Morgunblaðið - 18.04.1991, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 18. APRÍL 1991
TVwtr TT.’in ;-rr?—rri h-tt rr-i'vr f irn-rP-r..
Af íslenskri menning’arkynningu í
Stuttgart sl. haust:
Eftirtekja að utan
Bókmenntir
Ingi Bogi Bogason
Kuldalegan aprílmorgun rann inn
um bréfalúguna stórt umslag,
þykkt. Við nánari athugun reyndist
það geyma þrenns konar efni á
þýsku sem tengdist íslandi; eitt
tímarit um bókmenntir og listir -
og tvö lítil en gagnorð hefti, annað
um listsköpun á íslandi, hitt um
þýðingar íslenskra bókmennta á
þýsku á árunum 1850-1990.
Hér er um að ræða brot frá ís-
lenskum menningardögum sem
haldnir voru í Stuttgart 10.-31.
október á seinasta ári. Um var að
ræða viðamikla sýningu á íslenskri
list, bókum og myndverkum. Marg-
ir lögðu þar hönd á plóg, m.a. sá
28444
Ef þig vantar
fallega 4ra herbergja íbúð
í Bakka- og Stekkjahverfi,
þá hafðu samband.
HÚSEIGMIR
VELTUSUNDI 1 O Clfli|
simi 28444 MK wlmla
Daniel Ámason, lögg. fast., jÉ|m
HelgiSteingrimsson,sölustjóri.
dr. Helgi B. Sæmundsson í Stuttg-
art um skipulagninguna.
Bókmenntatímaritið „Flugasche"
er gefið út í Stuttgart. Tölublaðið,
sem kom út skömmu eftir menning-
ardagana, er helgað norðlægum og
norrænum bókmenntum og er ís-
lenskri menningu gefinn þar sér-
stakur gaumur. Auk almennrar
umfjöllunar um íslenskar nútíma-
bókmenntir er greint sérstaklega
frá tveim höfundum, Thor Vil-
hjálmssyni og Sigurði A. Magnús-
syni. Nokkrir kaflar úr Grámosa
Thors eru birtir hér en bókin kom
út í vetur í þýskri þýðingu Maritu
Bergsson og Gnthers Wigend. Söm-
uleiðis er hér að finna fáein Ijóð
Sigurðar í þýðingu Franz Gíslason-
ar.
I tengslum við myndverkahluta
sýningarinnar tók Helgi saman
stutt og gagnort yfirlit um sögu
íslenskrar myndlistar.
Hitt heftið, sem ber heitið
“Islándische Literatur 1850-1990
in deutscher bersetzung", er sér-
staklega kærkomið. Hér hefur
Christine Knppel, bókasafnsfræð-
ingur við háskólabókasafnið í Kiel,
tekið saman lista yfir íslenskar
bækur í þýskri þýðingu á ofan-
greindu tímabili. Um er að ræða
verk 32 höfunda auk ýmissa safna
sem íslensk ritverk eru í. Þetta er
þakkarvert framtak og trúlega ligg-
ur drýgri vinna að baki þessu 80
blaðsíðna hefti en virst gæti við
fyrstu sýn.
911 KA 91 97A LÁRUS Þ’ VALDIMARSS0N framkvæmdastjóri
L I I UU'ulO/U KRISTINN SIGURJÓNSSON, HRL. löggiltur fasteignasali
Til sýnis og sölu eru aö koma m.a.:
Stór og góð með bílskúr
3ja herb. íb. á 2. hæö við Blikahóla, 87 fm nettó. Sólsvalir. Parket.
Ágæt sameign. Laus 1. júní nk. Stór og góður bílsk. 32 fm nettó.
Á_yinsælum stað í Fossvogi
2ja herb. ágæt íb. á 1. hæð, 53 fm nettó. Góð geymsla. Ágæt sam-
eign. Sérlóö. Laus strax.
ALMENNA
Fjöldi fjársterkra kaupenda. --------------
Opið á laugardaginn. LAUGAVEG118 SÍMAR 21150 - 21370
FtSTEIGHASAl AH
Seltjarnarnes
Kolbeinsmýri
Stórglæsilegt endaraðhús á góðri lóð. Húsið er að
mestu fullgert og skiptist þannig: Miðhæð, stofa, borð-
stofa, blómaskáli, eldhús, eitt herb., gestasnyrting með
sturtu og forstofa. Þvottaherb. og 29 fm bílsk. Uppi
eru 4 stór svefnherb. og baðherb. í kjallara eru 2 íbúðar-
herb., tvö gluggalaus föndurherb. og sturtubaðherb.
Hugsanleg skipti á t.d. sérhæð á Seltjarnarnesi.
Suðurmýri
Raðhús á tveimur hæðum, samtals ca 276 fm. Húsið
ertilb. u. trév. Stór lóð.Til afh. strax. Teikn. á skrifst.
26600
Faateignaþjónuatan
__Auttuntrmti 17, i i
I Þorsleinn Stemgrimsson,
lögg fasteignasali
Heimasími sölumanns 40396.
