Morgunblaðið - 18.04.1991, Blaðsíða 34

táO&tftMBLAÐlÐ PIMMÍUÍÓA'GtJk1 í8Í.' 'ÁPlíIL' ÍÓ91
A L Þ 1 N G 1 S K O S N 1 N G A R
Evrópubandalagið og
sjávarútvegsstefnan
eftirHalldór
*
Asgrímsson
Umræðan um aðild íslands að
Evrópubandalaginu hefur eðlilega
dregist mjðg inn í kosningabarátt-
una sem nú stendur sem hæst.
Hér er um mjög mikilvægt mál
að ræða. Að mínu mati mikilvæg-
asta utanríkissamskiptamál Is-
lendinga frá lýðveldisstofnun ef
útfærsla fiskveiðilögsögunnar er
frátalin. Framsóknarflokkurinn
hefur tekið mjög einarðlega af-
stöðu gegn aðild Islands að banda-
laginu og helgast sú afstaða ekki
síst af sameiginlegri sjávarútvegs-
stefnu bandalagsins sem felur það
í sér að yfirráð yfir aðalauðlindun-
um okkar, fiskimiðunum, mundi
flytjast frá þjóðinni til Evrópu-
bandalagsins.
Innan núverandi ríkisstjómar hef-
ur verið samstaða um samningavið-
ræðumar milli EFTA og Evrópu-
bandalagsins. Þótt Alþýðuflokkurinn
segi í stefnuskrá sinni að ekki eigi
að útiloka aðild er að heyra á for-
manni flokksins að þar hafí verið um
mistök að ræða. Sjálfstæðisflokkur-
inn útilokar ekki aðild íslands að
Evrópubandalaginu og verður að
ganga út frá því að hann muni hugs-
anlega hafa forgöngu um aðríeiða
ísland inn í bandalagið, fái hann til
þess áhrif og völd.
Framsóknarflokkurinn styður hins
vegar heilshugar samninga EFTA
við Evrópubandalagið um evrópskt
efnahagssvæði. Fylgismenn aðildar
íslands að Evrópubandalaginu hafa
reynt að koma þeirri skoðun á fram-
færi að þessir samningar séu stórt
skref í áttina að aðild að bandalag-
• inu, þeir séu nánast eins og aukaað-
ild að Evrópubandalaginu. I því felst
mikil rangtúlkun enda reginmunur á
Evrópubandaiaginu og hinu evrópska
efnahagssvæði.
Evrópska efnahagssvæðið
Samningar Evrópubandaiagsins
og EFTA snúast um að koma á fót
sérstöku evrópsku efnahagssvæði
(EES). Innan þess er gert ráð fyrir
að vömr, þjónusta og íjármagn flæði
að mestu hindmnarlaust á milli landa
og að fólk geti flutt búferlum á milli
landa innan svæðisins, fengið sér
vinnu og starfað. Aðfluttir eiga að
njóta allra þeirra félags- og atvinnu-
réttinda sem gestalandið býður þegn-
um sínum upp á.
Skipulag Evrópubandalagsins tek-
ur til mun fleiri þátta í þjóðfélags-
skipulagi aðildarríkja en gert er ráð
fyrir að EES-svæðið taki til. Þannig
er ekki gert ráð fyrir að EES verði
tollabandalag með sameiginlega toll-
múra gagnvart þriðju ríkjum. Þá
verður ekki rekin sameiginleg land-
búnaðar- og/eða sjávarútvegsstefna
innan svæðisins. Ennfremur hafa
aðildarríki Evrópubandalagsins
framselt ákvörðunarvaldi í ákveðn-
um málaflokkum til ráðherraráðs og
framkvæmdastjómar bandalagsins.
Þar er til staðar hið svokallaða yfir-
þjóðlega vald. Innan EES verður
ekki um slíkt valdframsal að ræða.
