Morgunblaðið - 18.04.1991, Qupperneq 30

m
: HfólÆttBhAVÍf) FB
Aðild að EB er
kosningamál núna
í Evrópusamfélaginu verðum við að engu. í raunverulegu
alþjóðasamstarfi eigum við mikla möguleika
eftir Bjarna
Einarsson
Kratar og íhaldsmenn kveinka
sér undan því að framsóknarmenn
og aðrir andstæðingar aðildar ís-
lands að EB lýsi yfir að þessum
flokkum sé ekki treystandi fyrir
utanríkismálum íslands á árunum
1991 til 1995. En þetta ætti að
vera hverjum sem er sem hefur
sæmilegt minni augljóst. Báðir
þessir flokkar hafa þá stefnu að
kanna skuli þvort hagkvæmt geti
verið fyrir íslendinga að gerast
aðili að EB, báðir telja að það komi
til _greina.
I október 1989 héldu sjálfstæðis-
menn landsfund. Þann 6. október
flutti Davíð Oddsson framsögu fyr-
ir áliti „Aldamótanefndar“ flokks-
ins, sem hann var formaður fyrir.
Þann dag kynnti DV ræðu Davíðs
undir fyrirsögninni: „Aldamóta-
nefnd Davíðs Oddssonar gefur lín-
una; Skynsamlegt að óska eftir við-
ræðum um inngöngu EB.“ Undir
kaflafyrirsögnin „Vilja viðræður um
inngöngu íslands í Efnahagsbanda-
lagið“ er svo vitnað í Aldamóta-
skýrsluna: „Hugsanlega verður þó
skynsamlegast að óska beinlínis
eftir viðræðum umTfnngöngu ís-
lands í Evropubandalagið, þótt
menn séu um leið reiðubúnir að
láta inngönguna ráðast af því, hvort
þau skilyrði, sem henni kunna að
fylgja, þyki aðgengileg eða ekki.
Og DV bætir við: „Vara nefndar-
menn við því að stjórnvöld séu að
búa til skilyrði fyrirfram sem veiki
samningaaðstöðu okkar.“ Lesendur
mínir geta sjálfir ráðið í þessar lín-
ur. í öllu falli ætti öllum að vera
ljóst hver afstaða formanns Sjálf-
stæðisflokksins var fyrir 18 mánuð-
um.
Margir málsmetandi menn innan
Alþýðuflokksins og Sjálfstæðis-
flokksins hafa lýst þeirri skoðun að
við eigum að sækja um aðild EB
og öflugir hópar, sem mikil áhrif
hafa innan Sjálfstæðisflokksins,
hafa ekki leynt því, að þeir vinna
að því að þetta verði gert. Folk á
mínum aldri man vel þegar þessi
flokkar, á viðreisnarárunum, lögðu
fjöregg þjóðarinnar, fiskveiðilög-
söguna, í hendur misviturs alþjóða-
dómstóls. Eftir það, í kosningunum
1971, settu framsóknarmenn
stækkun fiskveiðilögsögunnar á
oddinn og andstæðingar Viðreisnar-
innar náðu meirihluta og færðu lög-
söguna út í 50 mílur jafnframt því
sem áhersla var lögð á að fá al-
menna viðurkenningu fyrir slíkum
rétti strandríkja á hafréttarráð-
stefnu Sameinuðu þjóðanna. Þannig
var grunnurinn lagður að íslandi
nútímans í trássi við krata og íhald.
Nú er fyllilega mögulegt að þessir
sömu viðreisnarflokkar nái völdum
í kosningum. Er þeim betur treyst-
andi fyrir fjöreggi og sjálfstæði
þjóðarinnar nú en þá, eftir allt það
sem þeir hafa sagt en sem þeir
reyna nú að fá kjósendur til að
gleyma?

Bjarni Einarsson
„Afsal sjálfsforræðis og
jafnvel sjálfstæðis án
teljandi valds g-etur
enginn efnahagslegur
ávinningur vegið upp.“
Aðild að Evrópska samfé-
laginu kemur ekki til álita
Þetta nafn er rétt þýðing á nafni
EB, sem er European Community
á ensku. Það er auðveldara að skilja
eðli samtakanna þegar við nefnum
þau réttu nafni. Þau eru allt annars
eðlis en t.d. Atlantshafsbandalagið,
því vald stjórnarstofnana þeirra er
yfirþjóðlegt og vald aðildarþjóðanna
fer eftir fólksijölda þeirra. Þetta
fyrirkomulag valdins er næg
ástæða til þess að ómögulegt er
fyrir okkur, íslendinga, að gangast
undir það. í þessu samfélagi verðum
við að engu. Það skiptir ekki máli
hvort við fáum eitt atkvæði eða tvö
í valdakerfinu, við höfum ekkert
að segja.
Sá, sem heldur því fram, að til
greina komi að framselja völd yfir
okkur til slíks samfélags sem auk
þess getur leitt til þess að sjálfstæð-
inu verði afsalað til Bandaríkja
Evrópu, er undarlega hugsandi.
Hvað sem líður einstökum greinum
Rómarsáttmálans og ákvæðum í
síðar settum lögum samfélagsins
eða stefnu Samfélagins í einstökum
málum er þetta eina atriði næg
ástæða til að útiloka aðild að því
nú þegar og til að lýsa því yfir nú
í kosningabaráttunni að aðild komi
aldrei til greina. Afsal sjálfsforræð-
is og jafnvel sjálfstæðis án teljandi
valds getur enginn efnahagslegur
ávinningur vegið upp.