Þórður Hall: Hillingar. 1989.
Þórður
Ilíill
Myndlist
EiríkurÞorláksson
Þeir sem eiga erindi í banka eru
oftast með annað í huga en mynd-
list, þegar þangað er komið. Samt
er það svo, að afgreiðslusalir banka
hér á landi eru flestir vei skreyttir
myndverkum, og bankarnir hafa lagt
nokkurn metnað í að skapa starfs-
fólki og viðskiptavinum gott um-
hverfi. Þó er þarna einn hængur á:
I flestum tilvikum eru þessar mynd-
skreytingar óumbreytanlegar. Þær
hafa verið þær sömu um ára og ára-
tuga skeið, og hafa runnið saman
við veggfóðrið, ef svo má segja,
þannig að fólk er löngu hætt að taka
eftir þeim.
Útibú Sparisjóðs Reykjavíkur og
Nágrennis (SPRON) í Mjóddinni við
Breiðholt hefur í nokkur ár boðið upp
á myndlist á annan hátt. í afgreiðsl-
unni þar hafa verið settar upp litlar
sýningar ýmissa ágætra listamanna,
og hafa staðið yfir í einn til tvo
mánuði, sem er mun lengri tími en
sýningar standa almennt í sýningar-
húsunum. Nú er óvíst hve margir
listunnendur leggja leið sína sérstak-
lega þangað til að skoða sýningarn-
ar, en þó kann s^o að vera um ein-
hveija; í öllu falli geta starfsfólk og
viðskiptavinir staðarins notið lifandi
listar á hveijum tíma, nokkur augna-
blik í dagsins önn.
Undanfamar vikur hefur verið í
gangi sýning á 14 myndverkum eftir
Þórð Hall, sem hann hefur unnið
með þurrkrít og blýanti á pappír síð-
ustu ár. Þórður er vel metinn lista-
maður, sem hefur tekið þátt í miklum
fjölda samsýninga, auk þess að hafa
haldið nokkrar einkasýningar. Hann
er sennilega þekktastur fyrir grafík-
verk sín og teikningar, og verk hans
eru víða til á söfnum hérlendis og
á Norðurlöndunum.
Teikningarnar í SPRON í Breið-
holti tengjast allar náttúrunni og
veðrabrigðum, og það er í þeim ein-
hver sviput- vakningar og mildi, sem
minnir á vorið. Það er mýkt yfir öll-
um formum í myndunum, hvort sem
það eru klettasyllur eða skriðjöklar,
og litirnir eru sömuleiðis mildir og
þægilegir, þegar þeir ná að bijótast
fram úr viðjum drungans í auðninni.
Myndimar eru flestar unnar þannig,
að fletir eru fyrst mótaðir í grófum
dráttum með litkrítinni, en síðan
notar listamaðurinn blýantinn til að
skerpa formin, skapa hrynjanda og
ákveðinn myndblæ.
Þessar myndir eru fulltrúar fyrir
þá náttúru landsins og þau augna-
blik, sem menn minnast á góðri
stund; þá er rokið og rigningin víðs
ij'arri, en mild þoka og sólargeislar
nærri. Þannig nær listamaðurinn að
grípa þá sýn á landið, sem flestir
vilja halda i.
Starfsfólk hefur nú notið verkanna
í nokkrar vikur, en öðrum skal bent
á að sýningunni á teikningum Þórðar
Hall í útibúi SPRON í Mjódd lýkur
föstudaginn 19. apríl.
Utlend orð í ensku
Bókmenntir
Sigurjón Björnsson
Utlend orð í ensku og nokkur
viðurheiti. Haraldur Jóhannsson
tók saman. ísafold. Reykjavík.
1990. 91 bls.
Þetta er á marga lund forvitni-
legt og gagnlegt kver. Eins og
allir vita hafa enskir verið gestrisn-
ir við erlend orð og er því svo kom-
ið að vafalaust er minni hluti orðaf-
orða enskunnar af engilsaxneskum
uppruna. Stór yrði því nú sú bók
sem tíndi það allt til. Ætlunarverk
höfundar þessa kvers er miklu
hógværara. Hann segist hafa sótt
þorra orða í bók sína í Dictionary
of Foreign Words and Phrases in
Current English (1968) eftir A.J.
BIiss. Bliss þessi tekur ríflega
5.000 orð í orðabók sína. Allmiklu
færri eru orðin í bók Haraldar,
varla fleiri en 3.000. Í bókarlok
eru tínd til rúmlega 100 viðurheiti
(eponyms). Ekki getur höfundur
þess hvernig þýðingar þessara orða
eða orðasambanda á íslensku eru
til komnar, hvort þær eru teknar
úr einni ensk-islenskri orðabók eða
fieirum eða hvort eitthvað er þýtt
af honum sjálfum. Jafn nauðsyn-
legt hefði þetta þó verið og að
geta ensku bókarinnar. Án vitn-
eskju um þetta er ekki unnt að
meta framlag hans sjálfs eða hvað
hann á öðrum að þakka.
