Morgunblaðið - 18.04.1991, Qupperneq 59

MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 18. APRIL 1991
59
tilvitnun til þess réttar hvers þátt-
tökuríkis að ákveða sjálf samskipti
sín við önnur ríki og haga þeim að
vild í samræmi við þjóðarétt og anda
þeirra reglna sem fram eru settar í
lokasamþykktinni. Er það svohljóð-
andi:
Þau telja, að landamærum þeirra
sé unnt að breyta í samræmi við
alþjóðalög, með friðsamlegum hætti
og með samkomulagi.
Ætti þetta að eyða öllum vafa um
að aðilar að lokasamþykktinni hafi
viðurkennt, að gildandi landamær-
um annarra þátttökuríkja mætti
ekki breyta. Hvernig mál hafa skip-
ast í Þýskalandi er þessu til staðfest-
ingar.
Annað ákvæðið, sem máli skiptir
er meginregla III, um landamæra-
helgi, sem hljóðar svo.
Þátttökuríkin líta á öll landamæri
hvers annars sem og landamæri allra
ríkja í Evrópu sem friðhelg og þess
vegna munu þau hvorki nú né í fram-
tíðinni ráðast á þessi landamæri.
í samræmi við þetta munu þau
ekki heldur hafa í frammi neinar
kröfur eða aðgerðir, sem miða að
því að leggja undir sig hluta land-
svæðis eða allt land einhvers þátt-
tökuríkis.
Rétt er að benda á, að ákvæði
þetta fellur undir þann ramma þar
sem yfirgangur með valdi er for-
dæmdur, og bera má það saman við
áþekkt orðalag í yfirlýsingunni um
meginreglur þjóðaréttar um vinsam-
leg samskipti og samstarf ríkja sam-
kvæmt stofnskrá Sameinuðu þjóð-
anna.
Ríkisstjórn íslands hefur hvergi í
yfirlýsingum sínum eða tillögum um
þessi mál fallist á að telja neinn
yfírgang með valdi lögmætan.
Þriðja ákvæðið er meginregla IV,
um landamærahelgi ríkja, en hún
hljóðar svo:
Þátttökuríkin munu virða landa-
mærahelgi hvers einstaks þátttöku-
ríkis.
í samræmi við þetta munu þau
ekki grípa til neinna aðgerða, sem
eru í ósamræmi við markmið og
meginreglur stofnskrár Sameinuðu
þjóðanna gegn landamærahelgi,
stjórnmálasjálfstæði eða einingu
nokkurs þátttökuríkis, og sérstak-
lega munu þau ekki grípa til neinna
aðgerða, sem fela í sér hótun um
valdbeitingu eða beitingu valds.
Þátttökuríkin munu ekki heldur
hernema landsvæði hvers annars eða
gn'pa til annarra beinna eða óbeinna
ofbeldisaðgerða í andstöðu við al-
þjóðalög eða slá eign sinni á það
með slíkum aðgerðum eða hótun um
beitingu þeirra. Ekkert slíkt hernám
eða landvinningur verður viður-
kenndur sem löglegur.
Hvað snertir athugun ríkisstjórn-
ar íslands á réttarstöðu Litháens er
lögð sérstök áhersla á bann við ólög-
legu hernámi og töku lands í þriðju
málsgrein meginreglunnar. Að þessu
leyti skiptir ákvæði það sem vitnað
var til hér að ofan í meginreglu I
sérstaklega máli. Greining sú sem
gerð var hér að framan á áhrifum
ólöglegs hernáms og innlimun Lithá-
ens á réttarstöðu þess á einnig við
um skýringu á meginreglu IV.
VI
Sjónarmið þau sem lýst er hér að
framan um stefnu íslands gagnvart
Litháen eru sett fram til skýringar
á því að ísland getur ekki fallist á
það sem utanríkisráðuneyti Sov-
étríkjanna hefur haldið fram, að hún
samræmist ekki skuldbindingum
samkvæmt stofnskrá Sameinuðu
þjóðanna og lokasamþykkt Helsinki-
náðstefnunnar. Rétt er að leggja
áherslu á það í þessu sambandi að
að mörgu leyti er núverandi ástand
óviðkomandi mati á núverandi
stefnu Sovétríkjanna eða nyrri þróun
> stjórnskipun þeirra, heldur lýtur
það að lagaáhrifum sem enn gætir
vegna atburða er áttu sér stað fyrir
meir en 50 árum. í þeirri stöðu sem
nú ríkir kemur fram einn af þeim
þáttum sem enn eru eftir af arfleifð
eftirstríðsáranna í Evrópu og hefur
staðist þau breytingaöfl, sem mótað
hafa nýja skipan í álfunni. Því verð-
ur að telja, á grundvelli þess sem
að ofan er ritað um hinar sögulegu
og lagalegu hliðar málsins, að í sam-
skiptum Islands og Sovétríkjanna sé
staða Eystrasaltsríkjanna, og þar
af LitháenS sérstaklega, málefni sem
ekki á sér hliðstæðu.