Vilji menn fullvissa sig um hvern-
ig fer fyrir útkjálkum Evrópu ættu
menn að skoða sig um annars_ veg-
ar í Færeyjum en hins vegar á Hjalt-
landseyjum, en í fyrndinni voru
eyjar þessar byggðar samskonar
fólki. Hvað sem um efnahag Færey-
inga má segja hafa þeir sterka þjóð-
ernisvitund og menning þeirra er
fjölbreytt og öflug. Samfélagið á
Hjaltlandseyjum hins vegar er
steindautt þrátt fyrir að Hjaltlend-
ingar háfi haft þingmann í London
og það á tímabili meira að segja
flokksformann. Reynsla okkar sýnir
mjög vel, að vaxandi þjóðernisvit-
und og stolt hvatti menn til dáða
og leiddi til efnahagslegra fram-
fara. Þess vegana munu Færeying-
ar líka vinna sig sjálfir út úr vanda-
málunum. En Hjaltlandseyjar verða
áfram eins og þær eru eða að þeim
fer aftur, því þegar þjóðarstoltið
hverfur týnist flest það sem ein-
hvers er vert.
Evrópustefna er ekki
alþjóðastefna
Stefna Evrópusamfélagsins er að
hluta til einangrunarstefna. Á sjö-
unda en þó sérstaklega áttunda
áratugnum dróst Vestur-Evrópa
aftur úr Bandaríkjunum og Japan
í ýmsum greinum iðnaðar, sérstak-
lega á hátséknisviðinu. Eitt aðal
markmið samfélagsins er að bæta
samkeppnisaðstöðu sína gagnvart
þessum ríkjum. Evrópumenn hugsa
sér að nota hinn stóra heimamarkað
til þess að að ná þessu takmarki
og þeir ætla sjálfum sér forgang á
þeim markaði umfram Bandaríkja-
menn og Japani. Til þess munu
þeir ganga eins langt og fært verð-
ur til að halda völdum þessara ríkja
frá Evrópumarkaði, og vega þannig
upp eigin annmarka. Þeir munu
nota ríkisfjármagn í stórum stíl
framvegis eins og hingað til til að
efla iðnað sinn. Öll aðildarríki verða
skyldug til að hafa sömu reglur
gagnvart þessum viðskiptastórveld-
um. Þar með yrðum við skylduð til
að hindra viðskipti við Bandríkin
og Japan ef samfélagið gerir það,
við yrðum neydd til að leggja niður
alþjóðastefnu en taka í staðinn upp
Evrópustefnu. Eggin verða öll kom-
in í eina körfu, við verðum algjör-
lega háð Brussel.
Síðustu árin hefur dollarinn fallið
gagnvart Evrópu- og Asíumyntum
og viðskipti okkar hafa flust frá
Bandaríkjunum til Evrópu. Nú er
dollarinn að þokast upp aftur og
viðskiptin við Bandaríkin verða
hagkvæmari en þau voru. Hvaða
vit er í því fyrir okkur að fórna
þeim möguleika að geta höndlað í
allar áttir eftir því hveijar aðstæð-
urnar eru vegna þess að iðnaðar-
hagsmunir Evrópuríkja kreíjast
þess?
íslensk utanríkisstefna
í framtíðinni
Grundvallaratriði utanríkisstefnu
Islands á að vera framvegis eins
og hingað til að standa vörð um
sjálfstæðið. Við eigum að sjálfsögðu
að leggja áherslu á góð samskipti
við Evrópusamfélagið eins og önnur
stórveldi þótt við játumst aldrei
undir yfírþjóðlegt vald þar sem
Háskóli íslands:
Ný orðabók um ís-
lenskar bókmenntir
ÁKVEÐIÐ hefur verið að gefa út nýja orðabók um íslenskar bók-
menntir, þar sem meðal annars verður gerð grein fyrir íslenskum
rithöfundum, einstökum bókmenntaverkum, stefnum og fleira. Það
er Bókmenntafræðistofnun Háskóla íslands sem stendur að útgáf-
unni og er áætlað að verkið taki
„Ritið verður eins konar orðabók
um íslenskar bókmenntir," sagði
Ástráður Eysteinsson forstöðumað-
ur stofnunarinnar. „Ekki er endan-
lega búið að móta hvernig bókin
verður né hvernig verður að verki
staðið en það verður gert með vænt-
anlegum ritstjóra. Þarna á að vera
hægt að fletta upp íslenskum höf-
undum þannig að bókin verður að
hluta til skáldatal, sem verður þó
ýtarlegra en gamla skáldatalið.
Eins verður hægt að fletta upp titli
verka og lesa um einstök verk. Þá
um þrjú ár.
verður væntanlega fjallað um ýms-
ar stefnur en hvað verður umfram
það er ekki alveg ljóst.“
Ástráður sagði að ritið yrði vænt-
anlega allstórt og það fyrsta sinnar
tegundar hér á landi. Auglýst hefur
verið eftir ritstjóra að verkinu en
að auki er gert ráð fyrir að leitað
verði til annarra er tækju að sér
að skrifa um einstaka höfunda eða
kafla í bókinni. Stofnunin mun veita
fé til verksins í ár en frá og með
næsta ári er reiknað með að veittur
verði styrkur til að Ijúka því.