Þessu til viðbótar eru allar framt-
íðaráætlanir Evrópubandalagsins t.d.
um sameiginlegt myntkerfi og pólití-
skan samruna svæðisins fyrir utan
EES-samningsramma.
Til að koma á EES er gert ráð
fyrir að EFTA-ríki lagi eigin löggjöf
að þeirri löggjöf Evrópubandalagsins
sem snertir umrædd svið. Þjóðþing
EFTA-ríkja munu setja samsvarandi
lög hvert í sínu landi. Samræming á
löggjöf ríkja leiðir ekki til samruna
þeirra, en í þessu tilfelli auðveldar
samræmingin samskipti ríkjanna.
Vilji eitthvert EFTA-ríkja hins vegar
síðar ganga í Evrópubandalagið mun
EES-samningurinn örugglega flýta
fyrir allri tæknilegri vinnu, þar sem
búið verður að yfirfara og yfírtaka
hluta þeirrar löggjafar sem Evrópu-
bandalagið byggir á. Til að ganga í
Evrópubandalagið þarf hins vegar
sjálfstæða ákvörðun viðkomandi
þjóðþings enda er það ákvörðun um
allt önnur og mun umfangsmeiri
samskipti en gert er ráð fyrir í EES-
samningi, þar á meðal framsal á
ákvörðunarvaldi til Evrópubanda-
lagsins. Niðurstaða mín er því ótví-
rætt sú að þátttaka í samningi um
EES er hvorki stórt skref í átt að
aðild né aukaaðild að Evrópubanda-
laginu. Með EES-samningnum er
verið að treysta efnahagslega sam-
vinnu innan svæðisins til hagsbóta
fyrir alla ef rétt er á málum haldið.
Sameiginleg
sjávarútvegsstefna
Evrópubandalagsins
Stjórn sjávarútvegsmála innan
Evrópubandalagsins byggist á
ákvæðum Rómarsáttmálans um
stofnun Efnahagsbandalags Evrópu
frá árinu 1957. Þrátt fyrir þessi
ákvæði var það ekki fyrr en á árinu
1970 sem fyrstu reglur voru settar
um framkvæmd sameiginlegrar sjáv-
arútvegsstefnu. Núverandi sjávarút-
vegsstefna Evrópubandalagsins var
sett á árinu 1983. Framkvæmd
stefnunnar er í höndum framkvæmd-
astjómar. Nefnd sjávarútvegsráð-
herra aðildarríkjanna setur reglur
um útfærslu stefnunnar á grundvelli
tillagna framkvæmdastjómar. Evr-
ópubandalagið kemur fram fyrir
hönd aðildarríkja í öllu sem varðar
fiskveiðar.
Meðal helstu markmiða sjávarút-
vegsstefnunnar er að vernda físk-
stofnana og aðlaga flota bandalagsr-
íkja að þeim fiskstofnum sem það
hefur aðgang að og einnig að tryggja
þeim aðilum sem starfa í sjávarút-
vegi viðunandi lífskjör og neytendum
góðar sjávarafurðir. Hingað til hafa
markmiðin ekki náðst, þó greiddir
hafí verið geysiháir styrkir til þessa
verkefnis bæði af hálfu Evrópuband-
alagsins og aðildarríkja þess. Þessir
styrkir mgla öll samkeppnisskilyrði
og em augljóslega mjög andsnúnir
hagsmunum alira þeirra sem vilja
keppa á markaðnum. Evrópubanda-
lagið beitir margskonar markaðs-
tmflandi aðgerðum fyrir utan styrk-
ina og má þar nefna lágmarksverð
og tollkvóta. í gein þessari mun ég
ekki fjalla nánar um þann hluta sjáv-
arútvegsstefnunnar- sem fjallar um
markaðinn en snúa mér að því hvern-
ig staðið er að úthlutun veiðiheimilda.
