Morgunblaðið - 25.08.1991, Side 22

22
•MORtft'NBLAÐIi) Sl’NNUDAGUR 2B. ÁGÚST, 1991
eftir Brago Ásgeirsson
HÖFÚÐSTAÐUR Ka-
talóníu, Barcelona, er
kannski hámark sjón-
rænna upplifana í
skrautlegri borgaflóru
Spánar. Söfnin eru
mörg og margbreyti-
leg, byggingalistin í
miklum blóma og list-
og iðnhönnun sömuleið-
is. Yfirleitt blómstra
allar listir í Barcelona
og borgin er vel skipu-
lögð og innan hennar
opin og fögur svæði,
prýdd listaverkum, svo
og yndisfagrir garðar.
Þá er mannfólkið blóð-
heitt og svipmikið, en
yfirleitt vinsamlegt og
alúðlegt í umgengni.
Turnar Gaudi-kirkjunnar teygja sig upp til himins eins og fingur undirheima.
1957, og þá gaf meistarinn Barcel-
onaborg þá mikilfenglegu gjöf sem
ber heitið stofnun Joan Miró.
Aðeins þrem árum seinna veitti
Evrópuráðið Miró-stofnuninni sér-
stök safnaverðlaun, eins konar al-
þjóðlega viðurkenningu á stór-
brotnu æviverki meistarans. Miró
sagði: „Það sem mér liggur á
hjarta, er Katalónía og mannleg
reisn.“
Innan dyra eru ekki aðeins verk
eftir Miró, heldur eru jafnan sér
sýningar heimslistarinnar í einni
álmunni og á efri hæðinni er m.a.
safn mynda ýmissa annarra nú-
listamanna aldarinnar. Mjög eftir-
minnileg sýning á ljósmyndum
hinnar nafnkenndu Lee Miller frá
1929-1964 var í sýningarsölum
safnsins, en hún var um árabil
nemandi og aðstoðarmaður Man
Ray í París, auk viðamikillar sýn-
ingar á verkum rýmislistamannsins
Sergei Aguilar.
Þetta mikla safn gerði Barcel-
onaborg í einu vetfangi að einni
af miðstöðvum núlista í Evrópu.
Á jarðhæð er sölubúð og þar
má auk bóka og viðamikilla sýn-
ingarskráa kaupa margs konar
hluti, sem eru með kennimarki
meistarans, m.a. boli og skyrtur.
Þar er og viðkunnanleg veitingabúð
þar sem menn geta verið einir með
hugleiðingar sínar, eða rabbað við
félaga sína á milli þess sem safnið
er skoðað.
Ég talaði við ritara blaðafulitrúa
safnsins, sem var fjarverandi og
hún bað mig að skilnaði sérstak-
lega, eftir að hafa gefið mér sand
upplýsingarita um stofnunina, að
birta ekki myndir af listaverkum
Mirós með grein um hann, nema
að fengnu leyfi.
Þess má og geta, að flugvélin
sem við flugum með frá Palma til
London var merkt með máluðum
táknum Mirós og allt var í anda
listamannsins, jafnt sætaáklæðið,
sem umbúðir utan um andlitsþurrk-
ur, pipar og salt!
Þannig er allt gert til að styrkja
ímyndina í kringum þennan mikla
listamann og um leið vernda höf-
undarréttinn.
Það var fyrst og fremst til að
skoða þessi tvö söfn, sem ég hélt
til Barcelona, en borgin sjálf skyldi
einnig skoðuð í leiðinni og þá sér
í lagi verk húsameistarans nafn-
Picasso var einungis níu ára þegar hann teiknaði þessa mynd, en hér má segja, að snemma beygist
krókurinn, því að myndin og myndefnið ber kennimark meistarans.
út á við þrátt fyrir efnahagslegan
samruna og stóraukna stjórnmála-
lega samvinnu.
Sólin skein hátt á lofti, er við
fjórmenningarnir svo að segja dutt-
um innfyrir dyr Berenguer de Agu-
ilar byggingarinnar, þar sem Pic-
asso-safnið er til húsa. Byggingin
er höfðingjasetur frá fjórtándu öld
og er aðdáunarvert, hve vel hefur
tekist að innrétta þar nútímasafn,
og myndirnar njóta sín mjög vel á
veggjunum, þannig að það er nautn
að ganga um sali. Hér er samræmi
í öllu og hönnunin frábær og ekki
skyggir á að safnið er í sjálfu sér
mjög eftirminnilegt.
Eftirminnilegt fyrir þá sök öðru
fremur hve lærdómsríkt það er, en
hér er samankomið mikið safn
æskuverka listamannsins, m.a.
teikning frá níunda ári hans. Hér
kemur fram, að strax á tólfta ári
má merkja þroskaðan málara af
hárri gráðu í smágerðum verkum
sem sum virðast jafnvel útfærð á
vindlakassalok, eða lok á tréöskj-
um, en eru þó fullgild myndverk,
og fimmtán ára býr hin unga list-
aspíra yfir meistaratöktum.
