Morgunblaðið - 18.04.1991, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 18. APRIL 1991
Umhverfismál og* vernd-
un nánasta umhverfisins
eftir Margrétí
Þorvaldsdóttur
Umhverfismál og umhverfis-
vernd hafa nú loks náð inn í úm-
ræðuna fyrir þessar kosningar.
Stjómmálaflokkarnir hafa allir
lýst yfir stuðingi sínum við þennan
málaflokk og talið hann hið besta
mál sem ekki verði lengur vikið
til hliðar. Umhverfismál snúast
ekki lengur aðeins um mengun í
útlöndum eða landeyðingu til
heiða, þau snúast ekki síst um
varðveislu okkar nánasta um-
hverfis hér í þéttbýlinu. Þau snerta
beint heilbrigði fólksins sem aðeins
verður varðveitt í heilnæmu um-
hverfi. Uppvaxandi kynslóðir
þurfa að eiga möguleika til eðli-
legs þroska sem aðeins nær að
dafna í ómenguðu umhverfí. En
aðeins við slíkar aðstæður verður
grundvöllur lagður að því forvam-
arstarfi sem stuðla á að heilbrigði
allra um næstu aldamót.
er eitt hlýjasta svæðið á suðvestur-
horninu, afmarkaður af hæðar-
hryggjum að sunnan og norðan,
Kópavogshálsi og Digraneshálsi
að sunnan og Hávaðanum og Bú-
staðahálsi að norðan. Gróskumikl-
ar gróðrarstöðvar em við enda
dalsins beggja vegna sem sýna
, hina miklu gróðurmöguleika í
dalnum. Þar er mikið og áhuga-
vert fuglalíf sérstaklega í nágrenni
skógræktarinnar, en dalurinn er
ekkert augnayndi eins og hann er
í dag — Reykjavíkurmegin.
Fossvogsdalur býður upp á
mikla möguleika til útiveru. Vel
skipulagður getur hann hýst mjög
fjölbreytt útivistar- og athafna-
svæði. Tillögur hafa komið fram
um að reisa golfvöll í dalnum aust-
anverðum þar sem hann er breið-
astur, einnig velli til leikja og hvers
konar íþrótta, hlaupabrautir og
góða upplýsta gangstíga, tjarnir
og trjábelti, ijóður og útigrill-
„Samtökin hafa lagt sig
fram við að laða saman
sveitarfélögin beggja
vegna dalsins, Reykja-
vík og Kópavog, til sam-
vinnu og undirbúnings
skipulags í dalnum.“
svæði, listamannasvæði fyrir sýn-
ingar utan dyra — virkt athafna-
svæði fyrir alla aldurshópa, unga
og aldna. Takmarkið er að fá „Líf
í Fossvogsdal“.
Samtökin „Líf í Fossvogsdal“
voru stofnuð til að stuðla að skipu-
lagi og uppbyggingu útivistar-
svæðisins í Fossvogsdal. Samtökin
hafa lagt sig fram við að laða
saman sveitarfélögin beggja
vegna dalsins, Reykjavík og Kópa-
vog, til samvinnu og undirbúnings
skipulags í dalnum. Þess er nú að
Margrét Þorvaldsdóttir
vænta að þau í vinsemd hefji skip-
ulag og uppbyggingu útivist-
arsvæðis í Fossvogsdal, með fram-
tíðarsýn að leiðarljósi.
Fossvogsdalur og mann-
eskjulegra umhverfi
Skipulag Fossvogsdals snýst
ekki aðeins um uppbyggingu dals-
ins heldur einnig um manneskju-
legra umhverfi og umhverfisvernd.
Skipulag á öðrum svæðum eins
og í Laugardal hefur verið svo
njörvað niður að ekki er um neitt
athafnafrelsi að ræða. Slíkt of-
skipulag hentar ekki í Fossvogs-
dal.