Fiskveiðistjórnun
Evrópubandalagsins
Samkvæmt Rómarsáttmálanum er
gmndvallarregla sjávarútvegsstefn-
unnar ftjáls aðgangur ajlra aðild-
arríkja Evrópubandalagsins að öllum
fiskimiðum bandalagsins. Ýmsar
undantekningar hafa verið gerðar frá
þessari mikilvægu grundvallarreglu
og eru ríkjakvótarnir þar mikilvæg-
astir. Þá gilda sérstakar reglur um
viss svæði, auk sérlögsögu ríkja inn-
an 12 mílna. Þessar undantekningar-
reglur sem tóku gildi á árinu 1983
gilda til ársloka 1992. Að teknu til-
liti til fenginnar reynslu verður hægt
að framlengja þær til ársloka 2002
en þá tekur að öðru óbreyttu grund-
vallarreglan um frjálsan aðgang allra
aðildarríkja að öllum fiskimiðum
bandalagsins við að nýju.
Evrópubandálagið ákveður heild-
arafla úr fiskstofnum, sem hætta er
talin á að séu ofveiddir, innan 200
mílna lögsögu aðildarríkjanna, nema
í Miðjarðarhafi og Eystrasalti. Við
fiskveiðistjórnina er aðallega beitt
úthlutun á aflaheimildum til ein-
stakra aðildarríkja. Jafnframt eru'
settar reglur um gerð veiðarfæra,
þá er veiðisvæðum einnig lokað í
vemdarskyni. Vísindanefnd gerir til-
lögur til framkvæmdastjórnar Evr-
ópubandalagsins um heildarafla. Al-
gengt er að framkvæmdastjómin
ákveði hærri heildarafla en vísinda-
nefndin leggur til og ber þá fyrir sig
félagslegar ástæður. Framkvæmda-
stjóm EB gerir tillögur um skiptingu
heildarafla á milli aðildarríkjanna. í
flestum tilfellum er tekið mið af
meðalaflareynslu viðkomandi ríkja
næstu ár á undan, efnahagslegri og
félagslegri nauðsyn fiskveiða á við-
komandi svæði og þeirri röskun sem
eftirlnga Björn
Albertsson
í Morgunblaðinu þann 12. apríl
síðastliðinn fór undirritaður fram
á það við Ólaf Ragnar Grímsson
formann Alþýðubandalagsins, að
hann útskýrði fyrir kjósendum
hvemig hann og flokkur hans
hugsuðu sér í framkvæmd hug-
myndir þeirra um sérstakt há-
tekjuþrep í staðgreiðslukerfínu.
Þau miklu tíðindi hafa nú gerst
að formaðurinn er kjaftstopp, og
er eftir því tekið víða um land.
Ólafur talar digurbarkalega um
að Alþýðubandalagið sé eini flokk-
urinn með útfærða stefhu í skatta-
málum, en getur engu að síður
ekki útskýrt hana fyrir kjósendum.
Þetta undrar mig ekki, einfald-
lega vegna þess að Alþýðubanda-
lagið er með þessu í raun að leggja
það til að við eyðileggjum _ stað-
greiðslukerfíð, og það veit Ólafur
Ragnar að kjósendur vilja ekki.
Enn eru nokkrir dagar til kosn-
inga og því enn tími fyrir Ólaf að
svara, hann skorti ekki kjark til
þess að leggja fram stefnuna, en
skortir hann kjark til þess að út-
skýra hvað í henni felst. Svo virð-
ist vera.
Höfundur er alþingismadur
Sjálfstæðisflokksins.
Halldór Ásgrímsson
„Ekki verður hjá því
komist að taka afstöðu
til svo þýðingarmikils
máls þegar kosið er til
Alþingis. Ég bið fólk
um að hafa þessi atriði
í huga þegar það gerir
upp hug sinn í kosning-
unum þann 20. apríl.
nk.“
aflakvótum viðkomandi ríkja. Þeir
hafa síðan landað aflanum í heima-
landi sínu. Þetta hafa viðkomandi
ríki ekki getað sætt sig við og er
málið til meðferðar innan Evrópu-
bandalagsins, þar á meðal Evrópu-
dómstólnum. Niðurstaða slíkra mála
mun hafa úrslitaáhrif á hvort kvótar
til einstakra ríkja muni í framkvæmd
standast reglur um innri markað
bandalagsins.