Það sem maður tekur strax eft-
ir, er að Picasso hafði fljótlega til-
hneigingu til að fara svolítið út
fyrir hin sígildu efnistök, svo að
bersýnilega var það honum með-
fætt að kanna ný svið. Það rennir
stoðum undir fræg og að margra
dómi tvíeggjuð ummæli hans löngu
seinna: „Ég leita ekki, ég finn.“
Það er líkast sem að þekking
hans á grunnformum og hvernig
vinna skuli út frá þeim hafi verið
meðfædd, því að teikningarnar eru
svo sláandi einfaldar, en þó rökrétt-
ar og áhrifamiklar, að því er við-
brugðið.
Það voru miklu fleiri undrandi
og hrifnir en ég, því að yfirleitt
skoðaðið fólk myndirnar lengi og
gaumgæfilega og mikið aðstreymi
víða að úr heiminum er á safnið
alla daga, og unga fólkið, svo til
jafnaldrar meistarans er hann gerði
sínar fyrstu myndir, skoðaði safnið
af sömu áfergju og hinir eldri.
Á safninu eru myndir frá árum
hans í Coruna og verk frá hinum
tveim Barcelona-tímabilum, 1895-
1897 og 1901-1904. Auk mjög
merkilegra tímamótaverka frá bláa
tímabilinu og kúbíska tímabilinu.
Þá ber að geta teikninga, sem hann
gerði í Cannes 1957 og 1958, teikn-
ingar sem meistarinn gaf safninu
1968 og af þeim eru 44 tilbrigði
við hið fræga málverk Velasques
„Las Meninas“ í Prado-safninu í
Madrid. Kaffistofan á jarðhæð er
einstaklega fögur og þar má fá
góðar veitingar, en mikið truflar
þó eldrauður gossjálfsali sjóntaug-
arnar, sem á ekki heima í þessari
undursamlegu blöndu fortíðar og
nútímans og er sem ljótur fleinn í
holdi.
Miró-safnið á Montjuich-hæðum
er allt annars eðlis. Nóg opið rými
er kringum það og húsið hið nú-
tímalegasta enda teiknað af arki-
tektinum nafntogaða Jose Luis
Sert. Safnið var opnað 10. júní
ig hafði langað
aftur í þetta
umhverfi frá því
ég tyllti þar tá
hluta úr degi
fyrir hartnær
fjórum áratugum, og oft verið á
leiðinni þangað og á fleiri staði á
Spáni, en örlögin gripið í taumana.
Augu alls heimsins beinast nú
að Barcelona og Sevilla vegna
Olympíuleikanna og Heimssýning-
arinnar á næsta ári og sælir munu
þeir sem ná að sækja þá viðburði
heim.
Burtséð frá Ólympíuleikunum
verður Barcelona alveg ný borg að
heita má í þann mund er leikarnir
hefjast, því ða þá verður lokið við
ótal endurbætur á húsum, minnis-
merkjum, söfnum og umferðaræð-
um. Ætli þeir hafi ekki farið eins
að í Sevilla, en þangað hef ég aldr-
ei komið og átti þess ekki kost að
þessu sinni.
Á einum litlum áratug hefur
uppgangurinn í listum verið svo
mikill á Spáni, að það er ævintýri
líkast, en slík þróun er ekki mikið
í almennum fréttum, og hafði jafn-
vel að mestu farið framhjá mér,
þar til ég las merkilega grein í
þýska listtímaritinu „art“ á síðasta
ári.
Þar var sagt frá því, að verk
núlifandi spænskra myndlistar-
manna væru með þeim verðmæt-
ustu á heimsmarkaðinum, og flest-
ir þeirra lifa og starfa í heimalandi
sínu.
Hins vegar er mér ókunnugt um
það hve vel þeir fara að eldri bygg-
ingum og hve mikið hið opinbera
lyftir undir myndlist. Myndverk
nafnkenndra myndlistarmenna
skreyta torg hvarvetna í Palma og
Barcelona og nútímalistasöfn rísa
upp í hverri borginni á fætur ann-
arri. Risin er t.d. mikil menningar-
höll í Madrid, kennd við Soffíu
drottningu.
Þetta er þjóð, sem er á fullri
ferð út í markaðsbúskap en hún
varpar þó ekki listum fyrir róða,
því að svo jarðtengdar eru listir
öllu mannlífí í landinu. Eykur
stuðninginn öllu heldur svo að um
munar, og fer þá einnig að dæmi
forystuþjóða heimsins í þeim efn-
um. Annað þýðir líka naumast ætli
þjóðimar að standast innbyrðis
samkeppni og halda andliti sínu