í júní næstkomandi verður hald-
in hér á höfuðborgarsvæðinu ráð-
stefna um umhverfismál, „Om
Miljo,“ sem er norræn ráðstefna
um umhverfismenntun eins og
segir í kynningarriti. Þar segir
m.a. að markmið ráðstefnunnar
sé að efla norræna umhverfis-
menntun, einkum á íslandi. Við
séum gestir jarðar og þurfum að
nýta umhverfi okkar á skynsam-
legan hátt og læra að njóta ósp-
illtrar náttúru og varðveita hana
fyrir komandi kynslóðir. Að þess-
ari ráðstefnu standa m.a. bæjarfé-
lögin beggja vegna Fossvogsdals,
Reykjavík og Kópavogur, og má
því ætla að okkar ágætu ráða-
menn, beggja bæjarfélaganna,
muni gera þessi fögra markmið
ráðstefnunnar að sínum og sýna
þau í verki í dalnum.
Við kjósendur munum fýlgjast
grannt með framgangi þeirra í
þessum málum.
Höfundur er formaður
samtakanna Líf í Fossvogsdal.
Nauðsyn á fjölbreyttum
útivistarsvæðum fyrir
almenning
Við uppbyggingu bæjarfélag-
anna hér á höfuðborgarsvæðinu
er stundum eins og fólkið gleym-
ist, ótrúlega lítið hefur verið hugs-
að fyrir almennum útivistarsvæð-
um innan þéttbýlis. Útivistarsvæði
eru fá og jafnvel þó finna megi
„græn hom“ á stöku stað eru þau
eins og afskurður í skipulaginu
og nýtast illa.
Hér á miðju höfuðborgarsvæð-
inu er þó landsvæði eitt sem menn
af framsýni hafa ákveðið að varð-
veita til útivistar, það er Fossvogs-
dalur. Þama er um að ræða um-
hverfísvemd í verki, og er nú kom-
ið að framkvæmdaþættinum.
Fossvogsdalur er ákjósanlegt
útivistarsvæði
Fossvogsdalur liggur miðsvæðis
á höfuðborgarsvæðinu. Dalurinn
Kæru
eftirRafn Geirdal
Nú era kosningar að fara í hönd.
Við eram í senn að kjósa um menn
og málefni. Augljóst er að fólk
vill annaðhvort Davíð eða Stein-
grím sem næsta forsætisráðherra.
Augljóst er að um helmingur
landsmanna vil Sjálfstæðisflokk-
inn — samkvæmt skoðanakönnun-
um.
Einhvem veginn fínnst mér vera
meiri friður yfír þessum kosning-
um en þeim fyrri. Ef til vill er
kominn meiri friður yfir stjómmál-
in hér, þegar þjóðarsátt hefur tek-
ist og verðbólgan verið kveðin nið-
-ur — eftir 15 ára ókyrrð. Ef til
vill er fólk orðið þreytt á pólitísku
karpi og kýr frekar frið og ró og
Islendingíir!
„Ef til vill er þetta í
fyrsta skipti sem kosið
er um samstöðu, sam-
einingu, samvinnu, ein-
ingu, frið, ró og yfir-
vegun — í stað póli-
tískrar sundrungar.“
yfirvegun góðra leiðtoga. Það að
bæði Davíð og Steingrímur koma
til greina er merki um styrk. Ef
til vill er þetta í fyrsta skipti sem
kosið er um samstöðu, samein-
ingu, samvinnu, einingu, frið, ró
og yfírvegun — í stað pólitískrar
sundrungar.
Það ætla ég rétt að vona, því
hvað annað þurfum við íslendingar
en frið, á friðareyjunni í norðri,
sem spáð hefur verið um í spádóm-
um svo fallega. Ég trúi á þessa
spádóma og sé þá rætast beint
fyrir framan mig. Hvað annað
gæti það verið þegar hálf þjóðin
hafði áhuga á andlegri rækt á
árinu sem leið?! Og hvað annað
gæti myndað svo gífurlega sterkan
sameiningarkraft með þjóðinni að
geta haldið sig í gegnum þessa
erfiðu kjararýmun sem þjóðarsátt-
in hefur verið?!