Eins og sést af framansögðu notar
Evrópubandalagið fískstofnana til að
greiða úr byggðavandamálum.
Framkvæmdastjórnin úthlutar iðu-
lega hærri aflaheimildum en vísinda-
menn leggja til. Því til viðbótar ligg-
ur það orð á að miklar ólöglegar
veiðar séu stundaðar, mun meiri afli
sé dreginn á land en heimilað sé og
allt eftirlit með veiðunum sé lélegt.
Afleiðingamar hafa heldur ekki látið
á sér standa. Flestir mikilvægustu
fískstofnar bandalagsins eru ofveidd-
ir og í mjög slæmu ásigkomulagi.
Aðild ekki til umræðu
Hvernig ættu Islendingar að geta
gengið undir stefnu sem þessa?
Stefnu þar sem framkvæmd og eftir-
lit er í molum. Stefnu sem ekki hef-
ur leitt til lausnar á vandamálum,
heldur aukið þau ef eitthvað er, þann-
ig að markmið eru í meiri fjarlægð
nú en þau voru þegar stefnunni var
komið á. Framkvæmd Evrópubanda-
lagsins á sjávarútvegsstefnunni hef-
ur sýnt að bandalagið er ekki vand-
anum vaxið. Því er óhugsandi að
fela framkvæmdastjórn í Brussel að
stjórna fiskveiðum á íslandsmiðum.
Þar að auki er núgildandi stefna
ekki fastari {sessi en hér hefur kom-
ið fram. Endurskoða á stefnuna á
árinu 1992 og mun hún síðan gilda
til 2002. Hvort eða hvernig breyting-
ar verða gerðar á sjávarútvegsstefn-
unni veit enginn núna. Hið yfirþjóð-
lega vald Evrópubandalagsins getur
knúið fram breytingar á sjávarút-
vegsstefnunni sem aðildarríki verða
r 1 orðræðum, sem spunnust um þessi atriði. tókHaÍÍdúr-Asginmssönl™én!r?
ný fram-um ýmis atriði sem réðu stefnu lslands i sjávarútvegsmálum. Engin
þjóð við Norður-Atiantshaf, og þó víðar vaeri leitað, vasri neitt viðlíka eins háð
fiskveiðum og við Islendingar. Enginn samanburður gæti verið I þeim efnum á
Norður-Noregi, Grænlandi eða Færeyjum, sem öll nytu fjárstyrks utanfrá. Þessi
sérstaða tslands yrði að skiljast af EB til að aðilar nálgist hvorn annan. Þetta
þýddi ekki það að íslendingar aetluðust til að Evrópubandalagið breytti sinni
eigin stefnu. Hana gxtu bandalagsrikin að sjálfsógðu rekið innbyrðis en þó
ekki gagnvart okkur. Ræða mætti gagnkvasmni í veiðiheimildum enda þýddi það
ekki það að verkefni islenskra fiskiskipa minnki. t þvi sambandi væri
grundvallaratriði að tryggja verndun fiskistofna sem báðir aðilar veiða úr. Þá
vasri það staðreynd að ferskfiskmarkaðir Evrópubandalagsins væru margir hverjir
mjðg Mðij£iajtl ílAJaIai!álÍ—og þeim viðskÍEtasambandum, sem komist hefðu á.jl
1
Kjósendur, takið eftír
Ingi Björn Albertsson
EB-lönd hafa orðið fyrir við að missa
aðgang að fiskimiðum í kjölfar al-
mennrar útfærslu fiskveiðilögsögu á
áttunda áratugnum. Aðildarríki geta
skipst á kvótum að fenginni sam-
þykkt framkvæmdastjórnarinnar, en
ekki er gert ráð fyrir sölu á aflak-
vóta. Eins og áður ságði komu aðild-
arríkin sér saman um þetta fyrirkom-
ulag á árinu 1983 en áður var grund-
vallarreglan um jafnan aðgang að
fískimiðum bandalagsins í gildi.