íslendingar hafa staðfastlega lagt
áherslu á þá nauðsyn að friðsamleg
lausn eigi sér stað á deilu Eystra-
saltsríkjanna og Sovétríkjanna. Því
hefur Island lýst þeirri skoðun við
mörg tækifæri að hana beri að leysa
með samningaviðræðum. Það er til
marks um þá stefnu, að íslendingar
hafi fallist á að miðla málum milli
Eystrasaltsríkjanna og sovéskra
stjórnvalda.
‘1 skýrslu nefndar þingmannafundar Evrópu-
ráðsins segir að eftir innrásina í Eystrasaltsrík-
in í júní 1940 hafí Sovétríkin sett þeim úrslita-
kosti þess efnis, að myndaðar skyldu ríkis-
stjórnir vinveittar Sovétríkjunum. Er úrslita-
kostunum hafði verið hlítt féllust Sovétríkin á
að vemda sjálfstæði lýðveldanna þriggja. í
skýrslunni segir:
Sovétríkin stóðu þó ekki við þetta loforð.
Er landið hafði verið hernumið var fljótlega
bundinn endir á það millibilsástand, sem kennt
var við „alþýðulýðveldi“. Er sviðsettar kosning-
ar höfðu farið fram 14. og 15. júlí 1940 í and-
stöðu við stjórnarskrár, sem enn voru í gildi,
svo og kosningalög, var komið á einræðisstjórn
kommúnista, flýtt fyrir því með alræðisaðfcrð-
um að koma á ráðstjórnarskipun, og reglan
um notkun þjóðtungu virt að vettugi. IJing
hinna þriggja Eystrasaltslýðvelda, sem voru
kosin í hinum sviðsettu kosningum, samþykktu
þegar 21. og 22. júní 1940 yfirlýsingar um
inngöngu Eystrasaltsríkjanna í Sovétríkin. Sov-
étlýðveldin þrjú við Eystrasalt voru síðan inn-
limuð í Sovétríkin þegar í ágúst 1940.
í inngöngu Eystrasaltsríkjanna í Sovétríkin,
sem fór fram samkvæmt sovéskum lögum í
ágústbyijun 1940, fólst ekki stofnun ríkjasam-
bands af fijálsum vilja, heldur taka erlends
landsvæðis með valdi, þ.e. ólögmæt innlimun
samkvæmt núgildandi alþjóðalögum.
GEGN STREITU ~^\
Innhverf íhugun er einföld, huglæg tækni, sem
allir geta lært. Dagleg iðkun stuðlar að aírhennum
þroska og heilbrigði.
„ Almennur kynningarfyrirlestur í kvöld, fimmtudag, 'mmi ;•
kl. 20.30 á Laugavegi 24, 4. hæð. , . ..Jk
íslenska íhugunarfélagið, sími 16662.
Maharishi Mahesh Yogi
Hágœða skarpur flatskjár
(Black Matrix), Fjarstýring,
Stereo 2x30W, Super VHS
ogm.fl.
Verðfrá: 93.900,-
Stgr.: 89.900,-
ITT 5581 Digivision 21
Hágœða Jlatskjár SQF
(Matrix), Fjarstýring,
Stereo 2x20W, Teletext,
Super VHS og m. fl.
Verðfrá: 107.900,-
Stgr.: 102.900,-
C25P445 25728
ITT6351 Digivision 25"
Hágœða skarpur
flatskjár SQF (Black
Matrix), Fjarstýring,
Stereo 2x25W, Teletext,
Super VHS og m. fl.
Verðfrá: 117.900,-
Stgr.: 111.900,-
CS2552 25728"
Nýtt fyrir notað
Nú er rétti tíminn til að endumýja sjónvarpstækið.
Við tökum notuð Hitachi og ITT sjónvarpstæki sem
greiðslu upp í ný! Dœmi:
Góð greiðslukjör:
Munalán, Visa eða
Euro raðgreiðslur.
Nýtt tæki (ITT 5530).....kr 66.900,-
Notað tæki metið á......kr -20.000,-
Mismunur.................kr 46.900,-
0HITACHI
ZÍTSÝV
ITT
KMOKIA
Borgartún 29,
Sími: 27095
og 622340.
ITT 5530 Ideal color21"
Videotœki í
kaupbœti!
50 hver kaupandi sem
lcetur gamla tœkið sem
greiðslu uppí nýtt fœr '
glœsilegt Hitachi VM748
videotœki í kaupbœti!
Hitachi myndbandstœkin
eru öll með sjálfvirkum
hreinsibúnaði fyrir
myndhaus,fjarstýringu
og valmyndakerfi o.fl.
Verð frá: 41.900,-
Stgr.: 39.900.,-
•W I
25" Flatskjár SQF,
Fjarstýring, Super VHS
ogm.fL
* Verð frá: 82.900,-
Stgr.: 78.700,-
ITT 6330 Ideal color
-Fallegt-
21" Flatskjár SQF,
Fjarstýring, Super VHS
ogm.fl.
Verðfrá: 69.900,-
Stgr.: 66.900.,-
VTM 748