Málið er að kjararýrnun í pen-
ingum er eitt en kjararýmun í ei-
lífri óvissu er annað og miklu
verra. Elíf óvissa myndar áhyggj-
ur, kvíða og okkar landlægu
streitu, sem eyðileggur andlega
og líkamlega heilsu. Heilsan er
okkar dýrmætasta eign. Hún er
ekki metin til fjár. Hún er mikil-
vægari en fé. Það er ekki öraggt
að lífshamingja aukist með auknu
fé; hins vegar er öruggt að hún
eykst með aukinni heilsu. Þess
vegna þarf fólk að breyta viðmiðun
sinni: Aukin heilsa þýðir aukin
hamingja. Þetta þarf að vera meg-
inviðmiðunin — fyrir allt fólk —
ekki einungis hér — heldur á allri
jörðinni — þar með losnum við
undan viðjum efnishyggjunnar —
og steymum inn í andlega og lík-
amlega mannrækt — sem er það
besta sem getur komið fyrir alla
menn — hvar sem þeir búa — því
það sama gildir fyrir allt mannfólk
— hvað þetta varðar. Gerum ísland
því að landi heilsu og friðar — öll
saman. Lifum heil!
Höfundur er ráðgjafi.
Ut með gamla fólkið
- segir Framsóknarflokkurinn
eftírHauk
Benediktsson
í fjölmiðlum undanfama daga
hefur verið uppi undarleg umræða
um stöðu aldraðra í sjúkrahú-
skerfí landsins. Hjúkranarfólk á
einni af lyflæknisdeildum Lands-
pítalans segir upp störfum vegna
mikils vinnuálags að undanfömu.
Sjúklingar liggi frammi á göngum
að staðaldri og sumir komist jafn-
vel aldrei inn á sjúkrastofu í sínu
sjúkdómsferli. Þó það hvarfli að
manni að eitthvað skorti á í stjórn-
sýslunni þama, þá er það annað,
sem sker meir í auga. Það era
úrræðin sem starfsfólkið eygir til
úrbóta, en það er að senda gamla
fólkið til síns heima og útvega þvi
einhveija heimilisaðstoð. Hvemig
getur það nú staðist að starfsfólk
á fullmannaðri lítilli deild er að
deyja úr þreytu, þégar mikill hluti
sjúklinganna er svo hress að hann
getur verið heima með einhverri
heimilishjálp?
Þetta tilfelli, sem hér um ræðir
er ekkert einsdæmi, heldur endur-
speglar það ástand sjúkrahúsmála
þéttbýlisins hér á suðvesturhomi
landsins. Það ástand hefur verið
við lýði síðasta áratuginn að loka
rúmum sjúkrahúsanna að ein-
hveiju marki vegna sumarleyfa
og viðhalds og þá vegna skorts á
hjúkrunarfólki. Á síðustu áram
hafa þessar lokanir aukist vera-
lega að fyrirmælum • stjómvalda
með lokun sjúkrarúma meir og
minna allt árið vegna samdráttar
í fjárveitingum.
Það er athugunarefni af hveiju
aldraðir era best til þess fallir að
rýma sjúkrarúm þegar að kreppir.
Þetta fólk hlýtur að hafa verið
dæmt til sjúkrahúsvistar á svipuð-
um forsendum og aðrir sjúklingar,
og ótrúlegt er að það búi við betri
heimilisaðstæður en þeir sem yngri
era.
Nú er spáð meiri lokunum á
komandi sumri en undanfarið, án
þess að nokkuð orð falli um hvem-
ig bæta má úr þessu ófremdar-
ástandi.
Mikið hefur verið gert að undan-
fömu til að tryggja öldraðum
meira öryggi í ellinni. Byggðar
hafa veriðhundrað íbúða, sem
tryggja öldruðum aðgang að heim-
ilishjálp af ýmsu tagi, t.d. mat,
þrifum, öryggisvörslu o.þ.h. Er
það ýmist áð fólk hefur keypt sér
íbúð með þessari aðstöðu eða fær
þessar íbúðir til afnota á vegum
sveitarfélaga.