Bent hefur verið á að mishá kvóta-
úthlutun til einstakra ríkja samrým-
ist iila Rómarsáttmálanum og innri
markaði EB þar sem hin fjögur frelsi
eru grundvallaratriði. Til dæmis hafa
Spánvetjar og Portúgalir mótmælt
hvernig staðið hefur verið að úthlut-
un á veiðiheimildum við Grænland,
Noreg, Færeyjar og Kanada en hún
byggist á áðurnefndri reglu um afla-
hefð. Það mál er nú fyrir Evrópudóm-
stólnum til úrskurðar. Það er því
engin trygging fyrir að þessi regla
verði viðvarandi. I þessu sambandi
er rétt að minna á að framkvæmd
sjávarútvegsstefnunnar er í höndum
framkvæmdastjórnar og ráðherrar-
áðs þ.e. í höndum hins yfirþjóðlega
valds bandalagsins.
Jafnvel þó nú séu í gildi undan-
tekningareglur frá fijálsum aðgangi
allra aðildarríkja að fiskimiðum
bandalagsins reyna útvegsmenn
sumra aðildarríkja að komast í þær
aflaheimildir. sem hinum aðildarríkj-
um hefur verið úthlutað. Dæmi um
það er hið svokallaða kvótahopp.
Hafa útgerðaraðilar m.a. í Hollandi
og Spáni leikið þann leik að skrá
fískiskip sín í öðrum ríkjum í því
skyni að öðlast rétt til að veiða úr
að sætta sig við. Þannig er engin
trygging fyrir að við héldum forræði
yfir eigin fiskimiðum. Á þessu stigi
máls og miðað við þessa óvissu
treystum við Islendingar Evrópu-
bandalaginu ekki fyrir fjöreggi okk-
ar. Aðild að þessu bandalagi á þeim
forsendum sem fyrir liggja er óhugs-
andi og andstæð þýðingarmestu
hagsmunum okkar.
Islendingar hafa byggt upp fisk-
veiðistjórnunarkerfí sem er einstakt
í sinni röð, einmitt vegna þess að
þau markmið sem sett eru varðandi
hagræðingu, sparnað og fyrirhyggju
hafa náðst í vaxandi mæli. Að skipta
á því og hinu hripleka stjórnunar-
kerfi sem Evrópubandalagið býður
upp á, og lýst hefur verið hér að
framan, væri fráleitt og mun ég aldr-
ei standa að slíku.
Þessar staðreyndir ættu að vera
meira en nægilegar forsendur til
þess að aðild beri að útiloka. Það
hefur Framsóknarflokkurinn gert en
Sjálfstæðisflokkurinn ekki. Ekki
verður hjá því komist að taka af-
stöðu til svo þýðingarmikils máls
þegar kosið er til AÍþingis. Eg bið
fólk um að hafa þessi atriði í huga
þegar það gerir upp hug sinn í kosn-
ingunum þann 20. apríl. nk.
Eftir að grein þessi var rituð birt-
ist í Morgunblaðinu hinn 17. þ.m.
grein eftir Jón Baldvin Hannibalsson,
utanríkisráðherra, sem ég sé mig
knúinn til að svara.
Fyrir þessar kosningar slysaðist
Alþýðuflokkurinn til að setja inn í
stefnuskrá sína að hann útilokaði
ekki aðild íslands að Evrópubanda-
laginu. í ljósi þess eindregna vilja til
að viðhalda óskotuðu sjálfsforræði