn
og ég hafði alltaf hugsað mér að
geta stutt foreldra mína þegar þau
yrðu eldri og geta séð fyrir mér og
mínum. Ég sá ekki fram á að geta
þetta nema hafa einhvetja menntun.