„Með þetta í huga vakn-
ar spurningin: Hvers
vegna í ósköpunum hef-
ur ekki verið lokið við
byggingu sjúkradeilda
fyrir aldraða í B-álmu
Borgarspítalans, sem
staðið hafa hálfklárað-
ar sl. 6 ár? Þær voru
ætlaðar fyrir það fólk
sem nú er á vergangi.
Það er lýsandi dæmi um
áhugaleysi heilbrigðis-
yfirvalda, að það þykir
ekki taka því að nefna
þessi mál í kosninga-
hríðinni.“
Þá hafa verið byggð dvalar-
heimili fyrir aldraða, sem ekki
geta búið einir án frekari þjón-
ustu. Sá annmarki er á íbúðakaup-
um fólks að verð þeirra íbúða, sem
fólk kaupir, er í engu samræmi
við markaðsverð þeirra íbúða sem
selja þarf. Þá virðast dvalarheimil-
in ekki hafa eðlilegan aðgang að
sjúkradeildum, þegar heilsufar
íbúa breytist til hins verra. Getur
slíkt leitt til öngþveitis þar.
Haukur Benediktsson
Með þetta í huga vaknar spurn-
ingin: Hvers vegna í ósköpunum
hefur ekki verið lokið við byggingu
sjúkradeilda fyrir aldraða í B-álmu
Borgarspítalans, sem staðið hafa
hálfkláraðar sl. 6 ár. Þær voru
ætlaðar fyrir það fólk sem nú er
á vergangi. Það er lýsandi dæmi
um áhugaleysi heilbrigðisyfir-
valda, að það þykir ekki taka því
að nefna þessi mál í kosningahríð-
inni.
Það er hörmulegt að sveitarfé-
lög, a.m.k. þau stærstu skuli hafa
verið svipt yfirráðum yfir sjúkra-
húsum sínum og raunar allri heil-
brigðisþjónustu, í ljósi ráðaleysis
og getuleysis þess ráðuneytis, sem
fer með þessi mál. Þessi miðstýr-
ingarárátta stangast á við allt,
sem hefur verið að gerast í ná-
grannalöndunum og kallar á sterk
viðbrögð.
Ég er sannfærður um það, að
ef landsmenn kjósa yfir sig aftur
þau stjórnvöld sem ábyrgð bera á
þessum vesaldómi, þá munu Reyk-
víkingar sjálfir Ijúka byggingu
B-álmu fyrir sitt fólk. Reykvíking-
ar hafa aldrei sætt sig við hina
dauðu hönd ríkisins í þessum mál-
um eins og dæmin sanna. Má þar
minna á að þegar helmingur borg-
arbúa fæddist á göngum og bað-
herbergjum Fæðingardeildar
Landspítalans stofnaði borgin
Fæðingarheimili Reykjavíkur til
bráðabirgða. Nú 30 árum síðar
sækir í sama far þrátt fyrir fækk-
un fæðinga. Þegar Borgarspítalinn
hafði verið í byggingu í 14-15 ár
og var rúmlega fokheldur, tóku
borgaryfirvöld skarið af og luku
þeirri byggingu 10 árum áður en
framlög ríkisins bárust. Sama má
segja um Grensásdeild og fleiri
byggingar.
Það verður að krefjast þess að
komið verði í veg fyrir sumarlok-
anir, sem leiða til þess að aldraðir
verði sendir heim hvernig sem á
stendur og að lokið verði við
sjúkradeildir aldraðra í B-álmu.
Það væri ekki úr vegi að kjós-
endur spyrðu þá frambjóðendur
sem þeir styðja, hvort þeir ætli
að hrinda þessari smán af þjóðinni.
Höfundur er fyrrverandi
framkvæmdastjóri
Borgarspítalnns.