„Útlend orð í ensku“ nær ein-
vörðungu til orða og orðasam-
banda sem eru í raun og veru út-
lend, s.s. attaché (fr.): sendiráðu-
nautur, Auf Wiedersehen (þý.):
vertu sæll, panem et circenses
(lat.): brauð og leikar, Quo jure
(lat.): með hvaða rétti (lögum)?
salami (ít.): ítalskt bjúga, sa-
vannah (sp., indján.): tijálaus
slétta, stoa (gr.): bogagöng með
þaki. Þetta er vissulega fróðlegt
samsafn og býsna gaman að lesa.
Viðaukinn um viðurheiti er líka
skemmtilegur. Hvaða skyldu t.a.m.
margir vita að bírópenni (kúlu-
penni) er kenndur við Ungveijann
Lásló Josef Biró sem fékk einka-
leyfi á kúlupenna árið 1938 eða
að colt (skammbyssa af sérstakri
gerð) er heitin eftir höfundi sínum
Samuel Coit? Öllu einkennilegra
Haraldur Jóhannsson
*
er þó að gun (byssa) skuli vera
„dregið af norrænu kvenmanns-
heiti, Gunnhildir“. Pantaloon og
pants (buxur) er „rakið til heilags
Pantaleone, læknis í Feneyjum á
4. öld“.
í inngangi segir höfundur: „Orð-
akveri þessu er ætlað að vera hand-
bók nemenda ekki síður en upp-
sláttarbók. Margir þeirra munu
þarfnast kunnáttu í ensku í frek-
ara námi, hérlendis sem utan
lands, og síðar í starfí. Með tilliti
til þess geta þeir tínt úr orð, sem
þeim þykir-ástæða til að leggja á
minnið.“
Ekki er að efa að kver þetta
getur komið að gagni í þessu tilliti.
Örfá orð til listspíru
________Myndlist____________
BragiÁsgeirsson
Væri mér boðið í gönguferð frá
Lækjartorgi upp á Hlemm og áttaði
mig fyrst uppi á miðri Holtavörðu-
heiði þætti mér ýmislegt hafa farið
úrskeiðis!
Og þegar ég ritaði pistil minn
„Lög um listamannalaun“ átti ég
að vísu von á einhveijum viðbrögð-
um, en ekki þeim er ég fékk fyrir
almenna samanburðarfræði þótt
svo að ég hafí óafvitandi farið með
rangar tölur í einu tilvikinu. Ég sló
þar enda engu föstu og bjóst allt
eins við að verða leiðréttur.
Ég er einungis ánægður að hafa
verið leiðréttur hér, þakka fyrir
mig, og hyggst ekki ræða nánar
um „námsián" eins og var aðalinn-
takið í grein Guðmundar Rúnars
Lúðvíkssonar, nema í Fjöltækni-
deild MHÍ. Skoðanir mínar á þeim
eru óbreyttar með öllu, en það er
allt annar vettvangur að ræða þær.
Hvað listamannalaun áhrærir má
reifa þar margt, en þetta er ekki
rétti vettvangurinn eftir hliðarhopp
listnemans í allar áttir.
Vil ég minna á, að bein lína er
ekki endilega stysta ieiðin á milli
tveggja punkta, þótt svo hafi verið
haldið fram, því að þar gleymist
hreyfíng og tími. Hér kemur boga-
línan til skjalanna, en hitt er óve-
fengjanlegt að hlykkjóttar línur
standa utan við þessa reglu.
I mörg undanfarin ár hef ég af
og til ritað greinar um ýmsa þætti
myndlistar og því sem helst er að
gerast heima og erlendis, sem ég
nefni „Á sjónmenntavettvangi" og
hef hug á að gera það mánaðarlega
á þessu ári. Þar reifa ég iðulega
skoðanir á öllum þessum málum
sem fram koma í pistii GRL og þar
á meðal skólakerfið og hugtakið
nýlistir/núlistir og vísa til þeirra.
Aðeins vil ég segja eitt vegna
mikiivægis þess; þótt fagnaðarefni
sé að MHÍ hafí nú mun fullkomn-
ara húsnæði í sjónmáli, þá skipta
umbúðirnar utan um listaskóla aldr-
ei mestu máli um þroska og árang-
ur listnema, heldur andinn innan
veggja skólans ásamt einföldum en
markvissum lögum og reglugerð.
Hvorki ráðuneyti, skólastjóra né
skólastjórn á að vera kleift að móta
lög og taka ákvarðanir eftir henti-
semi og pólitískum vindum hveiju
sinni, því að slík viðhorf kalla fram
ólög og eru brot á aimennum mann-
réttindum í vestrænum ríkjum.
Mun mikilvægara en umbúðirnar
tel ég að séu þessir meginþættir í
skólastarfí og GRL ætti að kanna
hver var driffjöðrin að því, að drög
að nýjum lögum yrðu samin fyrir
MHÍ árið 1970, og hefur reifað þau
mál margoft í skrifum sínum.
Á sama hátt er rétt að kanna
hvert mál gaumgæfilega áður en
arkað er fram á ritvöllinn og halda
sér við umræðuefnið.